Elementy państwa

Elementy państwa



Terytorium – obszar morski, lądowy,

Terytorium – obszar morski, lądowy,

wnętrze ziemi, przestrzeń powietrzna

wnętrze ziemi, przestrzeń powietrzna



Ludność – obywatele państwa,

Ludność – obywatele państwa,



Władza państwowa – przesłanką

Władza państwowa – przesłanką

państwowości jest sprawowanie

państwowości jest sprawowanie

efektywnej władzy nad terytorium i

efektywnej władzy nad terytorium i

ludnością.

ludnością.



Możliwość utrzymywania stosunków z

Możliwość utrzymywania stosunków z

innymi państwami

innymi państwami

1.

1.

Niezależność państwa od innych państw w

Niezależność państwa od innych państw w

podejmowaniu działań

podejmowaniu działań

2.

2.

Możliwość utrzymywania stosunków z innymi

Możliwość utrzymywania stosunków z innymi

państwami wynikającą z uznania danego państwa

państwami wynikającą z uznania danego państwa

przez inne podmioty

przez inne podmioty

Suwerenność

Suwerenność

Cechy:

Cechy:



Samowładność – prawna niezależność od władzy

Samowładność – prawna niezależność od władzy

innych podmiotów

innych podmiotów



Całowładność – możliwość regulowania

Całowładność – możliwość regulowania

wszystkich stosunków wewnątrz państwa

wszystkich stosunków wewnątrz państwa

Dwa aspekty:

Dwa aspekty:



Zewnętrzny – nacisk na relacje występujące

Zewnętrzny – nacisk na relacje występujące

pomiędzy różnymi państwami (państwo może

pomiędzy różnymi państwami (państwo może

samodzielnie i bez niczyich wpływów sprawować

samodzielnie i bez niczyich wpływów sprawować

jurysdykcję w stosunku do swojego terytorium)

jurysdykcję w stosunku do swojego terytorium)



Wewnętrzny – nacisk na relację państwo-

Wewnętrzny – nacisk na relację państwo-

społeczeństwo, państwo posiada imperium

społeczeństwo, państwo posiada imperium

wydawania rozkazów, którym mają podlegać inni

wydawania rozkazów, którym mają podlegać inni

Art. 2 ust 1 KNZ

Art. 2 ust 1 KNZ

„

„

Organizacja opiera się na zasadzie

Organizacja opiera się na zasadzie

suwerennej równości wszystkich

suwerennej równości wszystkich

członków.”

członków.”

Na suwerenna równość państ składają się między

Na suwerenna równość państ składają się między

innymi:

innymi:



Państwa są równe pod względem prawnym

Państwa są równe pod względem prawnym



Każdemu państwu przysługują prawa wynikające

Każdemu państwu przysługują prawa wynikające

z pełnej suwerenności

z pełnej suwerenności



Obowiązek szanowania podmiotowości innych

Obowiązek szanowania podmiotowości innych

państw

państw



Nietykalność integralności terytorialnej i

Nietykalność integralności terytorialnej i

politycznej państw

politycznej państw



Swoboda wyboru i rozwoju systemu politycznego,

Swoboda wyboru i rozwoju systemu politycznego,

społecznego, gospodarczego kulturalnego

społecznego, gospodarczego kulturalnego



Obowiązek stosowania się do zobowiązań

Obowiązek stosowania się do zobowiązań

międzynarodowych i pokojowego współżycia z

międzynarodowych i pokojowego współżycia z

innymi państwami

innymi państwami

Państwa jednolite

Państwa jednolite

•

występuje na zewnątrz jako jedne

występuje na zewnątrz jako jedne

podmiot

podmiot

•

istnieje zcentralizowana władza, nie ma

istnieje zcentralizowana władza, nie ma

podziału suwerenności między całość i

podziału suwerenności między całość i

części składowe

części składowe

•

jednostki administracyjne nie mają

jednostki administracyjne nie mają

żadnej zdolności prawnej o zdolności do

żadnej zdolności prawnej o zdolności do

czynności prawnych w stosunkach

czynności prawnych w stosunkach

międzynarodowych,

międzynarodowych,

•

stosunki zagraniczne należą wyłącznie

stosunki zagraniczne należą wyłącznie

do kompetencji władz centralnych.

do kompetencji władz centralnych.

Państwa złożone

Państwa złożone



istotą państwa złożonego jest podział

istotą państwa złożonego jest podział

suwerenności między całość i części składowe

suwerenności między całość i części składowe

1.

1.

Państwa

Państwa

związkowe

związkowe

– całość jest podmiotem

– całość jest podmiotem

PM a części składowe mogą mieć jedynie

PM a części składowe mogą mieć jedynie

ograniczoną zdolność do utrzymywania stos.

ograniczoną zdolność do utrzymywania stos.

międzynarodowych –

międzynarodowych –

federacje

federacje

.

.

Federacja występuje jako jeden podmiot w

Federacja występuje jako jeden podmiot w

stosunkach międzynarodowych.

stosunkach międzynarodowych.

1.

1.

Związki

Związki

państw

państw

– podmiotami PM są części

– podmiotami PM są części

składowe, a całość albo w ogóle nie, albo ma

składowe, a całość albo w ogóle nie, albo ma

ograniczoną zdolność do czynności –

ograniczoną zdolność do czynności –

konfederacje

konfederacje

.

.

Konfederacja jest luźnym związkiem państw opartym

Konfederacja jest luźnym związkiem państw opartym

na umowie międzynarodowej dla prowadzenia

na umowie międzynarodowej dla prowadzenia

wspólnej polityki zagranicznej i obronnej.

wspólnej polityki zagranicznej i obronnej.

Państwa związkowe pozostają suwerenne i

Państwa związkowe pozostają suwerenne i

stanowią odrębne podmioty PM.

stanowią odrębne podmioty PM.

Nabycie terytorium

Nabycie terytorium

1.

1.

Charakter pierwotny – nabycie

Charakter pierwotny – nabycie

terytorium nie podlegającego

terytorium nie podlegającego

uprzednio suwerenności innego

uprzednio suwerenności innego

państwa, np. w wyniku zmian

państwa, np. w wyniku zmian

geograficznych

geograficznych

2.

2.

Charakter wtórny – ze względu na

Charakter wtórny – ze względu na

podstawę prawną aktu

podstawę prawną aktu

stanowiącego tytuł do terytorium

stanowiącego tytuł do terytorium

(akt umowny lub jednostronny)

(akt umowny lub jednostronny)



Cesja – czynność dwustronna,

Cesja – czynność dwustronna,

przekazanie suwerenności w

przekazanie suwerenności w

odniesieniu do część terytorium,

odniesieniu do część terytorium,

legalna po zasięgnięciu opinii

legalna po zasięgnięciu opinii

ludności zamieszkującej cedowane

ludności zamieszkującej cedowane

terytorium (w formie plebiscytu)

terytorium (w formie plebiscytu)



Adiudykacja - również uznawana za

Adiudykacja - również uznawana za

formę tytułu nabycia terytorium.

formę tytułu nabycia terytorium.

Polega na poddaniu jakiegoś sporu

Polega na poddaniu jakiegoś sporu

terytorialnego rozstrzygnięciu sądu

terytorialnego rozstrzygnięciu sądu

lub trybunału arbitrażowego a jego

lub trybunału arbitrażowego a jego

decyzja będzie wiążąca.

decyzja będzie wiążąca.



Zawłaszczenie – (okupacja)

Zawłaszczenie – (okupacja)

rozciągnięcie suwerenności na

rozciągnięcie suwerenności na

terytorium nie poddane uprzednio

terytorium nie poddane uprzednio

zwierzchnictwu innego państwa (tzw.

zwierzchnictwu innego państwa (tzw.

terra nulis

terra nulis

)

)



Zasiedzenie – związane z upływem

Zasiedzenie – związane z upływem

czasu, instytucja stwarzająca

czasu, instytucja stwarzająca

skutecznie tytuł do terytorium oparte

skutecznie tytuł do terytorium oparte

na sprawowanie kontroli na danym

na sprawowanie kontroli na danym

terytorium. Warunkiem jest upływa

terytorium. Warunkiem jest upływa

czasu oraz brak protestu ze strony

czasu oraz brak protestu ze strony

państwa – poprzedniego suwerena.

państwa – poprzedniego suwerena.



Uznanie państwa

Uznanie państwa

– fakt prawny,

– fakt prawny,

aby umożliwić państwu

aby umożliwić państwu

funkcjonowanie w stosunkach

funkcjonowanie w stosunkach

międzynarodowych konieczne jest

międzynarodowych konieczne jest

jego uznanie przez społeczność

jego uznanie przez społeczność

międzynarodową. W odniesieniu do

międzynarodową. W odniesieniu do

uznania państwa uwzględnia się dwie

uznania państwa uwzględnia się dwie

teorie:

teorie:



Koncepcja konstytutywna - istnienie

Koncepcja konstytutywna - istnienie

państwa jest uzależnione od jego uznania

państwa jest uzależnione od jego uznania

przez społeczność międzynarodową.

przez społeczność międzynarodową.



Koncepcja deklaratywna - sprowadza

Koncepcja deklaratywna - sprowadza

skutek uznania do potwierdzenia pewnego

skutek uznania do potwierdzenia pewnego

rzeczywiście istniejącego bytu.

rzeczywiście istniejącego bytu.

*

*

koncepcja uznania obligatoryjnego –

koncepcja uznania obligatoryjnego –

wszystkie państwa mają obowiązek

wszystkie państwa mają obowiązek

uznania danej rzeczywistości

uznania danej rzeczywistości

Deklaracje Europejskiej

Deklaracje Europejskiej

Współpracy Politycznej

Współpracy Politycznej

(16.12.1991)

(16.12.1991)



poszanowanie KNZ, Aktu Końcowego KBWE i Paryskiej

poszanowanie KNZ, Aktu Końcowego KBWE i Paryskiej

Karty Nowej Europy, w tym w szczególności wymogów

Karty Nowej Europy, w tym w szczególności wymogów

dotyczących państwa prawnego, demokracji i praw

dotyczących państwa prawnego, demokracji i praw

człowieka;

człowieka;



zagwarantowanie praw grup etnicznych i narodowych

zagwarantowanie praw grup etnicznych i narodowych

oraz mniejszości;

oraz mniejszości;



poszanowanie nienaruszalności terytorialnej oraz zasady,

poszanowanie nienaruszalności terytorialnej oraz zasady,

że zmiany terytorialne mogą być dokonywane tylko

że zmiany terytorialne mogą być dokonywane tylko

metodami pokojowymi;

metodami pokojowymi;



przyjęcie przez nowe państwa wszystkich zobowiązań

przyjęcie przez nowe państwa wszystkich zobowiązań

rozbrojenia i nieproliferacji broni jądrowej,

rozbrojenia i nieproliferacji broni jądrowej,

bezpieczeństwa i stabilizacji regionalnej;

bezpieczeństwa i stabilizacji regionalnej;



zobowiązanie się do umownej lub arbitrażowej regulacji

zobowiązanie się do umownej lub arbitrażowej regulacji

wszystkich kwestii spornych dotyczących sukcesji państw

wszystkich kwestii spornych dotyczących sukcesji państw

i sporów regionalnych.

i sporów regionalnych.



Uznanie przedwczesne

Uznanie przedwczesne

– gdy nowe

– gdy nowe

państwo nie jest w pełni ukształtowane,

państwo nie jest w pełni ukształtowane,

nie nastąpiło jeszcze jego oderwanie od

nie nastąpiło jeszcze jego oderwanie od

terytorium państwa poprzednika, może

terytorium państwa poprzednika, może

być potraktowane jako ingerencja w

być potraktowane jako ingerencja w

sprawy wewnętrzne innego państwa i tym

sprawy wewnętrzne innego państwa i tym

samym stanowić delikt międzynarodowy.

samym stanowić delikt międzynarodowy.



Uznanie opóźnione –

Uznanie opóźnione –

gdy z przyczyn

gdy z przyczyn

politycznych państwo lub grupa państw

politycznych państwo lub grupa państw

odmawia uznania jakiegoś państwa, które

odmawia uznania jakiegoś państwa, które

obiektywnie istnieje i zostało wcześniej

obiektywnie istnieje i zostało wcześniej

uznane przez większość pozostałych

uznane przez większość pozostałych

państw

państw

Formy uznania

Formy uznania



. Uznanie

. Uznanie

de iure

de iure

przyjmuje kształt

przyjmuje kształt

uroczystej deklaracji, w której podmioty

uroczystej deklaracji, w której podmioty

uznają, że od danego momentu będą

uznają, że od danego momentu będą

uznawały pewien twór za państwo.

uznawały pewien twór za państwo.



uznanie

uznanie

de facto

de facto

, mniej uroczyste, które

, mniej uroczyste, które

następuje poprzez zawarcie umowy

następuje poprzez zawarcie umowy

dwustronnej (o charakterze politycznym),

dwustronnej (o charakterze politycznym),

poprzez nawiązanie stosunków

poprzez nawiązanie stosunków

dyplomatycznych lub też dopuszczenie

dyplomatycznych lub też dopuszczenie

urzędników konsularnych do czynności

urzędników konsularnych do czynności

urzędowych.

urzędowych.



Uznanie rządu

Uznanie rządu

– nie wpływa na sytuację

– nie wpływa na sytuację

międzynarodową państwa, które

międzynarodową państwa, które

zachowuje swoją podmiotowość,

zachowuje swoją podmiotowość,

identyczność i ciągłość.

identyczność i ciągłość.

Aby było zgodne z prawem

Aby było zgodne z prawem

międzynarodowym

międzynarodowym

1.

1.

musi on sprawować efektywną władzę na

musi on sprawować efektywną władzę na

terytorium danego państwa

terytorium danego państwa

2.

2.

akceptacja/tolerowanie przez miejscową

akceptacja/tolerowanie przez miejscową

ludność

ludność

3.

3.

wola nowego rządu do przestrzegania

wola nowego rządu do przestrzegania

zobowiązań międzynarodowych

zobowiązań międzynarodowych

1.

1.

Doktryna

Tabora

Doktryna

Tabora

–

zakład

–

zakład

odmowę

uznania

rządu

odmowę

uznania

rządu

utworzonego z naruszeniem zasady

utworzonego z naruszeniem zasady

legitymizmu

legitymizmu

2.

2.

Doktryna Estrady

Doktryna Estrady

– oparta na

– oparta na

zasadzie powszechnego uznania,

zasadzie powszechnego uznania,

postulowała uznanie każdego rządu,

postulowała uznanie każdego rządu,

bez względu na sposób dojścia do

bez względu na sposób dojścia do

władzy.

władzy.



reżim

reżim

de facto

de facto

- niepełny podmiot prawa

- niepełny podmiot prawa

międzynarodowego. Takie podmioty:

międzynarodowego. Takie podmioty:

1.

1.

Ponoszą odpowiedzialność międzynarodową za

Ponoszą odpowiedzialność międzynarodową za

naruszenie prawa

naruszenie prawa

2.

2.

Nie wolno w stosunku do nich użyć siły

Nie wolno w stosunku do nich użyć siły

3.

3.

Mogą zawierać umowy dwustronne lub

Mogą zawierać umowy dwustronne lub

przystępować do umów wielostronnych

przystępować do umów wielostronnych

4.

4.

Mogą wymieniać misje i przedstawicieli nie

Mogą wymieniać misje i przedstawicieli nie

mających charakteru dyplomatycznego

mających charakteru dyplomatycznego

(przedstawicielstwa handlowe)

(przedstawicielstwa handlowe)

5.

5.

Prawo przez nie stanowione powinno być

Prawo przez nie stanowione powinno być

uznawane za skuteczne jeżeli przeciwne

uznawane za skuteczne jeżeli przeciwne

rozwiązanie byłoby niekorzystne dla

rozwiązanie byłoby niekorzystne dla

mieszkańców danego terytorium

mieszkańców danego terytorium

SUKCESJA

SUKCESJA

1.

1.

określenie zdarzenia prawnego

określenie zdarzenia prawnego

(faktu zamian terytorialnych

(faktu zamian terytorialnych

pomiędzy państwami)

pomiędzy państwami)

2.

2.

określenie skutków tych zmian

określenie skutków tych zmian



Identyczność – dane państwo jest tożsame

Identyczność – dane państwo jest tożsame

z innym państwem, istniejącym uprzednio,

z innym państwem, istniejącym uprzednio,

przy czym nie są to elementy

przy czym nie są to elementy

konstytutywne (ludność, terytorium i

konstytutywne (ludność, terytorium i

władza państwowa)

władza państwowa)



Ciągłość państwa - wiązana jest z faktem,

Ciągłość państwa - wiązana jest z faktem,

iż każde zmiany zachodzące w państwie

iż każde zmiany zachodzące w państwie

będą prowadziły do jego upadku. Istnieje

będą prowadziły do jego upadku. Istnieje

zasada, która mówi o tym, iż do momentu

zasada, która mówi o tym, iż do momentu

definitywnego stwierdzenia upadku

definitywnego stwierdzenia upadku

państwa należy domniemywać ciągłość

państwa należy domniemywać ciągłość

państwa.

państwa.



Sukcesja całkowita – wtedy gdy państwo

Sukcesja całkowita – wtedy gdy państwo

poprzednik przestaje istnieć a w to

poprzednik przestaje istnieć a w to

miejsce powstaje państwo-sukcesor

miejsce powstaje państwo-sukcesor



Sukcesja częściowa – gdy dochodzi do

Sukcesja częściowa – gdy dochodzi do

zmian terytorialnych pomiędzy państwami

zmian terytorialnych pomiędzy państwami

istniejącymi lub też państwo poprzednik

istniejącymi lub też państwo poprzednik

istnieje nadal pomimo zmian

istnieje nadal pomimo zmian

terytorialnych i ludnościowych

terytorialnych i ludnościowych

Przedmiot sukcesji

Przedmiot sukcesji



umowy międzynarodowe, zobowiązania i

umowy międzynarodowe, zobowiązania i

prawo pozatraktatowe, mienie państwowe,

prawo pozatraktatowe, mienie państwowe,

archiwa i długi, członkostwo w

archiwa i długi, członkostwo w

organizacjach międzynarodowych.

organizacjach międzynarodowych.



Konwencja

Konwencja

wiedeńska

wiedeńska

o

o

sukcesji

sukcesji

państwa

państwa

w

w

odniesieniu

odniesieniu

do

do

traktatów

traktatów

z

z

1978

1978

r.

r.



Konwencja

Konwencja

wiedeńska

wiedeńska

w

w

odniesieniu

odniesieniu

do

do

sukcesji

sukcesji

długów

długów

i

i

własności

własności

państwowej

państwowej

z

z

1983

1983

r.

r.

Sukcesja w odniesieniu do

Sukcesja w odniesieniu do

umów międzynarodowych

umów międzynarodowych

1.

1.

tabula rasa – państwo powstałe nie jest

tabula rasa – państwo powstałe nie jest

związane żadnymi traktatami

związane żadnymi traktatami

2.

2.

prawo wyboru – państwo dokonuje selekcji

prawo wyboru – państwo dokonuje selekcji

umów, którymi chce być związane

umów, którymi chce być związane

3.

3.

kontynuacja z prawem do wypowiedzenia –

kontynuacja z prawem do wypowiedzenia –

generalna sukcesja zobowiązań umownych,

generalna sukcesja zobowiązań umownych,

jednak państwu nowemu oraz pozostałym

jednak państwu nowemu oraz pozostałym

stronom przysługuje prawo wypowiedzenia

stronom przysługuje prawo wypowiedzenia

4.

4.

prawo do namysłu – podobna do zasady

prawo do namysłu – podobna do zasady

kontynuacji, jednak jest określony czas w jakim

kontynuacji, jednak jest określony czas w jakim

państwo powinno podjąć decyzję w przedmiocie

państwo powinno podjąć decyzję w przedmiocie

sukcesji

sukcesji

art. 11

art. 11

Konwencji z 1978

Konwencji z 1978

„

„

Sukcesja państwa jako taka nie

Sukcesja państwa jako taka nie

narusza:

narusza:

1.

1.

granic ustalonych przez traktat

granic ustalonych przez traktat

2.

2.

zobowiązań i praw ustalonych przez

zobowiązań i praw ustalonych przez

traktat a dotyczących statusu

traktat a dotyczących statusu

prawnego granicy.”

prawnego granicy.”