Metoda Glena

Domana

 Glenn Doman, fizykoterapeuta, opracował w latach 1960 - 1970

program badań klinicznych nad dziećmi z uszkodzonym

mózgiem. Głównym przedmiotem obserwacji i badań był mózg

dziecka i jego rozwój. Na podstawie badań sformułowano tezę,

że podłożem wszelkich zaburzeń u dzieci są uszkodzenia mózgu.

Rehabilitacja ma więc polegać na oddziaływaniu na mózg.

 Jedną z metod oddziaływania jest nauka globalnego czytania

jaką wprowadził Glenn Doman. Opanowanie umiejętności

czytania stanowi przełomowy moment w życiu człowieka. Nauka

ta wymaga od dziecka wszystkich sił psychicznych, całkowitego

zaangażowania nie tylko procesów intelektualnych, lecz także

emocjonalnych. „Czytanie jest jedną z najważniejszych funkcji

ludzkiego mózgu - ze wszystkich stworzeń na ziemi tylko ludzie

umieją czytać, jest to także jedna z najważniejszych funkcji w

życiu, ponieważ cała nauka opiera się na umiejętności

czytania”.

 G. Doman traktuje naukę czytania jako element dziecięcej

zabawy. Stąd pochodzi nazwa koncepcji - zabawa w czytanie.

 Wprowadzenie procesu nauczania od najmłodszych lat jest bardzo

trafne, ponieważ im młodszy mózg tym większe ma potencjalne

możliwości. Do szóstego roku życia następuje rzeczywisty rozwój

mózgu, dlatego im młodsze dziecko, tym szybciej i łatwiej

przyswaja sobie nowe informacje dostępne w otaczającym je

środowisku, jak i te, które przekazuje się mu w sposób celowy.

Małe dzieci często wydają się być rodzicom zbyt ruchliwe i

męczące, a przecież wynika to z faktu, iż pragną one wszystko

zobaczyć, usłyszeć, dotknąć, wziąć do ręki, polizać - pragną

poznawać wszystko, co je otacza. Jeżeli zostawia się dziecko na

dłuższy czas samo w łóżeczku z jedną zabawką to w ten sposób

poprzez eliminację wielu bodźców stymulujących hamuje się jego

naturalny pęd do poznawania świata. O nieograniczonych

możliwościach młodego mózgu świadczy również fakt w jak

krótkim czasie dziecko opanowuje podstawowe czynności, uczy się

chodzić oraz mówić. Patrząc na całe życie człowieka najwięcej i

najszybciej uczy się w tym najmłodszym okresie. Dlatego gdyby

rozpocząć proces nauczania dziecka od początku jego życia nauka

byłaby dla niego czymś naturalnym, automatycznym i

bezwysiłkowym oraz stymulowałaby mózg w czasie jego

najlepszego i najbardziej dynamicznego rozwoju. To, czego dziecko

szybko nauczy się w tym okresie będzie procentowało w całym

przyszłym życiu. Im później mózg przyswaja nowe informacje tym

dłużej trwa ten proces i jest on coraz trudniejszy, dlatego powinno

się wykorzystać ten naturalnie tkwiący w mózgu potencjał.

 Małe dzieci (2-3 letnie) mają "nieograniczony głód wiedzy

połączony z łatwością przyswajania sobie nowych informacji" (G.

Doman 1992). Łatwość ta zanika w przyszłym życiu. Małe

dziecko chce i potrafi uczyć się wszystkiego bardzo szybko.

Pragnienie uczenia się osiąga swój szczyt między 1 a 5 rokiem

życia. Jest to okres, w którym mózg dziecka jest całkowicie

otwarty na wszelkie informacje, które przyswajane są bez

jakiegokolwiek świadomego wysiłku. Dziecko chce poznać każdą

rzecz wielozmysłowo - dotknąć, usłyszeć i zobaczyć. Może ono

skojarzyć i przyswoić sobie równie szybko słowo mówione jak i

pisane, dlatego od wczesnego okresu życia może ono nauczyć

się czytać łatwo i w naturalny sposób, jeżeli tylko stworzy się mu

ku temu odpowiednie warunki. "Dzieci mogą czytać słowa, gdy

mają rok, zdania gdy mają dwa lata i całe książki gdy mają trzy

lata - i uwielbiają to" (G. Doman 1992).

 Zaczynając program nauki czytania małego dziecka należy

bezwzględnie pamiętać o wytworzeniu atmosfery wielkiej

radości i entuzjazmu oraz bardzo szybkim prezentowaniu

kolejno eksponowanych słów.

 Doman skierował także swoje zainteresowania na

dzieci zdrowe. Uważał, że nauka powinna być

zabawą. Proponuje, aby przestrzegać takich oto

zasad gwarantujących efektywność w czytaniu:

1. Zacznij w możliwie najmłodszym wieku.

2. Bądź zawsze radosna.

3. Szanuj swoje dziecko.

4. Ucz tylko wtedy, gdy ty i twoje dziecko

jesteście szczęśliwi.

5. Skończ zanim twoje dziecko chce

skończyć.

6. Pokazuj materiały szybko.

7. Często wprowadzaj nowe materiały.

8. Wykonuj program systematycznie.

 Specyfika nauki czytania w metodzie Domana oparta jest

na bardzo dokładnym scenariuszu pracy z dzieckiem,

którego ścisłe przestrzeganie pozwala na osiąganie

najlepszych rezultatów.

 Proces ten podzielony jest na kilka etapów. Wprowadza się

kolejno wyrazy, zdania oraz strony specjalnie

przygotowanych książeczek. Nauka czytania tą metodą

powinna być dla dziecka wspaniałą zabawą

i przyjemnością.

 Metoda nauki czytania Glenna Domana składa się z 5

etapów

:

I.

Pojedyncze słowa

II. Wyrażenia dwuwyrazowe
III. Proste zdania
IV. Rozbudowane zdania
V. Książki

Etap I – to nauka pojedynczych słów . Rozpoczyna się od

wprowadzenia słów z najbliższego otoczenia dziecka.

Pierwsze słowa powinny być znane i przyjemne dla

dziecka ,np. imiona rodzeństwa, rodzice czy też

przedmioty z otoczenia dziecka. Najpierw

wprowadzamy prezentowanie rzeczowników (np.

rzeczy dziecka: „auto”, „kocyk”, itd.; sprzęty:

„krzesło”, „stół”, „łóżko”, itd.; zwierzęta: „koń”, „słoń”,

„pies”, itd.). Gdy dziecko pozna już około

pięćdziesięciu rzeczowników, wprowadzamy

czasowniki (np. „pije”, „siedzi”), na końcu przymiotniki

(„ładny”, „duży”, „ciepły”).

 Prezentacja jednego wyrazu połączona jest z głośnym

odczytaniem i trwa 1 sekundę - pięć słów tworzy jeden

zestaw. Codziennie dokładamy jeden zestaw (pięć

nowych słów), aż dojdziemy do pięciu zestawów

dziennie eksponowanych każdy trzy razy. Wtedy

wycofamy ten najstarszy i na jego miejsce

wprowadzimy nowy. Tak postępuje się każdego

następnego dnia.

Etap II - to czytanie wyrażeń dwuwyrazowych.

Etap ten rozpoczyna wprowadzenie etykiet z

nazwami kolorów. Jest to ważny, pośredni etap

pomiędzy pojedynczymi słowami a pełnymi

zdaniami. Ze słów, których wcześniej uczyliśmy

dziecko, budujemy wyrażenia dwuwyrazowe,

np. sok pomarańczowy, niebieski worek, itp.

Wykonanie kart trzeba podzielić na dwa

zestawy po pięć wyrażeń w każdym. Po pięciu

dniach wycofujemy po jednym wyrażeniu z

każdego zestawu i dodajemy nowe. Na tym

etapie czytania potrzebujemy dodatkowych

przymiotników. Najlepiej ich użyć w parach

przeciwieństw, np. duże-małe, ładne-brzydkie,

ciemny-jasny.

Etap III - jest to przejście od
dwuwyrazowych wyrażeń do prostych zdań.
Polega na włączeniu nazw czynności do
wyrazu lub wyrażenia dwuwyrazowego i
utworzenie krótkiego zdania np. „Mama
skacze”. Proste zdania tworzymy również,
dorabiając do kilku kart słowo „jest” i
stwarza to możliwość układania dowolnych
zdań. Można także zrobić zestaw pięciu
zdań. Po kilku dniach dodajemy dwa nowe
zdania, wycofując jednocześnie dwa stare.

Etap IV - to rozbudowane zdania wyrażające
bardziej złożoną myśl. Etapem poprzedzającym
czytanie rozbudowanych zdań jest
wprowadzenie przyimków „w”, „na”, „do” itp. -
początkowo w dwuwyrazowych zdaniach,
później włączone są w rozbudowane zdanie.
Wysokość liter ulega zmniejszeniu do 3 cm.
Następuje zmiana koloru czerwonego liter na
czarny.

  

 Etap V - to książki kupowane lub wykonywane

przez matkę. Wykonane domowym sposobem
książeczki powinny mieć wymiar 20cm x 45cm.
Najlepiej, gdy jest to książeczka o dziecku. Na każdej
stronie znajduje się jedno zdanie, dobrze gdy ilustruje
je zdjęcie lub obrazek. Dziecko po przeczytaniu
zdania, musi przewrócić stronę, żeby zobaczyć
ilustrację.

Etap V jest czasem, kiedy dziecko jest gotowe do
czytania prawdziwej książki. Staranne przygotowanie
takich książeczek jest kluczem do sukcesu z jego
pierwszą książką i z wieloma innymi w przyszłości.

Książeczka wykonana dla dzieci musi
spełniać następujące warunki:

1. Powinna zawierać słownictwo od 50 do
100 słów.
2. Powinna mieścić nie więcej niż jedno
zdanie na jednej stronie.
3. Litery nie mogą być mniejsze niż 2 cm.
4. Tekst powinien poprzedzać ilustrację i
znajdować się na oddzielnej stronie.

 

   W metodzie Domana nauka czytania pełni

ważną rolę w stymulacji rozwoju dziecka. Informacje
płynące drogami wzrokowymi i słuchowymi
usprawniają ich funkcjonowanie, wpływające
jednocześnie na pracę mózgu. Doskonali się i
rozwija percepcja wzrokowa. Rozwija się system
pojęć, podnosi się poziom wiedzy i inteligencja.
Nauka nie jest nudą, lecz przyjemnością i radością
dla dziecka i rodziców, i to jest jedna z jej
podstawowych zalet.
Rodzice powinni pokierować programem
nauczania tak, aby dziecko przyswoiło sobie to
wszystko co piękne, ciekawe, mądre i ludzkie.

Zdaniem Glenna Domana przekazywanie wiedzy małemu

dziecku w odpowiednio zorganizowany sposób zgodnie z jego

metodą przynosi mu wiele korzyści, takich jak:

*  dziecko zauważa, że nauka jest procesem bardziej radosnym niż

inne czynności i takie podejście będzie ono miało przez całe życie,

    *  buduje ono potężną bazę informacyjną, pomocną w późniejszej

nauce,

  * wiedza dziecka tworzy się w oparciu o fakty i jest stopniowo

rozszerzana,

  * dziecko zdobywa ogromną wiedzę poboczną bez świadomego

wysiłku ze swojej strony w wyniku krzyżowania się różnych serii z

odrębnych kategorii z różnych dziedzin,

*  następuje rzeczywisty fizyczny rozwój mózgu jako wynik

wzrokowego, słuchowego i dotykowego pobudzenia, jaki otrzymał z

odpowiednią częstotliwością, natężeniem oraz czasem trwania,

*   uzyskuje duży wzrost inteligencji jako małe dziecko oraz ogromny

bank wiedzy niezbędny do rozwoju inteligencji w dorosłym życiu.

Z koncepcji G. Domana mogą korzystać

w szczególności dzieci z zaburzoną analizą i
syntezą słuchową, gdyż nie potrafią one
wyróżnić poszczególnych dźwięków z potoku
słów.

     Dzieci upośledzone umysłowo w stopniu
lekkim mogą uczyć się, a więc także
opanowywać technikę czytania, ale
wyłącznie przy zastosowaniu metod
nauczania dostosowanych do ich możliwości
percepcyjnych.

 G. Doman uważa, iż małe dzieci chcą, mogą i powinny
uczyć się czytać co związane jest z ich naturalnym zmysłem
eksploracyjnym oraz możliwościami mózgu. Tempo procesu
nauczania powinno być wyznaczone przez „szczęśliwe
łaknienie dziecka”. Zainteresowanie i entuzjazm dziecka są
podyktowane trzema czynnikami: radosną postawą matki (lub
ojca), ilością nowego materiału oraz szybkością jego
prezentowania.

Wielość sesji czytania wpływa na osłuchanie się z
prawidłowym wzorcem artykulacyjnym słowa, ćwiczy słuch,
różnicowanie wzrokowe oraz czynną artykulację dzieci poprzez
powtarzanie ćwiczonego słowa.

Zastosowanie koncepcji – ,,zabawa w czytanie” Glenna
Domana, pozwala uniknąć stresów w toku nauki i niepowodzeń
szkolnych w przyszłych latach edukacji.

DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ 