Organizacja i metody
pracy służby BHP
Podstawy prawne – wybrane przepisy
• Art. 237
11
kodeksu pracy;
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18.09.1997r. w sprawie
służby bezpieczeństwa i higieny pracy
(Dz. U. Nr 109, poz. 704, zm. Dz. U. z 2004r. Nr 246, poz. 2468,
zm. Dz. U. z 2005r. Nr 117, poz. 986);
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia
26.09.1997r. w sprawie ogólnych przepisów bhp
(tekst jednolity: Dz. U. z 2003r. Nr 169, poz. 1650, zm. Dz. U. z
2007r. Nr 49, poz. 330);
• Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27.07.2004r. w
sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy
(Dz. U. Nr 180, poz. 1860);
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28.07.1998r. w sprawie
ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz
sposobu ich dokumentowania, a także informacji zamieszczonych
w rejestrze wypadków przy pracy
(Dz. U. Nr 115, poz. 744 z późn.
zm.)
Definicje bhp
Bezpieczeństwo to
:
• Stan, w którym
ryzyko
odniesienia obrażeń lub spowodowania
szkody zostało ograniczone do
akceptowalnego poziomu
(aspekt jakości);
• Osiąganie poziomu ryzyka akceptowalnego dla danego
przedsiębiorstwa.
Bezpieczeństwo i higiena pracy to:
• Zespół warunków, które muszą być zachowane, aby ludzie
mogli pracować bezpiecznie, czyli bez wypadku i bez szkody
dla zdrowia:
• Zespół przedsięwzięć obejmujący wszystkie działania i
angażowane środki, służące zapobieganiu urazom;
• Stan warunków i organizacji pracy oraz zachowań
pracowników zapewniający wymagany poziom ochrony
zdrowia i życia przed zagrożeniami występującymi w
środowisku pracy.
Definicja służby BHP
Służba BHP to:
służba pełniąca funkcje
doradcze i kontrolne
w zakresie bezpieczeństwa i higieny
pracy, powoływana przez pracodawcę w
zakładzie pracy.
Zasady tworzenia i organizacji służby
BHP – 1
Liczbę pracowników służby BHP ustala pracodawca, biorąc pod
uwagę stan zatrudnienia oraz występujące w zakładzie warunki
pracy i związane z nimi zagrożenia zawodowe, a także
uciążliwości pracy.
• Pracodawca zatrudniający
> niż 100
pracowników tworzy służbę
BHP;
• Pracodawca zatrudniający
od 100 do 600
pracowników tworzy
wieloosobową lub jednoosobową komórkę albo zatrudnia w tej
komórce pracownika służby BHP w niepełnym wymiarze czasu
pracy;
• Pracodawca zatrudniający
> 600
pracowników zatrudnia w
pełnym wymiarze czasu pracy co najmniej
1
pracownika służby
BHP na każdych
600
pracowników.
Zasady tworzenia i organizacji służby
BHP – 2
• Pracodawca zatrudniający do
100
pracowników
powierza wykonywanie zadań służby BHP
pracownikowi zatrudnionemu przy innej pracy;
• Pracodawca mający kwalifikacje niezbędne do
wypełniania zadań służby BHP może sam wykonywać
obowiązki tej służby jeżeli:
zatrudnia
do 10
pracowników;
zatrudnia
do 20
pracowników i jest zakwalifikowany
do grupy działalności, dla której ustalono nie wyższą
niż trzecia kategorię ryzyka w rozumieniu przepisów
o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków i
chorób zawodowych.
Zasady tworzenia i organizacji służby
BHP – 3
• W przypadku braku kompetentnych pracowników
pracodawca może powierzyć wykonywanie zadań
służby BHP specjalistom spoza zakładu.
• Służba BHP podlega bezpośrednio pracodawcy.
• U pracodawcy będącego jednostką organizacyjną
służba BHP podlega bezpośrednio osobie
zarządzającej tą jednostką lub osobie
wchodzącej w skład organu zarządzającego,
upoważnionej przez ten organ do sprawowania
nadzoru w sprawach z zakresu bhp.
Zasady tworzenia i organizacji służby
BHP – 4
• Pracownik służby BHP nie może ponosić
jakichkolwiek niekorzystnych następstw z
powodu wykonywania zadań i
wykorzystywania uprawnień służby BHP!!!
• Właściwy inspektor pracy może nakazać
utworzenie służby BHP albo zwiększenie
liczby pracowników tej służby, jeżeli jest to
uzasadnione stwierdzonymi zagrożeniami
zawodowymi!
Kto może być behapowcem – 1
Pracowników służby BHP zatrudnia się na
stanowiskach: inspektorów, starszych inspektorów,
specjalistów,
starszych specjalistów
oraz głównych
specjalistów.
Inspektor ds. BHP
• Wyższe wykształcenie i co najmniej 2 – letni staż
zawodowy;
• Zawód technika bhp lub średnie wykształcenie i co
najmniej 4 – letni staż zawodowy;
Od 1.07.2013r.:
• Zawód technika bhp.
Kto może być behapowcem – 2
Starszy inspektor ds. bhp
• Wyższe wykształcenie i co najmniej 4 – letni staż
zawodowy;
• Zawód technika bhp i co najmniej 3 – letni staż
zawodowy;
• Średnie wykształcenie i co najmniej 6 – letni staż
zawodowy;
Od 1.07.2013r.:
• Zawód technika bhp oraz co najmniej 3 – letni staż
pracy w służbie BHP;
• Wyższe wykształcenie o kierunku lub specjalności w
zakresie bhp albo studia podyplomowe w zakresie bhp.
Kto może być behapowcem – 3
Specjalista ds. bhp
• Wyższe wykształcenie o specjalności bhp lub studia
podyplomowe w zakresie bhp;
• Wyższe wykształcenie i co najmniej 3 – letni staż
pracy w służbie BHP;
• Zawód technika bhp oraz co najmniej 5 – letni staż w
służbie BHP.
Od 1.07.2013r.:
• Wyższe wykształcenie o specjalności bhp lub studia
podyplomowe w zakresie bhp oraz co najmniej 1 rok
stażu pracy w służbie BHP.
Kto może być bhp behapowcem – 4
Starszy specjalista ds. bhp
od 1.07.2013r.:
Wyższe wykształcenie o kierunku lub specjalności w
zakresie bhp albo studia podyplomowe w zakresie
oraz co najmniej 3 – letni staż pracy w służbie
BHP.
Kto może być bhp behapowcem – 5
Główny specjalista ds. bhp:
• Wyższe wykształcenie o specjalności bhp lub studia
podyplomowe w zakresie bhp oraz co najmniej 2 –
letni staż pracy w służbie BHP;
• Wyższe wykształcenie i co najmniej 6 – letni staż
pracy w służbie BHP.
Od 1.07.2013r.:
• Wyższe wykształcenie o kierunku lub specjalności w
zakresie bhp albo studia podyplomowe w zakresie
bhp oraz co najmniej 5 letni staż pracy w służbie
BHP.
Kto może być bhp behapowcem – 6
Kierownik wieloosobowej komórki bhp:
• Wymagania jak dla specjalisty ds. bhp, + szkolenie
specjalistyczne;
Od 1.07.2013r.:
• Wymagania jak dla specjalisty ds. bhp.
Specjalista spoza zakładu:
• Wymagania jak dla specjalisty ds. bhp + szkolenie;
• Inspektor pracy PIP przez co najmniej 3 lata.
Od 1.07.2013r. :
• Wymagania jak dla specjalisty ds. bhp;
• Inspektor pracy PIP przez okres co najmniej 5 lat.
Zakres działania służby BHP – 1
• Przeprowadzanie kontroli warunków pracy oraz
przestrzegania przepisów i zasad bhp,
ze
szczególnym uwzględnieniem stanowisk pracy, na
których zatrudnione są kobiety w ciąży lub
karmiące dziecko piersią, młodociani,
niepełnosprawni, pracujący w nocy (praca
zmianowa), oraz osoby fizyczne wykonujące pracę na
innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie
pracy lub miejscu wyznaczonym przez pracodawcę;
• Bieżące
informowanie pracodawcy
o stwierdzonych
zagrożeniach zawodowych, wraz z wnioskami
zmierzającymi do usuwania tych zagrożeń.
Pojęcie kontroli
wg. prof. J. Starościaka:
• Kontrolą jest obserwowanie, ustalanie czy
wykazywanie stanu faktycznego i porównywanie
rzeczywistości z zamierzeniami, występowanie
przeciwko zjawiskom niekorzystnym i
sygnalizowanie kompetentnym jednostkom o
dokonanych spostrzeżeniach.
• Kontrola stanu bhp to czynności polegające na ocenie
stanu faktycznego oraz porównaniu tego stanu z
obowiązującymi przepisami oraz zasadami bhp.
• Rodzaje kontroli:
problemowa;
wycinkowa;
kompleksowa.
Cechy i efektywność kontroli
Każdą kontrolę powinna cechować:
• aktywność;
• bezstronność;
• fachowość;
• efektywność.
O pełnej efektywności kontroli można mówić wtedy,
gdy w jej wyniku zostały wykonane działania
powodujące poprawę warunków pracy. Choć te
działania mają miejsce najczęściej dopiero po
zakończeniu kontroli, to dopiero ich rezultat
potwierdza efektywność kontroli.
Pomocne w prowadzeniu kontroli są
listy kontrolne
.
Zakres działania służby BHP – 2
Obowiązki pracodawcy:
• Pracodawca jest obowiązany zapewnić systematyczne
kontrole stanu bhp, ze szczególnym uwzględnieniem
organizacji procesów pracy, stanu technicznego maszyn
i innych urządzeń technicznych oraz ustalić sposoby
rejestracji nieprawidłowości i metody ich usuwania.
• Pracodawca jest obowiązany zapewnić bezpieczne
i higieniczne warunki pracy osobom fizycznym
wykonującym pracę na innej podstawie niż stosunek
pracy w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym
przez pracodawcę, a także
osobom prowadzącym działalność gospodarczą
na własny rachunek w zakładzie pracy lub
w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę –
art. 304
kodeksu pracy
Dokumentowanie kontroli
Protokół nr: …
z kontroli problemowej*, wycinkowej*, kompleksowej* stanu bhp
przeprowadzonej w dniu:……… przez:………………………………..
w obecności:……………………………………………………………………
1.
Zakres (cel) kontroli:…………………………………………………………
2.
Realizacja zaleceń z poprzednich kontroli oraz decyzji
organów nadzoru nad warunkami pracy:
……………………………………………
3.
W czasie kontroli stwierdzono (wymienić nieprawidłowości): .
……………………………………………………………………………………
4.
Zalecenia pokontrolne:…………………………………………………….....
…………………………………………………………………………………….
Podpis kontrolującego:
Polecam zrealizować:
…………………………… ………………................
(podpis, pieczęć, data)
*
Niepotrzebne skreślić
Zakres działania służby BHP – 3
• Sporządzanie i przedstawianie pracodawcy
, co najmniej raz
w roku, okresowych analiz stanu bhp, zawierających
propozycje przedsięwzięć technicznych i organizacyjnych
mających na celu zapobieganie zagrożeniom życia i zdrowia
pracowników oraz poprawę warunków pracy.
• Pracodawca jest obowiązany systematycznie analizować
przyczyny wypadków przy pracy, chorób zawodowych i
innych chorób związanych z warunkami środowiska pracy i
na podstawie wyników tych analiz stosować właściwe
środki zapobiegawcze –
art.236 Kodeksu Pracy.
• Odpowiedź na pytanie jaki poziom bezpieczeństwa i
higieny pracy mamy w przedsiębiorstwie otrzymujemy w
wyniku rzetelnie przeprowadzonej oceny ryzyka
zawodowego.
Analiza stanu bhp
Analizę stanu bhp sporządzamy i przedstawiamy
kierownictwu minimum raz w roku.
Analiza powinna
zawierać co najmniej następujące informacje:
• Dane statystyczne z wypadków przy pracy i chorób
zawodowych w porównaniu z latami ubiegłymi;
• Wskaźniki częstotliwości i ciężkości wypadków w
odniesieniu do lat ubiegłych;
• Informacje o realizacji wniosków profilaktycznych zespołów
powypadkowych;
• Informacje o realizacji decyzji organów nadzoru nad
warunkami pracy;
• Informacje o zmianach w poziomie ryzyka zawodowego;
• Informacje o narażeniach zawodowych;
• Inne informacje istotne dla danego przedsiębiorstwa.
Zakres działania służby BHP – 4
• Udział w opracowywaniu
planów modernizacji i rozwoju
zakładu pracy oraz
przedstawianie propozycji
dotyczących
uwzględnienia w tych planach rozwiązań technicznych i
organizacyjnych zapewniających poprawę stanu bhp.
• Udział w ocenie
założeń i dokumentacji modernizacji zakładu
pracy lub jego części, a także nowych inwestycji oraz
zgłaszanie wniosków
dotyczących uwzględnienia wymagań
bhp w tych założeniach i dokumentacji.
• Pracodawca jest obowiązany aby budowa lub przebudowa
obiektu budowlanego, w którym mają być pomieszczenia
pracy była wykonywana na podstawie projektów
zaopiniowanych pozytywnie przez odpowiednich
rzeczoznawców, obiekt spełniał wymagania bhp, a
przebudowa zapewniała poprawę warunków bhp
– art. 213 kp
Zakres działania służby BHP – 5
• Udział w przekazywaniu do użytkowania
nowo
budowanych lub przebudowywanych obiektów
budowlanych albo ich części, w których przewiduje się
pomieszczenia pracy, urządzeń produkcyjnych oraz
innych urządzeń mających wpływ na warunki
pracy i bezpieczeństwo pracowników.
• Zgłaszanie wniosków
dotyczących spełnienia
wymagań bhp w stosowanych oraz nowo
wprowadzanych procesach produkcyjnych.
• Przedstawianie
pracodawcy
wniosków
dotyczących
spełnienia
wymagań ergonomii
na stanowiskach
pracy.
Ergonomia
• Ergonomia
to dyscyplina naukowa zajmująca się
dostosowaniem pracy do możliwości
psychofizycznych człowieka. Organizacja układu
człowiek – maszyna – warunki otoczenia powinna być
taka aby praca była wykonywana przy możliwym
koszcie biologicznym i najbardziej efektywnie.
• Ergonomia koncepcyjna
– wprowadzanie zasad
ergonomii podczas opracowania koncepcji oraz
projektowania.
• Ergonomia korekcyjna
– korekta istniejących
warunków pracy z wykorzystaniem zasad ergonomii.
Zakres działania służby BHP – 6
• Udział w opracowywaniu
:
zakładowych układów zbiorowych;
wewnętrznych zarządzeń;
regulaminów;
instrukcji ogólnych dotyczących bhp.
• Udział w ustalaniu
zadań osób kierujących
pracownikami w zakresie bhp.
• Opiniowanie
szczegółowych instrukcji dotyczących
bhp na stanowiskach pracy.
Zakres działania służby BHP – 6
• Pracodawca jest obowiązany wydawać szczegółowe
instrukcje i wskazówki dotyczące bhp na
stanowiskach pracy.
• Pracodawca jest obowiązany udostępnić pracownikom do
stałego korzystania aktualne instrukcje bhp dotyczące:
stosowanych procesów technologicznych oraz
wykonywania prac związanych z zagrożeniami
wypadkowymi lub zagrożeniami zdrowia pracowników;
obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych;
postępowania z materiałami szkodliwymi dla zdrowia
i niebezpiecznymi;
udzielania pierwszej pomocy.
Zakres działania służby BHP – 7
• Udział w ustalaniu
okoliczności i przyczyn wypadków przy
pracy i opracowywaniu wniosków profilaktycznych
wynikających z tego badania oraz z zachorowań na choroby
zawodowe;
• Kontrola realizacji
tych wniosków;
• Prowadzenie rejestrów, kompletowanie i przechowywanie
dokumentów dotyczących wypadków przy pracy,
stwierdzonych chorób zawodowych i podejrzeń o takie
choroby;
• Przechowywanie
wyników badań i pomiarów czynników
szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy;
• Doradztwo
w zakresie stosowania przepisów i zasad bhp;
• Udział w dokonywaniu oceny ryzyka zawodowego, które
wiąże się z wykonywaną pracą;
Zakres działania służby BHP – 8
• Doradztwo
w zakresie organizacji i metod pracy na
stanowiskach pracy, na których występują czynniki
niebezpieczne, szkodliwe dla zdrowia lub warunki
uciążliwe, oraz doboru najwłaściwszych środków ochrony
zbiorowej i indywidualnej;
• Środki ochrony zbiorowej są to środki przeznaczone do
jednoczesnej ochrony grupy ludzi, w tym pojedynczych
osób, przed niebezpiecznymi i szkodliwymi czynnikami
występującymi pojedynczo lub łącznie w środowisku pracy,
będące rozwiązaniami technicznymi stosowanymi w
pomieszczeniach pracy, maszynach i innych urządzeniach.
• Środki ochrony indywidualnej są to urządzenia lub
wyposażenie przewidziane do noszenia bądź trzymania
przez użytkownika w celu jego ochrony przed jednym lub
większą liczbą zagrożeń;
Zakres działania służby BHP – 9
• Współpraca
z pracownikami w zakresie m.in. organizowania
i zapewnienia odpowiedniego poziomu
szkoleń w dziedzinie bhp oraz zapewnienia właściwej
adaptacji zawodowej nowo zatrudnionych pracowników;
• Współpraca
z laboratoriami uprawnionymi do dokonywania
badań i pomiarów czynników szkodliwych dla
zdrowia lub warunków uciążliwych, w zakresie
organizowania tych badań i pomiarów oraz sposobów
ochrony pracowników przed tymi czynnikami lub
warunkami;
• Współpraca
z laboratoriami i innymi jednostkami
zajmującymi się pomiarami stanu środowiska, działającymi
w systemie państwowego monitoringu środowiska;
• Współdziałanie
z lekarzem sprawującym profilaktyczną
opiekę nad zdrowiem pracowników;
Zakres działania służby BHP – 10
• Współdziałanie
ze społeczną inspekcją pracy oraz
zakładowymi organizacjami związkowymi przy podejmowaniu
przez nie działań mających na celu przestrzeganie przepisów
i zasad bhp oraz poprawę warunków pracy;
• Uczestniczenie
w konsultacjach w zakresie bhp, a także w
pracach komisji bhp i innych zakładowych komisji
zajmujących się problematyką bhp;
• Pracodawca zatrudniający więcej niż 250 osób powołuje
komisję bhp jako swój organ doradczy i opiniodawczy.
W
skład komisji wchodzą w równej liczbie przedstawiciele
pracodawcy, w tym pracownicy służby bhp, lekarz opiekujący
się pracownikami oraz przedstawiciele pracowników, w tym
społeczny inspektor pracy. Zadaniem komisji jest
dokonywanie przeglądów warunków pracy, okresowej oceny
stanu bhp, opiniowanie podejmowanych przez pracodawcę
środków zapobiegających wypadkom przy pracy i chorobom
zawodowym, formułowanie wniosków dotyczących poprawy
warunków pracy oraz współdziałanie z pracodawcą w
realizacji jego obowiązków w zakresie bhp.
Zakres działania służby BHP – 11
• Inicjowanie i rozwijanie
na terenie zakładu pracy
różnych form popularyzacji problematyki bhp oraz
ergonomii.
• Służba bhp nie może być obciążana innymi zadaniami
z wyjątkiem pracownika, któremu
powierzono dodatkowo obowiązki służby bhp.
• Organizacja i rozkład czasu pracy pracownika służby
BHP powinny zapewniać pełną realizację zadań.
• Pracodawca udostępnia służbie BHP informacje
niezbędne do pełnego wykonania zadań
Uprawnienia służby BHP – 1
Służba BHP jest
uprawniona
do:
• Przeprowadzania kontroli stanu bhp i przestrzegania
przepisów i zasad bhp w zakładzie pracy i w każdym
innym miejscu wykonywania pracy;
• Występowania do osób kierujących pracownikami z
zaleceniami usunięcia stwierdzonych zagrożeń wypadkowych
i szkodliwości zawodowych oraz uchybień w zakresie bhp;
• Występowania do pracodawcy z wnioskami o nagradzanie
pracowników wyróżniających się w działalności na rzecz
poprawy warunków pracy;
• Występowania do pracodawcy o zastosowanie kar
porządkowych w stosunku do pracowników
odpowiedzialnych za zaniedbanie obowiązków w zakresie
bhp;
Uprawnienia służby BHP – 2
• Niezwłocznego wstrzymania pracy maszyny lub innego
urządzenia technicznego w razie wystąpienia
bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia pracowników;
• Niezwłocznego odsunięcia pracownika zatrudnionego przy
pracy wzbronionej;
• Niezwłocznego odsunięcia od pracy pracownika, który
swoim zachowaniem lub sposobem wykonywania pracy
stwarza bezpośrednie zagrożenia życia lub zdrowia
własnego lub innych osób;
• Wnioskowanie do pracodawcy o niezwłoczne wstrzymanie
pracy w zakładzie pracy, w jego części lub w innym
miejscu wyznaczonym przez pracodawcę do wykonywania
pracy, w przypadku stwierdzenia bezpośredniego
zagrożenia życia lub zdrowia pracowników lub innych osób.