Referendum a integracja

europejska

Referenda w sprawie „

Konstytucji dla Europy

”

Magdalena Musiał-Karg

Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu

Jaką rolę odgrywa referendum

w procesie integracji

europejskiej ?

Demokracja bezpośrednia i referendum

– definicje (rys historyczny)

Referenda w procesie integracji

europejskiej

Rola referendum w UE

Referenda w Hiszpanii, Francji,

Holandii

Przed referendum w Polsce

1. Demokracja bezpośrednia i

referendum



najbardziej rozwinięte procedury demokracji

bezpośredniej w Szwajcarii



inne państwa Europy Zachodniej: Dania,

Szwecja, Włochy, Irlandia, Francja



państwa wschodnioeuropejskie - po 1990 r.

B. Referendum

obywatele

prawem

obywatele

prawem

wyborczym

wyrażają

wyborczym

wyrażają

zdanie w głosowaniu



Rodzaje głosowań

Kryteria: Zasięg terytorialny, moc wiążąca, przedmiot głosowania, konieczność

przeprowadzenia

Cechy referendum:



bezpośredni udział obywateli w

prezentowaniu własnej opinii



posiadanie tylko jednego głosu przez

każdego z wyborców



uznanie woli większości za podstawę

decydowania w procesie ustanawiania

aktów prawnych

Rys historyczny



XVI w. Szwajcaria, Konstytucja

Szwajcarii z 1798 r.



Po II wojnie światowej - Francja, Włochy



Od 1989



Integracja europejska –nowe wyzwanie
(obywatele w procesach
demokratycznych)



1900 – 1993 na świecie - 728

referendów, (ponad 65% po 1960)

Country

Period

till 1945

1946-1970

1971-2005

till 2005

Austria

Belgium

Denmark

Finland

France

Greece

Spain

Netherlands

Ireland

Norway

Portugal

Sweden

Italy

Total

110

171

Referenda w Europie Zachodniej do 8 czerwca

2005

Opracowała:

Magdalena Musiał-Karg, dane na dzień: 8.06.2005.

Country

Period

till

1945

1946-1989

1990-2004

till 2004

Belarus

Croatia

Czech Republic

Georgia

Hungary

Lithuania

Malta

Poland

Romania

Russia

Slovakia

Slovenia

Czechoslovakia

Yugoslavia

Total

Referenda w Europie Wschodniej do 8 czerwca 2005

Opracowała:

Magdalena Musiał-Karg, dane na dzień: 8.06.2005.

Referenda w procesie integracji europejskiej

Country

Time

Object

Turnout (%)

Yes (%)

France

April 23, 1972

EC Enlargement

60.27

68.28

Ireland

May 10, 1972

EC Membership

70.88

83.1

Norway

September 26,

1972

EC Membership

79.2

46,5

Denmark.

October 2, 1972

EC Membership

90.14

63,29

Switzerland

December 3, 1972

EFTA Membership

72.5

United

Kingdom

June 5, 1975

EC Membership

64.03

67.23

Greenland

February 23, 1982

EC-Membership

74.91

45.96

Denmark

February 27, 1986

Common Market – SEA

75.39

56.24

Ireland

May 26, 1987

Common Market - SEA

44.09

69.92

Italy

June 18, 1989

Mandate for MEPs

85.4

88.06

Denmark

June 2, 1992

Maastricht Treaty

82,9

49,3

Ireland

June 18, 1992

Maastricht Treaty

57,3

69,1

France

September 20,

1992

Maastricht Treaty

69.69

51.05

Switzerland

December 6, 1992

EEA Membership

49.7

Liechtenstei

December 12, 1992

EEA Membership

55.81

Denmark

May 18, 1993

Maastricht Treaty with opt-

outs

85.5

56.77

Austria

June 12, 1994

EU Membership

82.35

66.58

Finland

October 16, 1994

EU Membership

70,4

56,88

Sweden

November 13,

1994

EU Membership

83.32

52.74

Åaland

Islands

November 20,

1994

EU Membership

49.1

73.64

Norway

November 28,

1994

EU Membership

47.8

Liechtenstei

April 9, 1995

EEA Membership

82.05

55.88

Switzerland

June 8, 1997

EU Candidature

25.9

Ireland

May 22, 1998

Amsterdam Treaty

56.26

61.74

Denmark

May 28, 1998

Amsterdam Treaty

76.24

55.10

Switzerland

May 21, 2000

Bilateral Treaties with EU

67.2

Denmark

September 28,

2000

EMU Membership

87,5

46.87

Switzerland

March 4, 2001

EU Candidature

23.2

Ireland

June 7, 2001

Nice-Treaty

34.79

46.13

Ireland

October 19, 2002

European Enlargement

49.47

62.89

Malta

March 8, 2003

EU Accession

53,6

Slovenia

March 23, 2003

EU Accession

60,3

89,6

Hungary

April 12, 2003

EU Accession

45,6

83,7

Lithuania

May 11, 2003

EU Accession

63,3

89,9

Slovakia

May 11, 2003

EU Accession

52,2

92,4

Poland

June, 7-8

EU Accession

58,8

77,5

Czech Republic

June 16, 2003

EU Accession

55,2

77,3

Estonia

September 14,

2003

EU Accession

66,8

Sweden

September 14,

2003

Euro Accession

81,6

41,8

Latvia

September 20,

2003

EU accession

72,5

Romania

October 19, 2003

Constit. amendment

for EU acc.

55,2

89,6

Spain

February 20, 2005

EU Constitution

42,32

76,73

France

May 29, 2005

EU Constitution

69, 37

45,33

The

Netherlands

June 1, 2005

EU Constitution

62,8

38.4

Source: T. Christin and S. Hug (June 2002), Referendums and citizen support for European Integration, “Comparative Political Studies”, Vol. 35 No. 5, p. 591;

www.iri-europe.com

, Magdalena Musiał-Karg, 8.06.2005.

Kategorie referendów „unijnych’

Dot. członkowstwa

(27 głosowań):

WE (6), EEA (4), EU (14),

„

kandydatura

”

(

Szwajcaria

-2

; Rumunia – 1)

Inne

(6 głosowań)

SEA (2),

Parlament Europejski

(1),

umowy

bilateral

(1),

Unia Walutowa

EMU (2

Dot. traktatów

(11 głosowań)

Maastricht (4), Amsterdam (2),

Nicea (2), traktat konstytucyjny (3)

Referenda akcesyjne 2003



9 referendów (wyjątkiem Cypr)



9 państw na „TAK”



próg wyborczy (tam, gdzie

obowiązywał- osiągnięto)



niejasna sytuacja kilka m-cy przed

referendami



„

efekt domino”



raczej agresywne kampanie

4. Rola referendum w UE



Od 1972 w 26 państwach - 44 referendów



Grecja, Portugalia, Niemcy, Belgia i Cypr –

bez referendów w sprawach UE



kwestia

będąca

przedmiotem

bardzo

kwestia

będąca

przedmiotem

bardzo

szerokiego i bezpośredniego zaangażowania

obywateli



Średnio 67% wyborców wzięło udział w

referendach (w wyborach do PE – 55,75%)



wprowadzenie

prawodawstwa

form

wprowadzenie

prawodawstwa

form

demokracji bezpośredniej



debata bezpośrednio poświęcona danej sprawie - lepsza

komunikacja i informacja



wzmacniają demokrację przedstawicielską



zwiększają legitymizację władzy



Enlargement enlarges direct democracy

(1974,

1994, 2003)



szczególna forma referendum - referendum akcesyjne

do UE



ponad 80% obywateli w 25 państwach UE popiera

pomysł

referendum

sprawie

Traktatu

pomysł

referendum

sprawie

Traktatu

Konstytucy

nego



Refer

nda

ot. konstytucji

mogą wpłynąć na dalszy

rozwój UE

Ratyfikacja Traktatu Konstytucyjnego

Dzień

Kraj

Ciało decyzyjne

Wynik

11.11.2004

Litwa

parlament

Tak. 84 do 4

20.12.2004

Węgry

parlament

Tak. 322 do 12

12.01.2005

Parlament

Europejsk
i

parlament

Tak. 500 do 137

1 .02.2005

Słowenia

parlament

Tak. 79 do 4

20.02.2005

Hiszpania

Referendum
+parlament

TAK - 76,73% , 17,20% NIE, 42,32%

frekwencja

6.04.2005

Włochy

Parlament

Tak. 436 do 28

19.04.2005

Grecja

parlament

Tak. 268 do 17

11.05.2005

Słowacja

parlament

Tak. 116 do 27

11.05.2005

Bułgaria

parlament

Tak. 231 do 1

17.05.2005

Rumunia

parlament

Tak. 434 do 0

25.05.2005

Austria

parlament

Tak. 182 do 1

27.05.2005

Niemcy

parlament

Tak. 569 do 23

29.05.2005

Francja

referendum

NIE- 45,13%, 54,87% NIE, 69,9%

frekwencja

1.06.2005

Holandia

referendum

NIE-38,4%, 61,6%, 62,38% frekwencja

2.06.2005

Łotwa

parlament

Tak. 71 do 5

Referendum w Hiszpanii.

Kampania

TAK:



rządząca Hiszpańska

Socjalistyczna Partia

Robotnicza



opozycyjna Hiszpańska

Partia Ludowa,



Nacjonalistyczna Partia

Basków



katalońska

nacjonalistyczna

Convergència i Unió

NIE:



Hiszpańska Zjednoczona

Lewica



Katalońska Lewica

Republikańska



Inicjatywa Katalońskich

Zielonych



socjaldemokratyczna Rada

Aragońska



baskijska nacjonalistyczna

Eusko Alkartasuna



związek zawodowy

Confederación General del

Trabajo

•

znikoma wiedza dot. traktatu

•

znane osobowości telewizji

•

>5 mln. kopii Konstytucji dla Europy

•

Referendum PLUS

•

Przewidywano ok. 40-50% frekwencji

Referendum w Hiszpanii, 20.02.05

"Czy aprobujesz Traktat powołujący

Konstytucję dla Europy?"



Frekwencja 42%



dezaprobata dla premiera Zapatero



77% Hiszpanów na TAK

Po referendum – przyjęcie

przez parlament



Referendum

doradcze



29 kwietnia 2005 Izba Niższa -

319:19



18 maja 2005 Izba Wyższa – 225: 6

Referendum we Francji.

Przygotowania



Data referendum ogłoszona 4 marca 2005 roku



RK – „

RK – „Konstytucja dla Europy” niezgodna z
Konstytucją Francuską



Obrady obu izb parlamentu – Wersal,28.02.05.



Zmienne sondaże poparcia.

Kampania



42 mln egzemplarzy KE rozesłanych do wyborców (

mln

euro

mln

euro

programy

wyborcze

mediach,

programy

wyborcze

mediach,

zaangażowanie sławnych ludzi



Koszt kampanii: 125 mln euro

Referendum we Francji. Kampania

TAK:



Unia na Rzecz Ruchu

Ludowego



Unia na Rzecz Demokracji

Francuskiej



Partia Socjalistyczna



Chirac

NIE:

LEWICA



część polityków PS



Zieloni



Partia Komunistyczna



Rewolucyjna Liga

Komunistyczna,



Walka Robotnicza oraz

centrale związków

zawodowych

PRAWICA



Ruch dla Francji



Front Narodowy

LEWICA

polski hydraulik

„

PRAWICA

„

Nie” dla FR jako części

superpaństwa

Islamscy emigranci a

chrześcijaństwo

Referendum we Francji. 29 maja

2005

Czy przyjmujesz ustawę, która pozwala na ratyfikację

traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy?



Frekwencja 69,37% (60% w 1972, w 1992

– 69, 69%)



54,67% Francuzów na NIE



dezaprobata dla rządów premiera i

prezydenta



Politycznym skutkiem przegranej

–

dymisja Raffarin

Referendum w Holandii. Przygotowania



I referendum w historii



Referenda nie wiążą parlamentu



(niska frekwencja)



w przypadku przegranej konstytucji przy

dużej frekwencji rząd zapowiedział, że

przyjmie wynik

Referendum w Holandii. Kampania

TAK:



chadecy (CDA)



Partia Pracy (PvdA)



Ludowa Partia



Wolności i Demokracji

(VVD)



Demokraci ‘66 (D66)



zielona lewica (Groenlinks)

NIE:



Partia Socjalistyczna

Partia Socjalistyczna (SP)



Lista Pima Fortuyna

Lista Pima Fortuyna (LPF)



Grupa Wildersa

Grupa Wildersa (Lijst

Wilders)



Zreformowana Partia

Polityczna (

Polityczna (SGP),



Unia Chrześcijańska

Unia Chrześcijańska (CU)



Lista Lazraka (Lijst Lazrak)

Rząd: 4,5 mln € - kampania informacyjna + 3,5 mln €

promocja

postaw sprzyjających konstytucji

1 mln. € - partie:

400 tys. € partie „za”,
400 tys. € partie przeciwne,
200 tys. € ogólna informacja i edukacja.

Referendum w Holandii. 1 czerwca 2005

„

Czy jesteś za czy przeciw przyjęciu przez

Holandię traktatu ustanawiającego

Konstytucję dla Europy?”



Frekwencja 62,8%



61,6% Holendrów na NIE



drugi kraj który nie ratyfikował w referendum



W cieniu francuskiego „nie” (efekt domino?)



brak wiedzy o traktacie – ok. 50% badanych

Argumenty na "Nie"



Konstytucja odrzucona przez dwa państwa

tworzące Wspólnoty Europejskie od 1951 r.

Niechęć do dalszej integracji i

rozszerzenia????



sprawa członkostwa Turcji w UE i obawa

przed nową falą imigrantów



Premier Holandii:

Referenda powinny się

odbyć w innych krajach

Proces ratyfikacyjny w pozostałych

krajach

Narodowe referenda dotyczące

Konstytucji dla Europy

Czechy

Brak daty

Dania

(27/09/05)

Francja

Nie (55%)

Hiszpania

Tak (77%)

Holandia

Nie (61,6%)

Irlandia

Brak daty

Luksemburg

(10/7/05)

Polska

Brak daty

Portugalia

Brak daty

Wielka Brytania

Brak daty

Proces ratyfikacyjny w pozostałych

krajach

Potrzebne poparcie 4/5 państw (20)

Formalnie skutkiem odrzucenie TK – niemożność jej
obowiązywanie na terenie całej UE

Tony Blair:

jeśli to samo, co we Francji zdarzy się w Holandii

to proces referendum - zawieszony.

Prezydent Kwaśniewski:

Polska nie zrezygnuje z referendum

Referendum w Polsce



CBOS (maj 2005):



61% Polaków zamierza wziąć udział w

referendum (ok. 3% więcej niż w kwietniu)



27% badanych zapowiedziało absencję

(2% mniej niż w kwietniu)

Zainteresowanie kwestią traktatu

konstytucyjnego w Polsce

Źródło:

Polacy o Europejskiej Konstytucji

, Komunikat z badań, CBOS, BS/80/2005.

Zapowiedzi uczestniczenia w

referendum

Źródło:

Polacy o Europejskiej Konstytucji

, Komunikat z badań, CBOS, BS/80/2005.

Poparcie dla traktatu

Źródło:

Polacy o Europejskiej Konstytucji

, Komunikat z badań, CBOS, BS/80/2005.

Deklaracje potencjalnych uczestników

referendum

Wiedza o traktacie konstytucyjnym

Źródło:

Polacy o Europejskiej Konstytucji

, Komunikat z badań, CBOS, BS/80/2005.

Dziękuję za uwagę

Magdalena Musiał-Karg

Document Outline

Slide 1
Slide 2
Slide 3
Slide 4
Slide 5
Slide 6
Slide 7
Slide 8
Slide 9
Slide 10
Slide 11
Slide 12
Slide 13
Slide 14
Slide 15
Slide 16
Slide 17
Slide 18
Slide 19
Slide 20
Slide 21
Slide 22
Slide 23
Slide 24
Slide 25
Slide 26
Slide 27
Slide 28
Slide 29
Slide 30
Slide 31
Slide 32
Slide 33
Slide 34
Slide 35
Slide 36

referendum w procesie integracji europejskiej

Document Outline