URAZY CZASZKOWO-

URAZY CZASZKOWO-

MÓZGOWE

MÓZGOWE

UNIKALNE CECHY OŚRODKOWEGO

UNIKALNE CECHY OŚRODKOWEGO

UKŁADU NERWOWEGO

UKŁADU NERWOWEGO



Wielka wrażliwość na uszkodzenie

Wielka wrażliwość na uszkodzenie



ucisk

ucisk



niedotlenienie

niedotlenienie



zranienie

zranienie



zakażenie

zakażenie



Stosunkowo dobra ochrona przed urazem

Stosunkowo dobra ochrona przed urazem



czaszka

czaszka



kręgosłup

kręgosłup



płyn mózgowo-rdzeniowy

płyn mózgowo-rdzeniowy



Brak zdolności do regeneracji

Brak zdolności do regeneracji

EPIDEMIOLOGIA URAZÓW

EPIDEMIOLOGIA URAZÓW

CZASZKOWO-MÓZGOWYCH

CZASZKOWO-MÓZGOWYCH



JEDNE Z NAJCZĘSTSZYCH URAZÓW BĘDĄCE

JEDNE Z NAJCZĘSTSZYCH URAZÓW BĘDĄCE

WYNIKIEM URAZU GŁOWY

WYNIKIEM URAZU GŁOWY



NAJCZĘSTSZY SKŁADNIK URAZÓW

NAJCZĘSTSZY SKŁADNIK URAZÓW

WIELONARZĄDOWYCH

WIELONARZĄDOWYCH



NAJCZĘŚCIEJ LUDZIE MŁODZI (ŚREDNIO 35-38

NAJCZĘŚCIEJ LUDZIE MŁODZI (ŚREDNIO 35-38

LAT)

LAT)



PRZEWAGA MĘŻCZYZN -85%

PRZEWAGA MĘŻCZYZN -85%



NAJCZĘSTSZĄ PRZYCZYNĄ URAZY

NAJCZĘSTSZĄ PRZYCZYNĄ URAZY

KOMUNIKACYJNE - 55%

KOMUNIKACYJNE - 55%



NAJCZĘSTSZA PRZYCZYNA ZGONU W NAGŁYCH

NAJCZĘSTSZA PRZYCZYNA ZGONU W NAGŁYCH

WYPADKACH

WYPADKACH

TYPY URAZÓW CZASZKOWO-

TYPY URAZÓW CZASZKOWO-

MÓZGOWYCH

MÓZGOWYCH



MECHANIZM I KONSEKWENCJE URAZU

MECHANIZM I KONSEKWENCJE URAZU



URAZY OTWARTE (rana)

URAZY OTWARTE (rana)



URAZY ZAMKNIĘTE

URAZY ZAMKNIĘTE



URAZ CZASZKOWO-MÓZGOWY POWODUJE

URAZ CZASZKOWO-MÓZGOWY POWODUJE

RÓŻNEGO RODZAJU USZKODZENIE MÓZGU

RÓŻNEGO RODZAJU USZKODZENIE MÓZGU



WSTRZĄŚNIENIE MÓZGU

WSTRZĄŚNIENIE MÓZGU



STŁUCZENIE MÓZGU

STŁUCZENIE MÓZGU



KRWAWIENIE ŚRÓDCZASZKOWE

KRWAWIENIE ŚRÓDCZASZKOWE



ZŁAMANIA KOŚCI SKLEPIENIA CZASZKI

ZŁAMANIA KOŚCI SKLEPIENIA CZASZKI



ZŁAMANIE PODSTAWY CZASZKI

ZŁAMANIE PODSTAWY CZASZKI



OTWARTE ZRANIENIE CZASZKOWO-MÓZGOWE

OTWARTE ZRANIENIE CZASZKOWO-MÓZGOWE

Ocena chorego po urazie

Ocena chorego po urazie

głowy

głowy



Najlepiej ciężkość uszkodzeń głowy

Najlepiej ciężkość uszkodzeń głowy

oceniać przed podaniem leków

oceniać przed podaniem leków

oddziałujących na ośrodkowy układ

oddziałujących na ośrodkowy układ

nerwowy

nerwowy



zawsze przy urazie głowy ocenić

zawsze przy urazie głowy ocenić

należy stabilność kręgosłupa szyjnego

należy stabilność kręgosłupa szyjnego

– do tego czasu konieczne

– do tego czasu konieczne

unieruchomienie w postaci kołnierza

unieruchomienie w postaci kołnierza

ortopedycznego

ortopedycznego

Postępowanie w urazach

Postępowanie w urazach

głowy

głowy



szybka ocena rozległości obrażeń

szybka ocena rozległości obrażeń



diałania mające na celu

diałania mające na celu

zatrzymanie rozwoju uszkodzeń

zatrzymanie rozwoju uszkodzeń



szybkie działania zapobiegające

szybkie działania zapobiegające

powstawaniu wtórnych uszkodzeń

powstawaniu wtórnych uszkodzeń



Zaburzenia świadomości są

Zaburzenia świadomości są

najważniejszym i najłatwiejszym do

najważniejszym i najłatwiejszym do

oceny skutkiem urazu OUN

oceny skutkiem urazu OUN



Prosta ocena stopnia tych zaburzeń –

Prosta ocena stopnia tych zaburzeń –

GCS (Glasgow Coma Scale)

GCS (Glasgow Coma Scale)



ocena całościowej czynności mózgu

ocena całościowej czynności mózgu



cena uszkodzeń ogniskowych

cena uszkodzeń ogniskowych

Glasgow Coma Scale

Glasgow Coma Scale

Punkty

Punkty

Otwieranie oczu

Otwieranie oczu

4

4

spontaniczne

spontaniczne

3

3

na głos

na głos

2

2

na ból/bodziec

na ból/bodziec

1

1

brak lub ruchy

brak lub ruchy

pływające gałek

pływające gałek

ocznych

ocznych

0

0

brak ruch

brak ruch

Glasgow Coma Scale

Glasgow Coma Scale

Punkty

Punkty

Mowa

Mowa

5

5

chory zorientowany w

chory zorientowany w

miejscu, czasie i

miejscu, czasie i

sytuacji

sytuacji

4

4

mowa chaotyczna, ale

mowa chaotyczna, ale

zachowana uwaga

zachowana uwaga

3

3

nieadekwatna,

nieadekwatna,

odpowiedzi bez

odpowiedzi bez

związku, krzyk

związku, krzyk

2

2

niezrozumiałe dźwięki

niezrozumiałe dźwięki

1

1

żadna, żucie,

żadna, żucie,

mlaskanie

mlaskanie

0

0

brak

brak

Glasgow Coma Scale

Glasgow Coma Scale

Punkty

Punkty

Ruch

Ruch

6

6

spontaniczny, spełnia

spontaniczny, spełnia

polecenia

polecenia

5

5

celowa reakcja na przykry

celowa reakcja na przykry

bodziec

bodziec

4

4

ucieczka jako reakcja na ból

ucieczka jako reakcja na ból

3

3

reakcja zgięciowa na ból

reakcja zgięciowa na ból

2

2

wyprost w odpowiedzi na ból

wyprost w odpowiedzi na ból

1

1

brak reakcji

brak reakcji

0

0

atonia, brak odruchu

atonia, brak odruchu

tchawiczego

tchawiczego

Glasgow Coma Scale

Glasgow Coma Scale

Punkty

Punkty

Interpretacja

Interpretacja

12-15

12-15

chory przytomny

chory przytomny

9-11

9-11

uraz o małym lub średnim

uraz o małym lub średnim

nasileniu

nasileniu

5-8

5-8

nieprzytomność

nieprzytomność

4

4

zespół odmóżdżeniowy

zespół odmóżdżeniowy

3

3

skrajna śpiączka

skrajna śpiączka

0

0

śmierć mózgu

śmierć mózgu

Ocena czynności pnia

Ocena czynności pnia

mózgu u osoby

mózgu u osoby

nieprzytomnej

nieprzytomnej



Badanie odruchów

Badanie odruchów



odruchy źreniczne

odruchy źreniczne



odruchy rogówkowe

odruchy rogówkowe



odruchy gardłowe

odruchy gardłowe

Ciśnienie śródczaszkowe

Ciśnienie śródczaszkowe



prawidłowe ciśnienie środczaszkowe

prawidłowe ciśnienie środczaszkowe

warunkiem zapobiegania narasaniu

warunkiem zapobiegania narasaniu

uszkodzeń

uszkodzeń



podwyższenie ciśnienia

podwyższenie ciśnienia

śródczaszkowego powoduje

śródczaszkowego powoduje



zmniejszenie perfuzji krwi przez mózg

zmniejszenie perfuzji krwi przez mózg



niedotlenienie mózgu

niedotlenienie mózgu



nieodwracalne uszkodzenie mózgu

nieodwracalne uszkodzenie mózgu

Przyczyny wzrostu ciśnienia

Przyczyny wzrostu ciśnienia

śródczaszkowego

śródczaszkowego



obrzęk mózgu

obrzęk mózgu



w wyniku stłuczenia mózgu

w wyniku stłuczenia mózgu



w wyniku wynaczynienia śródczaszkowego krwi

w wyniku wynaczynienia śródczaszkowego krwi

po urazie

po urazie



w wyniku zatrucia

w wyniku zatrucia



w wyniku niewydolności wątroby

w wyniku niewydolności wątroby



w wyniku leczenia (płyny – nadmierna podaż i

w wyniku leczenia (płyny – nadmierna podaż i

„obrót płynowy)

„obrót płynowy)



w wyniku ciasnoty wewnątrzczaszkowej

w wyniku ciasnoty wewnątrzczaszkowej



narastający krwiak nad lub podtwardówkowy

narastający krwiak nad lub podtwardówkowy



w wyniku powiększającego się guza mózgu

w wyniku powiększającego się guza mózgu



Hospitalizacji wymaga każdy chory, u

Hospitalizacji wymaga każdy chory, u

którego uraz spowodował:

którego uraz spowodował:



utratę przytomności

utratę przytomności



drgawki

drgawki



utrzymuje się ból głowy, nudności i

utrzymuje się ból głowy, nudności i

wymioty

wymioty



W każdym z ww przypadków wskazane jest

W każdym z ww przypadków wskazane jest

wykonanie tomografii komputerowej głowy

wykonanie tomografii komputerowej głowy

Złamania kości czaszki

Złamania kości czaszki



Złamania kości sklepienia czaszki

Złamania kości sklepienia czaszki



zamknięte lub otwarte

zamknięte lub otwarte



z towarzyszącym urazem mózgowia lub bez

z towarzyszącym urazem mózgowia lub bez



wgłobienie

wgłobienie



Złamanie kości podstawy czaszki

Złamanie kości podstawy czaszki



przedni dół czaszkowy – krwiak okularowy

przedni dół czaszkowy – krwiak okularowy



dół środkowy i tylny – krwiak okolicy wyrostka

dół środkowy i tylny – krwiak okolicy wyrostka

sutkowatego

sutkowatego



złamania powikłane

złamania powikłane



wyciek krwisty z nosa, ucha, gardła

wyciek krwisty z nosa, ucha, gardła



płynotok (wyciek płynu mózgowo-rdzeniowego)

płynotok (wyciek płynu mózgowo-rdzeniowego)

ZAMKNIĘTE URAZY CZASZKOWO-

ZAMKNIĘTE URAZY CZASZKOWO-

MÓZGOWE

MÓZGOWE



Mechanizm urazu: siła fali

Mechanizm urazu: siła fali

uderzeniowej przenosi się na mózg

uderzeniowej przenosi się na mózg

prowadząc w zależności od siły urazu:

prowadząc w zależności od siły urazu:



chwilowego zaburzenia czynności

chwilowego zaburzenia czynności

komórek mózgowych

komórek mózgowych



stłuczenia tkanki mózgowej

stłuczenia tkanki mózgowej



krwawienia z naczyń śródczaszkowych

krwawienia z naczyń śródczaszkowych



innych wtórnych uszkodzeń mózgu w

innych wtórnych uszkodzeń mózgu w

wyniku np. ucisku lub obrzęku mózgu

wyniku np. ucisku lub obrzęku mózgu

Objawy kliniczne urazów

Objawy kliniczne urazów

głowy

głowy



Wstrząśnienie mózgu

Wstrząśnienie mózgu



krótkotrwała (chwilowa) utrata przytomności

krótkotrwała (chwilowa) utrata przytomności



zaburzenie chwilowe czynności komórek nerwowych

zaburzenie chwilowe czynności komórek nerwowych



mdłości, wymioty

mdłości, wymioty



bóle, zawroty glowy

bóle, zawroty glowy



niepamięć wsteczna dotycząca okoliczności wypadku

niepamięć wsteczna dotycząca okoliczności wypadku



Stłuczenie mózgu

Stłuczenie mózgu



dłuższa utrata przytomności

dłuższa utrata przytomności



zmiany morfologiczne tkanki mózgowej

zmiany morfologiczne tkanki mózgowej



zaburzenia oddychania - bezdech

zaburzenia oddychania - bezdech



wymioty

wymioty



ryzyko zachłyśnięcia

ryzyko zachłyśnięcia

Pomoc w urazach czaszkowo-

Pomoc w urazach czaszkowo-

mózgowych

mózgowych



Celem postępowania jest ochrona przed

Celem postępowania jest ochrona przed

dodatkowymi uszkodzeniami OUN

dodatkowymi uszkodzeniami OUN



ocena stanu przytomności np. w skali Glasgow

ocena stanu przytomności np. w skali Glasgow



sprawdzić oddech i drożność dróg oddechowych,

sprawdzić oddech i drożność dróg oddechowych,

podjąć sztuczne oddychanie w razie potrzeby

podjąć sztuczne oddychanie w razie potrzeby



pacjent z własnym oddechem - ułożenie bezpieczne

pacjent z własnym oddechem - ułożenie bezpieczne

na boku

na boku



kontrola tętna co kilka minut

kontrola tętna co kilka minut



wezwać pogotowie ratunkowe - w razie potrzeby

wezwać pogotowie ratunkowe - w razie potrzeby

intubacja

intubacja



opatrunek jałowy w otwartych złamaniach kości

opatrunek jałowy w otwartych złamaniach kości

czaszki, bez ucisku

czaszki, bez ucisku



konieczne uzupełnienie diagnosytyki w izbie przyjęć i

konieczne uzupełnienie diagnosytyki w izbie przyjęć i

oddziale ratunkowym lub OIT albo N-ch nawet jeśli

oddziale ratunkowym lub OIT albo N-ch nawet jeśli

pacjent twierdzi, że dobrze się czuje

pacjent twierdzi, że dobrze się czuje

INNE URAZY I ZAGROŻENIA PRZY

INNE URAZY I ZAGROŻENIA PRZY

URAZIE CZASZKOWO-MÓZGOWYM

URAZIE CZASZKOWO-MÓZGOWYM



uraz kręgosłupa u ok. 15-17%

uraz kręgosłupa u ok. 15-17%

pacjentów z ciężkimi urazami

pacjentów z ciężkimi urazami

czaszkowo-mózgowymi

czaszkowo-mózgowymi



złamanie podstawy czaszki

złamanie podstawy czaszki



wyciek krwi z nosa, uszu i ust

wyciek krwi z nosa, uszu i ust



wyciek plynu mózgowo rdzeniowego

wyciek plynu mózgowo rdzeniowego



krwiaki okularowe

krwiaki okularowe



najczęściej bezdech i utrata przytomności

najczęściej bezdech i utrata przytomności

Krwawienie

Krwawienie

sródczaszkowe

sródczaszkowe



Może wystąpić po każdym wstrząśnieniu lub

Może wystąpić po każdym wstrząśnieniu lub

stłuczeniu mózgu

stłuczeniu mózgu



Jest wynikiem uszkodzenia naczyń

Jest wynikiem uszkodzenia naczyń

krwionośnych i krwawienia śródczaszkowego

krwionośnych i krwawienia śródczaszkowego



krwiak nadtwardówkowy

krwiak nadtwardówkowy



odwarstwienie opony twardej i krwawienie do

odwarstwienie opony twardej i krwawienie do

przestrzeni nadoponowej (najczęściej tętnicze)

przestrzeni nadoponowej (najczęściej tętnicze)



krwiak podtwardówkowy

krwiak podtwardówkowy



przerwanie naczyń żylnych łączących korę mózgu z

przerwanie naczyń żylnych łączących korę mózgu z

wewnętrzną powierzchnią opony twardej

wewnętrzną powierzchnią opony twardej



krwiak śródmózgowy

krwiak śródmózgowy



w miejscach stłuczenia tkanki mózgowej

w miejscach stłuczenia tkanki mózgowej

Konsekwencje krwawienia

Konsekwencje krwawienia

śródczaszkowego

śródczaszkowego



narastający krwiak

narastający krwiak



ucisk na mózg

ucisk na mózg



obrzęk tkanek wokół krwiaka

obrzęk tkanek wokół krwiaka



wzrost ciśnienia wewnątrzczaszkowego

wzrost ciśnienia wewnątrzczaszkowego



utrata przytomności

utrata przytomności



zaburzenia oddychania

zaburzenia oddychania



wynik zachłyśnięcia

wynik zachłyśnięcia



wynik ucisku na pień mózgu

wynik ucisku na pień mózgu

Diagnostyka w izbie

Diagnostyka w izbie

przyjęć/oddziale ratunkowym

przyjęć/oddziale ratunkowym



badanie ogólne z oceną wszystkich urazów

badanie ogólne z oceną wszystkich urazów



postępowanie resuscytacyjne wg algorytmu ABC...

postępowanie resuscytacyjne wg algorytmu ABC...



badanie miejscowe

badanie miejscowe



bolesność , wgniecenia, krwiaki, wycieki

bolesność , wgniecenia, krwiaki, wycieki



badanie neurologiczne

badanie neurologiczne



GCS

GCS



objawy oczne, oponowe, odruchy, porażenia,

objawy oczne, oponowe, odruchy, porażenia,

niedowłady, zaburzenia koordynacji

niedowłady, zaburzenia koordynacji



badania obrazowe

badania obrazowe



tomografia komputerowa, rtg kręgosłupa szyjnego i

tomografia komputerowa, rtg kręgosłupa szyjnego i

czaszki, pomiar ciśnienia śródczaszkowego

czaszki, pomiar ciśnienia śródczaszkowego



badania laboratoryjne

badania laboratoryjne

POSTĘPOWANIE W SZPITALU

POSTĘPOWANIE W SZPITALU



Obserwacja

Obserwacja



Zapobieganie i leczenie obrzęku

Zapobieganie i leczenie obrzęku

mózgu

mózgu



Monitorowanie parametrów

Monitorowanie parametrów

życiowych

życiowych



Powtarzanie badań obrazowych

Powtarzanie badań obrazowych

Krwiak nadtwardówkowy

Krwiak nadtwardówkowy



przebieg często dwufazowy

przebieg często dwufazowy



poczatkowo przemijające objawy typowe dla

poczatkowo przemijające objawy typowe dla

wstrząśnienia mózgu

wstrząśnienia mózgu



poprawa stanu ogólnego

poprawa stanu ogólnego



wtórna, nagła utrata przytomności

wtórna, nagła utrata przytomności



konieczna natychmiastowa diagnostyka w

konieczna natychmiastowa diagnostyka w

CT lub jeśli brak to nawiercenie otworów

CT lub jeśli brak to nawiercenie otworów

trepanacyjnych, kraniotomia, ewakuacja

trepanacyjnych, kraniotomia, ewakuacja

krwiaka i zaopatrzenie krwawiącego

krwiaka i zaopatrzenie krwawiącego

naczynia (tętnica skroniowa)

naczynia (tętnica skroniowa)

Ostry krwiak

Ostry krwiak

podtwardówkowy

podtwardówkowy



objawy w czasie kilku-kilkunastu godzin

objawy w czasie kilku-kilkunastu godzin

od urazu

od urazu



niedowład, porażenie połowicze

niedowład, porażenie połowicze



objawy ciężkiego stłuczenia i obrzęku

objawy ciężkiego stłuczenia i obrzęku

mózgu

mózgu



zaburzenia świadomości

zaburzenia świadomości



leczenie obrzęku mózgu najważniejsze

leczenie obrzęku mózgu najważniejsze



leczenie operacyjne mało skuteczne

leczenie operacyjne mało skuteczne

Urazy kręgosłupa i

Urazy kręgosłupa i

rdzenia kręgowego

rdzenia kręgowego

URAZY KRĘGOSŁUPA

URAZY KRĘGOSŁUPA



Zawsze należy podejrzewać uraz

Zawsze należy podejrzewać uraz

kręgosłupa gdy mechaznizm urazu

kręgosłupa gdy mechaznizm urazu

stwarza taką możliwość

stwarza taką możliwość



upadek z wysokości

upadek z wysokości



upadek ze schodów

upadek ze schodów



kierowca samochodu

kierowca samochodu



skok do wody

skok do wody



gdy osoba po urazie skarży sie na ból w

gdy osoba po urazie skarży sie na ból w

rzucie kręgosłupa

rzucie kręgosłupa

URAZY KRĘGOSŁUPA

URAZY KRĘGOSŁUPA



objawy kliniczne

objawy kliniczne



zniekształcenie, obrzęk w rzucie

zniekształcenie, obrzęk w rzucie

kręgosłupa

kręgosłupa



bolesność przy obmacywaniu

bolesność przy obmacywaniu



parestezje, niedowłady, porażenia

parestezje, niedowłady, porażenia



brak czucia

brak czucia



mimowolne oddanie moczu

mimowolne oddanie moczu

OBRAŻENIA KRĘGOSŁUPA I

OBRAŻENIA KRĘGOSŁUPA I

RDZENIA KRĘGOWEGO

RDZENIA KRĘGOWEGO



Uraz kręgosłupa nawet

Uraz kręgosłupa nawet

złamanie, zwichnięcie, nie

złamanie, zwichnięcie, nie

powodują urazu rdzenia

powodują urazu rdzenia

kręgowego

kręgowego



Najczęściej złamania mają

Najczęściej złamania mają

charakter zgięciowy , tzw.

charakter zgięciowy , tzw.

złamania kompresyjne

złamania kompresyjne



Zgniecenie klinowe trzonu kręgu

Zgniecenie klinowe trzonu kręgu

Rozfragmentowanie trzonu

Rozfragmentowanie trzonu



Oderwanie klina kostnego

Oderwanie klina kostnego

Lokalizacja obrażeń

Lokalizacja obrażeń

kręgosłupa

kręgosłupa



Kręgi szyjne górne (C1-C2)

Kręgi szyjne górne (C1-C2)



Kręg obrotowy

Kręg obrotowy



Kręg szczytowy

Kręg szczytowy



Kręgi szyjne dolne

Kręgi szyjne dolne



po skoku na głowę do płytkiej wody

po skoku na głowę do płytkiej wody



Odcinek piersiowo-lędźwiowy

Odcinek piersiowo-lędźwiowy



Th11-L2

Th11-L2

Leczenie złamań kręgosłupa

Leczenie złamań kręgosłupa

nie powikłanych urazem

nie powikłanych urazem

rdzenia

rdzenia



Zabezpieczenie ofiary uraz przed

Zabezpieczenie ofiary uraz przed

pogłębieniem urazu poprzez

pogłębieniem urazu poprzez

unieruchomienie, ułożenie

unieruchomienie, ułożenie



Kołnierz

Kołnierz



Ułożenie na plecach na sztywnym podłożu

Ułożenie na plecach na sztywnym podłożu



Leczenie:

Leczenie:



Kołnierz Schanza – miękki (szyja)

Kołnierz Schanza – miękki (szyja)



Kołnierze gipsowe (szyja)

Kołnierze gipsowe (szyja)



Gorsety (piersiowo-lędźwiowe urazy)

Gorsety (piersiowo-lędźwiowe urazy)



Gipsowe

Gipsowe



Miękkie (jevetta)

Miękkie (jevetta)

Urazy rdzenia kręgowego

Urazy rdzenia kręgowego



Klasyfikacja analogiczna do

Klasyfikacja analogiczna do

urazów mózgu (też element OUN)

urazów mózgu (też element OUN)



Wstrząśnienie rdzenia

Wstrząśnienie rdzenia



Stłuczenie rdzenia

Stłuczenie rdzenia



Ucisk rdzenia

Ucisk rdzenia

Poprzeczne uszkodzenie

Poprzeczne uszkodzenie

rdzenia kręgowego

rdzenia kręgowego



Skutki zależne od wysokości uszkodzenia

Skutki zależne od wysokości uszkodzenia



Przerwanie > C4

Przerwanie > C4



Porażenie przepony (nn przeponowe)

Porażenie przepony (nn przeponowe)



Porażenie 4 kończynowe (tetraplegia czuciowa i

Porażenie 4 kończynowe (tetraplegia czuciowa i

ruchowa)

ruchowa)



Przerwanie na wysokości C5

Przerwanie na wysokości C5



Unerwienie przepony zachowane

Unerwienie przepony zachowane



Porażenie dodatkowych mięśni oddechowych (np..

Porażenie dodatkowych mięśni oddechowych (np..

międzyżebrowe, piersiowe)

międzyżebrowe, piersiowe)



Tetraplegia czuciowa i ruchowa

Tetraplegia czuciowa i ruchowa

Poprzeczne uszkodzenie

Poprzeczne uszkodzenie

rdzenia kręgowego

rdzenia kręgowego



Przerwanie powyżej Th2

Przerwanie powyżej Th2



Pozostaje coraz więcej funkcji kończyn

Pozostaje coraz więcej funkcji kończyn

górnych

górnych



Przerwanie poniżej Th2

Przerwanie poniżej Th2



Porażenie tułowia

Porażenie tułowia



Paraplegia (porażenie kk dolnych)

Paraplegia (porażenie kk dolnych)

Poprzeczne porażenie

Poprzeczne porażenie

rdzenia

rdzenia



Wszystkie poprzeczne przerwania

Wszystkie poprzeczne przerwania

rdzenia powodują:

rdzenia powodują:



Utratę kontroli trzymania stolca

Utratę kontroli trzymania stolca



Utratę kontroli trzymania moczu

Utratę kontroli trzymania moczu



Porażenie pęcherza, tzw. pęcherz

Porażenie pęcherza, tzw. pęcherz

neurogenny

neurogenny



Zakażenia dróg moczowych, zaleganie

Zakażenia dróg moczowych, zaleganie

moczu w pęcherzu, nietrzymanie moczu i

moczu w pęcherzu, nietrzymanie moczu i

moczenie

moczenie

Poprzeczne przerwanie

Poprzeczne przerwanie

rdzenia

rdzenia



Jeśli całkowite to nie poddaje się

Jeśli całkowite to nie poddaje się

żadnemu leczeniu zachowawczemu

żadnemu leczeniu zachowawczemu

lub operacyjnemu

lub operacyjnemu



Jeśli częściowe i zachowane jest

Jeśli częściowe i zachowane jest

choćby niewielki czucie i ruchy to jest

choćby niewielki czucie i ruchy to jest

szansa na poprawę

szansa na poprawę

Postępowanie

Postępowanie



Nie zawsze do przerwania rdzenia dochodzi

Nie zawsze do przerwania rdzenia dochodzi

w chwili samego urazu

w chwili samego urazu



Dokonanie uszkodzenia może nastąpić w

Dokonanie uszkodzenia może nastąpić w

wyniku działań osób udzielających pomocy,

wyniku działań osób udzielających pomocy,

jeśli nie będą postępować właściwie

jeśli nie będą postępować właściwie



Podnoszenie, przenoszenie i przewożenie

Podnoszenie, przenoszenie i przewożenie

chorego z niestabilnym złamaniem

chorego z niestabilnym złamaniem

kręgosłupa może spowodować uraz rdzenia

kręgosłupa może spowodować uraz rdzenia



Sposób udzielenia pierwszej pomocy

Sposób udzielenia pierwszej pomocy

osobom z podejrzeniem urazu rdzenia jest

osobom z podejrzeniem urazu rdzenia jest

niezwykle ważny

niezwykle ważny

Postępowanie w podejrzeniu

Postępowanie w podejrzeniu

uszkodzenia kręgosłupa

uszkodzenia kręgosłupa



szczególny przypadek urazów , w którym niewłaściwa

szczególny przypadek urazów , w którym niewłaściwa

pomoc może doprowadzic do dramatycznych i

pomoc może doprowadzic do dramatycznych i

nieodwracalnych następstw, trwałego kalectwa, a

nieodwracalnych następstw, trwałego kalectwa, a

nawet nagłego zgonu

nawet nagłego zgonu



uszkodzenie rdzenia może nastąpić juz w trakcie

uszkodzenie rdzenia może nastąpić juz w trakcie

wypadku, ale także np. w wyniku braku

wypadku, ale także np. w wyniku braku

unieruchomienia kręgosłupa, niewłaściwego

unieruchomienia kręgosłupa, niewłaściwego

przenoszenia

przenoszenia



najlepiej pozostawić ofiarę z podejrzeniem urazu

najlepiej pozostawić ofiarę z podejrzeniem urazu

kręgosłupa w pozycji w jakiej sie znajduje do czasu

kręgosłupa w pozycji w jakiej sie znajduje do czasu

przyjazdu ekipy pogotowia z lekarzem jeśli oczywiście

przyjazdu ekipy pogotowia z lekarzem jeśli oczywiście

ofiara nie wymaga postępowania reanimacyjnego

ofiara nie wymaga postępowania reanimacyjnego

bądź nie trzeba ewakuować ofiary z miejsca wypadku

bądź nie trzeba ewakuować ofiary z miejsca wypadku

Postępowanie w podejrzeniu

Postępowanie w podejrzeniu

uszkodzenia kręgosłupa

uszkodzenia kręgosłupa



delikatne ułożenie na plecach, zachowując uwagę aby

delikatne ułożenie na plecach, zachowując uwagę aby

nie rotować kręgosłupa

nie rotować kręgosłupa



kręgosłup piersiowo-lędźwiowy

kręgosłup piersiowo-lędźwiowy



przenoszenie na nosze z zachowaniem środków ostrożności i

przenoszenie na nosze z zachowaniem środków ostrożności i

podtrzymaniem okolicy złamania

podtrzymaniem okolicy złamania



kręgosłup szyjny

kręgosłup szyjny



założenie kołnierza na szyje jeszcze przed ruszeniem ofiary

założenie kołnierza na szyje jeszcze przed ruszeniem ofiary

urazu

urazu



unieruchomienie głowy (wałki, koc itp.)

unieruchomienie głowy (wałki, koc itp.)



Przypięcie pasami do noszy

Przypięcie pasami do noszy



Transport jak najmniej urazowy - powoli, ostrożnie, np.

Transport jak najmniej urazowy - powoli, ostrożnie, np.

na materacu próżniowym dostosowującym się do ciała

na materacu próżniowym dostosowującym się do ciała

pacjenta

pacjenta



Sztuczna wentylacja w przypadku wstrząsu

Sztuczna wentylacja w przypadku wstrząsu

rdzeniowego

rdzeniowego



b. trudna, nie można odginać głowy

b. trudna, nie można odginać głowy

Zasady udzielania

Zasady udzielania

pierwszej pomocy

pierwszej pomocy



Utrzymanie kręgosłupa w pozycji pośredniej między

Utrzymanie kręgosłupa w pozycji pośredniej między

zgięciem i wyprostem w transporcie

zgięciem i wyprostem w transporcie



Nie wolno unosić chorego za barki lub biodra

Nie wolno unosić chorego za barki lub biodra



Następuje zgięcie kręgosłupa, ucisk i uszkodzneie rdzenia

Następuje zgięcie kręgosłupa, ucisk i uszkodzneie rdzenia



Na nosze przenosimy chorego w kilka osób podtrzymując

Na nosze przenosimy chorego w kilka osób podtrzymując

głowę, klatkę piersiową, okolicę lędźwiową, miednicę i

głowę, klatkę piersiową, okolicę lędźwiową, miednicę i

uda

uda



Na noszach układamy najpierw koc, a na kocu układamy

Na noszach układamy najpierw koc, a na kocu układamy

chorego na plecach i podkładamy pod okolicę

chorego na plecach i podkładamy pod okolicę

uszkodzoną wałek z koca, odzieży itp..

uszkodzoną wałek z koca, odzieży itp..



Szyja (pod łopatki)

Szyja (pod łopatki)



Odc. Piersiowy i lędźwiowy (pod okolicę uszkodzoną

Odc. Piersiowy i lędźwiowy (pod okolicę uszkodzoną

bezpośrednio)

bezpośrednio)



Dodatkowo podkładamy zwinięty koc pod kolana

Dodatkowo podkładamy zwinięty koc pod kolana



Chorego mocujemy do noszy na czas transportu

Chorego mocujemy do noszy na czas transportu

Zasady udzielania

Zasady udzielania

pierwszej pomocy

pierwszej pomocy



Przy braku noszy chorego układamy w

Przy braku noszy chorego układamy w

pozycji leżącej na brzuchu z wałkiem

pozycji leżącej na brzuchu z wałkiem

pod barkami (piersiami)

pod barkami (piersiami)



Zawsze zakładamy kołnierz na szyję

Zawsze zakładamy kołnierz na szyję



Chorego nie należy ruszać z noszy, na

Chorego nie należy ruszać z noszy, na

których został ułożony po zabraniu z

których został ułożony po zabraniu z

miejsca wypadku do czasu zbadania

miejsca wypadku do czasu zbadania

przez specjalistę w szpitalu i

przez specjalistę w szpitalu i

wykonania Rtg lub CT lub NMR

wykonania Rtg lub CT lub NMR

Postępowanie cd

Postępowanie cd



Oddech kontrolowany u chorego z urazem

Oddech kontrolowany u chorego z urazem

rdzenia

rdzenia



intubacja przez nos bez odchylania głowy

intubacja przez nos bez odchylania głowy



Po ocenie urazu w szpitalu dalsze leczenie

Po ocenie urazu w szpitalu dalsze leczenie

odpowiednie do urazu i jego następstw

odpowiednie do urazu i jego następstw



Zachowawcze – leżenie unieruchomienie,

Zachowawcze – leżenie unieruchomienie,



Wyciąg za czaszkę (klamra Cruchfielda)

Wyciąg za czaszkę (klamra Cruchfielda)



Chirurgiczne

Chirurgiczne



Odbarczenie ucisku na rdzeń – usunięcie odłamów

Odbarczenie ucisku na rdzeń – usunięcie odłamów

kostnych itp..

kostnych itp..

URAZY KRĘGOSŁUPA -

URAZY KRĘGOSŁUPA -

podsumowanie

podsumowanie

KRĘGOSŁUP

mechanizm
urazu
objawy
badanie

PODEJRZENIE

BÓL

UNIERUCHOMIENIE

WSTRZĄS

RDZENIOWY

ZATRZYMANIE

KRĄŻENIA I

ODDYCHANIA

ABC...

kroplówka

intubacja

transport

podanie sterydów iv

przeciwbólowe

niedowłady
porażenia

badanie neurologiczne