1

PODSTAWY ANATOMICZNO-

FIZJOLOGICZNE

RESUSCYTACJI

WYTYCZNE ILCOR 2005

Ewa Raniszewska

Katedra i Klinika Medycyny

Ratunkowej AMG

2

Stany nagłego zagrożenia

życia

• W Europie 40% zgonów z powodu chorób

układu krążenia - u ludzi poniżej 75 r.

• 1/3 osób z zawałem umiera przed

dotarciem do szpitala

• W zapisie EKG w 80% przypadków

nagłego zatrzymania krążenia poza

szpitalem – VF/VT

migotanie/częstoskurcz komorowy

• W szpitalu w większości przypadków

nagłego zatrzymania krążenia – nie

VF/VT

3



W grupie mężczyzn do 44 roku życia i

wśród dzieci

urazy stanowią pierwszą przyczynę

zgonów



UDARY MÓZGU - stanowią trzecią

przyczynę zgonów

60 tysięcy osób w ciągu roku
60 % umiera w ciągu 12 miesięcy

od zachorowania

Stany nagłego zagrożenia

życia

4

Przyczyny zatrzymania

krążenia

Zaburzenia ze strony serca



Pierwotne Wtórne



niedokrwienie asfiksja



zawał serca niedotlenienie



choroba nadciśnieniowa utrata krwi



wady zastawkowe wstrząs septyczny



leki



zaburzenia elektrolitowe

5

PRZYCZYNY SERCOWE NZK



Zawał mięśnia sercowego



Zmiany w sercu na tle nadciśnienia tętniczego



Wady serca



Skutek działania leków i toksyn



Niedotlenienie



Zaburzenia elektrolitowe



Efekt wychłodzenia organizmu



Porażenie prądem



Zatrucie tlenkiem węgla

6

Przyczyny Nagłego
Zatrzymania Krążenia

NIEDROŻNOŚĆ DRÓG ODDECHOWYCH :



Krew



Wymiociny



Ciało obce



Uraz twarzy lub gardła



Choroby ośrodkowego układu nerwowego



Infekcje i obrzęk w obrębie gardła, krtani,

tchawicy



Wydzielina w drzewie oskrzelowym

7

DROŻNOŚĆ DRÓG ODDECHOWYCH

A

8

Przyczyny nagłego
zatrzymania krążenia

U małych dzieci najczęstszą przyczyną
zatrzymania krążenia są zaburzenia
oddechowe

Zatrzymanie oddechu ->Niedotlenienie
->Asystolia

9

Przyczyny zatrzymania krążenia

Zaburzenia funkcji układu

oddechowego

• Zmniejszony napęd oddechowy

• -> depresja CUN

• Ograniczony wysiłek oddechowy

• -> defekt neurologiczny
• -> osłabienie mięśni
• -> zmiany restrykcyjne w obrębie klatki

piersiowej

• Upośledzenie czynności płuc

:

• odma opłucnowa, zmiany patologiczne

tkanki płucnej

10

ROZPOZNANIE STANU

ZAGRAŻAJĄCEGO

• Wywiad, badanie przedmiotowe,

badania laboratoryjne

• Objawy poprzedzające wystąpienie

nagłego zatrzymania krążenia, w 80%:

• - tachypnoe
• - tachycardia
• - spadek ciśnienia tętniczego
• - zaburzenia świadomości

11

Sekwencja zjawisk w NZK

•Zanik tętna na dużych naczyniach

•Utrata przytomności

•Zanik oddechu

•Utrata napięcia mięśniowego i
odruchów

•Zmiana zabarwienia skóry i błon
śluzowych

•Rozszerzenie źrenic ( 30-60 sek.)

12

PROCES UMIERANIA

13

Podstawy anatomiczno-
fizjologiczne

Śmierć kliniczna jest efektem nagłego
zatrzymania krążenia,

Dochodzi do zahamowania
podstawowych czynności życiowych

Istnieje potencjalna zdolność
odwrócenia tego stanu w sposób
samoistny lub przy pomocy zabiegów
resuscytacyjnych

14

Odwrócenie procesu umierania

Algorytm ABC

Podstawowe czynności resuscytacyjne (
BLS)

Zaawansowane czynności
resuscytacyjne (ALS)

Czynności intensywnej terapii

15

CO TO JEST RESUSCYTACJA

–

Zapewnienie drożności dróg
oddechowych

–

Wdmuchiwanie powietrza do dróg
oddechowych pacjenta

–

Uciskanie klatki piersiowej aby
spowodować obieg krwi w
organizmie

–

ułożenie chorego w pozycji
bezpiecznej

16

TERMINOLOGIA

Resuscitatio – na nowo wskrzeszam

Reanimatio – na nowo ożywiam

Resuscytacja – czynności ratunkowe

mające na celu przywrócenie
podstawowych czynności życiowych

17



RKO = CPR resuscytacja krążeniowo-
oddechowa



ERC = Europejska Rada d.s.Resuscytacji



AHA = Amerykańskie Towarzystwo
Kardiologiczne



IlCOR = Wspólny Komitet Wykonawczy
d.s.opracowania wytycznych resuscytacji



BLS = Basic Life Support - podstawowe
czynności resuscytacyjne



ALS = Advanced Life Support –
zaawansowane czynności resuscytacyjne

TERMINOLOGIA

18

AHA

Pierwsze standardy
1973
Następne standardy
1980, 1986, 1992

ERC (1989)

Zalecenia: 1992,
1994, 1996, 1998

ILCOR (1992)

Rady Resuscytacji:

Ameryki Łacińskiej, Kanady,

Australazji

, Afryki Płd.

STANDARDY I WYTYCZNE
RESUSCYTACJI

Kolejne ustalenia 2000, 2005, 2010

19

ILCOR (

Wspólny Komitet Wykonawczy

d.s.opracowania wytycznych

resuscytacji)

•

American Heart Association

•

Australian Resuscitation Council

•

European Resuscitation Council

•

Heart and Stroke Foundation of Canada

•

New Zealand Resuscitation Council

•

Resuscitation Councils of Latin America

•

Resuscitation Council of Southern Africa

20

www.prc.krakow.pl

www.prc.krakow.
pl

21

CO , JAK, DLACZEGO

22

Łańcuch przeżycia 2005
(wg ERC)

23

Postępowanie ratunkowe u chorego w
stanie nagłego zagrożenia życia jest
oparte na „łańcuchu przeżycia ”
medycyny ratunkowej,

( pierwsza pomoc świadka zdarzenia,
sygnał na ratunek, podjęcie czynności
kwalifikowanej pierwszej pomocy,
transport kwalifikowany, szpitalny
oddział ratunkowy)

24

Potrzeba powszechnej
edukacji społeczeństw:

upraszczanie postępowania

ujednolicenie schematów

WYTYCZNE RESUSCYTACJI
2005

25

CO WIEMY ?

26

PODSTAWY NAUKOWE

RESUSCYTACJI

Podjęcie czynności resuscytacyjnych
przez przypadkowego świadka zdarzenia
przed przyjazdem pogotowia
ratunkowego zwiększa szanse na
przeżycie 2-3 krotnie

2. Herlitz J, Bang A. Kardiologdivisionen, SU-Sahlgrenska, Goteborg. [Cardiopulmonary resuscitation via telephone
instruction. Chest compression

more appropriate for instruction via telephone than CPR] Lakartidningen 2001 Oct

10;98(41):4458-61

27

Przeżycie w przypadkach podjęcia CPR
przez nie przeszkolone osoby, bez
doświadczenia było podobne jak w
przypadkach nie podjęcia
podstawowych czynności
resuscytacyjnych

(6%).

. Waalewijn RA, Tijssen JG, Koster RW. Bystander initiated actions in out-of-hospital cardiopulmonary resuscitation:

results from the Amsterdam

Resuscitation Study (ARRESUST). Resuscitation 2001 Sep;50(3):273-9

PODSTAWY NAUKOWE

RESUSCYTACJI

28

Samo podjęcie ucisków mostka przez
świadka zdarzenia poprawia możliwości
przeżycia w przypadku zatrzymania
krążenia

.

4. Axelsson A. „Bystander cardiopulmonary resuscitation: would they do it again?” J Cardiovasc Nurs 2001 Oct;16(1):15-20

PODSTAWY NAUKOWE

RESUSCYTACJI

29

Wstępne oddechy



Nie są zalecane



Po zatrzymaniu krążenia krew jest
relatywnie dobrze utlenowana



Ograniczenie dostawy tlenu do
mózgu wynika bardziej z braku
krążenia niż z niskiej zawartości
tlenu we krwi



Znaczne uproszczenie algorytmu

PODSTAWY NAUKOWE

30

Obecność tętna?

31

Ocena krążenia



Sprawdzenie tętna jest
nieprecyzyjne i nie jest polecane



Krążenie oceniamy pośrednio
oceniając oddech, przytomność,
poruszanie się

32

Zalecenia dotyczące
czynności resuscytacyjnych
WYTYCZNE ILCOR 2005

33

Najpoważniejsze zagrożenie we

Najpoważniejsze zagrożenie we

wszystkich stanach - deficyt tlenu

wszystkich stanach - deficyt tlenu

CEL: PRZYWRÓCENIE I

CEL: PRZYWRÓCENIE I

UTRZYMANIE DOSTAWY

UTRZYMANIE DOSTAWY

TLENU DO TKANEK

TLENU DO TKANEK

ograniczenie zużycia tlenu: kontrola

ograniczenie zużycia tlenu: kontrola

ciepłoty ciała, zmniejszenie wysiłku

ciepłoty ciała, zmniejszenie wysiłku

oddechowego, bólu

oddechowego, bólu

34

Dokonaj oceny sytuacji



Co się wydarzyło ?



Jak do tego doszło ?



Czy zagrożenie istnieje nadal ?



Czy jest z tobą ktoś kto może ci
pomóc ?



Czy powinieneś wezwać pogotowie
ratunkowe ?

35

JAK NAJSZYBSZE ROZPOZNANIE

ZAGROŻENIA

•

BRAK POTRZEBY sprawdzania tętna

•

same uciski mostka lepsze niż

zaniechanie czynności resuscytacyjnych

•

pozycja bezpieczna

kluczowe kwestie w warunkach

przedszpitalnych

36

Oznaki krążenia



Wprowadzenie pojęcia “oznaki

krążenia”

(normalny oddech, kaszel,

poruszanie się w odpowiedzi na
stymulację)



Medycy – ocena tętna i objawów
krążenia

37



Jednakowa częstość ucisków

mostka u dorosłych i u dzieci =

100/min

(z wyjątkiem noworodków)

Resuscytacja krążeniowo-

Resuscytacja krążeniowo-

oddechowa

oddechowa

38

Zalecana objętość
wdmuchiwanego powietrza

Dorośli i dzieci: około 6-7ml/kg

Za wyjątkiem noworodków i

małych

niemowląt

39

Dla wentylacji usta-usta objętość
oddechowa ok.6-7 ml/kg (400 - 600 ml
dorosły) ,

Podana w ciągu 1 sekundy

ZALECANA OBJĘTOŚC

ZALECANA OBJĘTOŚC

ODDECHOWA

ODDECHOWA

podczas BLS

40

Stosunek ucisków mostka do
wentylacji

30 : 2



dla 1 lub 2-ch ratowników, bez

intubacji

Resuscytacja krążeniowo-

Resuscytacja krążeniowo-

oddechowa

oddechowa

41

LUCAS – URZĄDZENIE
DO NIEPRZERWANEJ
KOMPRESJI MOSTKA

BUDAPEST 2004, KONGRES ERC

UCISKI MOSTKA

42



Algorytm ABC



AIRWAY drożność



BREATHING oddychanie



CIRCULATION krążenie

Sekwencja postępowania
resuscytacyjnego u dorosłych

43

Udrożnij drogi oddechowe

30 uciśnięć

klatki piersiowej

2 oddechy ratunkowe

30 uciśnięć klatki piersiowej

Zawołaj o pomoc

Zadzwoń na numer112*

Podstawowe zabiegi

resuscytacyjne

NIE REAGUJE

BRAK PRAWIDŁOWEGO ODDECHU

*lub krajowy numer ratunkowy
[999 (przyp. tłum.)]

44

Oceń bezpieczeństwo

45

Oceń czy osoba reaguje

46

Wołaj o pomoc
jeżeli osoba jest
nieprzytomna

47

Udrożnij drogi oddechowe

48



Utrata świadomości = utrata kontroli
nad drożnością dróg oddechowych



PAMIĘTAJ :



Główną przyczyną utraty drożności
jest zwiotczenie mięśni i zapadanie
się nasady języka

49

Odchylenie głowy i uniesienie

żuchwy

A

50

Rękoczyn potrójny - medycy

A

51

Udrożnienie dróg oddech.



Laik – zawsze (!) czoło-żuchwa



Wyszkolony ratownik /medyk –

wysunięcie żuchwy w przypadkach

urazowych

52

Oceń oddech

53

Ocena oddechu



Poszukujemy prawidłowego oddechu



W maksymalnie uproszczonym
algorytmie oceny poszkodowanego
ocena oddechu jest stosunkowo trudna
- nie mylić szczątkowych westchnień z
oddechami... (obecne w 40% NZK)

54

Jeżeli osoba

nie oddycha

prawidłowo

wezwij pomoc

999

55

Decyzję o rozpoczęciu
resuscytacji
krążeniowo-
oddechowej (RKO)
podejmuje się, gdy
osoba

nie reaguje i nie
oddycha prawidłowo.

56

W przypadku dorosłych
natychmiast po
potwierdzeniu NZK

rozpoczyna się uciskanie
klatki piersiowej 30 razy,

57

Rozpocznij uciskanie klatki
piersiowej

58

Uciski klatki piersiowej



Głębokość – 1/3 wymiaru strzałkowego
klatki piersiowej



Stosunek ucisk : relaksacja = 1 : 1



Częstość ucisku – 100/min.

Większa częstość zwiększa przepływ

wieńcowy, ale nie polepsza rokowania.
Jest za to męcząca i obniża jakość BLS.

59

Uciski klatki piersiowej



Fala masażu nie oddaje efektu



Miejsce ucisku odnajdujemy układając
ręce na środku klatki piersiowej bez
zbędnego opóźnienia –



nie ma dowodów na przewagę ucisku w
konkretnym miejscu klatki piersiowej

60

Wykonaj dwa oddechy

a / 1 sek.

61

Podstawowe czynności
resuscytacyjne (BLS)

Oddechy
2x

Uciski
30x

62

Najczęstsze błędy popełniane

podczas sztucznej wentylacji



niewłaściwe udrożnienie dróg
oddechowych

lub

nie trzymanie drożności dróg

oddechowych w trakcie całego cyklu
wentylacji



zbyt mała lub nadmierna objętość
powietrza wdmuchiwanego



zbyt szybkie wdmuchiwanie powietrza



wypełnienie żołądka powietrzem
(niebezpieczeństwo aspiracji treści
pokarmowej)



niewłaściwa częstość wentylacji

63

Zaawansowane czynności
resuscytacyjne (ALS)

64

Wytyczne 2005



Prewencja NZK



Poza-szpitalne NZK



Wewnątrzszpitalne NZK



Opieka poresuscytacyjna

65

ZAPOBIEGANIE NZK
ROZPOZNANIE
ZAGROŻENIA

66

INTERWENCJA ZESPOŁU
REANIMACYJNEGO

• Upośledzenie drożności

dróg oddechowych

• Oddychanie
• - zatrzymanie oddechu
• -

f < 5 lub f > 36

• Krążenie
• -

cardiac arrest

• -

a.s < 40 lub a.s > 140

• - ciśnienie skurcz.< 90

• Objawy

neurologiczne -

nagły spadek GCS

• Inne niepokojące

objawy

67

CZAS WDROŻENIA CZYNNOŚCI
RESUSCYTACYJNYCH ?

NATYCHMIAST !!!

PO ZATRZYMANIU KRĄŻENIA

PRZEPROWADZENIE DEFIBRYLACJI
W CIĄGU 90- SEK OD ZATRZYMANIA
KRĄŻENIA

68

RKO 30:2

do momentu podłączenia

defibrylatora/monitora

Oceń

rytm

Defibrylacja

wskazana

(VF/VT bez tętna)

Defibrylacja

nie wskazana

(PEA/asystolia)

1 Defibrylacja

150-360 J

(dwufazowa)

lub 360 J

(jednofazowa)

Natychmiast podejmij:

RKO 30:2

przez 2 min

Wezwij
zespół
resuscytacyjny

W trakcie RKO

• lecz odwracalne przyczyny
NZK*

• sprawdź położenie i
przyleganie elektrod

•nie przerywaj uciśnięć
klatki
piersiowej po
zabezpieczeniu dróg
oddechowych

• podawaj adrenalinę co 3-5
min

• rozważ amiodaron,
atropinę,
magnez

* Odwracalne przyczyny NZK

Hipoksja

Odma prężna (Tension pneumothorax)

Hipowolemia

Tamponada osierdzia

Hipo/Hiperkaliwmia, zab. metaboliczne

Toksyny

Hipotermia

Thrombembolia (wieńcowa lub płucna)

Natychmiast podejmij:

RKO 30:2

przez 2 min

69

Zagrażające życiu zaburzenia
rytmu

70

WYTYCZNE RESUSCYTACJI
ILCOR 2005

PRZERWANIE MIGOTANIA

KOMÓR PRZY POMOCY

ELEKTROTERAPII

•Defibrylacja jest jedyną skuteczna

metodą przywracania rzutu serca u

chorego z migotaniem
komór

71

POWSZECHNY DOSTĘP DO
DEFIBRYLATORA

72

Potencjalnie odwracalne

przyczyny
zatrzymania krążenia

4 H ( ang ) 4 T

(ang)

•

Hipowolemia T/ odma

prężna

•

Hipoksja

Tamponada serca

•

Hiper/hipokalemia,

T/zakrzepica, ostry
zespół

wieńcowy
Hypotermia, T/

zatrucie-toksyny

73

OPIEKA PO RESUSCYTACJI

- Powrót samoistnego krążenia stanowi dopiero
I fazę reanimacji
- Jakość opieki po resuscytacji wpływa istotnie na
ostateczne wyniki
(sprzęt monitorujący, bezpieczny transport do
wyspecjalizowanych ośrodków, podtrzymywanie

funkcji poszczególnych układów życiowych )

-

Minimalizacja uszkodzeń centralnego

układu nerwowego

74

Stanowisko ILCOR / październik, 2002

Leczenie za pomocą hipotermii po
zatrzymaniu
krążenia
Chory
nieprzytomny po powrocie samoistnego
krążenia powinien być ochładzany do 32-34
st. C
przez 12-14 h
jeżeli rytm, który doprowadził do zatrzymania
krążenia był - VF

Circulation, 2003;108,118

WYTYCZNE 2005

75

Niedociągnięcia w
czynnościach resuscytacyjnych



Główne błędy podczas resuscytacji :



organizacyjne



sprzętowe



manualne



farmakologiczne

76

ETYKA A RESUSCYTACJA



Obecność rodziny w czasie

czynności resuscytacyjnych



Pojęcie DNR (do not

resuscitate, nie do
resuscytacji)

WYTYCZNE RESUSCYTACJI
2005

77

DNR –kiedy nie podejmować
resuscytacji

Stany jednoznacznie oznaczające śmierć
Terminalna faza choroby
Upływ czasu

Pacjenci, u których nie podjęto czynności
resuscytacyjnych > 15 minut od zatrzymania
krążenia
Pacjenci, którzy przebywali pod wodą ponad 3
godz.
Własna świadoma decyzja pacjenta
( problemy prawne)

78

DECYZJE W RESUSCYTACJI

Resuscytacja czy przedłużenie procesu

umierania ?

Resuscytację powinno się

podejmować wówczas, gdy chory
ma duże szanse przeżycia i
świadomej egzystencji w godnych
warunkach

Resuscytacja ze wskazań medycznych
Prawo do godnej śmierci

79

UTRATA BLISKICH

Wiele osób chce mieć możliwość

asystowania przy resuscytacji, może to
ułatwić przejście okresu rozpaczy po
utracie bliskiego

Sposób komunikowania się z bliskimi

zmarłego powinien być szczery, prosty i
pełen wsparcia psychicznego

80

WSPIERANIE RODZINY



Obecność rodziny w czasie czynności
resuscytacyjnych



Opieka nad osobami, które utraciły osobę
bliską



Udostępnienie rodzinie odpowiedniego
pomieszczenia



Wyrażenie współczucia



Spełnienie potrzeb religijnych, dostępność
kapłanów szpitalnych

81

Obecność rodziny w czasie czynności

resuscytacyjnych

Ułatwia pogodzenie się ze śmiercią bliskiej osoby
Pozwala na kontakt słowny z osobą ratowaną dopóki

słyszy

Przekonuje, że wykorzystano wszystkie możliwości

uratowania życia

Umożliwia śledzenie wysiłków zespołu

reanimacyjnego

Umożliwia dotknięcie zmarłego i pożegnanie się z

nim

WSPIERANIE RODZINY

82

PODSUMOWANIE



Ponowne odkrycie metod resuscytacji krążeniowo-

oddechowej zapoczątkowało rozwój nowoczesnych

zasad „ożywiania”



Interwencje kluczowe dla przeżycia ratowanego

stanowią ogniwa tzw.”łańcucha przeżycia”



Wysiłki naukowe i organizacyjne koncentrują się

na wzmocnieniu poszczególnych ogniw łańcucha,

zwłaszcza w zakresie rozwoju i doskonalenia

wiedzy na temat ratowania ludzkiego życia