E-learning dla

E-learning dla

dorosłych

dorosłych

Wykład 2

Człowiek dorosły

wobec całożyciowego

procesu uczenia się.

dr Jakub Jerzy
Czarkowski

Świat się zmienia

Świat się zmienia

Kiedy człowiek staje się

Kiedy człowiek staje się

dorosły?

dorosły?

„Dorosły człowiek to taki, który jest sam

odpowiedzialny

za

siebie,

pracuje

zawodowo, sam decyduje o swoim planie
życiowym, sam boryka się z trudnościami
realizacji tego planu i sam odpowiada
wobec

społeczeństwa

za

swoją

działalność. W pojęciu tak rozumianej
dorosłości brane są pod uwagę: wiek,
praca, dojrzałość psychiczna, społeczna,
samodzielność”.

J. Półturzycki, Dydaktyka dorosłych, WSiP Warszawa 1991 s 70

Dorosłość na raty.

Dorosłość na raty.

• Dorosłość biologiczna
• Dorosłość prawna

– 13 lat, 15 lat, 17 lat, 18 lat …

• Dorosłość społeczna
• Dorosłość ekonomiczna
„dorosły, to ten, który dorósł do wymagań

jakie stawia mu społeczeństwo”

E Dubas, Zmieniająca się dorosłość. Od dorosłości konwencjonalnej ku dorosłości

subiektywnej, w: E.Przybylska (red.), Andragogiczne wątki, poszukiwania,

fascynacje, UMK Toruń 2001, s.79

Rozwijamy się całe

Rozwijamy się całe

życie.

życie.

Wg J. Półturzyckiego

Wg J. Półturzyckiego

Czy człowiek może się

Czy człowiek może się

uczyć?

uczyć?

• Badania z lat osiemdziesiątych wskazywały że

„

Człowiek dorosły mimo postępującego procesu starzenia się

biologicznego, przez całe życie dysponuje znacznym
potencjałem rozwoju i możliwościami uczenia się

”.

J.E.Karney, Człowiek i praca, MSM, Warszawa 2000 s.174, por też Z.Pietrasiński Rozwój

dorosłych, w T.Wójek (red.) Wprowadzenie do andragogiki, ITE, Radom 1996

• Potencjał rozwojowy sprzyjający uczeniu

się uznano za niewyczerpywany i
stanowiący dostateczną bazę
uaktywniania procesów uczenia się
człowieka do końca jego życia.

Całożyciowe uczenie

Całożyciowe uczenie

się.

się.

• Możliwości edukacyjne istnieją przez

całe życie, są one zróżnicowane
wielorako, uwarunkowane całą drogą
życiową człowiek dorosłego.

• Jak podkreśla Elżbieta Dubas, życie ludzkie –

rozwój – uczenie się stanowią swoistą triadę
ontologiczno – antropologiczną określającą
człowieczeństwo. Uczenie się jest ważne dla
bycia, stawania się człowiekiem.

E. Dubas: Dorosłość w edukacyjnym paradygmacie… czyli dorosłość jako edukacyjny

okres życia człowieka, w: M. Podgórny (red.): Człowiek na edukacyjnej fali.
Współczesne konteksty edukacji dorosłych. Kraków 2005,, s. 26 – 28

Różnice indywidualne

Różnice indywidualne

• W dydaktyce od dawna wiadomo, że

wyniki nauczania zależą od

indywidualnych predyspozycji ucznia.

• Dydaktyka różnicowa

(np. Lewowicki)

• Podobnie jest u osób dorosłych
• Nie mówi się jeszcze o andragogice

różnicowej ale zwarzywszy

gwałtowny rozwój andragogiki jest to

kwestia przyszłości.

Cechy indywidualne, które

Cechy indywidualne, które

mogą wpływać na naukę

mogą wpływać na naukę

• Inteligencja i zdolności specjalne
• Inteligencja emocjonalna
• Temperament
• Wielka Piątka (grupa cech z zakresu

różnic indywidualnnych)

• Styl uczenia się
• Preferencje poznawcze
• Jeszcze wiele innych

U osób dorosłych

U osób dorosłych

ważnymi czynnikami są

ważnymi czynnikami są

doświadczenie i związane

doświadczenie i związane

z nim czynniki o

z nim czynniki o

charakterze

charakterze

biograficznym, które w

biograficznym, które w

istotny sposób mogą

istotny sposób mogą

modyfikować

modyfikować

doświadczenia.

doświadczenia.

Kluczowe są:

Kluczowe są:

Cechy indywidualne

Cechy indywidualne

modyfikowane

modyfikowane

doświadczeniem

doświadczeniem

Teoria inteligencji

Teoria inteligencji

wielorakich (kiej)

wielorakich (kiej)

„Multiple Intelligences Theory”

opracowanej przez Howarda Gardnera(1985)

Rodzaje inteligencji a metoda

Rodzaje inteligencji a metoda

pracy

pracy

• Inteligencja werbalna – burza

mózgów, tworzenie list kluczowych
zagadnień, krótka forma notatki.

• Inteligencja matematyczno-

logiczna – eksperymenty, gry
strategiczne, segregowanie
informacji, szukanie związków
między informacjami.

• Inteligencja obrazkowa (wizualno –

przestrzenna) – mapy edukacyjne,
plakaty, filmy, używanie symboli
zamiast słów.

• Inteligencja ruchowa – odgrywanie

ról, drama, chodzenie w trakcie nauki.

Rodzaje inteligencji a

Rodzaje inteligencji a

metoda pracy

metoda pracy

• Inteligencja słuchowa -

(muzyczna, rytmiczna) – układanie
rymowanek, wykorzystanie rapu,
słowa klucze a ulubiona melodia.

• Inteligencja międzyludzka –

(interpersonalna) – praca w parach,
grupach, dyskusje, formułowanie
pytań, przekazywanie informacji.

Rodzaje inteligencji a

Rodzaje inteligencji a

metoda pracy

metoda pracy

• Inteligencja wewnętrzna –

(introspektywna, intrapersonalna) –
pamiętniki, osobiste refleksje.

• Inteligencja naturalistyczna – jak

to, czego się uczymy, będzie miało
wpływ na otoczenie lub inne osoby.

Rodzaje inteligencji a

Rodzaje inteligencji a

metoda pracy

metoda pracy

Wielka Piątka (ang. Big

Wielka Piątka (ang. Big

Five)

Five)

model Costy i McCrae

model Costy i McCrae

model osobowości (zwany też)
zakładający, że tworzy ją pięć
podstawowych elementów:
ekstrawersja, neurotyczność,
sumienność, życzliwość, otwartość
na doświadczenie. Badania
międzykulturowe dowodzą, że
wszystkie te cechy występują u
mieszkańców Ameryki, Europy i Azji.

neurotyczność

neurotyczność

(stałość emocjonalna) –
odzwierciedlającą przystosowanie
emocjonalne versus emocjonalne
niezrównoważenie; skłonność do
przeżywania negatywnych emocji
(strachu, zmieszania, gniewu,
poczucia winy) oraz podatność na
stres psychologiczny

ekstrawersja

ekstrawersja

-introwersja

-introwersja

wymiar - który odnosi się do jakości i
ilości interakcji społecznych oraz
poziomu aktywności, energii, a także
zdolności do doświadczania
pozytywnych emocji

otwartość na

otwartość na

doświadczenie

doświadczenie

• cecha – wskazującąca na tendencję

do pozytywnego wartościowania
doświadczeń życiowych,

tolerancję

na nowość i ciekawość poznawczą

ugodowość (-

ugodowość (-

antagonizm)

antagonizm)

• cecha– opisującą nastawienie do

innych ludzi (pozytywne versus
negatywne) przejawiające się w
altruizmie versus antagonizmie

sumienność (-

sumienność (-

nieukierunkowanie)

nieukierunkowanie)

• cecha która oddaje stopień

zorganizowania, wytrwałości i

motywacji

jednostki w działaniach

zorientowanych na cel

Charakterystyka

Charakterystyka

neurotycznoś

ć

ekstrawersja

otwartość na

doświadczeni

e

ugodowość

sumienność

lęk

towarzyskość wyobraźnia

zaufanie

kompetencje

agresywna

wrogość

serdeczność

estetyka

prostolinijnoś

ć

skłonność do

porządku

impulsywnoś

ć

aktywność

działanie

ustępliwość

dążenie do

osiągnięć

nadwrażliwoś

ć

poszukiwanie

doznań

idee

skromność

samodyscypli

na

nieśmiałość

emocjonalnoś

ć pozytywna

wartości

skłonność do

rozczulania

się

rozwaga

Cykl uczenia się

wg Davida A. Kolb

refleksja

i obserwacja

aktywne

eksperymentowanie

i planowanie kolejnych

działań

konkretne

przeżycie

uogólnianie

Założenia teorii

Założenia teorii

Założenia teorii (2)

Założenia teorii (2)

• konkretne przeżycie (KP)

w tym stadium szczególnie

ważne są osobiste kontakty z ludźmi w codziennych sytuacjach.
Istnieje tendencja do ufania bardziej uczuciom niż racjonalnym
przesłankom. Daje to podstawy do bycia otwartym na nowe idee i
skłonnym do podejmowania zmian.

• refleksyjna obserwacja (RO)

w tym stadium rozpatruje się

koncepcje i sytuacje z różnych punktów widzenia, kładąc nacisk na
cierpliwość, obiektywizm i ostrożny osąd. stadium to nie musi
wiązać się z podejmowaniem działania.

• abstrakcyjne uogólnienie (AU)

w tym stadium uczenie się

wymaga zastosowania rozumowania logicznego w celu zrozumienia
problemów lub sytuacji. Dojściu do rozwiązania problemu ważne
staje się zakotwiczenie w teorii oraz systematyczne planowanie.

• aktywne eksperymentowanie (AE)

uczenie się w tym

stadium przybiera aktywne formy eksperymentowania i wpływania
na otoczenie. konieczne stają się nastawienia praktyczne i branie
pod uwagę realnych skutków działań.

Cztery style uczenia

Cztery style uczenia

się

się

Styl

konwergenc

yjny

abstrakcyjnego

uogólnienia i

aktywnego

eksperymentowa

nia

Osoby posługujące się tym stylem uczenia się

wykazują największe zdolności do praktycznego

zastosowania teorii. Styl ten jest najlepszy w

takich sytuacjach jak np. test inteligencji

Styl

dywergencyj

ny

konkretne

przeżycie i

refleksyjna

obserwacja

Charakterystyczna jest w nim zdolność do

wyobraźni, spostrzegania konkretnej sytuacji z

różnych punktów widzenia i organizacji wielu

relacji w spójną całość. Dywerger najlepiej

działa w sytuaq'ach wymagających

intensywnego myślenia (np. burza mózgów),

wykazuje zainteresowanie ludźmi, jest

zaangażowany emocjonalnie w to, co robi.

Styl

asymilacyjny

.

abstrakcyjne
uogólnienie i

refleksyjna

obserwacja

Asymilator wykazuje zdolność do tworzenia

modeli teoretycznych, scalania obserwacji w

zintegrowane wyjaśnienia. Mniej ważne są

problemy ludzkie praktyczne, ważniejsze jest,

aby teoria była logiczna i precyzyjna.

Styl

akomodacyj

ny

konkretne

przeżycie i

aktywne

eksperymentowa

nie

Akomodator potrafi lepiej niż kto inny

wprowadzać w życie plany i eksperymentować,

jest zdolny do osobistego zaangażowania się w

nowe doświadczenia. Częściej ryzykuje i

sprawia mu przyjemność adaptowanie się do

nowych warunków.

Samopozna

Samopozna

nie

nie

jest kluczem do

jest kluczem do

kierowania własnym

kierowania własnym

uczeniem się i rozwojem

uczeniem się i rozwojem

dlatego warto poznać

dlatego warto poznać

własne preferencje i styl

własne preferencje i styl

uczenia się, warto jest

uczenia się, warto jest

poznawać siebie.

poznawać siebie.

Dziękuję

Dziękuję

dr Jakub Jerzy
Czarkowski