Podstawy

przedsiębiorczości

Temat: Globalizacja
gospodarki

Globalizacja

Globalizacja ma wiele synonimów (internacjonalizacja,

umiędzynarodowienie) i jest to proces występujący w gospodarce

światowej charakteryzujący się przede wszystkim nasileniem się

mobilizacji i przepływu dóbr, kapitałów i siły roboczej w skali

ogólnoświatowej, rozwój transportu, komunikacji, telekomunikacji

oraz szybki przepływ informacji w mediach.

Tej ewolucji gospodarczej towarzyszą przeobrażenia w sferze

społecznej, kulturowej, ustrojowej, politycznej prowadzące do

konfrontacji i zbliżenia w tym zakresie między państwami, narodami,

ludźmi całego świata.

Globalizacja ma więc swój wymiar gospodarczy i społeczny,

polityczny i kulturowy.

Podmioty globalizacji

W procesie globalizacji uczestniczą następujące podmioty:
• państwa,
• organizacje międzynarodowe,
• przedsiębiorstwa.

Państwa dążą do podniesienia międzynarodowej konkurencyjności

narodowych przedsiębiorstw dbając przy tym o bezpieczeństwo

obrotu. Państwo tworzy dogodne warunki do prowadzenia biznesu w

kraju i poza jego granicami.

Do krajów najbardziej zaangażowanych w globalizację należą:

Singapur, Irlandia, Szwajcaria, USA i Holandia. Polska w tym

rankingu sklasyfikowana jest na 31 miejscu.

Podmioty globalizacji

Organizacje międzynarodowe promują wymianę

międzynarodową, tworzą międzynarodowe porozumienia,

współfinansują międzynarodowe projekty, rozstrzygają spory

handlowe między państwami. Najważniejszymi międzynarodowymi

organizacjami gospodarczymi są:
• WTO – Światowa Organizacja Handlu,
• OECD – Organizacja ds. Współpracy Gospodarczej i Rozwoju,
• Bank Światowy,
• Międzynarodowy Fundusz Walutowy.

Przedsiębiorstwa działają w wielu krajach i chcą wykorzystywać

globalną skalę działalności do zmniejszania kosztów i zwiększania

przychodów. Przedsiębiorstwa te nazywamy korporacjami

transnarodowymi (KTN).

Początki globalizacji upatruje się na około

1500 roku w Europie. Ida ta jest zgodna z

Fernandem Braudelem, Immanuelem

Wallersteinem, Giovannim Arrighim i wieloma

innymi badaczami, którzy początków naszej

współczesności upatrywali w miastach

północnych Włoch pod koniec XV wieku.

W pierwszym okresie 1500-1750 za najważniejsze uznaje

się:
• handel dalekosiężny,
• rozwój politycznych imperiów Europy i Azji i religijnych

ekumen.

Historia globalizacji

Drugi okres globalizacji (1750-1880) stanowiły:
• rozwój europejskich imperiów kolonialnych,
• industrializacja świata oraz rozwijający sie tzw. „wolny handel”,

czyli ograniczenia barier celnych w wymianie międzynarodowej.

Kolejny okres (1880-1945) to rozwój globalnego kapitalizmu,

postępujący podział świata przez kolonialne potęgi i związana z tym

rywalizacja miedzy nimi a także pierwsze dwie światowe wojny i dwa

światowe kryzysy ekonomiczne.

Kolejny okres od zakończenia II wojny światowej do lat

siedemdziesiątych XX stulecia stanowią różne procesy: polityczne,

ekonomiczne i społeczno-kulturowe.

Historia globalizacji

Kształtowanie i rozpad dwubiegunowego porządku świata opartego na

istnieniu dwóch mocarstw (USA i ZSSR), a także rozprzestrzenianie sie

w rezultacie dekolonizacji systemu państw narodowych.

Historia globalizacji

Kształtuje sie również

ekonomiczny ład

międzynarodowy oparty zgodnie

z postanowieniami w Bretton

Woods na takich instytucjach

jak:
• Bank Światowy,
• Międzynarodowy Fundusz

Walutowy,
• i dotyczące wolnego handlu

porozumienia GATT.

Do procesów społeczno-kulturowych zalicza się z jednej strony

globalizacje masowej

produkcji, konsumpcji i środków przekazu informacji, z drugiej strony

selektywne

adaptacje, innowacyjne hybrydyzacje, które towarzyszą tym

pierwszym.

Historia globalizacji

Na ostatni okres globalizacji składają sie:

rozpad ZSRR, bloku radzieckiego i jego

międzynarodowe konsekwencje,

prowadzona przez wiele państw polityka

liberalizacji, ekspansja i intensyfikacja

międzynarodowego handlu i finansów,

rozwój opartej na procesorach,

komputerach, Internecie komunikacji oraz

mediów elektronicznych a także rozwój

międzynarodowej przestępczości.

Czynniki globalizacji

• poszukiwanie możliwości poszerzenia wymiany handlowej przez
europejskich kupców tysiące lat temu,

• odkrycia geograficzne i rozwój transportu morskiego,

• motywy ekonomiczne, takie jak np. wykorzystanie taniej siły
roboczej czy dostęp do cennych surowców,

• upadek komunizmu w Europie i rozpad Związku Radzieckiego,

• przemiany polityczne w Chinach, które doprowadzają do rozwoju
nowoczesnej gospodarki,

• korporacje transnarodowe,

• rewolucja informacyjna i informatyczna,

• upowszechnianie się Internetu i telewizji satelitarnej,

• stopniowe znoszenie barier celnych i liberalizacja obrotu
towarowego, i inne czynniki.

Globalny rynek jest najbardziej skomplikowanym zjawiskiem na ziemi

i tym samym najbardziej nieprzewidywalnym. Możliwość utrzymania

się przedsiębiorstwa na globalnym rynku zależy od zdolności do

przyjmowania w tym przedsiębiorstwie form działalności

zapewniających mu odpowiednią elastyczność i dynamikę.

Globalizacja gospodarki

Cechy te są niezbędne, jeśli się chce

często wdrażać innowacyjne produkty

i szybko wprowadzać je na rynek,

skutecznie reagować na potrzeby

klientów i zachowania konkurentów

oraz dostrzegać i efektywnie

wykorzystywać szanse rozwoju, które

pojawiają się często ale na krótko.

Z punktu widzenia typu strategii zarządzania można wyróżnić trzy

rodzaje procesów globalizacji działalności przedsiębiorstw:
• globalizacja jako kierunek rozwoju korporacji międzynarodowych,
• globalizacja jako rezultat fuzji i aliansów strategicznych

przedsiębiorstw,
• globalizacja jako forma kooperacji.

Pierwszy typ przypada na lata 50 i 60 i wiąże się z naturalnym

kierunkiem ewolucji wielu przedsiębiorstw w wielonarodowe

przedsiębiorstwa. Przekształcenie w przedsiębiorstwa

międzynarodowe polegało na tworzeniu filii zagranicznych lub

oddziałów funkcjonujących w oparciu o miejscową siłę roboczą

i zasoby surowcowe oraz sprzedających swoje produkty na

miejscowych rynkach.

Globalizacja gospodarki

Kolejny etap ewolucji, który przypada na lata 70 i 80 polegał na

wprowadzeniu form globalnej koordynacji w odniesieniu do

niektórych funkcji krajowych filii przedsiębiorstwa. Globalny

charakter tej koordynacji wynikał z uwzględnienia światowych

trendów i uwarunkowań w danej dziedzinie oraz podporządkowania

jej strategicznym celom ekspansji na rynki światowe.

Współczesnymi granicami organizacji stają się technologie, a nie

struktury i biurokratyczne procedury. Mamy więc do czynienia

z procesem przekształcenia wielkich przedsiębiorstw, koncentrujących

u siebie wszystkie potrzebne i procesy produkcyjne i usługowe

w zbiory tymczasowych, niewielkich i maksymalnie elastycznych

zespołów wchodzących w rozmaite układy kooperacyjne w światowym

otoczeniu. Powoduje to zacieranie się granic między

przedsiębiorstwami, których rozmaite części i zasoby uczestniczą

w realizacji wspólnych przedsięwzięć o bardzo zróżnicowanym czasie

trwania.

Globalizacja gospodarki

Cechy gospodarki światowej jako systemu:

1) ma charakter dynamiczny (ulega ciągłym zmianom i

przeobrażeniom),

2) ma charakter historyczny (powstała na pewnym etapie rozwoju,

3) ma charakter niejednorodny,

4) ma charakter zróżnicowany,

5) gospodarka światowa dąży do wzrostu.

Cechy współczesnej gospodarki światowej 

Państwo

Wzrasta i rozszerza się wpływ rynku,

szczególnie kapitałowego. Globalizacja

upodabnia i osłabia wpływ administracji

państwowych w różnych krajach

kapitalistycznych. Maleje wpływ

instytucji i programów rządowych

kreujących politykę gospodarczą

państwa.

Cechy współczesnej gospodarki światowej 

Rynki

Rynek, mający coraz większy wpływ na

funkcjonowanie państwa, jest coraz bardziej

nieprzewidywalny. Te warunki zewnętrzne

zmuszają urzędników państwowych i

menadżerów do podejmowania

ryzykownych decyzji. By uchwycić

różnorodne i zmieniające się otoczenie

politycy i menadżerowie posługują się

instrumentami myślenia i planowania

strategicznego.

Produkt

W trzech wielkich regionach ekonomicznych obserwuje się

podobieństwo zachowań klientów, zatem standaryzacje produktów.

Ryzyko wejścia w proces globalizacji maleje, gdy firma koncentruje się

na wybranej grupie produktów.

Olbrzymie farmy, duża skala

produkcji, przemysłowe

technologie hodowli,

intensywne wykorzystanie

chemii, transport po całym

kontynencie, pozwalają

wyeliminować tradycyjnych

rolników.

Cechy współczesnej gospodarki światowej 

Rolnictwo

Tradycyjny model rolnictwa, gdzie lokalny, niezależny rolnik, sprzedaje

swoje produkty bezpośrednio konsumentowi, dla korporacji oznacza

duże pieniądze, bezproduktywnie leżące na „ulicy” – rynek, który

można przejąć.

Cechy współczesnej gospodarki światowej 

Polityka

Wyraża się w dążeniu do politycznego ujednolicenia świata i integracji

poszczególnych społeczności narodowych oraz gospodarek

narodowych w jeden globalny system polityczny i ekonomiczny, a

także próbach zastępowania władzy publicznej przez firmy globalne w

kierowaniu gospodarką narodową i kontrolowaniu jej.

Autostrady

Autostrady buduje się zwykle z

pieniędzy podatników, pod

pretekstem wzmacniania rozwoju,

służącemu całemu społeczeństwu.

W rzeczywistości służą one dużym

korporacjom do przejmowania

rynków.

Z globalizacją związane są cztery ogólnoświatowe procesy, które

symulują integrację gospodarek narodowych, a zarazem są jej

następstwem:

- mobilność czynników produkcji, a zwłaszcza kapitału,

kwalifikowanych kadr oraz innowacji,

- równoczesność, polegająca na niemal jednoczesnym pojawianiu

się w wielu, nawet bardzo odległych miejscach globu ziemskiego,

produktów, usług, innowacji oraz informacji. W tym samym czasie

czyta się w gazetach o tych samych wydarzeniach, ogląda się te

same filmy, słucha tej samej muzyki, ma identyczne smutki, radości,

lęki i nadzieje.

Procesy gospodarki globalnej

- równoległości, sprawiające, że dzięki rosnącej liczbie

technologicznych możliwości innowacje mogą omijać istniejące

struktury i przyczyniać się do rozwoju zupełnie nowych, niezależnych

form działalności gospodarczej w nowych miejscach i w nowych

strukturach,

Procesy gospodarki globalnej

- pluralizmu, przejawiającego

się w powstawaniu oraz

istnieniu różnych ośrodków

produkcji, dyspozycji i

tworzenia innowacji.

Zalety globalizacji

Globalizacja zmniejszyła poczucie izolacji istniejące w wielu krajach

rozwijających się i zapewniła licznym ich mieszkańcom dostęp do

wiedzy nieosiągalny przed stuleciami nawet w najbogatszych krajach.

Wejście nowych firm zagranicznych może być niekorzystne dla

przedsiębiorstw państwowych, lecz firmy te przyczyniają się do

wprowadzenia nowych technologii, otwierania dostępu do nowych

rynków i powstania nowych gałęzi gospodarki.

Pomoc zagraniczna – aspekt zglobalizowanego świata – mimo wad

przynosi milionom ludzi dobroczynne skutki np. programy edukacyjne

doprowadziły do likwidacji analfabetyzmu na obszarach wiejskich.

Zalety globalizacji

Międzynarodowa pomoc humanitarna jest formą wspólnego działania.

Główną misją Banku Światowego jest umożliwienie krajom rozwoju

przyczynienie się do tego, by „stanęły na własnych nogach”.

Globalizacja, dzięki zwiększeniu

wzajemnych zależności między

ludźmi na świecie, wzmocniła

potrzebę wspólnych działań o zasięgu

globalnym i znaczenie globalnych

dóbr publicznych.

Spadek kosztów transportu i

telekomunikacji oraz obniżanie barier

ograniczających przepływ dóbr, usług

i kapitału.

Wady globalizacji

W wyniku powiększającej się przepaści między posiadającymi a

nieposiadającymi coraz większa liczba osób w Trzecim Świecie żyje w

skrajnej nędzy.

W Afryce ogromne aspiracje, jakie ludzie mieli po wyzwoleniu się spod

panowania kolonialnego, w dużej mierze się nie ziściły. Kontynent

pogrążył się w nędzy, duży wskaźnik zachorowalności na AIDS.

Kraje Zachodu nakłoniły biedne kraje do zniesienia barier handlowych,

ale własne bariery utrzymały na nie zmienionym poziomie,

uniemożliwiając krajom rozwijającym się potrzebnych dochodów z

eksportu.

Pozostają nadal poważne bariery dla swobodnego przepływu siły

roboczej.

Konkluzja

Globalizacja sama w sobie nie jest ani czymś dobrym, ani czymś

złym. Przynosi korzyści mimo wielkich kryzysów.

W wielu przypadkach interesy i walory komercyjne wyparły troskę o

środowisko naturalne, demokrację, prawa człowieka i sprawiedliwość

społeczną.

Nie mamy rządu światowego, który by

odpowiadał przed ludźmi z każdego kraju

i nadzorował proces globalizacji w sposób

porównywalny ze sposobem, w jaki rządy

poszczególnych krajów kierują procesem

nacjonalizacji.

Mamy system, w którym kilka instytucji –

Bank Światowy, MFW i WTO, a także –

ministrowie finansów, gospodarki i

handlu – zdominowało scenę.

Literatura

1. Budnikowski A., Kawecka-Wyrzykowska E.: Międzynarodowe

stosunki gospodarcze. Warszawa 1997,

2. Herbut R., Antoszewski A.: Leksykon politologii. Wrocław 1999,
3. Kamecki Z.: Uwagi na temat pojęcia integracji gospodarczej.

Instytut Zachodni, Poznań 1973,

4. Komosa A.: Szkolny słownik ekonomiczny. Ekonomik 2002,
5. Biernacka M., Korba J., Smutek Z.: Podstawy przedsiębiorczości.

Podręcznik do liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i
technikum. Wyd. II. Operon, Gdynia 2009,

6. Gregorczyk S., Romanowska M., Sopińska A., Wachowiak P.:

Przedsiębiorczość bez tajemnic. Podręcznik do nauczania
podstaw przedsiębiorczości dla liceum
i technikum. WSiP 2009,

7. Adelson I.: Formy prawno – organizacyjne przedsiębiorstwa a

strategia jego rozwoju. Szkoła Główna Handlowa, Warszawa
2000,

8. Stiglitz J.E., Globalizacja. PWN, Warszawa 2007.