Dziecko w drugim roku życia znajduje się w okresie
przejściowym miedzy dietą niemowlęcą, a żywieniem
dziecka starszego. Dużą rolę w ustawieniu diety w
tym okresie odgrywa uzębienie dziecka. Dzieciom w
okresie 1 – 2 lat, nie posiadającym jeszcze zębów
przedtrzonowych, należy w dalszym ciągu podawać
potrawy rozdrobnione, a więc: siekane, skrobane,
drobno krajane, rozgniatane itp. Należy jednak
stopniowo przyzwyczajać je do gryzienia i żucia,
podając mu obok potraw w postaci rozdrobnionej
niektóre produkty w kawałkach, np. pieczywo, jabłka.
Wczesne przyzwyczajanie dzieci do gryzienia i żucia
wpływa dodatnio na rozwój szczęk i uzębienia
dziecka. Posiłki dziecka w drugim roku życia powinny
być już bardzo urozmaicone i to nie tylko pod
względem asortymentu produktów, ale także w
odniesieniu do sposobu przyrządzania.
Dziecko rozwijające się prawidłowo ma już na początku trzeciego roku
życia 20 zębów mlecznych, co bardzo ułatwia jego żywienie.
Wycofujemy w tym okresie pokarmy papkowate i przechodzimy na
coraz mniejsze rozdrobnienie potraw. Dzieci w tym wieku mogą
korzystać z wielu potraw przeznaczonych dla całej rodziny, np. z zup,
potraw z warzyw, surówek, przy nieznacznych zmianach dotyczących
np. podprawiania czy rozdrabniania.
Ilość posiłków w drugim i trzecim roku życia zasadniczo ograniczamy
do 5 dziennie. W przypadku kiedy dziecko jest słabe i ma małe
łaknienie wprowadzamy 6 posiłków dziennie.
Sposób odżywiania ma ogromny wpływ na rozwój i zdrowie dzieci.
Nieodpowiednia ilość składników mineralnych i witamin zawartych w
pożywieniu może być przyczyną wielu chorób:
· krzywicy
· niedokrwistości
· próchnicy
· nadwagi bądź niedożywienia
· zaburzeń wzrostu
· zaburzeń hormonów
· osłabienia odporności organizmu na choroby
W 2. roku życia, gdy mleko przestaje pełnić rolę
głównego pokarmu i podstawowego źródła składników
odżywczych modyfikacja diety staje się koniecznością.
Właściwy dobór składników pokarmowych, podawanie
świeżych, nieprzetworzonych produktów, ograniczenie
barwników i konserwantów zapewnia harmonijny
rozwój dziecka. Należy pamiętać o regularnym
podawaniu posiłków oraz odpowiedniej formie ich
spożywania, gdyż przyzwyczajenia, których dziecko
nabywa we wczesnym dzieciństwie procentują w
dalszym okresie życia.
W 2. roku życia, gdy mleko przestaje pełnić rolę głównego
pokarmu i podstawowego źródła składników odżywczych
modyfikacja diety staje się koniecznością. Właściwy dobór
składników pokarmowych, podawanie świeżych,
nieprzetworzonych produktów, ograniczenie barwników i
konserwantów zapewnia harmonijny rozwój dziecka. Należy
pamiętać o regularnym podawaniu posiłków oraz
odpowiedniej formie ich spożywania, gdyż przyzwyczajenia,
których dziecko nabywa we wczesnym dzieciństwie
procentują w dalszym okresie życia.
Przez cały okres poniemowlęcy dziecko
powinno otrzymywać dietę stosunkowo
bogatą w tłuszcze, która zapewnia
odpowiednią kaloryczność i dostarcza
składników potrzebnych do rozwoju
ośrodkowego układu nerwowego. AAP
nie zaleca podawania odtłuszczonego
mleka dzieciom do 2. roku życia z uwagi
na jego małą wartość energetyczną oraz
dużą zawartość białek i elektrolitów. Po
2. roku życia należy stopniowo
zmniejszać zawartość tłuszczów w
pokarmach, tak aby w wieku 5 lat
dziecko otrzymywało dietę zgodną z
zaleceniami opublikowanymi w
dokumencie pt. National Cholesterol
Education Program (tłuszcze powinny
dostarczać około 30% kalorii, w tym
tłuszcze nasycone mniej niż 10%, a
spożywana dziennie ilość cholesterolu
nie powinna przekraczać 300 mg).
Okazało się , że u niemowląt urodzonych o czasie i dzieci
w wieku poniemowlęcym ilość wapnia, magnezu i fosforu
w diecie rzadko jest niewystarczająca. Zalecane racje
żywieniowe (recommended dietary allowances - RDA)
tych pierwiastków dla dzieci w tym wieku nie zmieniły się
od 1989 roku (tab.).
Tabela. Zalecane racje żywieniowe (recommended dietary allowances - RDA)
wybranych witamin i składników mineralnych w zależności od wieku
Wiek (lata)
Wapń
(mg/dobę)
Magnez
(mg/dobę)
Fosforany
(mg/dobę)
Żelazo
(mg/dobę)
Wit. D
(j.m./dobę
)
Wit. K
(ug/dobę)
0 - 0,5
400
40
300
6
300
5
0,5 - 1,0
600
60
500
10
400
10
1 - 3
800
80
800
10
400
15
Wypijanie przez dzieci w wieku 1-3 lat 22 uncji (ok.
650 ml) mleka krowiego dziennie zapewnia spożycie
zalecanej racji żywieniowej wapnia i magnezu, a
także do 75% zapotrzebowania dziennego na
fosforany. Spożywanie większej ilości mleka przez
dzieci w wieku poniemowlęcym jest natomiast
nieuzasadnione. Co więcej, z kilku powodów należy
ograniczać picie mleka w nadmiarze. Po pierwsze,
może to zmniejszyć spożycie innych pokarmów, które
są ważnym źródłem substancji odżywczych. Po
drugie, ponieważ mleko krowie zawiera niewiele
żelaza i hamuje wchłanianie tego pierwiastka w
przewodzie pokarmowym, spożywanie dużej ilości
mleka może u małych dzieci doprowadzić do
niedokrwistości z niedoboru żelaza. Po trzecie,
uważa się, że u niektórych dzieci mleko krowie
powoduje zaparcie. Dane potwierdzające ten pogląd
ograniczają się jednak do wyników tylko jednego
badania i wskazują na zaburzenia prawdopodobnie o
charakterze alergicznym Dzieciom w wieku
poniemowlęcym, które otrzymują umiarkowaną ilość
produktów mlecznych oraz dużo świeżych warzyw,
nie grozi niedobór wapnia, fosforanów lub magnezu.
Wypijanie przez dzieci w wieku 1-3 lat 22
uncji (ok. 650 ml) mleka krowiego
dziennie zapewnia spożycie zalecanej racji
żywieniowej wapnia i magnezu, a także do
75% zapotrzebowania dziennego na
fosforany. Spożywanie większej ilości
mleka przez dzieci w wieku
poniemowlęcym jest natomiast
nieuzasadnione. Co więcej, z kilku
powodów należy ograniczać picie mleka w
nadmiarze. Po pierwsze, może to
zmniejszyć spożycie innych pokarmów,
które są ważnym źródłem substancji
odżywczych. Po drugie, ponieważ mleko
krowie zawiera niewiele żelaza i hamuje
wchłanianie tego pierwiastka w
przewodzie pokarmowym, spożywanie
dużej ilości mleka może u małych dzieci
doprowadzić do niedokrwistości z
niedoboru żelaza. Po trzecie, uważa się, że
u niektórych dzieci mleko krowie
powoduje zaparcie. Dane potwierdzające
ten pogląd ograniczają się jednak do
wyników tylko jednego badania i wskazują
na zaburzenia prawdopodobnie o
charakterze alergicznym Dzieciom w
wieku poniemowlęcym, które otrzymują
umiarkowaną ilość produktów mlecznych
oraz dużo świeżych warzyw, nie grozi
niedobór wapnia, fosforanów lub
magnezu.
Tabela. Porównanie zaleceń dotyczących dziennego
spożycia wybranych składników pokarmowych w USA i
Polsce
Wapń
(mg/dobę)
Magnez
(mg/do
bę)
Fosforany
(mg/dobę)
Żelazo
(mg/do
bę)
Wit. D
(j.m./do
bę)
Wit. K
(ug/do
bę)
Wiek
(lata)
US
A
PL
US
A
PL
US
A
PL
US
A
P
L
US
A
PL
US
A
P
L
0 - 0,5
40
0
600
30
0
30
0
40
50
6
5
30
0
80
0
5
5
0,5 -
1,0
60
0
800
50
0
50
0
60
70
10
5
40
0
80
0
10
1
0
1 - 3
80
0
800 -
1000
800
10
00
80
100 -
150
10
1
0
40
0
60
0
15
1
5
Stosowanie soli w żywieniu dzieci 1-3 lat
(wg Szczygła i Wysokińskiej)
Nazwa produktu
Zawartość
sodu
(mg/100 g
produktu)
Nazwa produktu
Zawartość
sodu (mg/
100 g
produktu)
Orzechy:
Kalafiory
24
Orzeszki ziemne
(arachidowe)
0,8
Selery
110
Migdały
2,8
Kapusta
5
Orzechy brazylijskie
0,8
Sałata
12
Owoce:
Warzywa korzeniowe
Morele
0,5
(bez skrobi)
Banany
0,1
Marchew
31
Wiśnie
1,0
Ziemniaki
0,6
Brzoskwinie
0,1
Buraki
110
Truskawki
0,7
Rzepa (żółta)
5
Pomarańcze
0,2
Jaja kurze:
Śliwki
0,1
Jaja całe bez skorupy
140
Cytryny
0,6
Mleko i przetwory mleczne:
Jabłka
0,1
Mleko kobiece
40
Zboża:
Mleko krowie
51
Pszenica
2,0
Masło nie solone
5
Owies
2,0
Masło solone
980
Kukurydza
0,4
Ser fermentowany (cheddar) 540
Jęczmień
3,0
Ser biały
320
Ryż
0,8
Mięso i ryby bez kości
Strączkowe:
lub ości:
Fasola strączkowa
0,8
Wołowina
53
Fasola sucha nasiona
0,8
Wątroba cielęca
110
Zielone warzywa liściaste:
Dorsz
60
Szpinak
190
Baranina
110
Brokuły
16
Wieprzowina
58
Kurczę
110
Zalecane dzienne normy spożycia energii i niektórych
składników pokarmowych dla dzieci w wieku l—3 lat
(opracowane przez Zakład Żywienia Instytutu Matki i
Dziecka)
Kalorie, białko, tłuszcze, węglowodany
Kalorie, białko, tłuszcze, węglowodany
Wie
k
Wzro
st
Mas
a
Kalorie
Białko
Tłuszcze
1
Węglowoda
ny
w
latac
h
w cm
ciała
w kg
na
kg
m.
c.
ogół
em
NPU*
100%
NPU
*
70%
ogół
em
%
kc
al
g/kg
m.c.
ogół
em
%
kc
al
g/
kg
w.
c.
og
ółe
m
%
kc
al
g/kg
w.c.
g/k
g
w.c.
1
76,3
10-11
10
0
1000
2,10
3,0
33
13
2,91
32,0
32
12,
5
13
7,5
55
2
85,7
12-13
90
1100
1,96
2,8
36
13
2,71
35,2
32
11,
6
15
1,2
55
3
94,5
14-15
80
1200
1,82
2,6
39
13
2,56
38,4
32
11,
0
16
5,0
55
Zalecane dzienne normy spożycia energii i niektórych
składników pokarmowych dla dzieci w wieku l—3 lat
(opracowane przez Zakład Żywienia Instytutu
Matki i Dziecka)
Składniki mineralne i witaminy
Składniki mineralne i witaminy
Składniki mineralne
Witaminy
Wiek
lata
Wap
ń
mg
fosf
or
mg
Jo
d
g
Żel
azo
mg
M
ag
ne
z
m
g
rozpuszczalne w
tłuszczach
rozpuszczalne w wodzie
A
2
j.
m.
D
3
j.m.
E
mg
C
mg
kw
as
fol.
mg
ek
wi
wa
len
t
nia
cy
ny
*
mg
ry
b
o
fi
a
w
in
a
m
g
pir
yd
ok
sy
na
mg
tia
min
a
mg
B
1
2
g
1
1000 100
0
60 10
10
0
200
0
800
10
50
0,1
0
8
0,
8
0,
7
0,6
2,
0
2
1000 100
0
60 10
15
0
200
0
500
10
50
0,1
5
8
0,
8
0,
9
0,7
2,
5
3
1000 100
0
60 10
15
0
200
0
500
10
50
0,2
0
8
0,
8
1,
0
0,8
2,
5
Wskazówki dla rodziców:
nie powinno się przenosić do żywienia małych dzieci zasad żywienia
dorosłych, a głównie ograniczania tłuszczu, cholesterolu, jajek, a także żywienia
wyłącznie produktami o dużej zawartości błonnika (razowe pieczywo, grube
kasze, otręby, duża ilość surowych warzyw). Do wieku przedszkolnego dzieciom
nie ogranicza się łatwo strawnych tłuszczów (masło, oleje) i cholesterolu, gdyż
uczestniczą one w budowie układu nerwowego i innych tkanek organizmu.
nie należy nadmiernie solić lub dosładzać potraw dla dzieci gdyż
wykształca to nieprawidłowe nawyki żywieniowe, które później sprzyjają
nadwadze i nadciśnieniu
nie należy unikać produkty uważane za alergizujące bez wyraźnych
wskazań, a po ukończeniu roku dziecko powinno próbować i przyzwyczajać się
do różnorodnych produktów, chyba że wykazuje alergie pokarmowe. Zbyt
monotonna dieta może prowadzić do niedoborów i ograniczać apetyt malucha.
nie trzeba przejmować się naturalnym szczupleniem sylwetki dziecka w
okresie wzmożonego wzrostu. Nie świadczy to o niedożywieniu, ale o zużywaniu
rezerw energetycznych (tkanki tłuszczowej) na cele budulcowe.
nie należy nadmiernie rozdrabniać produktów, bo choć przyspiesza to
spożycie posiłku przez dziecko, to nie pozwala mu nauczyć się gryźć twardsze
pożywienie. W przyszłości może niechętnie jeść produkty wymagające
gryzienia.
nie należy stosować w żywieniu dzieci diet alternatywnych -
wegetariańskich, makrobiotycznych i innych o dużych ograniczeniach lub
nietypowych zestawieniach produktów. Nieumiejętne stosowanie takich
sposobów żywienia może doprowadzić do niedoborów żywieniowych i nawet
zahamowania wzrostu i rozwoju dziecka.
Wskazówki dla rodziców:
nie powinno się przenosić do żywienia małych dzieci zasad
żywienia dorosłych, a głównie ograniczania tłuszczu, cholesterolu,
jajek, a także żywienia wyłącznie produktami o dużej zawartości
błonnika (razowe pieczywo, grube kasze, otręby, duża ilość
surowych warzyw). Do wieku przedszkolnego dzieciom nie
ogranicza się łatwo strawnych tłuszczów (masło, oleje) i
cholesterolu, gdyż uczestniczą one w budowie układu nerwowego i
innych tkanek organizmu.
nie należy nadmiernie solić lub dosładzać potraw dla dzieci
gdyż wykształca to nieprawidłowe nawyki żywieniowe, które
później sprzyjają nadwadze i nadciśnieniu
nie należy unikać produkty uważane za alergizujące bez
wyraźnych wskazań, a po ukończeniu roku dziecko powinno
próbować i przyzwyczajać się do różnorodnych produktów, chyba
że wykazuje alergie pokarmowe. Zbyt monotonna dieta może
prowadzić do niedoborów i ograniczać apetyt malucha.
nie trzeba przejmować się naturalnym szczupleniem sylwetki
dziecka w okresie wzmożonego wzrostu. Nie świadczy to o
niedożywieniu, ale o zużywaniu rezerw energetycznych (tkanki
tłuszczowej) na cele budulcowe.
nie należy nadmiernie rozdrabniać produktów, bo choć
przyspiesza to spożycie posiłku przez dziecko, to nie pozwala mu
nauczyć się gryźć twardsze pożywienie. W przyszłości może
niechętnie jeść produkty wymagające gryzienia.
nie należy stosować w żywieniu dzieci diet alternatywnych -
wegetariańskich, makrobiotycznych i innych o dużych
ograniczeniach lub nietypowych zestawieniach produktów.
Nieumiejętne stosowanie takich sposobów żywienia może
doprowadzić do niedoborów żywieniowych i nawet zahamowania
wzrostu i rozwoju dziecka.
Zasady układania jadłospisu:
I śniadanie: Warto podać zupę mleczną, albo ciepły napój mleczny (kawa
zbożowa, kakao, bawarka). Ponadto należy podać pieczywo z masłem, wędliną, serem
lub jajkiem, najlepiej w postaci past z dodatkiem zieleniny, twarożku. Zalecany jest
dodatek warzyw lub owoców.
II śniadanie: powinno nieco łagodzić uczucie głodu przed obiadem, ale nie
powinno być zbyt sycące. Dobrze jest podać małą kromkę chleba z dodatkiem
produktów białkowych (serka, wędliny)lub warzywnych a do picia soki. Można też
podać jogurt owocowy (ok. 1 szklanki).
Obiad: Powinien składać się z zupy, drugiego dania i lekkiego deseru. Zupy
gotujemy na wywarach jarskich (polecane są zupy o wyraźnym smaku, jak
pomidorowa, ogórkowa, barszczyk czerwony). Zupy można zabielać mlekiem,
śmietanką i ewentualnie zagęszczać mąką. Drugie danie powinno zawierać warzywa,
produkt białkowy (jak mięso, jajko, ser) oraz węglowodanowy (jak ryż, ziemniaki,
kluski, kaszę). Na deser wystarczy kompot lub porcja świeżych owoców.
Podwieczorek: powinien być małym posiłkiem słodkim. Można podać porcję
ciasta, lub koktajl mleczny, mus owocowy, galaretkę. Można też podać owoce lub
przetwory owocowe.
Kolacja: powinna być posiłkiem gotowanym. Mogą to być gotowane warzywa i
produkty warzywno-mięsne, ale też pieczywo i napoje z dodatkiem mleka.
Porcje powinny być niewielkie, lepiej gdy dziecko będzie chciało dokładkę, niż jeśli
będzie zmuszane do jedzenia. Jeśli chcemy aby dziecko zjadało posiłki główne, nie
należy mu nic podawać między posiłkami. Przd jedzeniem należy unikać męczących,
dalekich spacerów, a po zabawie umożliwić dziecku 10-15 minutowy odpoczynek.
Należy również zwracać uwagę, aby dziecko nie oczekiwało zbyt długo przy stole na
posiłek.
Pamiętajmy, że przyzwyczajenia i preferencje żywieniowe z dzieciństwa mogą
rzutować na nasze zwyczaje związane z żywieniem przez całe życie. Poza tym
niedbałość w diecie dziecka może ograniczać kluczowe dla rozwoju składniki odżywcze
(białko, wapń, żelazo, witaminy), przez co nasza pociecha nie osiągnie maksimum
swych możliwości, może też mieć gorszą kondycję, samopoczucie i mniejszą odporność
na choroby. Racjonalne żywienie jest ważne w każdym wieku, ale dla takiego malucha
może być wręcz kluczowe dla rozwoju.
Przykładowy jadłospis zdrowego dziecka w wieku 3 lat.
Energia – 1501 kcal, białko – 48g, tłuszcz – 52g, węglowodany – 231g
I śniadanie (378 kcal) ok. g 700
1) zupa mleczna – 250 ml (mleko 2% - 250 ml = 1 szkl. + kasza manna – 15 g = 1 stołowa
łyżka surowej)
2) kajzerka – 25g = ½ szt.
3) masło – 5g = 1 płaska łyżeczka do herbaty
4) szynka wieprzowa – 10g = 1 cienki plasterek
5) sok marchwiowy – 150 ml = ok. ½ szkl.
II śniadanie (190 kcal) ok. g 930
1) chleb pszenno-żytni – 0g = 1 duża kromka grubości ok. 1 cm
2) masło – 5g = 1 płaska łyżeczka do herbaty
3) serek waniliowy – 40g
4) herbata z cukrem (cukier – 5g = 1 łyżeczka)
Obiad (501 kcal) ok. g 1230
1) zupa jarzynowa z makaronem – 250 ml (makaron ugotowany – 30g = 1 łyżka stołowa)
2) klopsik – 40g = o średnicy ok. 3 cm
3) brokuły z masłem – 150g = ok. 2 ½ łyżki stołowej
4) ziemniaki – 120g = 2 łyżki stołowe
5) kompot truskawkowy – 200 ml
Podwieczorek (114 kcal) ok. g 1500
1) morele – 150g = 3-4 szt.
2) herbatnik – 10g = 1 szt.
Kolacja (318 kcal) ok. g 1730
1)zupa mleczna – 250ml (mleko 2% 250 ml = 1 szkl. + ryż – 15 g = 1 stołowa łyżka
surowego)
2) kajzerka – 25g = ½ szt.
3) masło – 5g = 1 płaska łyżeczka do herbaty
4) pomidor bez skórki – 30g = 3 cienkie plasterki
5) herbata z cytryną – 200ml (cytryna – 10g = 1 cienki plasterek + cukier –5g = 1 płaska
łyżeczka)
W jadłospisie dziecka nie uwzględniamy: posiłków typu Fast Food, chipsów, kolorowych
napojów, ograniczamy do minimum słodycze. Posiłki powinny być podawane o stałych
porach w odstępach 2½ -3 godzin, a ostatni należy podać dziecku nie później niż 2 godziny
przed snem.
DZIĘKUJE
DZIĘKUJE