Żywienie dzieci w wieku

poniemowlęcym

Pod koniec pierwszego roku życia i w drugim roku

życia, ze względu na stałe zwalnianie tempa
wzrastania, zmniejsza się zapotrzebowanie
energetyczne na jednostkę masy ciała. Maleje
zainteresowanie dziecka jedzeniem. Liczba posiłków,
zgodnie z fizjologicznym zapotrzebowaniem dziecka,
wynosi 4 lub 3 na dobę. Niebranie tych faktów pod
uwagę i zmuszanie dziecka do jedzenia powoduje
często reakcje pod postacią odmowy jedzenia i stąd
powstawanie problemów żywienia. O opisanej wyżej
fizjologii potrzeb żywieniowych związanych z
wiekiem należy informować matkę.

Wymienione cechy rozwojowe dziecka w

tym okresie wczesnego dzieciństwa
kształtują jego fizjologiczne potrzeby w
zakresie żywienia w kierunku redukcji
zapotrzebowania nie tylko na energię,
ale i na składniki pokarmowe wyliczane
na jednostkę masy ciała.

Zalecane dzienne spożycie białka wydawać się

może zbyt wysokie. W tym wieku
zapotrzebowanie na białko pokrywa się przez
podawanie białek zwierzęcych i roślinnych w
stosunku 3:2, tj. około 60% białek diety
powinny stanowić białka zwierzęce. Wartość
biologiczna tej mieszaniny białek jest mniejsza
niż białek o wysokiej wartości biologicznej(tj. o
wskaźniku chemicznym 100%). Współczynnik
wykorzystywania tych białek netto(NPU – net
protein utilisation) wynosi 70 jednostek.

Wykorzystanie białek roślinnych (np.

niepełnowartościowych białek zbóż) do celów
odnowy tkanek i wzrostu wymaga wzbogacenia
ich w brakujące aminokwasy egzogenne, co
uzyskuje się przez dodanie do posiłku białka
zwierzęcego. Ponadto stopień wchłaniania i
wykorzystania białka w ustroju dziecięcym
zależy od pokrycia zapotrzebowania
energetycznego, stosunku białka w diecie do
tłuszczu i węglowodanów oraz zawartości
witamin i składników mineralnych.

Pokrycie potrzeb fizjologicznych w zakresie tłuszczu

wymaga zapewnienia nie mniej niż 25%, a nie więcej
niż 35% wartości energetycznej w postaci tłuszczów
w diecie. Nienasycone kwasy tłuszczowe powinny
dostarczyć w diecie dziecka około 4-6% energii.
Zawarte są one głównie w olejach roślinnych, z
których znaczenie do celów żywieniowych mają
przede wszystkim olej sojowy, słonecznikowy,
kukurydziany, a także oliwa z oliwek. Ta ostatnia jest
szczególnie polecana ze względu na dużą zawartość
jednonienasyconych kwasów tłuszczowych mających
znaczenie dla kontroli poziomu cholesterolu w
surowicy krwi.

Komitet Żywienia Europejskiego Towarzystwa

Gastroenterologii Pediatrycznej i Żywienia uważa, że
począwszy od 3. roku życia należy w diecie ograniczyć
ilościowo tłuszcze, zmniejszyć ilość kwasów
tłuszczowych nasyconych do 10%. Nie należy stosować
w żywieniu dzieci w tym wieku tłuszczów utwardzonych,
tj. margaryny (w czasie procesu utwardzania tłuszczu
czynne izomery cis przechodzą w trans, wskutek czego
NNKT tracą swoje właściwości). Spożywanie kwasów
tłuszczowych nienasyconych w olejach roślinnych
wymaga uwzględnienia pokrycia zapotrzebowania na
tokoferol w ilości 0,6 mg witaminy E na każdy gram
kwasów tłuszczowych nienasyconych.

Węglowodany powinny stanowić około 55% dziennej

puli energetycznej. Obecność ich w diecie jest
niezbędna do przyswajania oraz prawidłowej
przemiany tłuszczów i białek. Są one głównym
źródłem energii. Diety o zbyt małej zawartości
węglowodanów prowadzą do zużywania białek
ustroju. Głównym źródłem węglowodanów są
produkty zbożowe, tj. mąki i kasze. Na ogół kasze
grube i pieczywo razowe są bogatsze w białko,
składniki mineralne i witaminy niż pieczywo białe. Ze
względu na dużą zawartość błonnika i kwasu
fitynowego odgrywają ważną rolę w procesach
trawienia.

Białka zbóż nie są pełnowartościowe. Ponadto w procesie

przemiału skład aminokwasowy mąki zostaje dodatkowo
zubożony o takie aminokwasy jak lizyna, arginina i
histydyna. Zawartość fosforu w postaci kwasu fitynowego
czyni go słabo przyswajalnym i dodatkowo upośledza
wchłanianie wapnia. Źródłem węglowodanów są również
nasiona roślin strączkowych, takie jak groch, fasola, soja i
bób. Zawierają one wartościowe białko, tłuszcz, składniki
mineralne, zwłaszcza wapń, fosfor, żelazo oraz witaminy z
grupy B. Ze względu na właściwości wzdymające
wprowadza się je do diety dziecka dopiero pod koniec 2.
roku życia, rozpoczynając podawanie od wywaru nasion
strączkowych i pureѐ z zielonego groszku.

Odmienną grupę produktów, dostarczających

m.in. węglowodanów, stanowią warzywa i
owoce. Oprócz cukrów prostych oraz
węglowodanów złożonych warzywa i owoce
są bogatym źródłem składników
mineralnych, witamin,
barwników(karotenoidów, chlorofilu),
kwasów organicznych, substancji
aromatycznych, smakowych i źródłem
mikroelementów; wpływają korzystnie na
równowagę kwasowo-zasadową ustroju.

Dzienne racje pokarmowe

Jak wiadomo, składniki pokarmowe

występują w różnych grupach
produktów w różnych ilościach. W
dziennej racji pokarmowej należy tak
dobrać i zestawić produkty różnych
grup, aby dostarczyć ustrojowi dziecka
wszystkie niezbędne składniki
odżywcze.

Podział dziennej racji pokarmowej w

zależności od liczby posiłków i odsetka
dziennego pokrycia energii powinien
przedstawiać się następująco:

4 posiłki

5 posiłków

I śniadanie

25%

I śniadanie

25%

Obiad

35%

II śniadanie

10%

Podwieczorek

15%

Obiad

30%

Kolacja

25%

Podwieczorek

10%
Kolacja

25%

100%

100%

Rodzaj produktu spożywczego wybranego do

racji pokarmowej powinien odpowiadać
wiekowi dziecka i jego zdolności do żucia i
połykania. Żywność, którą można się
zachłysnąć, taka jak orzechy, drobne karmelki,
marchewka czy winogrona, nie powinna być
podawana dzieciom 2- i 3-letnim. Powinno się
ograniczać spełnianie życzeń dziecka co do
częstego podjadania i picia, gdyż to może
prowadzić do niewłaściwego spożycia i
nadmiernego przyrostu masy ciała.

Praktycznie realizuje się znowelizowane zalecenia żywienia,

zamieniając w diecie zwykłe krowie mleko na zawierające
mniejszą ilość tłuszczu (1,5 g/100 ml) i podając raczej chude niż
tłuste mięso, co zmniejszy w diecie ilość kwasów tłuszczowych
nasyconych. Praktyczne zalecenia dla rodziny dotyczące składu
diety dzieci w wymienionym wieku w ogóle to: ograniczyć
jedzenie tłuszczu zwierzęcego jako takiego (słoniny, masła czy
śmietany), tłustego mięsa, jaj i produktów smażonych, twardych
margaryn i innej żywności bogatej w utwardzane( częściowo
uwodornione) tłuszcze oraz zawierającej olej kokosowy i z ziaren
palmowych. Należy opierać skład diety na dużej ilości warzyw,
owoców, produktów zbożowych, chudym mięsie, drobiu, rybach,
mleku zawierającym 1-1,5 % tłuszczu, olejach roślinnych z ziaren
słonecznika i soi, a także stosując olej z oliwek, rzepakowy i
miękkie margaryny( u dzieci starszych). Nie należy używać soli
do przyrządzania potraw.

Zalecając zmiany w diecie dzieci w celu

poprawienia odległych wpływów
żywienia na stan zdrowia, należy dbać,
aby wszystkie zmiany w kierunku
bardziej ograniczonych modeli w
pierwszych dwóch dekadach życia nie
wpłynęły niekorzystnie na wzrastanie i
rozwój dziecka.