Gatunki

Gatunki

dziennikarskie

dziennikarskie

UPJPII

UPJPII

Dr Krzysztof Gurba

Dr Krzysztof Gurba

Program zajęć (1)

Program zajęć (1)

1. Swoistość i funkcja gatunków prasowych.

1. Swoistość i funkcja gatunków prasowych.



Zakres przedmiotu, omówienie programu zajęć.

Zakres przedmiotu, omówienie programu zajęć.

Informacje organizacyjne o trybie i warunkach

Informacje organizacyjne o trybie i warunkach

zaliczania. Gatunki prasowe informacyjne i

zaliczania. Gatunki prasowe informacyjne i

publicystyczne. Czystość i dominanta gatunkowa.

publicystyczne. Czystość i dominanta gatunkowa.

Błędy współczesnego dziennikarstwa:

Błędy współczesnego dziennikarstwa:

editorializing

editorializing

i

i

infotainment

infotainment

.

.



Pisarek W., Nowa retoryka dziennikarska, Kraków 2002

Pisarek W., Nowa retoryka dziennikarska, Kraków 2002



Wolny-Zmorzyński K., Kaliszewski A., Furman W.,

Wolny-Zmorzyński K., Kaliszewski A., Furman W.,

Gatunki dziennikarskie – teoria, praktyka, język,

Gatunki dziennikarskie – teoria, praktyka, język,

Warszawa 2006

Warszawa 2006



Bauer Z., Chudziński E. (red.), Dziennikarstwo i świat

Bauer Z., Chudziński E. (red.), Dziennikarstwo i świat

mediów, wyd. II, Kraków 2000.

mediów, wyd. II, Kraków 2000.

Program zajęć (2)

Program zajęć (2)

2. Struktura tekstów informacyjnych.

2. Struktura tekstów informacyjnych.



Zasady konstrukcji tekstu informacyjnego. Typy lidów i ich

Zasady konstrukcji tekstu informacyjnego. Typy lidów i ich

funkcja. Wskaźniki spójności tekstu. Kompozycyjna rola

funkcja. Wskaźniki spójności tekstu. Kompozycyjna rola

akapitów.

akapitów.



Pisarek W., Nowa retoryka dziennikarska, Kraków 2002.

Pisarek W., Nowa retoryka dziennikarska, Kraków 2002.



Bauer Z., Chudziński E. (red.), Dziennikarstwo i świat

Bauer Z., Chudziński E. (red.), Dziennikarstwo i świat

mediów, wyd. II, Kraków 2000.

mediów, wyd. II, Kraków 2000.



Fras J. Dziennikarski warsztat językowy, Wrocław 1999.

Fras J. Dziennikarski warsztat językowy, Wrocław 1999.

3. Prasowość i medialność.

3. Prasowość i medialność.



Gatunki tekstów informacyjnych, ich charakterystyki i

Gatunki tekstów informacyjnych, ich charakterystyki i

przykłady. Wyznaczniki prasowości i medialności.

przykłady. Wyznaczniki prasowości i medialności.



Bauer Z., Chudziński E. (red.), Dziennikarstwo i świat

Bauer Z., Chudziński E. (red.), Dziennikarstwo i świat

mediów, wyd. II, Kraków 2000.

mediów, wyd. II, Kraków 2000.



Fras J. Dziennikarski warsztat językowy, Wrocław 1999.

Fras J. Dziennikarski warsztat językowy, Wrocław 1999.



Pisarek W., Nowa retoryka dziennikarska, Kraków 2002.

Pisarek W., Nowa retoryka dziennikarska, Kraków 2002.

Program zajęć (3)

Program zajęć (3)

4. Gatunki informacyjne I.

4. Gatunki informacyjne I.



Krótkie gatunki informacyjne w pracy reportera.

Krótkie gatunki informacyjne w pracy reportera.

Wzmianka, notatka prasowa, zapowiedź, infografia

Wzmianka, notatka prasowa, zapowiedź, infografia

– rozpoznawanie i ćwiczenie formy.

– rozpoznawanie i ćwiczenie formy.

5. Gatunki informacyjne II.

5. Gatunki informacyjne II.



Relacja, sprawozdanie, raport, feature –

Relacja, sprawozdanie, raport, feature –

rozpoznawanie i ćwiczenie formy.

rozpoznawanie i ćwiczenie formy.



Bauer Z., Chudziński E. (red.), Dziennikarstwo i

Bauer Z., Chudziński E. (red.), Dziennikarstwo i

świat mediów, wyd. II, Kraków 2000.

świat mediów, wyd. II, Kraków 2000.



Fras J. Dziennikarski warsztat językowy, Wrocław

Fras J. Dziennikarski warsztat językowy, Wrocław

1999.

1999.



Wolny-Zmorzyński K., Kaliszewski A., Furman W.,

Wolny-Zmorzyński K., Kaliszewski A., Furman W.,

Gatunki dziennikarskie – teoria, praktyka, język,

Gatunki dziennikarskie – teoria, praktyka, język,

Warszawa 2006

Warszawa 2006

Program zajęć (4)

Program zajęć (4)

6. Gatunki informacyjne III.

6. Gatunki informacyjne III.



Sylwetka, życiorys, główka, biogram, profil,

Sylwetka, życiorys, główka, biogram, profil,

portret i inne formy prezentacji osoby –

portret i inne formy prezentacji osoby –

rozpoznawanie i ćwiczenie formy.

rozpoznawanie i ćwiczenie formy.



Bauer Z., Chudziński E. (red.), Dziennikarstwo i

Bauer Z., Chudziński E. (red.), Dziennikarstwo i

świat mediów, wyd. II, Kraków 2000.

świat mediów, wyd. II, Kraków 2000.

7. Gatunki pogranicza I.

7. Gatunki pogranicza I.



Wywiad – metody, zwyczaje, rodzaje.

Wywiad – metody, zwyczaje, rodzaje.

Ćwiczenie formy. Zasady Grice’a.

Ćwiczenie formy. Zasady Grice’a.



Bauer Z., Chudziński E. (red.), Dziennikarstwo i

Bauer Z., Chudziński E. (red.), Dziennikarstwo i

świat mediów, wyd. II, Kraków 2000.

świat mediów, wyd. II, Kraków 2000.



Grice H.P., Logika i konwersacja, Przegląd

Grice H.P., Logika i konwersacja, Przegląd

Humanistyczny, nr 6, 1977.

Humanistyczny, nr 6, 1977.

Program zajęć (5)

Program zajęć (5)

8. Gatunki pogranicza II.

8. Gatunki pogranicza II.



Reportaż – rodzaje, klasycy, wyznaczniki gatunku.

Reportaż – rodzaje, klasycy, wyznaczniki gatunku.



Pisarek W., Nowa retoryka dziennikarska,

Pisarek W., Nowa retoryka dziennikarska,

Kraków 2002.

Kraków 2002.



Wańkowicz M., Karafka la Fontaine’a, I i II,

Wańkowicz M., Karafka la Fontaine’a, I i II,

Kraków 1981, 1983.

Kraków 1981, 1983.



Wolny-Zmorzyński K., Kaliszewski A., Furman

Wolny-Zmorzyński K., Kaliszewski A., Furman

W., Gatunki dziennikarskie – teoria, praktyka,

W., Gatunki dziennikarskie – teoria, praktyka,

język, Warszawa 2006

język, Warszawa 2006

9. Gatunki pogranicza III.

9. Gatunki pogranicza III.



Reportaż – ćwiczenie formy. Ocena prac.

Reportaż – ćwiczenie formy. Ocena prac.



Wańkowicz M., Karafka la Fontaine’a, I i II,

Wańkowicz M., Karafka la Fontaine’a, I i II,

Kraków 1981, 1983.

Kraków 1981, 1983.

Program zajęć (6)

Program zajęć (6)

10. Gatunki publicystyczne I.

10. Gatunki publicystyczne I.



Publicystyka – gatunki, wyznaczniki gatunków,

Publicystyka – gatunki, wyznaczniki gatunków,

klasycy, historia, odmiany.

klasycy, historia, odmiany.



Wolny-Zmorzyński K., Kaliszewski A., Furman

Wolny-Zmorzyński K., Kaliszewski A., Furman

W., Gatunki dziennikarskie – teoria, praktyka,

W., Gatunki dziennikarskie – teoria, praktyka,

język, Warszawa 2006

język, Warszawa 2006

11. Gatunki publicystyczne II.

11. Gatunki publicystyczne II.



Publicystyka – recenzja, komentarz, edytorial,

Publicystyka – recenzja, komentarz, edytorial,

esej, stand-up. Ćwiczenie formy.

esej, stand-up. Ćwiczenie formy.



Bauer Z., Chudziński E. (red.), Dziennikarstwo

Bauer Z., Chudziński E. (red.), Dziennikarstwo

i świat mediów, wyd. II, Kraków 2000.

i świat mediów, wyd. II, Kraków 2000.



Wolny-Zmorzyński K., Kaliszewski A., Furman

Wolny-Zmorzyński K., Kaliszewski A., Furman

W., Gatunki dziennikarskie – teoria, praktyka,

W., Gatunki dziennikarskie – teoria, praktyka,

język, Warszawa 2006

język, Warszawa 2006

Program zajęć (7)

Program zajęć (7)

12. Gatunki publicystyczne III.

12. Gatunki publicystyczne III.



Publicystyka – felieton, wyznaczniki gatunku.

Publicystyka – felieton, wyznaczniki gatunku.

Ćwiczenie formy.

Ćwiczenie formy.



Pisarek W., Nowa retoryka dziennikarska,

Pisarek W., Nowa retoryka dziennikarska,

Kraków 2002.

Kraków 2002.



Wolny-Zmorzyński K., Kaliszewski A., Furman

Wolny-Zmorzyński K., Kaliszewski A., Furman

W., Gatunki dziennikarskie – teoria, praktyka,

W., Gatunki dziennikarskie – teoria, praktyka,

język, Warszawa 2006

język, Warszawa 2006

13. Poza gatunki klasyczne.

13. Poza gatunki klasyczne.



Fait divers, „białe” i inne gatunki nieklasyczne.

Fait divers, „białe” i inne gatunki nieklasyczne.

Ćwiczenie formy.

Ćwiczenie formy.



Wolny-Zmorzyński K., Kaliszewski A., Furman

Wolny-Zmorzyński K., Kaliszewski A., Furman

W., Gatunki dziennikarskie – teoria, praktyka,

W., Gatunki dziennikarskie – teoria, praktyka,

język, Warszawa 2006

język, Warszawa 2006

Program zajęć (8)

Program zajęć (8)

14. Kolokwium semestralne

14. Kolokwium semestralne

*

*

15. Poprawa kolokwium semestralnego

15. Poprawa kolokwium semestralnego

*

*

*

*

Lub:

Lub:



W ramach zajęć każda grupa będzie wykonywać projekt, którego efektem

W ramach zajęć każda grupa będzie wykonywać projekt, którego efektem

będzie zestaw tekstów dziennikarskich.

będzie zestaw tekstów dziennikarskich.



W ramach zajęć każda grupa będzie wykonywać projekt redakcyjny.

W ramach zajęć każda grupa będzie wykonywać projekt redakcyjny.



W ramach zajęć każda grupa będzie wykonywać dziennikarskie narzędzie

W ramach zajęć każda grupa będzie wykonywać dziennikarskie narzędzie

dydaktyczne.

dydaktyczne.

Literatura przedmiotu

Literatura przedmiotu

1

1

1.

1.

Adams S., Hicks W., Wywiad dziennikarski,

Adams S., Hicks W., Wywiad dziennikarski,

Kraków 2007.

Kraków 2007.

2.

2.

Bauer Z., Chudziński E. (red.), Dziennikarstwo i

Bauer Z., Chudziński E. (red.), Dziennikarstwo i

świat mediów, wyd. II, Kraków 2000.

świat mediów, wyd. II, Kraków 2000.

3.

3.

Bortnowski S., Warsztaty dziennikarskie,

Bortnowski S., Warsztaty dziennikarskie,

Warszawa 1999.

Warszawa 1999.

4.

4.

Hennessy B., Dziennikarstwo publicystyczne,

Hennessy B., Dziennikarstwo publicystyczne,

Kraków 2009.

Kraków 2009.

5.

5.

Magdoń A., Reporter i jego warsztat, Kraków

Magdoń A., Reporter i jego warsztat, Kraków

1993.

1993.

6.

6.

Niczyperowicz A. (red.), Dziennikarstwo od

Niczyperowicz A. (red.), Dziennikarstwo od

kuchni, Poznań 2001.

kuchni, Poznań 2001.

Literatura przedmiotu

Literatura przedmiotu

2

2

7.

7.

Pisarek W., Retoryka dziennikarska,

Pisarek W., Retoryka dziennikarska,

Kraków 1988.

Kraków 1988.

8.

8.

Pisarek W., Nowa retoryka dziennikarska,

Pisarek W., Nowa retoryka dziennikarska,

Kraków 2002.

Kraków 2002.

9.

9.

Pisarek W., Wstęp do nauki o

Pisarek W., Wstęp do nauki o

komunikowaniu, Warszawa 2008.

komunikowaniu, Warszawa 2008.

10.

10.

Strupczewski J., Vademecum dziennikarza,

Strupczewski J., Vademecum dziennikarza,

Warszawa 1999.

Warszawa 1999.

11.

11.

Wańkowicz M., Karafka la Fontaine’a, I i II,

Wańkowicz M., Karafka la Fontaine’a, I i II,

Kraków 1981, 1983.

Kraków 1981, 1983.

12.

12.

Wojtak M., Gatunki prasowe, Lublin 2004.

Wojtak M., Gatunki prasowe, Lublin 2004.

13.

13.

Wojtak M., Analiza gatunków prasowych, Lublin 2008.

Wojtak M., Analiza gatunków prasowych, Lublin 2008.

Literatura przedmiotu

Literatura przedmiotu

3

3

13.

13.

Wolny-Zmorzyński K., Reportaż – jak go

Wolny-Zmorzyński K., Reportaż – jak go

napisać?, Warszawa 2004.

napisać?, Warszawa 2004.

14.

14.

Wolny-Zmorzyński K. (red.), Mistrzowie

Wolny-Zmorzyński K. (red.), Mistrzowie

reportażu. Antologia, Rzeszów 2001.

reportażu. Antologia, Rzeszów 2001.

15.

15.

Wolny-Zmorzyński K., Kaliszewski A., Furman

Wolny-Zmorzyński K., Kaliszewski A., Furman

W., Gatunki dziennikarskie – teoria, praktyka,

W., Gatunki dziennikarskie – teoria, praktyka,

język, Warszawa 2006.

język, Warszawa 2006.

16.

16.

Wolny-Zmorzyński K., Fotograficzne gatunki

Wolny-Zmorzyński K., Fotograficzne gatunki

dziennikarskie, Warszawa 2007.

dziennikarskie, Warszawa 2007.

17.

17.

Wolny-Zmorzyński K., Furman W.,

Wolny-Zmorzyński K., Furman W.,

Internetowe gatunki dziennikarskie,

Internetowe gatunki dziennikarskie,

Warszawa 2010.

Warszawa 2010.

Rodzaje (podsystemy)

Rodzaje (podsystemy)

dziennikarskie

dziennikarskie



Informacja

Informacja



Przekazywanie informacji o aktualnych

Przekazywanie informacji o aktualnych

wydarzeniach (funkcja powiadamiania)

wydarzeniach (funkcja powiadamiania)



Publicystyka

Publicystyka



Informowanie połączone z wyrażaniem

Informowanie połączone z wyrażaniem

subiektywnych sądów: ocen,

subiektywnych sądów: ocen,

komentarzy, wyjaśnień, interpretacji

komentarzy, wyjaśnień, interpretacji

(funkcja interpretacyjna i perswazyjna)

(funkcja interpretacyjna i perswazyjna)



Gatunki pograniczne

Gatunki pograniczne

Pojęcia

Pojęcia



Genologia

Genologia



Dominanta gatunkowa

Dominanta gatunkowa



Pakt faktograficzny

Pakt faktograficzny



Editorializing

Editorializing



Infotainment

Infotainment

Genologia i dominanta

Genologia i dominanta

gatunkowa

gatunkowa



Konwencje wypowiedzi językowych

Konwencje wypowiedzi językowych



Zrozumiałość i skuteczność komunikatu

Zrozumiałość i skuteczność komunikatu



„

„

the medium is the message” (M.

the medium is the message” (M.

McLuhan)

McLuhan)



„

„

Gra” formą, dynamika podziałów

Gra” formą, dynamika podziałów

gatunkowych, alteracje, adaptacje

gatunkowych, alteracje, adaptacje



Dominanta gatunkowa – konieczność

Dominanta gatunkowa – konieczność

doboru formy komunikatu w ramach

doboru formy komunikatu w ramach

spójnej konwencji przekazu

spójnej konwencji przekazu

Pakt faktograficzny

Pakt faktograficzny



Strony „umowy”: nadawca i odbiorca

Strony „umowy”: nadawca i odbiorca



Obowiązki nadawcy:

Obowiązki nadawcy:



Wierność przekazu (obiektywizm)

Wierność przekazu (obiektywizm)



Szczegółowość

Szczegółowość



Zwięzłość

Zwięzłość



Odpowiedzialność

Odpowiedzialność



Sytuacja odbiorcy:

Sytuacja odbiorcy:



Zaufanie

Zaufanie

Editorializing

Editorializing



Editorial, op-ed,

Editorial, op-ed,

views not news

views not news



Zasada oddzielania komentarza od

Zasada oddzielania komentarza od

informacji

informacji



Editorializing

Editorializing

– dodawanie własnej opinii,

– dodawanie własnej opinii,

komentarza, oceny do tekstu

komentarza, oceny do tekstu

informacyjnego, zwykle przy użyciu środków

informacyjnego, zwykle przy użyciu środków

leksykalnych

leksykalnych



Opinie w informacji – tylko w formie

Opinie w informacji – tylko w formie

przytoczenia

przytoczenia



Zasada przedstawienia racji drugiej strony

Zasada przedstawienia racji drugiej strony

Infotainment

Infotainment



Info

Info

rmation

rmation

+

+

Enter

Enter

tainment (inforozrywka)

tainment (inforozrywka)



Hard news

Hard news



Poważne i ważne

Poważne i ważne



Bieżące, aktualne

Bieżące, aktualne



Soft news

Soft news



Mniej poważne

Mniej poważne



Poza-czasowe

Poza-czasowe



Zawartość i forma przekazu

Zawartość i forma przekazu



Infotainers (anchors, „gospodarze”,

Infotainers (anchors, „gospodarze”,

„osobowości”)

„osobowości”)

Odwrócona piramida i

Odwrócona piramida i

5W

5W



W

W

hat

hat

CO

CO



W

W

ho

ho

KTO

KTO



W

W

here

here

GDZIE

GDZIE



W

W

hen

hen

KIEDY

KIEDY



W

W

hy

hy

DLACZEGO

DLACZEGO



+ What for

+ What for

W JAKIM CELU

W JAKIM CELU



+ with What effect

+ with What effect

Z JAKIM SKUTKIEM

Z JAKIM SKUTKIEM

LID

BODY

5

W

Typy lidów (1)

Typy lidów (1)

(Malette,

(Malette,

1991)

1991)



Streszczający

Streszczający



3-4 W z 5 W (najczęściej: kto co gdzie, kiedy?)

3-4 W z 5 W (najczęściej: kto co gdzie, kiedy?)



Pojedynczy, hasłowy

Pojedynczy, hasłowy



Jeden aspekt sprawy, najczęściej najważniejszy

Jeden aspekt sprawy, najczęściej najważniejszy



Cytat

Cytat



Streszczenie lub wprowadzenie cudzymi ustami

Streszczenie lub wprowadzenie cudzymi ustami



Dramatyczny

Dramatyczny



Metoda „trzęsienia ziemi na początku”

Metoda „trzęsienia ziemi na początku”



Opisowy

Opisowy



Opis jakiegoś obiektu, szczegółu; obrazek, sytuacja

Opis jakiegoś obiektu, szczegółu; obrazek, sytuacja

(najczęściej w czasie teraźniejszym)

(najczęściej w czasie teraźniejszym)

Typy lidów (2)

Typy lidów (2)



Prognozujący

Prognozujący



Zapowiedź przyszłego zdarzenia, konsekwencji,

Zapowiedź przyszłego zdarzenia, konsekwencji,

reakcji, następstwa

reakcji, następstwa



Pytający

Pytający



W formie zapytania, zdania pytającego

W formie zapytania, zdania pytającego



Tranzytywny

Tranzytywny



W nawiązaniu do poprzednich tekstów zawiera

W nawiązaniu do poprzednich tekstów zawiera

podsumowanie, powtórzenie tez i sygnalizuje

podsumowanie, powtórzenie tez i sygnalizuje

przejście do nowych zagadnień

przejście do nowych zagadnień



Anegdotyczny

Anegdotyczny



Zawiera anegdotę wprowadzającą (niekoniecznie

Zawiera anegdotę wprowadzającą (niekoniecznie

rozwiązaną, spuentowaną w samym lidzie)

rozwiązaną, spuentowaną w samym lidzie)