Gatunki dziennikarskie

Ćwiczenia 2

Na 16 maja przynieść tygodnik!

PODSTAWOWY PODZIAŁ:

• Gatunki dziennikarskie

• Gatunki niedziennikarskie

Gatunki dziennikarskie:

Informacyjne

Właściwości gatunków informacyjnych:

• News

• Funkcja powiadamiania

• Poszerzenie wiedzy o świecie

• Obiektywizm

• Przedmoitowość

• Przezroczystość języka

Publicystyczne

Właściwości gatunków publicystycznych:

• Vievs

• Funkcja objaśniania

• Pogłębianie wiedzy o świecie

• Subiektywizm

• Podmiotowość

• Nacechowanie językowe

GATUNKI DZIENNIKARSKIE:

Informacyjne (geneza prasowa)

• Sygnał/flesz

• Wzmianka

• Notatka

• Wiadomość prasowa/dziennikarska (dłuższe teksty)

• Sprawozdanie/relacja/korespondencja (relacja w czasie rzeczywistym, sprawozdanie po czasie. Korespondencja – zza granicy)

• Przegląd prasy (ma publicystyczny charakter, stronniczy, krytyczny, wybiórczy. Może informować co pisze konkurencja)

• Kronika wydarzeń/ kalendarium (może być tekstem dołączonym do wiadomości o czymś)

• Artykuł informacyjny (najdłuższy gatunek tutaj wymieniony, może wypełniać dwie kolumny)

• Infografia (zdjęcie z tytułem i podpisem, to mogą być też np. wykresy, rysunek satyryczny. To jest samodzielny przekaz) infografika – to nie gatunek! To dodatek do tekstów

Informacyjnych.

Publicystyczne:

• Komentarz/editorial (editorial otwiera numer, wyraża opinie naczelnego o bieżących wydarzeniach)

• Recenzja

• Artykuł publicystyczny (wypełnia tygodniki)

• Felieton (jest z pogranicza dziennikarstwa i literatury, esej też, często piszą felietony osoby publiczne, ale nie zawsze im wychodzi)

• Esej

Pograniczne/mieszane:

• Wywiad (może być bardzo informacyjny i bardzo publicystyczny)

• Reportaż (może być użytkowy – programy interwencyjne np. Uwaga w TVN i publicystyczny – chodzi o to, żeby problem pokazać, żeby był ponadczasowy, mają inny wymiar i przeznaczenie)

• Sylwetka (prezentacja jakiejś osoby)

• Zapowiedź/zajawka (obecna np. w postaci linków na stronach, informująco reklamująca)

GATUNKI DZIENNIKARSKIE

RADIOWE

Tradycyjne: reportaż, felieton, komentarz, wywiad, dyskusja, sonda, ankieta, przegląd prasy, kalendarium, audycja autorska (muzyczna, publicystyczna, sportowa, podróżnicza, literacka, popularnonaukowa i in.)

Audycja autorska – autor ma swoje wejście, dzieli się swoimi poglądami, on decyduje co będzie w audycji.

Audycją podróżniczą jest np. Swiat wg blondynki

Audycja publicystyczna np. audycja Moniki Olejnik

Nowe formy (hybrydy gatunkowe/mega gatunki/kolekcje gatunków)

• Serwis informacyjny

• Audycja towarzysząca (muzyczna, informacyjno-publicystyczna)

• Morning show (formatowanie) – każda stacja chce budzić po swojemu, jest dużo atrakcji, konkursów, audycje satyryczne, felietony

• Phone-out (np. audycja „Dzwonię to pana/pani w bardzo nietypowej sprawie” J. Weissa)

• Inteaktywna audycja publicystyczna

• Lista przebojów

• Inaczej rozumiane – feature (prasa, radio)

TELEWIZJA

Gatunki wywodzące się z prasy jak wcześniej specyficzne dla niej to także megagatunki i kolekcje gatunków

• Magazyn wiadomości

• Program dokumentalny/ dokument

• Program publicystyczny

• Telenowela dokumentalna (biorą udział prawdziwe postacie, jest pewien scenariusz)

• Talk-show (konfrontacyjny, zwierzeniowy, rozrywkowy, „one-man-show”)

INTERNET

• Elektroniczna postać tradycyjnych gatunków

• Formy ponadgatunkowe: portal, wortal, serwis

• Czat

• Forum

• Blog (komentatorski, felietonowy, reportażowy, fotoblog)

GATUNKI NIEDZIENNIKARSKIE

To na przykład:

• List (do/od redakcji, otwarty, gończy i In.)

• Ogłoszenie

• Reklama

• Nekrolog

• Horoskop

• Komiks

• Odcinek powieści

• Słuchowisko

• Teatr radiowy

• Teledysk

• Reality show

• Teleturniej/quiz

• Serial, telenowela, opera mydlana

• Seria

• Film fabularny

• Fiction-genre (inaczej docu-drama)

INFORMACJA I JEJ SKŁADNIKI

Odpowiedzi na zestaw pytań to konstrukcyjny szkielet informacji

• Podstawowe - kto? Co? Gdzie? Kiedy? Jak? Dlaczego? (tzw. Sześć klasycznych pytań)

• Dodatkowe – co z tego wynika? Skąd wiadomo?

W zależności od tego na ile pytań znajdujemy odpowiedź rozróżnia się np. w prasie wzmienkę (kto co gdzie), notatkę (kto co gdzie kiedy) wiadomość (kto co gdzie kiedy dlaczego)

Pytania dzielone są na dwa umowne zestawy:

• 5W (kto co gdzie kiedy dlaczego) – uznawany za lepszy w dziennikach

• PKP (pięć klasycznych pytań: kto, gdzie, kiedy jak dające razem…) – uznawane za lepsze w tygodnikach, gdy jest więcej czasu na napisanie tekstu i więcej czasu na zgromadzenie informacji.

Wypowiedź o charakterze informacyjnym powinna udzielić odpowiedzi na wszystkie pytania, a jeśli tak nie jest, to dlatego, że:

• Odpowiedź jest nieznana

• Odpowiedź jest oczywista

• Odpowiedź jest nieważna

Najłatwiej odpowiedzieć na pytania „kto co gdzie kiedy” zrobił. Pytania „jak” i „dlaczego” mogą wkroczyć na poziom interpretacji, trudno tu uniknąć ocen.

KONSTRUKCJA INFORMACJI

Prasowa wypowiedź informacyjna może się składać maksymalnie z trzech części:

• Nagłówka

• Lidu (leadu, główki)

• Korpusu (body)

NAGŁÓWEK

W jego skład mogą wchodzić trzy elementy

• Tytuł właściwy

• Nadtytuł

• Podtytuł

W praktyce:

• Albo jako jednoelementowy

• Albo jako dwuelementowy (nadtytuł + tytuł, lub tytuł + podtytuł)

Nadtytuł i podtytuł uzupełniają tytuł właściwy, często go wyjaśniają, wnoszą dodatkowe treści.

Jest inicjalnym składnikiem ramy tekstowej o trzech podstawowych funkcjach:

• Funkcji nazywania tekstu

• Przedstawiania jego treści

• Oddziaływania na odbiorcę (głównie zachęcanie to przeczytania całego tekstu)

M. Wojtak opisała dwa rodzaje gier nagłówka/tytułu:

• Gry tytułu z tekstem (kontrastowe zestawianie: wyszukane zaskakujące tytuły i rzeczowe, informacyjne korpusy)

• Gry tytułu z czytelnikiem

• Gra formą graficzną: użycie nawiasu, wyróżnienie graficzne skrótowca, użycie symboli komputerowych

  • Powtórka z Roz(g)rywki, POPiSowy pomysł, Bez wwwzajemności

• Gra formą foniczną: aliteracje, homonimia, rymy, onomatopeje

  • Piątkowe przepychanki prawicy, Może morze, Gdzie są czyny Ukrainy?, Bezradna poradnia, Puk, puk do kieszeni kierowców