EDUKACJA JAKO
KONSTYTUTYWNE POJĘCIE
PEDAGOGIKI (PEDAGOGIKI
OGÓLNEJ).
DEMISTYFIKACJA
STEREOTYPÓW W
MYŚLENIU O EDUKACJI I
PEDAGOGICE

EDUKACJA



OGÓŁ WPŁYWÓW NA JEDNOSTKI I GRUPY

LUDZKIE SPRZYJAJĄCYCH TAKIEMU ICH

ROZWOJOWI, ABY W MAKSYMALNYM

STOPNIU STAŁY SIĘ ŚWIADOMYMI I

TWÓRCZYMI CZŁONKAMI WSPÓLNOTY

SPOŁECZNEJ, NARODOWEJ, KULTUROWEJ I

GLOBALNEJ ORAZ BY STAŁY SIĘ ZDOLNE

DO AKTYWNEJ SAMOREALIZACJI,

NIEPOWTARZALNEJ I TRWAŁEJ

TOŻSAMOŚCI I ODRĘBNOŚCI, BYŁY

ZDOLNE DO ROZWIJANIA WŁASNEGO „JA”

POPRZEZ PODEJMOWANIE „ZADAŃ

PONADOSOBISTYCH”..

EDUKACJA



OGÓŁ CZYNNOŚCI PROWADZENIA
DRUGIEGO CZŁOWIEKA I JEGO WŁASNEJ
AKTYWNOŚCI W OSIĄGANIU PEŁNYCH I
SWOISTYCH DLAŃ MOŻLIWOŚCI, JAK
TEŻ OGÓŁ WPŁYWÓW I FUNKCJI
USTANAWIAJĄCYCH I REGULUJĄCYCH
OSOBOWOŚĆ CZŁOWIEKA I JEGO
ZACHOWANIE, W RELACJI DO INNYCH
LUDZI I WOBEC ŚWIATA..

PROCESY SKŁADOWE EDUKACJI

HOMINIZACJA

KSZTAŁCENIE

I HUMANZIACJA

WYCHOWANIE/

JURYDYFIKACJA

INKULTURACJA/

PERSONALIZACJA

SOCJALIZACJA

POLITYZACJA

KOLEKTYWIZACJA

NACJONALIZACJA

ETATYZACJA

GLOBALIZACJA

EDUKACJA

GLOBALIZACJA



świat, problemy globalne,

wojna, zagrożenie środowiska,

wygasanie źródeł energii;



polityczny podział świata na

centrum i peryferie, problem

mono- i policentryczności

układu globalnego..

PATOLOGIE



Nadmiaru:



kosmopolityzm



globalizm



wyolbrzymianie dramatów ludzkości w

wymiarze światowym



zaniedbywanie problemów własnego

państwa, narodu własnej osobistej

tożsamości,



marginalizacja społecznych problemów

lokalnych..



Niedomiaru:



partykularyzm
(dbałość o interesy własne,
swojego miasta, środowiska
itp. z pominięciem
interesów ogółu)..

ETATYZACJA



państwo, jego suwerenność,

ustrój, konieczne zależności,

urządzenia demokratyczne,

miejsce w świecie,

sojusznicy i przeciwnicy, siła

i stabilność, „racja stanu„..

PATOLOGIE



Nadmiaru:



Etatyzm (polityka gospodarcza państwa

polegająca m.in. na zakładaniu przedsiębiorstw

państwowych oraz na regulowaniu życia

gospodarczego za pomocą środków

administracyjnych);



irracjonalny, religijny kult państwa, jego instytucji

i przywódczych organów i osób



upodobnienie wychowania do tresury i do

zamykania życia społecznego w granicach

instytucji totalnych, wymagających jednolitego

rytmu i zuniformizowanych treści..



Niedoboru:



anarchizm,



alienacja polityczna..

NACJONALIZACJA



naród, tradycje, swoistość
kulturowa, istota więzi i
odrębności

PATOLOGIE



Nadmiaru:



nacjonalizm;



nazizm;



przekonanie o wyższości

jednego narodu wybranego czy

rasy, nad innymi..



Niedoboru:



alienacja społeczna



wykorzenienie z więzi

narodowych



aspołeczność



kosmopolityzm..

KOLEKTYWIZACJA
(SOCJALIZACJA
WTÓRNA)



klasa społeczna, więź i interes
klasowy, odrębność etosu,
solidarność z ludźmi o podobnych
pozycjach i położeniu,
kształtowanie przekonań o
szczególnym miejscu i misji
własnej klasy i jej partii..

PATOLOGIE



Nadmiaru:



skrajny kolektywizm



przyjmowanie (od grupy) bez racjonalnych

przesłanek przekonania o prawie do dominacji,

przewagi i dyktatury własnej klasy, nad innymi



sekciarskie traktowanie doktryny partyjnej,

zmieniające ją w uzasadnianie panowania

mniejszości nad większością



wyrzekanie się obrony interesów własnego

państwa, własnej grupy społecznej na rzecz

interesów partii (klasy)..



Niedoboru:



apartyjność



alienacja polityczna..

POLITYZACJA,

BIUROKRATYZACJA,

PROFESJONALIZACJA



organizacje i instytucje;
wychowanie do podziału pracy,
kształcenia do pracy i zawodu;
kształtowanie ideologicznych
przekonań o słuszności zastanego
podziału statutów i funkcji..

PATOLOGIE



Nadmiaru:



syndrom osobowości autorytarnej,

łączącej tendencję do dominacji z

tendencjami do uległości;



„rozłamanie" się osobowości -

odmienne funkcjonowanie tego

samego człowieka w obrębie ról w

organizacji i w grupach

pierwotnych..



Niedoboru:



alienacja pracy



indywidualizm



aspołeczność



egocentryzm..

SOCJALIZACJA

(USPOŁECZNIENIE
PIERWOTNE)



oddziaływanie grup

pierwotnych: rodziny, grupy

rówieśniczej, społeczności

lokalnej;



wrastanie w zastane normy..

PATOLOGIE



Nadmiaru:



ograniczenie horyzontów do
podwórkowości,



lokalne widzenia spraw i
siebie w świecie..



Niedoboru:



wykroczenia przeciwko
normom..

INKULTURACJA I
PERSONALIZACJA



osobowość kulturowa i społeczna



istota ludzka jako rezultat
wrastania w kulturę i
autonomicznych wyborów wartości;



przekazywanie systemów
religijnych, filozoficznych..

PATOLOGIE



Nadmiaru:



idealistyczne oderwanie człowieka od

realiów życia własnego i bliźnich;



„pięknoduchostwo", życie w obłokach

uniesień i westchnień do piękna

dorobku kulturowego ludzkości



koncentracja na własnych przeżyciach,

na swoim wnętrzu, bogatszym i lepszym

niż zły, wulgarny świat..



Niedoboru:



analfabetyzm kulturowy i
funkcjonalny



brak i rozchwianie systemu
wartości i zasad..

WYCHOWANIE I
JURYDIFIKACJA



kształtowanie świadomości
prawnej;



obywatel,



wdrażanie do realizowania i
akceptowania ról i czynności
obywatelskich..

PATOLOGIE



Nadmiaru:



osobowość
zewnątrzsterowana



więźniecie w wyznaczonych
rolach



sztywność osobowości..



Niedoboru:



wykroczenie przeciwko normom
prawnym



anomia (

zjawisko społeczne polegające

na rozpadzie powszechnie przyjętych
norm i więzi społecznych, występujące w
czasie wielkich kryzysów)

..

KSZTAŁCENIE I
HUMANIZACJA



osoba ludzka, wiedza,
światopogląd, umiejętności,
nawyki, wartości godnościowe,
kompetencje interakcyjne;



zasada wzajemności i
współczulności;



kształtowanie potrzeb wtórnych..

PATOLOGIE



Nadmiaru:



akademizm

(bezkrytyczne naśladowanie

klasycznych wzorów w literaturze i sztuce),

ozdobność,



redundancja

(cecha komunikatu zawierającego

więcej informacji, niż jest to niezbędne do
przekazania jego treści),

nieprzydatność wiedzy;



poczucie wyższości erudycyjnej nad innymi;



konserwatyzm poznawczy;



przekonanie, że wszystkie problemy już
kiedyś postawiono i rozwiązano..



Niedoboru:



analfabetyzm funkcjonalny,



deprawacja

(sprowadzenie

kogoś z uczciwej drogi, szerzenie
zgorszenia)..

HOMINIZACJA



organizm, wychowanie zdrowotne

higieniczne, seksualne;



zasada unikania kary i

maksymalizowania przyjemności,

gratyfikacji bez szkodzenia innym;



kształtowanie i kanalizacja

potrzeb pierwotnych..

PATOLOGIE



Nadmiaru:



kwietystyczne wglądanie w siebie;



naturyzm

(idea powrotu do natury i

życia zgodnie z jej prawami );



seksualizm;



przeczulenie na tle relacji: mój
organizm – środowisko..



Niedoboru:



niedomogi organizmu;



animalizm

(ogół cech właściwych

zwierzętom);



zastąpienie wartości przez potrzeby
pierwotne;



niedorozwoje kalectwa..



„Problem edukacji w świecie
współczesnym polega na tym, że z
samej swej natury nie może ona
wyrzec się autorytetu, ani tradycji,
niemniej musi przebiegać w
świecie, którego struktury nie
wyznacza już autorytet i nie spaja
tradycja” H. Arendt



Literatura:



Kwieciński Z., Dziesięciościan

edukacji. W: Socjopatologia

edukacji /składniki i aspekty-

potrzeba całościowego

ujęcia/.Olecko 1995, s.13-20.



W. Prokopiuk. Nauczyciel na polach

humanizacji edukacji. (Część 2).

Kraków 2010.