Role kierownika w
organizacji.

Stres wynikający z

roli kierownika.

K

K

ierowanie jest to proces

planowania, organizowania,
przewodzenia i kontrolowania
działalności członków organizacji oraz
wykorzystania wszystkich innych jej
zasobów dla osiągnięcia ustalonych
celów.

Kierownik (menedżer)

Kierownik (menedżer) jest to ktoś, kto odpowiada przede

wszystkim za realizację procesu zarządzania, a zwłaszcza
ktoś, kto planuje i podejmuje decyzje, organizuje,
przewodzi ludziom oraz kontroluje zasoby ludzkie,
finansowe, rzeczowe i informacyjne.

Z

Z

a

a organizację, przebieg i efekty procesu

kierowania odpowiedzialna jest osoba stojąca na
szczycie formalnej struktury instytucji - kierownik,
dyrektor, szef.

F

F

ormalnego kierownika często nazywa się

liderem czy przywódcą dla podkreślenia faktu, że
obok formalnych prerogatyw do kierowania
dysponuje również siłą nieformalnego autorytetu.

S

S

tosunkowo niewielka grupa kadry kierowniczej, która

kontroluje organizację. Używają tytułów: prezesa,
wiceprezesa i dyrektora naczelnego.

M

M

enadżerowie ci wytyczają cele organizacji, jej ogólną

strategię, a także politykę operacyjną. Reprezentują również
oficjalnie organizację w kontaktach zewnętrznych, m.in. z
urzędnikami państwowymi czy z dyrektorami innych
organizacji.

P

P

raca menadżerów najwyższego szczebla na ogół jest złożona

i zróżnicowana. Podejmują oni decyzje dotyczące takich
działań, jak zakup innych firm, inwestycje badawczo-
rozwojowe, wchodzenie na określone rynki lub wycofywanie się
z nich, a także budowa nowych zakładów i budynków
biurowych.

W

W

większości organizacji kierownictwo średniego

szczebla jest najliczniejszą grupą menedżerów.

P

P

owszechnie występujące w tej grupie tytuły służbowe to

kierownik zakładu, kierownik eksploatacji, szef wydziału.

M

M

enadżerów średniego szczebla odpowiadają przede

wszystkim za realizację polityki i planów opracowanych na
najwyższym szczeblu i za nadzorowanie i koordynowanie
działań menedżerów niższego szczebla.

N

N

adzorują i koordynują działania pracowników

wykonawczych.

P

P

rzeważnie są to brygadziści, majstrowie,

koordynatorzy lub kierownicy biur. Są to pierwsze
stanowiska kierownicze, na które awansuje się
pracowników z szeregów personelu wykonawczego.

W

W

przeciwieństwie do, menadżerów najwyższego i

średniego szczebla, menedżerowie pierwszej linii
poświęcają większą część swego czasu na nadzorowanie
pracy podwładnych.

m

a

rk

e

ti

n

g

f

n

a

n

s

e

e

k

s

p

lo

a

ta

c

ja

Z

a

s

o

b

y

lu

d

zk

ie

a

d

m

in

is

tr

a

c

ja

in

n

e

Z

Z

ajmuje się w firmie działaniami marketingowymi, ich

planowaniem, koordynacją i realizacją.

Z

Z

ajmuje się wyszukiwaniem i oceną szans rynkowych

związanych ze sprzedażą towarów lub usług.

U

U

stala politykę sprzedaży i promocji firmy wobec

klientów, a czasem nawet próbuje nagiąć potrzeby
odbiorców do oferty firmy.

M

M

enedżerowie finansów zajmują się głównie zasobami

finansowymi organizacji, odpowiadają za takie działania jak
rachunkowość, zarządzanie zasobami pieniężnymi, inwestycje.

K

K

ierownicy operacyjni zajmują się konstruowaniem

systemów wytwarzających produkty i usługi oraz
zarządzaniem tymi systemami. Typowy zakres obowiązków
obejmuje kontrolę produkcji, zapasów, kontrolę jakości itp.

M

M

enedżerowie zasobów ludzkich tj., kierownicy działu kadr

są odpowiedzialni za zatrudnienie i rozwój pracowników. Na
ogół zajmują się planowaniem zasobów ludzkich, rekrutacją i
doborem pracowników, szkoleniem, rozwojem kadr.

M

M

enedżerowie administracyjni są związani z jakąś

określoną specjalnością kierowniczą, są oni raczej
wszechstronni, dysponują podstawową znajomością
wszystkich dziedzin funkcjonalnych zarządzania, ale nie mają
specjalistycznego wykształcenia w żadnej konkretnej
dziedzinie

W

W

wielu organizacjach istnieją

wyspecjalizowane stanowiska kierownicze,
nie dające się zakwalifikować do którejś z
opisanych grup. W większych
przedsiębiorstwach menedżerowie do spraw
public relations zajmują się stosunkami z
opinią publiczną i środkami masowego
przekazu, a ich zadaniem jest ochrona i
poprawa publicznego wizerunku organizacji.

 

K

K

ażdy zarządzający w dowolnej organizacji, w tym w

dowolnym przedsiębiorstwie, pełni określoną rolę.
Czynniki określające jego miejsce w strukturze
organizacyjnej, kompetencje i zadania są jednocześnie
wyznacznikiem tej roli. Pierwsze naukowe określenie
roli zarządzającego miało miejsce w początkach XX
wieku; miejsce i rolę zarządzającego w organizacji
opisał już F.W. Taylor.

N

N

ajszerzej znany podział ról kierowniczych został

stworzony przez H. Mintzberga na podstawie wnikliwej
obserwacji codziennej działalności grupy dyrektorów
naczelnych

.

R

R

óżne aspekty pracy kierownika powodują, że

kierownicy na wszystkich szczeblach odgrywają wiele
ról, które H. Mintzberg definiuje jako

"zorganizowane zbiory zachowań"

.

W

W

yróżnił on trzy podstawowe grupy ról kierownika,

rozbite na dziesięć precyzyjnie określonych ról
zarządzającego, odnoszących się do poszczególnych
sytuacji z zakresu jego działalności.

 Role interpersonalne
(międzyludzkie)

 Role informacyjne

 Role koncepcyjne (decyzyjne)

K

K

ażdy kierownik oprócz pełnionych ról powinien

posiadać

i pozycje wynikająca z nominacji, która jest formalnym
upoważnieniem właściciela do dysponowania zasobami
firmy czyli do zarządzania nią.

z

z

asada odnosząca się do osobistego autorytetu

kierującego. Każdy kierownik powinien cieszyć się w
firmie odpowiednim poważaniem. Musi posiadać
umiejętność przekonywania pracowników, wyjaśniania im
sensu i celów odpowiednich zarządzeń oraz powinien
czuwać nad odpowiednim rozłożeniem obowiązków
wśród załogi. Kierownik powinien być "lubiany" przez
swoich pracowników.

 rola reprezentacyjna

 rola przywódcy

 rola łącznika

U

U

łatwiają one kierownikowi utrzymanie niezakłóconego

funkcjonowania organizacji. Role zaliczane do tej grupy
przyjmowane są nie tylko w procesach zarządzania przez
kierowników, ale znane są z szeroko pojętego życia
społecznego i rodzinnego, przyjmowane często w
nieformalnych stosunkach z innymi ludźmi. Należą do nich:

P

P

ełnienie określonych funkcji ceremonialnych,

tworzenie właściwego klimatu wewnątrz i na
zewnątrz organizacji.

Z

Z

arządzający

formalnie
występuje jako
reprezentant
organizacji w
obliczu stosunków
bądź komunikacji z
innymi; z racji
autorytetu
stanowiska i
autorytetu
moralnego
reprezentuje
poglądy i zasady
wyznawane przez
jej członków.

T

T

o co w praktyce oznacza zatrudnianie,

szkolenie i zachęcanie pracowników do
zwiększenia wydajności, wytyczanie celów,
stworzenie zespołowi organizacyjnych i
materialnych warunków działań.

R

R

ola ta wypełniana jest nie

tylko ze względu na charakter
stanowiska kierowniczego, ale
przede wszystkim z powodu
indywidualnych cech i
umiejętności menedżera;
znaczące w pełnieniu tej roli jest
łączenie autorytetu formalnego
(autorytet stanowiska) z
autorytetem moralnym
przywódcy, co umożliwia sprawne
wypełnianie powyższej roli.

U

U

trzymywanie kontaktów z osobami spoza

organizacji, ułatwianie i organizowanie
kontaktów ważnych dla prawidłowego
funkcjonowania firmy, koordynacja działań dwóch
osobnych grup projektowych lub grup
pochodzących z różnych działów, która polega
wyłącznie na przekazywaniu informacji bądź na
działaniu w kierunku osiągnięcia pewnego
wspólnego celu.

R

R

ola menadżera jako obserwatora,

propagatora informacji
i rzecznika, które wymagają przetwarzania
informacji.

 rola monitora (obserwator)

 rola upowszechniającego
(propagator)

 rola rzecznika

P

P

oszukiwanie informacji na zewnątrz

i wewnątrz organizacji, które mogą
być wykorzystane z pożytkiem dla
firmy, śledzenie sprawozdań
branżowych w celu nadążania za
rozwojem wydarzeń. Rola ta jest silnie
połączona z rolą kierownika jako
upowszechniającego.

P

P

rzekazywanie informacji podwładnym lub

osobom spoza organizacji, wysyłanie notatek
reprezentujące nowe inicjatywy firmy.

M

M

enedżer (zarówno w

stosunku do podwładnych jak
i przełożonych) jest źródłem
ważnych danych oraz ich
przekaźnikiem dla innych.

U

U

trzymywanie kontaktów z osobami

spoza organizacji, zaspokajanie potrzeb
informacyjnych przełożonych oraz
komunikowanie się z otoczeniem,
wygłaszanie przemówień.

S

S

prowadza się ona do

reprezentowania poglądów jednej
ze stron w jakiejś sprawie i
opiera się na wspomnianym
wcześniej autorytecie; często rola
taka pełniona jest w sporze
zarządu przedsiębiorstwa ze
związkiem zawodowym.

R

R

ole informacyjne są nierozerwalnie

związane z hierarchiczną strukturą
organizacji; pozwalają na przepływ
informacji pozwalających wykonawcom
działać sprawnie i efektywnie oraz
aktywnie uczestniczyć w procesach
zachodzących w przedsiębiorstwie, a
menedżerom wyższego szczebla
skutecznie zarządzać całą organizacją i
podejmować słuszne decyzje.

R

R

ola menadżera jako przedsiębiorcy,

przeciwdziałającego zakłóceniom,
dysponenta zasobów i negocjatora,
przede wszystkim odnoszą się one do
decyzji, które trzeba podjąć.

 rola przedsiębiorcy

 rola przeciwdziałającego
zakłóceniom

 rola negocjatora

 rola rozdzielającego zasoby

P

P

odejmowanie inicjatywy i wdrażanie

nowych zamierzeń to jedna z ról
kierowniczych; działania takie menedżer
podejmuje zazwyczaj w obliczu zmian
zachodzących w organizacji lub jej
otoczeniu, ale nie tylko; rolę tę wypełnia
również usprawniając procesy pracy czy po
zapoznaniu się z wynikami kontroli ex post;
inicjatywę podejmuje również, kiedy nagle
„wpada na pomysł” ulepszeń w
przedsiębiorstwie, mimo braku wyraźnych
przesłanek o konieczności podjęcia działań.

R

R

ola ta związana jest z zajmowaniem się

nieporozumieniami, rozwiązywaniem
krytycznych sytuacji; menedżer pełni ją w
nagłych przypadkach, które wbrew
pozorom zdarzają się stosunkowo często;
decyduje o podjęciu działań np. gdy
nastąpi przerwa w dopływie prądu,
konkurencja obniży ceny czy pracownicy
ogłoszą strajk; pełnienie tej funkcji
wymaga umiejętności szybkiego, trafnego
podejmowania decyzji, zdolności działania
pod presją czasu i wpływem stresu.

M

M

enedżer, według Mintzberga,

występuje także w roli negocjatora;
prowadzi negocjacje wewnątrz
przedsiębiorstwa, ze
współpracownikami, jak i z
kontrahentami zewnętrznymi,
dostawcami; pełnienie powyższej roli
wymaga nie tylko umiejętności
negocjacji (dziś prowadzone są
specjalne kursy kształcące w tym
kierunku) ale i dokładnej wiedzy na
temat potencjału firmy w zakresie
negocjowanej kwestii.

N

N

ajbardziej rozpowszechniona, a

zarazem najtrudniejsza rola decyzyjna
związana jest z przydzielaniem środków;
zarządzający decyduje o rozdziale
narzędzi pracy, środków pieniężnych,
czasu pracy i innych czynników; rola ta
wymaga dużych kompetencji,
odpowiedzialności i dokładnej znajomości
procesów zachodzących w
przedsiębiorstwie, co konieczne jest dla
„sprawiedliwego”, racjonalnego podziału
zasobów.

Kategoria

Kategoria

Rola

Rola

Przykładowe

Przykładowe

działania

działania

Interpersonalna

Reprezentant

Udział w uroczystym otwarciu
nowego zakładu

Przywódca

zachęcanie pracowników do
zwiększania wydajności

Łącznik

Koordynacja działań dwóch
grup projektujących

Informacyjna

Obserwator

Śledzenie sprawozdań
branżowych, aby nadążać za
rozwojem wydarzeń

Propagator

Wysyłanie notatek
prezentujących nowe
inicjatywy organizacji

Rzecznik

Wygłaszanie przemówienia w
dyskusji na temat planów
wzrostu

Decyzyjna

Przedsiębiorca

Opracowywanie nowych
pomysłów innowacyjnych

Osoba przeciwdziałająca

zakłóceniom

Rozwiązywanie konfliktów
między podwładnymi

Dysponent zasobów

Dokonywanie przeglądów i
rewizji wniosków
budżetowych

negocjator

Negocjowanie porozumienia z
ważnym dostawcą albo
związkiem zawodowym

W

W

ypełnianie wymienionych ról i funkcji to podstawowe i w

zasadzie pełne zadanie menedżerów, zarówno na przestrzeni
XX w. jak i współczesnych. Każdy zarządzający powinien
podejmować przynajmniej część z wymienionych ról,
stosownie do koncepcji zarządzania obowiązującej w jego
organizacji. Role te nie są odgórnie wyznaczane np. na
piśmie, ale podejmowane w zależności od sytuacji w
przedsiębiorstwie i zadań wyznaczonych zarządzającemu;
większość menedżerów wchodzi w te role nieświadomie i bez
naukowego ich nazywania.

T

T

rzeba zauważyć, że w celu prawidłowego realizowania

powyższych ról, konieczne jest posiadanie odpowiednich
kompetencji, predyspozycji, cech i umiejętności. Dążenie do
jak najlepszego spełniania wymogów pracy kierowniczej może
spowodować występowanie u menedżerów stresu,
wynikającego z ich pracy.

W

W

spółcześni menedżerowie mają przed sobą najróżniejsze,

ciekawe i wymagające sytuacje. Przeciętny kierownik
pracuje 60 godzin tygodniowo, jest w tym czasie niezmiernie
obciążony, prócz tego ma do czynienia z rosnącą złożonością
stworzoną przez globalizację, z konkurencją zewnętrzną, z
regulacjami rządowymi oraz z presją akcjonariuszy.

P

P

raca kierownika nie zawsze należy do przyjemnych:

owszem poznajesz nowych ludzi, ich oczekiwania i sposób
pracy. Czasami jednak otoczenie nie należy do łatwych i
przyjaznych. Na przykład przejmujesz schedę po kimś, kto
wiele napsuł. Wtedy będziesz miał sporo do zrobienia… jeśli
Ci się uda czeka Cię ogromna satysfakcja i zadowolenie z
tego co udało Ci się zrobić.

T

T

o według wielu menedżerów największy minus ich pracy.

Załatwianie miejsca pracy, raportowanie, biurokracja i
spowiadanie się w przeróżnej maści aplikacjach oraz
raportach. Klikanie, podpisywanie, sprawdzanie papierów,
wniosków etc. Na biurokrację kierownik musi się uodpornić,
choć to właśnie ona przynosi najwięcej stresowych sytuacji
w firmie.

J

J

ego zadania dodatkowo komplikują gwałtowne zmiany,

nieoczekiwane zakłócenia, a także różnego rodzaju sytuacje
kryzysowe. Praca menedżera jest nieprzewidywalna i
przynosi rozliczne wyzwania, ale jednocześnie stwarza
wielkie możliwości i szanse wyróżnienia się, a także
samodoskonalenia się.

Kuc R. Bolesław, „Zarządzanie doskonałe”, Warszawa 2000r.,
Wydawnictwo Menedżerskie PTM

 Griffin R. W., „Podstawy zarządzania organizacjami”,
Warszawa 1998r., Wydawnictwo Naukowe PWN



http://www.planowanie.vitroabw.pl/2.php



http://studiowanie.blox.pl/2004/09/Role-kierownicze-7.ht
m



http://www.abc-ekonomii.net.pl/s/role_menedzerskie.html





P

P

atrycja

Maciejewska





M

M

arta Wiśniewska