Praktyczne wykorzystanie
Twierdzenia Talesa
Wykonała:
mgr Katarzyna Kostrowska
Tales z Miletu
Tales urodził się w Milecie, stolicy starożytnej
greckiej prowincji Jonia, położonej na zachodnim
wybrzeżu Azji Mniejszej, na terytorium
należącym współcześnie do Turcji, około 620
r. p.n.e. Uważa się go za pierwszego z „siedmiu
mędrców”, czyli uczonych mężów żyjących na
przełomie VI i VI wieku przed narodzeniem
Chrystusa. Lista siedmiu mędrców różniła się w
zależności od miejsca, ale każdy z nich cieszył
się wielkim uznaniem w swym rodzinnym
mieście i zapamiętany był dzięki
charakterystycznej maksymie. Ta, przypisywana
Talesowi, brzmiała: „Nadmierna pewność siebie
prowadzi do klęski”. Tales zmarł, jak się
przypuszcza, około roku 540 p.n.e. Niektórzy
historycy nauki uważają Talesa z Miletu za
postać mityczną, podobnie jak Jazona, Perseusza
czy innych herosów; postać Talesa symbolizuje
okoliczności, w jakich tworzono podstawy
ówczesnej wiedzy i filozofii i jest traktowania
jako spersonifikowany nośnik pewnych idei
.
Tales z Miletu –
ASTRONOMIA
W wieku XIX wykazano, że całkowite zaćmienie Słońca,
które zostało przepowiedziane przez Talesa, miało
faktycznie miejsce 28 maja 585 r. p.n.e. Doprowadziło ono
wówczas do zaprzestania bitwy między armiami Lidii
(krainy znajdującej się obecnie w zachodniej części Azji
Mniejszej) i Medii (krainy wchodzącej obecnie w skład
terytorium północno-zachodniego Iranu). Przepowiednia ta
przyczyniła się do wzmocnienia reputacji Talesa jako
astronoma. Jednakże dzisiaj sądzi się, że Tales nie posiadał
odpowiedniej wiedzy, by określić dokładnie rozmiary cienia
Księżyca oraz miejsca, w którym ten cień będzie padał.
Tales z Miletu –
GEOMETRIA
Talesa uważa się powszechnie za twórcę abstrakcyjnej
geometrii w jej czysto dedukcyjnej postaci, jaką rozwinąć
miał później Euklides. Wprowadzone przez niego metody
dedukcyjne stanowiły wielki postęp w stosunku do
przybliżonych uogólnień podawanych przez uczonych
egipskich czy babilońskich. Mówi się, że Tales wykorzystał
swą wiedzę geometryczną do podawania odległości od
brzegu, w jakiej znajdował się statek płynący po morzu oraz
do obliczania wysokości piramid w Egipcie.
Twierdzenia
geometryczne Talesa
Zgodnie z przekazami starożytnych, a w szczególności greckiego filozofa Proklosa, działającego w V
w. p.n.e., Talesowi przypisuje się następujące twierdzenia geometryczne:
1. Średnica dzieli okrąg na połowy.
2. Dwa kąty przy podstawie trójkąta równoramiennego są równe.
3. Kąty wierzchołkowe, czyli kąty naprzeciw siebie, powstałe na skutek przecięcia dwóch linii
prostych, są równe.
4. Kąt wpisany w okrąg i oparty na jego średnicy jest kątem prostym.
5. Jeżeli w dwóch trójkątach bok i przyległe do niego kąty są równe, to te trójkąty są przystające.
Twierdzenie Talesa
Jeżeli ramiona kąta lub ich przedłużenia przetniemy
dwiema prostymi równoległymi, to długości
odcinków, w wyznaczonych przez te proste na
jednym ramieniu kąta lub jego przedłużeniu, są
proporcjonalne do długości odpowiednich odcinków
wyznaczonych przez te proste, na drugim ramieniu
kąta lub na jego przedłużeniu.
TWIERDZENIE ODWROTNE DO TWIERDZENIA
TALESA
Jeżeli ramiona kąta lub ich przedłużenie przetniemy
dwiema prostymi i długości odcinków wyznaczonych
przez te proste na jednym ramieniu kąta lub jego
przedłużeniu są proporcjonalne do długości
odpowiednich odcinków na drugim ramieniu kata
lub jego przedłużeniu, to te proste są równoległe.
Twierdzenie Talesa i
twierdzenie odwrotne do
Talesa
Jeżeli , to
Jeżeli , to
Jeżeli , to Jeżeli
, to
ZADANIA
Zadanie 1
Z odległości 5 m wykonano zdjęcie człowieka
mającego 170 cm wzrostu, aparatem, którego długość
obiektywu w chwili wykonania zdjęcia była równa 0,1
m. Oblicz, jaką wysokość ma obraz tego człowieka na
fotografii.
AB – wysokość osoby
A’B’ – wysokość
obrazu tej osoby na
fotografii
Odp. Obraz człowieka na fotografii ma
wysokość 3,4 cm
5 m
/
x
=
8 m
/
20 m
100 m = 8 x / : 8
x = 12,5 m – szerokość rzeki
Odp. Rzeka ma szerokość 12,5 m.
Zadanie 2
Jacek i Wacek stoją na przeciwnych brzegach
rzeki.
Korzystając z danych na rysunku, oblicz szerokość
rzeki.
x
/
36 m
=
2 m
/
12 m
12 x =
72 m
x = 6 m – wysokość korony drzewa
6 + 2 = 8 m – wysokość drzewa
Odp. Drzewo ma 8 m wysokości.
Zadanie 3
Oblicz wysokość drzewa na podstawie
danych
zamieszczonych na
rysunku.
Zadanie 4
Oblicz szerokość rzeki na podstawie danych
zamieszczonych na
rysunku
3,2 m
/
2 m
=
x
/
30 m
2 x = 96 m
x = 48 m – szerokość rzeki
Odp. Szerokość rzeki wynosi 48 m.
Tales z Miletu będąc już w podeszłym wieku wybrał
się do Egiptu, gdzie zadziwił wszystkich metodą
mierzenia wysokości piramid za pomocą długości
cienia.
Zadanie 5
Oblicz wysokość piramidy Cheopsa, mając dane : długość
krawędzi podstawy – 230 m, długość cienia piramidy – 250
m, długość użytego drąga – 3 m, długość cienia drąga – 7 m
0,5 * 230 m + 250 m = 365 m – długość połowy podstawy i
cienia
3 m
/
7 m
=
x
/
365 m
1095 = 7 x /:7
x 156,43 m
Odp. Piramida Cheopsa ma wysokość 156,43 m.
Zadanie 6
Dom o szerokości 15 m sfotografowano aparatem,
którego odległość soczewki od błony fotograficznej jest
równa 8 cm. Oblicz odległość aparatu od domu, jeżeli
szerokość domu na zdjęciu jest równa 10 cm.
1500
/
x
=
10
/
8
12000 = 10 x
x = 1200 cm = 12 m
Odp. Odległość aparatu od domu wynosi 12 m.
Zadanie 7
W skansenie żuraw studzienny. Jego
dźwignię AB podparto w punkcie C tak, że ramiona
dźwigni mają długości: AC= 2,4 i CB= 7,2 m. O ile
metrów opuści się koniec dźwigni B, gdy koniec A
podniesie się na wysokość 4 metrów.
7,2
m
/
2,4 m
=
x
/
4 m
28, 8 = 2,4x/: 2,4
x = 12m
Odp. Koniec dźwigni B opuści się o 12 m.
Zadanie 8
Maszt wysok0ości 5 m rzuca cień długości 7,5 m. W tym
samym czasie w tej samej miejscowości pewien budynek
rzuca cień długości 36 m. Jaką wysokość ma ten
budynek.
X
/
36 m
=
5 m
/
7,5 m
2,5 x= 180
X= 24 m
Odp. Budynek ma wysokość 24 m.
Zadanie 9
Zwiń kartkę papieru w rurkę. Jakiej wielkości przedmioty
można obejrzeć przez tę rurkę z odległości 100 metrów,
jeżeli rurka ma długość 20 cm , a średnicę 2 cm?
x
/
100 m
=
0,02 m
/
0,2 m
0,2 = 2 /: 0,2
x = 10 m
Odp. Wielkość przedmiotów z odległości 100 m
wynosi 10 m.
Zadanie 10
Drabina o długości 2,5 m po oparciu o ścianę domu sięga
na wysokość 2 m.
2,5 m
/
2 m
=
3,5 m
/
x
2,5 x = 7 m /: 2,5
x= 2,8 m
Odp. Drabina sięga na wysokość 2,8 m.
a) Jak wysoko sięga drabina o długości 3,5 m, jeśli jest
ustawiona pod tym
samym kątem?
2,5 m
/
2m
=
x
/
1,8 m
4,5 m = 2 x /: 2
x = 2,25 m
Odp. Długość drabiny wynosi 2,25 m.
b) Jaką długość ma drabina, jeśli ustawiona pod
tym samym kątem sięga na wysokość 1,8 m?
Bibliografia
• Matematyka – podręcznik dla liceum ogólnokształcącego 1 wyd.
Nowa Era –
W. Babiański, L. Chańko, D. Ponczek
• Matematyka – podręcznik dla liceum ogólnokształcącego 1 wyd.
Podkowa -
A. Cewe, M. Krawczyk, M. Kruk
• Matematyka – podręcznik dla liceum ogólnokształcącego 1 wyd.
Nowik -
S. Zieleń
• Multimedialna Encyklopedia nauki wyd. AMOS