CZĘŚĆ II

Teoria optymalnego

obszaru walutowego

Plan

1.

Korzyści i koszty w teorii optymalnego
obszaru walutowego.

2.

Model korzyści i koszty unii walutowej.

3.

Endogeniczność kryteriów teorii
optymalnego obszaru walutowego.

4.

Nowe podejście do teorii optymalnego
obszaru walutowego.

Literatura



P. De Grauwe, Unia walutowa, PWE,
Warszawa 2003.



 C. Wójcik, Przesłanki wyboru systemów
kursowych, SGH, Warszawa 2005.



I. Zawiślińska, Optymalny obszar walutowy.
Teoria i praktyka na kontynencie
amerykańskim, SGH, Warszawa 2008.

Wprowadzenie do analizy korzyści i kosztów

w teorii optymalnego obszaru walutowego



Ustanowienie unii walutowej pociąga za sobą
liczne konsekwencje dla krajów ją tworzących.



Szacunek kosztów i korzyści jest warunkiem
koniecznym do podjęcia właściwej decyzji o
wyborze reżimu kursowego.



Korzyści unii walutowej mogą mieć charakter
ekonomiczny i pozaekonomiczny.



Korzyści ekonomiczne ujawniają się na poziomie
makroekonomicznym i mikroekonomicznym.

Wprowadzenie do analizy korzyści i kosztów

w teorii optymalnego obszaru walutowego



Korzyści pozaekonomiczne, w tym polityczne i
psychologiczne to przede wszystkim zwiększenie
poczucia bezpieczeństwa i stabilności warunków
gospodarowania.



Koszty unii walutowej związane są z problemem
zarządzania gospodarki w skali makro.

Korzyści i koszty w teorii optymalnego

obszaru walutowego wg Herberta G. Grubela



Synteza kryteriów jakie powinny spełniać
optymalne obszary walutowe oraz rozwinięcie
dorobku teorii.



Podstawowe zadania to:

1.

określenie niezbędnych zmian instytucjonalnych
jakie wymusza stworzenie optymalnego obszaru
walutowego,

2.

analiza związku zachodzącego między integracją
walutową a poziomem dobrobytu społecznego.

Korzyści i koszty w teorii optymalnego

obszaru walutowego wg Herberta G. Grubela



Wg Herberta G. Grubela (1970) obszar walutowy to
terytorium z jedną lub kilkoma walutami, których kursy
wymiany zostały na stałe usztywnione, ale których
wartość zewnętrzna jest ustalana przez rynek walutowy i
nie jest wolna od wszelkich interwencji walutowych.



Utrzymanie wewnętrznie stałych kursów wymiany, przy
założeniu funkcjonowania walut narodowych, wymaga
zawarcia różnego rodzaju umów i porozumień
międzynarodowych, gwarantujących przede wszystkim
to, iż wewnątrzunijne nierównowagi płatnicze będą
korygowane w długim okresie automatycznie, albo
dyskrecjonalnie przez dostosowania w poziomie cen i
dochodów.

Korzyści i koszty w teorii optymalnego

obszaru walutowego wg Herberta G. Grubela



Wg Herberta G. Grubela (1970) optymalne
rozwiązania kursowe to takie, które maksymalizuje
bogactwo zamieszkującej dany obszar ludności.



Bogactwo społeczne jest rosnącą funkcją:

1.

poziomu realnego dochodu,

2.

stabilności dochodu w czasie,

3.

poziomu niezależności gospodarczej.

Korzyści i koszty w teorii optymalnego

obszaru walutowego wg Herberta G. Grubela

Przy danych wielkościach zasobów kapitału, siły

roboczej i technologii, bogactwo obszaru walutowego

może wzrosnąć dzięki poprawie produkcyjności tych

czynników, usztywnienie kursów walutowych może

być istotnym czynnikiem sprawczym poprawy

produktywności poprzez:

1.

wyeliminowanie niepewności co do kształtowania się

kursu walutowego, a także poziomu cen w sąsiednim

państwie (wewnętrzne i zewnętrzne korzyści skali),

2.

eliminacja ryzyka kursowego sprzyja lepszej alokacji

kapitału na połączonym obszarze,

3.

zwiększenie obszaru sprzyja stabilności cen,

4.

zmniejszenie kosztów wymiany walut.

Korzyści i koszty w teorii optymalnego

obszaru walutowego wg Herberta G. Grubela

Bogactwo obszaru walutowego a poziom stabilności

dochodu w czasie:



kursy płynne umożliwiają przyspieszenie procesów
dostosowawczych przywracających równowagę (pełne
zatrudnienie i stabilność cen) i umożliwiają w tym celu
korzystanie z instrumentów polityki fiskalnej i
monetarnej,



Kursy sztywne sprawiają, że wprawdzie relatywne
ceny krajowe i zagraniczne nie ulegają zmianie, ale
pojawia się groźba bezrobocia oraz ograniczona jest
możliwość zwalczania tego zjawiska środkami polityki
fiskalnej i monetarnej.

Korzyści i koszty w teorii optymalnego

obszaru walutowego wg Herberta G. Grubela

Bogactwo obszaru walutowego a poziom krajowej

niezależności gospodarczej – usztywnienie kursów
powoduje niezależność w dwojaki sposób:

1.

nakłada ograniczenia na wybór odpowiedniej
kombinacji stopy bezrobocia i inflacji (nie zmienia
tego brak substytucji między inflacją i bezrobociem
w długim okresie),

2.

kraj posiadający płynny kurs walutowy może
wybrać najodpowiedniejszy poziom stopy
procentowej dla pobudzania inwestycji i wzrostu
gospodarczego.

Korzyści i koszty w teorii optymalnego

obszaru walutowego wg Herberta G. Grubela

Konkluzja: analiza optymalności obszaru walutowego

wymaga oceny wpływu usztywnienia kursu
walutowego na bogactwo społeczne danego obszaru.

1.

bogactwo a poziomu realnego dochodu (kursy
sztywne przyczyniają się do zwiększenia bogactwa
społecznego),

2.

bogactwo a poziom stabilności dochodu w czasie
(kursy sztywne mają ujemny wpływ na bogactwo),

3.

bogactwo a poziom krajowej niezależności
gospodarczej (wpływ usztywnienia kursów walut na
bogactwo trudno jednoznacznie określić).

Korzyści i koszty w teorii optymalnego

obszaru walutowego wg Herberta G. Grubela

Ocena:



Ustanowiony przez dwa kraje obszar walutowy
będzie optymalny jeśli korzyści z unii walutowej
przewyższą straty to nastąpi wzrost bogactwa
ludności zamieszkującej powstały obszar.



Herbert G. Grubel jako pierwszy zaproponował do
badania optymalności obszaru walutowego analizę
zysków i strat związanych z utworzeniem unii
walutowej.



Poprzednicy Grubela skupiali się na minimalizacji
kosztów i wyznaczeniu czynnika sprzyjającego
utworzeniu obszaru o sztywnych kursach walut.

Korzyści i koszty w teorii optymalnego

obszaru walutowego wg Warena Maksa

Cordena



Wg Warena Maksa Cordena (1972) sprawne

funkcjonowanie gospodarki światowej wymaga

stworzenia jak najbardziej równych warunków dla

różnych form aktywności międzynarodowej.



Najważniejszy cel to koordynacja polityki fiskalnej (a

nawet stworzenie unii fiskalnej sic!), ponieważ różnice

w stopach podatkowych zwiększają konkurencyjność

pewnych obszarów gospodarczych, natomiast inne

spychają na margines gospodarki światowej.



W odróżnieniu od swoich poprzedników Corden nie był

zwolennikiem tworzenia wspólnych obszarów

walutowych, opartych na sztywnym kursie wymiany,

dostrzegał w integracji wiele zagrożeń.

Korzyści i koszty w teorii optymalnego

obszaru walutowego wg Warena Maksa

Cordena



Analizując potencjalne koszty i korzyści z integracji
walutowej Corden określił co kryje się pod tym
pojęciem.



Integrację walutową tworzą dwa komponenty:

1.

unia kursowa czyli strefa, w której obrębie na trwałe
zostały usztywnione wzajemne kursy wymiany
narodowych jednostek pieniężnych państw
członkowskich ,

2.

wymienialność walut rozumiana jako trwały brak
kontroli wymiany, zarówno w odniesieniu do transakcji
w ramach rachunku obrotów bieżących, jak i
kapitałowych bilansu płatniczego.

Korzyści i koszty w teorii optymalnego

obszaru walutowego wg Warena Maksa

Cordena



Unia kursowa może przybierać dwojaką postać:

1.

pseudounia kursowa jako porozumienie między

krajami, na podstawie którego kraje członkowskie

godzą się na utrzymanie stałych wzajemnych kursów

wymiany, bez możliwości prowadzenia wspólnej

polityki gospodarczej, bez tworzenia wspólnych

rezerw walutowych oraz wspólnego banku

centralnego (usztywnienie kursów wymiany może

doprowadzić do wskazania waluty jednego kraju i

pełnienia przez nią funkcji rozrachunkowej i

rozliczeniowej).

2.

kompletna unia kursowa oznacza utrzymanie stałych

kursów wymiany i utworzenie wspólnego banku

centralnego oraz wspólnych rezerw walutowych

(pełna integracja polityki pieniężnej).

Korzyści i koszty w teorii optymalnego

obszaru walutowego wg Warena Maksa

Cordena

Straty towarzyszące integracji walutowej wg Cordena:



odejście od równowagi wewnętrznej, tj.
„opuszczenie” preferowanych indywidualnych
punktów na krótkookresowej krzywej Philipsa,



straty mogą zostać ograniczone przez wysoką
skłonność do importu krajów wchodzących do
ugrupowania walutowego.

Korzyści i koszty w teorii optymalnego

obszaru walutowego wg Warena Maksa

Cordena

Korzyści ekonomiczne integracji walutowej wg

Cordena to:



stabilność cen i przepływów handlowych
(ograniczenie ryzyka kursowego przyczyni się do
zwiększenia efektywności gospodarowania poprzez
przejrzystość cen i płac oraz większą ich stabilność),



zmiany w przepływie kapitału (efekt kreacji i
przesunięcia przepływu kapitału),



zakończenie destabilizujących wewnętrznie
gospodarki przepływów kapitału
krótkoterminowego.

Korzyści i koszty w teorii optymalnego

obszaru walutowego wg Warena Maksa

Cordena

Korzyści pozaekonomiczne (polityczne) integracji

walutowej:



kraje mogą decydować się na tworzenie lub
przystępowanie do unii walutowych ze względów
prestiżowych, starszeństwa, chęci oddziaływania na
inne podmioty stosunków międzynarodowych m.in.
poprzez tworzenie wspólnej polityki pieniężnej.

Korzyści i koszty w teorii optymalnego

obszaru walutowego wg Grahama E.Wooda



Integracja walutowa wg Wooda (1973) prowadzi do
powstawania pewnych korzyści i kosztów (jeśli
bilans tych wielkości dla pewnej grupy krajów jest
większy od zera to podmioty te powinny usztywnić
kursy wymiany walut i docelowo wprowadzić
wspólną walutę oraz stworzyć wspólny obszar
walutowy).

Korzyści i koszty w teorii optymalnego

obszaru walutowego wg Grahama E.Wooda

Korzyści z unii walutowej wg Wooda:



zmniejszenie wielkości rezerw walutowych
niezbędnych do obsługi obrotów zagranicznych
(zwiększenie samowystarczalności gospodarki
obszaru walutowego).



połączenie zasobów posiadanych rezerw i
rozporządzanie nimi na szczeblu władzy
gospodarczej obszaru walutowego (korzyści skali z
operacji walutowych, skuteczniejsze zapobieganie
ewentualnym spekulacjom).

Korzyści i koszty w teorii optymalnego

obszaru walutowego wg Yoshihide Ishiyamy



Yoshihide Ishiyama (1975) skupia się na prezentacji
słabości tradycyjnego podejścia do teorii
optymalnego obszaru walutowego.



Integracja walutowa generuje korzyści i koszty nie
mające kwantyfikowalnego charakteru.

Korzyści i koszty w teorii optymalnego

obszaru walutowego wg Yoshihide Ishiyamy

Potencjalne korzyści wynikające z pojawienia się

wspólnego pieniądza:



pozycja na rynku walutowym wspólnego pieniądza
powinna być znacznie silniejsza niż indywidualnych
walut narodowych państw członkowskich,



wspólny pieniądz powinien pełnić (podobnie jak
pieniądz narodowy) uniwersalne funkcje miernika
wartości, środka wymiany, jednostki rozrachunkowej
oraz środka przechowywania wartości,



uniezależnienie wspólnej waluty od spekulacyjnego
przepływu kapitału,

Korzyści i koszty w teorii optymalnego

obszaru walutowego wg Yoshihide Ishiyamy

Potencjalne korzyści wynikające z pojawienia się

wspólnego pieniądza cd.:



oszczędności na rezerwach walutowych,



ograniczenie ryzyka.

Korzyści i koszty w teorii optymalnego

obszaru walutowego wg Yoshihide Ishiyamy

Potencjalne koszty unii walutowej:



utrata autonomii w prowadzeniu polityki monetarnej

(przekazanie kompetencji w zakresie zmian w

narodowym poziomie podaży pieniądza, utworzenie

zintegrowanego rynku kapitałowego oraz

ponadnarodowego banku centralnego),



skoordynowanie celów polityki fiskalnej,



pogorszenie się warunków wymiany (trade of)

między stopą bezrobocia i stopą inflacji,



możliwość upadku gospodarek regionalnych (łatwość

przepływu kapitału i niepełna mobilność siły

roboczej, zamiast łagodzić dysproporcje miedzy

krajami członkowskimi może te różnice akcelerować

i pogłębiać stagnację pewnych regionów).

Regres w rozwoju teorii optymalnego obszaru

walutowego (lata 80. XX wieku)

Dyskusja nad optymalnymi obszarami walutowymi

zanikła w latach 80. z następujących powodów:



fiasko unii walutowej według modelu Wernera z
1971 r.,



zmiana koncepcji integracji monetarnej EWG w
kierunku tworzenia strefy stabilizacji walutowej,
czemu służył utworzony w 1979 r. Europejski
System Walutowy,



odrodzenie teorii obserwuje się w latach 90. w
postaci tzw. nowej teorii optymalnego obszaru
walutowego.

Model korzyści i kosztów integracji walutowej

Model klasyczny:



Korzyści integracji walutowej w modelu klasycznym
są rezultatem wspólnej waluty.



Koszty integracji walutowej to brak możliwości
zmiany kursu i towarzyszące temu konsekwencje.



Rozmiary korzyści i kosztów zmieniają się wraz z
pogłębianiem się skali integracji zachodzącej
między krajami.

Model korzyści i kosztów integracji walutowej

Model klasyczny cd.:



Oś pionowa – wartość korzyści i kosztów wyrażona jako

procent PKB.



Oś pozioma – poziom integracji mierzony indeksem

wewnętrznych obrotów handlowych do PKB oraz czas

(zacieśnienie powiązań handlowych jest dodatnio

skorelowane z czasem).



Krzywa korzyści ma dodatnie nachylenie, ponieważ w

miarę wzrostu stosunku wielkości handlu w ramach

obszaru do PKB rosną zyski wynikające ze wspólnej

waluty (eliminacja ryzyka kursowego i obniżenie kosztów

transakcyjnych).



Krzywa kosztów jest malejącą funkcją stopnia integracji,

gdyż wraz z upływem czasu wzrasta poziom integracji, a

udział dóbr importowanych w koszyku dóbr

konsumpcyjnych rośnie, co przez co koszty utraty

własnej waluty i niezależności polityki monetarnej są

ograniczone.

Korzyści i koszty unii monetarnej (w % PKB)

handel zagraniczny

korzyści

koszty

T

0

Model korzyści i kosztów integracji walutowej

Nurt monetarystyczny i keynesowski w analizie

korzyści i kosztów integracji walutowej



Wg monetarystów zmiany kursu walutowego są
nieefektywnym instrumentem korygowania stanów
nierównowagi występujących między krajami,
dlatego koszty z utraty niezależności polityki
monetarnej i kursowej są stosunkowo niewielkie,
krzywa kosztów jest bardzo stroma, punkt
zrównania korzyści z kosztami ma miejsce przy
względnie niskim stopniu integracji.

Wniosek – utworzenie unii walutowej może być

korzystne prawie dla wszystkich krajów.

Monetarystyczne podejście do kosztów i korzyści z

integracji walutowej (w % PKB)

handel zagraniczny

korzyści

koszty

T

0

Model korzyści i kosztów integracji walutowej



Nurt keynesowski – gospodarka światowa jest pełna
sytuacji tzw. sztywności, czyli warunków, w których
ceny i płace nie są elastyczne, a czynniki wytwórcze
nie są mobilne, dlatego w określonych warunkach kurs
walutowy może być ważnym instrumentem
eliminującym nierównowagi, krzywa kosztów
integracji walutowej jest bardziej płaska, a punkt
zrównania korzyści z kosztami bardzie oddalony od
początku układu współrzędnych.

Wniosek – tylko nieliczne kraje o wysokim poziomie

integracji swoich gospodarek i po odpowiednio długim
czasie powinny tworzyć ugrupowania walutowe.

Keynesowskie podejście do kosztów i korzyści z integracji

walutowej

(w % PKB)

handel zagraniczny

korzyści

koszty

T

0

Endogeniczność kryteriów teorii optymalnego

obszaru walutowego Frankela i Rose (1998)



Istnieje znaczny pozytywny wpływ utworzenia
wspólnego obszaru walutowego na wolumen wymiany
handlowej między krajami mającymi wspólną walutę,



Wspólna waluta przyczynia się do wzrostu wymiany
handlowej w krajach posługujących się tym samym
pieniądzem,



Poszerzenie granic cyrkulacji jednej waluty zwiększa
integrację handlową i przyczynia się do efektu
zbieżności realnej.

Wniosek: zwiększenie wymiany handlowej dzięki

wprowadzeniu wspólnej waluty pozwala na szybsze
spełnienie kryteriów optymalnego obszaru walutowego.

Endogeniczność kryteriów teorii optymalnego

obszaru walutowego Frankela i Rose (1998)



Zgodnie z tezą o endogeniczności kryteriów
optymalnego obszaru walutowego, gotowość
rezygnacji z narodowej waluty na rzecz przyjęcia
wspólnej daje o wiele istotniejsze korzyści niż
wynikające z usztywnienia kursu,



Użycie wspólnej waluty przez usunięcie jednej z
najważniejszych barier pozwala na wzrost wolumenu
obrotów w wyniku efektu kreacji handlu,



Z badań Rose wynika, że handel między regionami w
ramach tego samego krajowego obszaru walutowego
może by nawet dwu-, trzykrotnie większy niż handel
między regionami należącymi do różnych obszarów
walutowych.

Jakie czynniki sprzyjają

endogeniczności?

Efekt endogeniczności procesów związanych z integracją

wynika z:



eliminacji ryzyka kursowego,



usunięcia wszelkich granic (łącznie z granicami
wyznaczonymi przez użycie pieniądza narodowego),



przyczynia się to do skracania dystansu,



zmniejszenia kosztów transakcyjnych (w tym kosztów
wymiany walut),



zmniejszenia

kosztów

ubezpieczenia

od

ryzyka

kursowego,



redukcji podlegają także koszty pozyskania informacji.

Jakie czynniki sprzyjają

endogeniczności?

De Grauwe i Mongelli (2005) wskazują, że integracja monetarna

usuwa przeszkody, które obniżają koszty transakcyjne oraz

sprzyjają konwergencji strukturalnej.

Unia walutowa wzmacnia efekty wolnego rynku przez

nieodwracalne usztywnienie kursu waluty i eliminację ryzyka

kursowego.

Integracja monetarna może również wskazywać na chęć dalszej

ekonomicznej integracji w obszarze praw własności, zniesienia

wszelkich ograniczeń przepływu towarów i usług, taryf celnych,

różnic w zakresie polityki rynku pracy i polityki socjalnej.

Wspólna waluta jest również widziana jako dużo wiarygodniejsze

rozwiązanie niż inne reżimy kursowe, m.in. dlatego, że

wyklucza konkurencyjną dewaluację kursu waluty krajowej,

sprzyja napływowi inwestycji bezpośrednich, budowaniu

długookresowych relacji oraz wzmaga różne formy współpracy
(integracji) politycznej.

Endogeniczność kryteriów teorii optymalnego

obszaru walutowego



Doktryna endogeniczności OOW postuluje pozytywne
powiązania pomiędzy integracją handlową a korelacją cykli
koniunkturalnych.



Głównym mechanizmem sprawczym jest to, że integracja
walutowa redukuje koszty wymiany handlowej przez
eliminację ryzyka kursowego i kosztów jego ubezpieczenia.



Wspólna waluta jest widziana jako poważniejsze i trwalsze
zobowiązanie niż samo usztywnienie kursu. Powinno to
sprzyjać symetryczności szoków poprzez wzrost powiązań
handlowych.



Frankel i Rose wskazują, że jeśli kraje utworzą jedynie
unię celną, to zwiększy się integracja handlowa i korelacja
cykli.

Endogeniczność kryteriów teorii optymalnego

obszaru walutowego



Krytyka klasycznego modelu korzyści i strat z utworzenia unii
walutowej dokonana przez P. Krugmana (1993) na podstawie
dorobku nowej teorii handlu zagranicznego (wraz ze wzrostem
intensywności handlu między krajami może następować wzrost ich
specjalizacji w produkcji określonych dóbr).



Oś pionowa – stopień synchronizacji cyklu koniunkturalnego
pomiędzy krajami.



Oś pozioma – stopień intensywności handlu między krajami.



Linia OOW – jest opadająca co oznacza, że korzyści unii walutowej
zależą pozytywnie od intensywności handlu oraz stopnia
synchronizacji cykli koniunkturalnych.



Powyżej linii OOW znajdują się „dobrzy” kandydaci do unii
walutowej (korzyści są wyższe od kosztów integracji walutowej).



Poniżej linii OOW są „źli” kandydaci (koszty są wyższe od korzyści
integracji walutowej), jednak po utworzeniu unii wraz z upływem
czasu oraz zwiększeniem intensywności handlu „źli” kandydaci
przesuwają się w górę, aż w pewnym momencie znajdują się
powyżej OOW.

Endogeniczność kryteriów teorii OOW. Wpływ handlu

zagranicznego na korelację dochodów i koszty unii walutowej

stopień integracji
gospodarczej

korelacja cyklu

koniunkturalneg

o

UE

UGW

linia OOW

korzyści zachowania autonomii

monetarnej przeważają

korzyści unii walutowej

przeważają

Nowe podejście w teorii optymalnych

obszarów walutowych



Nowe podejście w teorii optymalnego obszaru walutowego
sprowadza się do podważenia uwzględnionych w
klasycznej teorii założeń i prawidłowości występujących
między poszczególnymi zmiennymi oraz określenia
przyczyn zakłóceń oddziaływujących na gospodarki
uczestników potencjalnego obszaru walutowego.



Rozwinięcie podejścia analizy korzyści z integracji poprzez
wyeksponowanie elementu zaufania do władz kraju
(wiarygodności).



Inflacja zniekształca transmisje informacji rynkowych,
rodzi niepewność, nieefektywność alokacji zasobów.



Inflacja to jedyny czynnik, który może zakłócić tworzenie
obszaru walutowego.

Nowe podejście w teorii optymalnych

obszarów walutowych



Główny cel rządów to dążyć do utrzymania
minimalnej (a wręcz zerowej) inflacji.



Im bardziej wiarygodne antyinflacyjne działania
rządu – niższe krótkookresowe koszty (bezrobocie) i
łatwiejsze prowadzenie polityki niskiej inflacji.



Nowe podejście akcentuje kwestię ustalenia
warunków wiarygodności – niezbędne są spójne w
czasie reguły polityki gospodarczej.

Nowe podejście w teorii optymalnych

obszarów walutowych



W tradycyjnej teorii optymalnego obszaru
walutowego koszt przystąpienia traktowany jest
jako utrata narzędzi polityki monetarnej przy
wyborze optymalnego punktu na krzywej Philipsa.



W nowym podejściu mamy do czynienia z
długookresową krzywą Philipsa.

Krzywa Philipsa a efektywność polityki

gospodarczej



W latach 60. i 70. XX wieku zakładano, że płynny
kurs pozwoli na niezależną politykę monetarną i
jednocześnie na znalezienie optymalnego punktu na
krzywej Philipsa (jeżeli bezrobocie i inflacja są
substytucyjne).



Późniejsze doświadczenia (kraje o wysokim
bezrobociu i wysokiej inflacji) wykazały, że założenia
o substytucyjności przyjmować nie można
(dezaktualizacja krzywej Philipsa).



Modyfikacja krzywej Philipsa przez monetarystów,
wprowadzenie do modelu oczekiwań społecznych co
do przyszłej inflacji.

Krzywa Philipsa a efektywność polityki

gospodarczej



Dostrzeżono, że znaczny poziom inflacji,
względnie stały w długim okresie ma wpływ na
oczekiwania pracodawców i pracobiorców oraz
powoduje przesunięcie krzywej Philipsa w górę.



Dotychczas rozpatrywaliśmy koszty dostosowania
w krótkim okresie. Jak analizować koszty w
długim okresie?



Badania pokazują, że długookresowa krzywa
Philipsa jest pionowa, poziom inflacji nie wpływa
na poziom bezrobocia.

W krótkim okresie występuję
substytucyjność bezrobocia
i inflacji.
W okresie długim zależność
jest pionowa.
Punkt A – punkt równowagi
długookresowej.
Zmniejszając bezrobocie
kosztem inflacji przesuwamy
się po krótkookresowej
krzywej
do punktu B.

Reakcja- rynek pracy dostrzega wzrost cen i spadek płac
realnych i zaczyna się przesuwanie na coraz wyżej położone
krzywe krótkookresowe.
Ostatecznie jest osiągany nowy punkt pełnego zatrudnienia – już
przy wyższym poziomie inflacji. Punkt C – nowy punkt równowagi
długookresowej.



Po przystąpieniu do obszaru walutowego kraj o
wyższej stopie inflacji doświadczy jej obniżenia bez
ponoszenia kosztu integracji w postaci wzrostu
bezrobocia.



Pozostaje problem krótkookresowych kosztów
integracji walutowej.



W krótkim okresie wybór pomiędzy inflacją i
bezrobociem ciągle istnieje.



Kraj, który chce obniżyć inflację przejściowo

będzie doświadczał wzrostu bezrobocia. Decyzja o

przystąpieniu do unii walutowej powinna opierać

się na szacunku kosztów w długim okresie.



Koszt zwalczania inflacji w danej gospodarce

wcale niekoniecznie musi być uznany za koszt

przyłączenia do obszaru.



Kraj o wysokiej inflacji musi podjąć działania w

celu obniżenia jej poziomu. Koszty wystąpią

niezależnie od tego, czy kraj przystępuje do

obszaru walutowego czy też nie.



Warto zadać pytanie: gdzie koszty te będą niższe

w ramach obszaru czy też poza nim? To zależy od

wiarygodności polityki monetarnej.



Nowa teoria optymalnych obszarów wykazuje, że
podstawowy koszt wprowadzenia wspólnej waluty,
związany z możliwościami wyboru preferowanego
punktu na krzywej Philipsa w długim okresie nie
jest uzasadniony.



Kraje różnią się preferowanym punktem
równowagi między inflacją i bezrobociem.



Jeżeli opieramy analizę nie o krótkookresowa
krzywą Philipsa, a o naturalną stopę bezrobocia, to
argumentacja za systemem płynnym kursem
sprowadza się tylko do możliwości wyboru stopy
inflacji.

Nominalna kotwica



Zagadnienie nowej teorii obszarów walutowych –
problem tzw. kotwicy nominalnej (nominal anchor).



Jest to ogólna nazwa używana dla różnych
instrumentów wykorzystywanych przez rządy do
przezwyciężania inflacji.



Rząd może celowo pozbawić siebie możliwości
kontrolowania polityki monetarnej, związując ją na
stałe z pewną niezmienną wielkością.



Ma to wyeliminować niebezpieczeństwo
gwałtownego wzrostu podaży pieniądza i inflacji.

Nominalna kotwica



W systemie waluty złotej rolę kotwicy pełniło
złoto



Obecnie może nią być bardzo restrykcyjna
polityka monetarna banku centralnego z
utrzymaniem stałej stopy wzrostu podaży
pieniądza albo stałej wielkości kursu
nominalnego.



Efekt – skuteczne obniżanie inflacji.



Zagrożenie – brak możliwości reagowania na
ewentualne zakłócenia w gospodarce i na rynku
pieniężnym.

Nominalna kotwica



Po raz pierwszy nominalne kotwice zastosowano
w Boliwii i Izraelu w 1985 r. jako element polityki
antyinflacyjnej. Pomysł polega na jednoczesnej
zapowiedzi celów w zakresie przyrostu ilości
pieniądza i ustaleniu stałych wartości pewnych
zmiennych nominalnych, jak kurs walutowy czy
płace. Aby złagodzić straty, które poniosą
uczestnicy rynku niekiedy przed wprowadzeniem
kotwic podnosi się ceny, aby następnie je
zamrozić lub obniżać metodami
administracyjnymi.

Nominalna kotwica



W Polsce kotwice nominalne zastosowano w 1990 r.
Kurs walutowy został zdewaluowany w styczniu o
31,6% i pozostał nie zmieniony do maja następnego
roku. Płace początkowo podniesiono o 30%, a
następnie wprowadzono popiwek, czyli
indeksowanie płac wskaźnikiem inflacji razy
współczynnik 0,2 (od lutego do kwietnia 1990 - 0,3,
w okresie późniejszym - 0,6) z jednoczesnymi
bardzo wysokimi karami za przekroczenie
wskaźnika.

Nominalna kotwica



O wiele częściej mniejsze kraje o niestabilnym
pieniądzu wiążą swoje waluty ze stabilnymi
walutami większych krajów.



Kurs walutowy związany z kursem waluty innego
kraju jest traktowany jak nominalna kotwica.



Takie związanie waluty ma sens tylko wtedy, gdy
korzyści z wiarygodnej polityki antyinflacyjnej
przewyższają koszty utraty niezależności
pieniężnej.

Nominalna kotwica

•

Dla słabszych walut jako kotwica jest wybierana
waluta kraju

z maksymalnie niezależnym bankiem centralnym.

•

Po pewnym czasie takiej konsekwentnej polityki
poziom inflacji w kraju obniża się do poziomu „kraju-
kotwicy”.

•

Przykład –Europejski System Walutowy, który
skutecznie wiązał waluty krajów UE z polityką
monetarną Bundesbanku.

Nominalna kotwica



Kraj, który zdecydował się na kotwice utrzymuje
na stałym poziomie realny kurs walutowy.



Utrzymanie stałego realnego kursu walutowego
odbywa się w wyniku dostosowań cen w kraju,
cen za granicą i nominalnego kursu walutowego.



Stanowcze deklaracje władz monetarnych dot.
Utrzymania kursu powodują, że oczekiwania co
do przyszłego poziomu cen wzorowane są na
spodziewanym poziomie inflacji w kraju-kotwicy.

Nominalna kotwica



Usztywnienie nominalnego kursu powoduje, że
różnice między inflacją krajową i zagraniczną
mogą być tylko przejściowe.



W długim inflacja w kraju opierającym się na
kotwicy ulega obniżeniu.



Metoda zakotwiczenia własnej waluty może być
skuteczna w walce z inflacją pod warunkiem, że
zostanie połączona z restrykcyjną polityką
monetarną i fiskalną (ortodoksyjny plan
stabilizacyjny).

Nominalna kotwica



Ostateczny efekt działania kotwicy zależy od
wiarygodności prowadzonej polityki – czy
podmioty gospodarcze będą w swoich
zachowaniach brały pod uwagę zapowiedzi władz.



Wiarygodność spadku cen powoduje obniżenie
żądań płacowych , co wspomaga proces obniżania
cen aż do poziomu cen kraju-kotwicy.



Jeżeli podmioty gospodarcze nie przyjmą
zapewnień władz za wiarygodne, związanie kursu
nie da nic poza przewartościowaniem waluty i
pogłębianiem się deficytu płatniczego.

Nominalna kotwica



Może to prowadzić do odpływu kapitału i utraty
rezerw, a ostatecznie – do kryzysu (jak np. w
Meksyku w 1994 r.).



Jest to więc metoda i skuteczna i zarazem
niebezpieczna.



Przykład Argentyny to potwierdza.



Argentyna powiązała kurs z dolarem USA i nawet
przyjęto ustawę o zarządzaniu walutą
(instytucjonalne zobowiązanie uniemożliwiające
odejście od kursu stałego).



Ale zabrakło konsekwentnej polityki gospodarczej,
w wyniku czego: deficyt bilansu, brak rezerw,
recesja i kryzys bankowy.