ANALIZA PODSTAWOWYCH

POJĘĆ EKSPLOATACYJNYCH I

UŻYTKOWANIE OBIEKTÓW

WYKŁAD II

Wydział Energetyki i Paliw

Katedra Technologii Paliw

ANALIZA PODSTAWOWYCH POJĘĆ

EKSPLOATACYJNYCH

•

Obiekt eksploatacji- dowolny obiekt techniczny, np.
maszyna, urządzenie, wyposażenie, aparatura,
instalacja, budowla, znajdujący się w eksploatacji.

•

Eksploatacja, eksploatowanie- zespół celowych
działań organizacyjno- technicznych i ekonomicznych
ludzi z obiektem technicznym oraz wzajemne relacje,
występujące pomiędzy nimi od chwili przejęcia
obiektu do wykorzystania zgodnie z przeznaczeniem,
aż do jego likwidacji

•

Użytkowanie eksploatacyjne- działania związane z
wykorzystywaniem obiektu zgodnie z jego
przeznaczeniem;

POJĘCIE EKSPLOATACJA

• pojęcie eksploatacja ma szerszy zasięg niż takie pojęcie

jak projektowanie czy wytwarzanie

• pojęcie eksploatacja obejmuje wiele aspektów tej

dziedziny jak:

 działalność organizacyjno-techniczna i ekonomiczna oraz

wzajemne powiązania

 syntezę i analizę użyteczności, niezawodności i trwałości ze

względu na optymalny efekt

 optymalne użytkowanie urządzeń i utrzymywaniu ich w

ruchu

 rozpoznawanie, wartościowanie i przewidywanie stanów

fizykalnych i funkcjonalnych obiektów w cyklu ich rozwoju i
istnienia

ANALIZA PODSTAWOWYCH POJĘĆ

EKSPLOATACYJNYCH

• Charakterystyka eksploatacyjna- zespół informacji

określających właściwości obiektu, wyrażonych za
pomocą parametrów technicznych i ekonomicznych,
istotnych z punktu widzenia eksploatatora tego obiektu

• Dokumentacja eksploatacyjna- zbiór dokumentów

zawierających niezbędne informacje dotyczące
wymagań i zaleceń kształtujących racjonalną
eksploatację danego obiektu technicznego

• Obsługiwanie eksploatacyjne- czynności

organizacyjno-techniczne operowania obiektem oraz
czynności mające na celu podtrzymywanie i
przywracanie obiektowi stanu zdatności użytkowej

POJĘCIA DOTYCZĄCE OBIEKTU

EKSPLOATACYJNEGO c.d.

•

Potencjał eksploatacyjny- właściwość obiektu
charakteryzująca jego zdolność do zachowania
wymaganej zdatności użytkowej i obsługowej w danej
chwili lub w określonym czasie

•

Trwałość eksploatacyjna- właściwość obiektu
charakteryzująca jego zdolność do zachowania
wymaganej zdatności użytkowej i obsługowej do
chwili osiągnięcia umownego stanu granicznego

•

Stan eksploatacyjny- stan obiektu określony
zbiorem wartości jego charakterystyk technicznych i
ekonomicznych, ustalonych dla obiektu w danej
chwili lub w określonym przedziale czasu

POJĘCIA DOTYCZĄCE OBIEKTU

EKSPLOATACJI

• Jakość eksploatacyjna- zbiór właściwości (cech) obiektu,

określających jego przydatność do eksploatacji zgodnie z
przeznaczeniem, obejmujący takie cechy, jak: funkcjonalność,
niezawodność, ergonomiczność, potencjał i inne.

• Niezawodność eksploatacyjna- właściwości obiektu

charakteryzujące jego zdolność do użytkowania i obsługiwania w
określonych warunkach i w określonym przedziale czasu.

• Zdatność użytkowa- właściwości obiektu charakteryzujące ejgo

zdolność do spełniania funkcji i do realizacji zadań w sposób
zgodny z wymaganiami dokumentacji eksploatacyjnej

• Podatność eksploatacyjna- zbiór właściwości (cech) obiektu

określających jego przystosowanie do eksploatacji w zadanych
warunkach, obejmujących takie cechy, jak: podatność użytkowa,
podatność obsługowa (w tym diagnostyczna), podatność
naprawcza ( w tym regeneracyjna) i inne.

POJĘCIA DOTYCZĄCE OBIEKTU

EKSPLOATACYJNEGO

•

Stan graniczny- umowny stan obiektu, w którym
dalsze jego eksploatowanie nie ejst wskazane

•

Cechy stanu eksploatacyjnego- wielkości
fizyczne, ekonomiczne lub funkcje charakteryzujące
stany obiektu występujące podczas eksploatacji

•

Postój- planowa przerwa w działaniu obiektu,
wynikająca z organizacji jego eksploatacji

•

Przestój- przerwa w działaniu obiektu wynikająca z
przyczyn losowych w eksploatacji, np. uszkodzenia,
braku zasilania, zaburzeń organizacyjnych i innych.

POJĘCIE UŻYTKOWANIA

OBIEKTÓW EKSPLOATACYJNYCH

• pojęcie użytkowania oznacza działanie

systemem technicznym w stanie jego
zdatności

• pojęcie zdatności maszyny to taki stan,

który czyni ją zdolną do realizowania
przewidzianych funkcji reprezentowanych
poprzez parametry działania obiektu

• stanowisko użytkowania to przedmiot

operacyjny i otoczenie systemu użytkowania

FUNKCJONOWANIE OBIEKTÓW

TECHNICZNYCH

• opisujemy za pomocą charakterystycznych cech

użytkowych tj.: podstawowe parametry techniczne
opisujące wielkości, cechy i walory użytkowe
eksploatowanego obiektu

• do podstawowych parametrów technicznych obiektu

zalicza się:

 podstawowe dane techniczne (wymiary, masa, osiągi)
 dane znamionowe (np. sposób i rodzaj zasilania)
 graniczne wielkości fizyczne (np. obciążenie, prędkość

obrotowa, pojemność, ciśnienie itp.)

• walory użytkowe to określone kryteria konstrukcyjne

oraz dodatkowe wyposażenie uzupełniające, ulepszające
funkcjonalność użytkowanego obiektu eksploatacji

CO DETERMINUJE KONSTRUKCJE

OBIEKTU EKSPLOATACJI

• determinuje cel jego działania w realizacji

funkcji użytkowych

• wyznaczana jest cechami konstrukcyjnymi

(geometrycznymi i materiałowymi)

• w celu zidentyfikowania budowy

eksploatowanego obiektu konieczne jest
przeprowadzenie dekompozycji systemu-
maszyny złożonej z zespołów i
podzespołów na elementy składowe

SKŁADOWE OBIEKTU
EKSPLOATACJI

• elementy składowe obiektu eksploatacji tworzą

odpowiadające im struktury powiązań

• w zależności od sposobu połączeń elementów w

maszynie-systemie określamy typ struktury

• każdy działający system techniczny można

zastąpić odpowiednim modelem
reprezentującym następujące typy struktur:

 szeregowa
 równoległa
 szeregowo-równoległa
 równoległo-szeregowa

TYPY STRUKTUR OBIEKTU

EKSPLOATACJI

1) Struktura szeregowa niezawodnościowa tj. taka gdzie obiekt

eksploatacji jest w stanie zdatności

•

w strukturze tej elementy uszkadzają się niezależnie od siebie i
uszkodzenie dowolnego elementu powoduje uszkodzenie systemu

2) Struktura równoległa niezawodnościowa tj. taka gdzie obiekt

eksploatacji jest w stanie zdatności, jeżeli co najmniej jeden z
elementów jest w stanie zdatności

•

elementy uszkadzają się niezależnie od siebie

•

system działa gdy działa przynajmniej jeden element

TYPY STRUKTUR OBIEKTU

EKSPLOATACJI c.d.

3) Struktura szeregowo-równoległa- struktura

niezawodnościowa zbudowana z dowolnej
kombinacji podstruktur szeregowych i
równoległych

TYPY STRUKTUR OBIEKTU

EKSPLOATACJI c.d.

4)

Struktura równoległo-szeregowa, struktura

niezawodnościowa zbudowana z dowolnej kombinacji
podstruktur równoległych i szeregowych

1.1, 1.2, 1.3, 1.N…P.N.- elementy składowe obiektu

eksploatacji (zespoły, elementy i części)

WARUNKI EKSPLOATACJI

PROCESÓW UŻYTKOWANIA

SYSTEMÓW TECHNICZNYCH

• proces użytkowania systemów technicznych

powinien być realizowany w ściśle określonych
warunkach eksploatacji

• warunki te obejmują charakterystykę i

intensywność użytkowania przy występujących
określonych czynnikach zewnętrznych

• eksploatowano obiekty techniczne ujawniają

swoje funkcjonowanie głównie przez typowy
zbiór pewnych procesów (drgania, hałas, tarcie
i zużycie, procesy termodynamiczne i inne)