Powikłania

poprzetoczeniowe

Transfuzja krwi

Zabieg ten polega na przetoczeniu

pewnej ilości krwi lub jej składników.
Jego celem jest wyrównanie
niedoborów hematologicznych.

Koniecznym jest zapewnienie krwi

zgodnej grupowo. Należy również
uwzględnić zgodność czynnika Rh.

• Osoba z gr. krwi 0- uniwersalny dawca

(obecnośc p/ciał anty-A i anty-B)

• Osoba z gr. Krwi AB- uniwersalny

biorca (brak p/ciał)

• Osoba z gr. Krwi A posiada antygeny

A i p/ciała anty-B

• Osoba z gr. Krwi B posiada antygeny

B i p/ciała anty-A

Współcześnie ryzyko powikłań

poprzetoczeniowych jest minimalne.

Jednakże nie jest wolne od

niebezpieczeństw.

Czas od wystąpienia odczynu do

podjęcia interwencji powinien być
możliwie jak najkrótszy.

Osobą odpowiedzialną za przebieg

przetoczenia krwi jest lekarz.

Podział powikłań

poprzetoczeniowych ze względu

na czas:

• Wczesne- powikłania, które wystąpiły

od razu po rozpoczęciu transfuzji do 24

h po jej zakończeniu. Najcięższe

odczyny zwykle rozwijają się

najgwałtowniej. Z tego powodu w

pierwszych 5 min. obowiązuje ścisły

nadzór (próba biol.)

• Późne- najczęściej mają miejsce między

3 a 21 dobą po transfuzji. Rzadko

stanowią zagrożenie dla życia pacjenta;

Ostre odczyny

poprzetoczeniowe

(natychmiastowe)

Immunologiczne:

• Ostre odczyny hemolityczne

• Odczyny gorączkowe

• Odczyny anafilaktyczne

• Pokrzywka

• Niekardiogenny obrzęk płuc

(TRALI)

Nieimmunologiczne

• Wysoka gorączka ze

wstrząsem

• Zastoinowa niewydolność

krążenia

• Objawowa hemoliza

• Hiperkaliemia, hipokalcemia,

hipotermia

Najczęstsza etiologia:

• Niezgodność serologiczna

• Granulocyty dawcy

• p/ciała anty-IgA

• p/ciała przeciw białkom osocza

• p/ciała antyleukocytarne lub

aktywacja ukł. dopełniacza

• Zakażenia bakteryjne

• Przeciążenie krążenia

• Fizyczne uszkodzenie krwinek

(np.. Na skutek

zamrożenia/przegrzania)

• Masywne transfuzje

konserwowanej krwi

przechowywanej w temp. 4°C

Odczyny opóźnione

Immunologiczne
• Hemoliza
• Choroba „przeszczep przeciw

gospodarzowi”

• Plamica poprzetoczeniowa
• Alloimmunizacja do

antygenów

Nieimmunologiczne:
• Hemosyderoza
• Potransfuzyjne powikłania

infekcyjne

• Zakażenia pierwotniakami

Najczęstsza etiologia
• Odp. Amnestyczna na

antygeny krwinki czerwonej

• Przeszczepienie lub

przetoczenie żyjących

limfocytów

• Wytworzenie p/ciał

przeciwpłytkowych

• Ekspozycja na antygeny

dawcy

• Odkładanie nadmiaru Fe
• WZW, CMH, HIV, kiła
• Malaria, babeszjoza

Ostre odczyny hemolityczne

• Ostra hemoliza wewnątrznaczyniowa-

niezgodnośc w zakresie grup
głównych

• Ostra hemoliza pozanaczyniowa-

niezgodnośc w zakresie grup
dalszych (ukł. Kidd JK, Duffy Fy, Kell
K)

Ostre odczyny hemolityczne

Objawy kliniczne:

• Gorączka i dreszcze

• Niepokój

• Duszność

• Bóle w klatce piersiowej

• DIC

• Wstrząs

• ONN

• Hipotensja

• Nudności i wymioty

• Zaczerwienienie

• Hemoglobinuria

• Ból w miejscu wkłucia

• Bóle lędźwiowe

• Skąpomocz lub bezmocz

• Uogólnione krwawienia

• Tachykardia

• Subiektywne uczucie wyczerpania

Ostre odczyny hemolityczne

Postępowanie:

• Przerwać transfuzję

• Leczyć niewydolność krążenia:

 Infuzje

 Katecholaminy

• Leczyć niewydolność oddechową:

 Tlenoterapia

 Wspomaganie wentylacji

• Zapobiegać rozwojowi DIC (heparyna) i go

(antytrombina III, substytucja cz. Krzepnięcia)

• Zapobiegać ONN (mannitol, furosemid, diureza

2ml/kg/godz.)

Ostre odczyny hemolityczne

Zapobieganie:
• Unikać popełniania błędów w

dokumentacji

• Prawidłowo identyfikować próbki krwi
• Prawidłowo identyfikować biorcę

Odczyn gorączkowy

To wzrost temp. Ciała o 1C lub więcej

występujący w trakcie przetaczania, bądź
do 2h po jego zakończeniu.

Objawy towarzyszące: dreszcze, uczucie

zimna, bóle głowy, sztywnienie mięśni,
nudności, wymioty

Przyczyny:
p/ciała biorcy przeciwko leukocytom dawcy
Bierne przeniesienie cytokin

Odczyn gorączkowy

W celu rozpoznania wyklucza się inne przyczyny

gorączki.

Leczenie:
• Przerwać transfuzję
• Wykluczyć reakcję hemolityczną lub bakteryjne

zakażenie preparatu

• Leki p/gorączkowe

Zapobieganie:
• Premedykacja (paracetamol)
• Preparatu ubogoleukocytarne

Wstrząs anafilaktyczny

Rzadkie powikłanie- 1/150 tys. Przetoczeń
2 typy p/ciał:

• Klasowo specyficzne p/ciała reagujące w

teście hemaglutynacji biernej ze wszystkimi

podklasami IgA- występują u osób z

niedoborem IgA, są odpowiedzialne za

występowanie reakcji anafilaktycznych

• p/ciała o ograniczonej specyficzności, które

reagują tylko z niektórymi podklasami

immunoglobuliny IgA- mogą występować u

osób z prawidłowym poziomem IgA- mają

niepewne znaczenie kliniczne.

Wstrząs anafilaktyczny

Objawy:
Występują już po przetoczeniu kilku ml. krwi.
Obj. Typowe dla dla reakcji alergicznych
Ponadto występują:
• Zab. Ukł. Sesrcowo-naczyniowego (spadek

RR, tachykardia, zab. Rytmu serca, utrata
przytomności, zatrzymanie krążenia)

• Zab ukł. Oddechowego (duszności, stridor)
• Zwykle występuje gorączka

Wstrząs anafilaktyczny

• Przerwać transfuzję
• Zapewnienie dostępu żylnego
• Lecz. wspomagające: pozycja

Trendelenburga, intubacja,
tlenoterapia, płyny i.v.

• Adrenalina. Leki antychistaminowe,

aminophyllina, kortykosterydy

Wstrząs anafilaktyczny

Zapobieganie:
• Uczulenym z niedoborem IgA podawać:
• Preparaty krwinek czerwonych mrożone

bądź wielokrotnie płukane

• Osocze pobiera się od dawców z

niedoborem IgA

• Pacjenci, u których w przeszłości wystąpiła

reakcja anafilaktyczna poddawani są

transfuzji tylko w warunkach pełnego

zabezpieczenia reanimacyjnego

Pokrzywka

• Częstość występowania: 1/1000 przetoczeń
• Przycz.: nadwrażliwość na białka osocza
• Obj skórne: świąd, miejscowy rumień,

pokrzywka, zaczerwienie

• Obj ze str ukł. oddechowego: zajęcie górnych

albo dolnych dróg oddechowych (chrypka,

stridor, uczucie przeszkody w gardle

duszność, sinica, „świszczący oddech”

• Obj. ze str. ukł. pokarmowego: nudności,

wymioty, bóle brzucha, biegunki

Pokrzywka

Postępowanie:
• Przerwać transfuzję
• Zapewnić dostęp żylny
• Wstrzymać transfuzje do czasu aż zadziałają środki

antyhistaminowe (p.o. lub i.v.)

• Jeśli reakcja ma cięższy przebieg- adrenalina
• Przy zajęciu dróg oddechowych- tlenoterapia, intubacja-

jeśli jest konieczna. W tych przypadkach przetaczanie

jest nie zalecane.

• Zapobieganie
• W łagodniejszych przypadkach- leki antyhistaminowe
• Sterydy
• W ciężkich przypadkach podaje się skoncentrowane lub

płukane preparaty

TRALI (transfusion related

acute lung injury)

• Jest to ostra niedomoga płucna

przebiegająca z dusznością,
obustronnymi naciekami,
wymagająca zwykle tlenoterapii

• po przetoczeniu preparatu krwi od

dawcy z p/ciałami
antyleukocytarnymi lub choremu z
p/ciałami (reakcja p/ciało+leukocyty)

TRALI (transfusion related

acute lung injury)

Obj.:
• Nagła silna duszność
• Dreszcze, sinica, kaszel, spadek RR, czasem

wzrost RR, brak obj. Niewydolności krążenia

• Obj. występują 1-6 h po transfuzji, rzadko

po 72 h

• Obj. Ustępują po 2-3 dniach
• pO

2

obniżone, PCWP w normie lub obniżone

• RTG- obustronne nacieki śródmiąższowe i

pęcherzykowe- ustępują po 5-7 dniach

Bakteryjne zanieczyszczenie

składników krwi

• dramatyczny przebieg
• ujawnia się podczas transfuzji bądź

też w niedługim czasie po jego
zakończeniu

Bakteryjne zanieczyszczenie

składników krwi

• Obj.:

• Wysoka gorączka

• Dreszcze

• Spadek RR

• Duszność

• Biegunka

• Nudności, wymioty

• Wstrząs septyczny

• DIC

• Niewydolność nerek

Bakteryjne zanieczyszczenie

składników krwi

Przycz. zakażenia:

• Niedokładne odkażenie miejsca wkłucia

• Bezobjawowa bakteriemia u dawcy

nieszczelność sprzętu do pobierania

• Zakażenie w trakcie przetwarzania krwi

Najczęstsze czynniki etiologiczne:

• KKCz- Yersinia enterocolica

• KKP- Staphylococcus aureus,

Streptococcus, Salmonella, Escherichia

Bakteryjne zanieczyszczenie

składników krwi

Lecz.:
• Przerwanie transfuzji
• Zapewnienie dostępu żylnego
• Należy zabezpieczyć pojemnik z drenami
• Należy zabezpieczyć pojemniki krwi, które były

przetaczane pacjentowi

• Pobranie próbki krwi na posiew. Próbkę pobrać z

innej żyły niż ta, do której przetaczany był preparat

• Zwalczanie obj. wstrząsu
• Podaż antybiotyków o szerokim spektrum działania.

Później antybiotykoterapia celowana.

Poprzetoczeniowe przeciążenie

krążenia

Obj.:

• Ciężka niewydolność krążenia w trakcie

lub po zakończeniu transfuzji

• Duszność

• Ortopnoe

• Sinica

• Tachykardia

• Wzrost RR

• Przepełnienie żył szyjnych

• Obrzęk płuc

Poprzetoczeniowe przeciążenie

krążenia

Lecz.:
• Przerwanie transfuzji
• Zapewnienie dostępu żylnego
• Ograniczenie podaży płynów
• Pozycja siedząca
• Tlenoterapia
• Lecz. Jak w niewydolności krążenia

Poprzetoczeniowe przeciążenie

krążenia

• Zapobieganie:
• Powolne podawanie krwi
• Przetaczanie małych objętościowo

ilości preparatu z zachowaniem

odpowiednich przerw

• Jednostka krwi powinna być sterylnie

podzielona na mniejsze porcje w

banku krwi i tam przechowywana do

czasu transfuzji

Hemoliza

nieimmunologiczna

Lizę erytrocytów spowodować mogą:
• niewłaściwe przechowywanie

preparatu

• niewłaściwa obróbka preparatu
• nieodpowiednie warunki podczas

przetaczania:

igły o zbyt małym przekroju
niewłaściwe użycie podgrzewaczy
awarie pomp infuzyjnych

Hemoliza

nieimmunologiczna

Obj.:
• Hemoglobinemia, hemoglobinuria
• Zab. rytmu serca
• Gorączka
• Zab. hemodynamiczne
• Uszkodzenie nerek

Hipotermia

poprzetoczeniowa

Obj.:
• Obniżona ciepłota wewnętrzna ciała
• Kwasica metaboliczna
• Koagulopatia
• Zab. funkcji płytek
• Zab. rytmu serca

Hipotermia

poprzetoczeniowa

Lecz.:
• Podwyższenie temp. wewnętrznej ciała

przy użyciu urządzeń ocieplających

• Przetaczanie FFP i KKP przy

krwotokach podczas zabiegów by-pass
przeprowadzonych w warunkach
kontrolowanej hipotermii z
zatrzymaniem krążenia

Zatrucie cytrynianem

Obj.:
• Są efektem spadku stężenia wapnia

zjonizowanego w surowicy:

• Drżenia mięśniowe
• Drętwienie dystalnych części kończyn
• Mrowienie wokół ust
• Tężyczka
• Wydłużenie odcinka ST w EKG

Zatrucie cytrynianem

Występowanie:
• U noworodków- transfuzje wymienne
• U dorosłych- masywne transfuzje przy

współistnieniu choroby wątroby

• Występują gdy krew przetaczana jest z

prędkością ok. 1l w ciągu 10 min.

W leczeniu stosuje się preparaty wapnia.

Poprzetoczeniowa

hiperkaliemia

Podczas przechowywania krwinek czerwonych,

potas przenika z przestrzeni
międzykomórkowej.

U niektórych dzieci, szczególnie tych z

niewydolnością nerek, istnieje ryzyko
rozwinięcia się hiperkaliemii.

Obj.:
• Zab. serca

Poprzetoczeniowa

hiperkaliemia

Lecz.:
• 10% glukoza i insulina i.v.
• 20 ml 10% chlorku lub glukonianu

wapnia

• 50 ml 8,4% NaHCO3
• Wymiennik żywicowy wiążący potas-

Resenium A

• Hemodializa

Reakcje hipotensyjne

Rozpoznajemy je gdy ciśnienie skurczowe i

rozkurczowe spadnie o co najmniej 10 mm Hg w
stosunku do wartości odnotowanych przed
transfuzją. Spadek RR ustępuje z chwilą
zakończenia przetaczania.

Lecz.:
• Przerwanie transfuzji
• Zapewnienie dostępu żylnego
• Pozycja Trendelenburga
• Przy hipotensji silnie reagującej na podanie

płynów należy podać leki presyjne

Reakcje hipotensyjne

Zapobieganie:

• Wolne przetaczanie preparatu

• Stosowanie specjalnych podgrzewaczy

krwi

Wskazania do ogrzewania krwi:

• Szybkość transfuzji większa niż 50ml/min.

U dorosłych i 15ml/min. U dzieci

• Transfuzja wymienna u noworodków

• Biorcy krwi z klinicznie znaczącymi

zimnymi aglutyninami

Opóźnione reakcje

hemolityczne

Obj.:
• obserwujemy w ciągu 2-6 tyg po

transfuzji

• Gorączka
• Dreszcze
• Żółtaczka
• Duszność
• Może wystąpić niewydolność nerek

Opóźnione reakcje

hemolityczne

W bad lab.:
• Niedokrwistość
• Wzrost poziomu dehydrogenazy

mleczajowej

• Wzrost poziomu bilirubiny
• Wzrost liczby WBC
• Spadek poziomu haptoglobiny
• Obecność nowych p/ciał przeciwko

krwinkom czerwonym

• (+) BTA

Opóźnione reakcje

hemolityczne

Lecz.:
Ze względu na łagodny przebieg u

większości wystarczy obserwacja. W
razie potrzeb-podaż płynów i leków
diuretycznych. W sporadycznych
przypadkach wymagana jest
transfuzja wymienna.

Plamica poprzetoczeniowa

Występuje bardzo rzadko. Chory

wytwarza p/ciała w odp. na antygeny
płytkowe obecne w preparacie, który
jest mu przetaczany.

Obserwuje się trombocytopenię 1-2

tyg. Po transfuzji.

Plamica poprzetoczeniowa

Obj.:
• Głęboka małopłytkowość- plamica-

krwawienia. Małopłytkowość ma
charakter samoograniczający- obj.
ustępują w ciągu 7-48 dni.

Plamica poprzetoczeniowa

Lecz.:
• Plazmafereza
• Immunoglobuliny i.v. 400-500

mg/kg/doba przez 10 dni

• Splenektomia
• Kortykosterydy
• Przetoczenie KKP

Plamica poprzetoczeniowa

Zapobieganie:
Nie możliwym jest zapobieżenie

plamicy występującej po raz
pierwszy.

Podczas kolejnych transfuzji wybiera

się płytki od dawców, którzy nie maja
antygenu, w stosunku do którego
biorca wytworzył p/ciała.

Potransfuzyjna choroba

przeszczep przeciwko biorcy

Obj.:
• Zwykle 2-50 dni po przetoczeniu
• Rumień
• Gorączka
• Biegunka
• Wzrost stężenia bilirubiny
• Wzrost stężenia aktywności enzymów

wątrobowych

• Pancytopenia

Potransfuzyjna choroba

przeszczep przeciwko biorcy

Lecz.:

• Terapia immunosupresyjna (sterydy, cytoksan,

globuliny antymonocytowe- nie dają większych

korzyści

• Napromieniowanie

• Skuteczne jest podawanie składników komórkowych

krwi o działaniu promieniowania jonizującego

gamma.

Śmiertelność wynosi ponad 90%.

• Zapobieganie:
Profilaktyka polega na poddawaniu składników

komórkowych promieniowaniu jonizującemu gamma.

Potransfuzyjna

hemosyderoza

1 jedn. KKCz- ok. 200 mg. Fe.

Występuje u biorców krwi przewlekle

poddających się transfuzjom, którzy przeszli
ich 100 lub więcej.

Fe, które odkłada się w mitochondriach

komórek zakłóca czynność narządów takich
jak: serce, wątroba i gruczoły wydzielania
wewnętrznego.