KRWIODAWSTWO I KRWIOLECZNICTWO

GRUPY KRWI

• •wyznaczane przez występowanie na powierzchni erytrocytów antygenów (cukrowce i białka)

• •uwarunkowane genetycznie

• •niezmienne w ciągu życia osobnika

• •dziedziczone zgodnie z prawami Mendla

• •występują u wszystkich kręgowców

GRUPY KRWI U CZŁOWIEKA

• •> 600 antygenów grupowych

• •najważniejszy (pod względem klinicznym) -AB0

• 
  

KRWIODAWSTWO

• •1 oddanie -450 ml

• •co 8 tygodni (ale nie więcej niż: kobiety -4 x, mężczyźni -6 x w roku)

• •kobiety mogą oddawać krew, jeśli:

Hb>12,5 g%, Ht>38%

• •mężczyźni, jeśli:

Hb>13,5 g%, Ht>40%

KRWIODAWSTWO

•pobranie 450 ml krwi zmniejsza:

• ilość krwi o ok. 10%

• Hb o 1 g%

• Ht o 2%

Fe o ok. 235 mg

KRWIODAWSTWO

• •regularne oddawanie krwi co 3 miesiące zwiększa zapotrzebowanie na Fe o ok. 2,5 mg na dobę (do 3,5-4,5 mg)

• •co 2 miesiące -o ok. 4 mg na dobę(do 5-6 mg)

• •po oddaniu krwi -wzrost produkcji EPO, 3-5 krotny wzrost tempa erytropoezy, wzrost poziomu retikulocytów we krwi

• •normalizacja poziomu RBC -po ok.8 tygodniach u kobiet i 5 tygodniach u mężczyzn

• •dawcy wielokrotni -grupa wysokiego ryzyka wystąpienia niedoborów Fe (syderopenii)

• •wyniki badańprzed oddaniem krwi (Hb, Ht) dyskwalifikują6-8% dawców

• •kwalifikacja na podstawie wartości Hb i Ht nie wyklucza jednak dawców z wyczerpanymi rezerwami tkankowymi Fe

• •najlepszy wskaźnik zawartości Fe w organizmie -poziom ferrytyny surowiczej (FRT)

PREPARATY KRWIOPOCHODNE

• •koncentrat krwinek czerwonych (KKCz)

• •KKCz przemywany NaCl

• •mrożone KCz w glicerolu

• •koncentraty płytkowe

• •koncentraty ubogo leukocytarne (KCz, PLT)

• •koncentrat granulocytów

• •osocze świeżo mrożone (FFP)

• •krioprecypitat

• •koncentrat czynnika VIII

• •koncentrat czynnika IX

• •albumina

• •immunoglobuliny

• •antytrombina

• •kleje fibrynowe

PRZESZCZEPY KRWIOTWÓRCZE

WSKAZANIA DO PRZESZCZEPU KRWIOTWÓRCZEGO

• •ostra i przewlekła białaczka limfoblastyczna

• •ostra i przewlekła białaczka szpikowa

• •ziarnica, chłoniaki nieziarnicze

• •niektóre guzy lite: sutka, płuc, jajnika, jądra

• •ciężka niedokrwistość aplastyczna

• •niedokrwistości wrodzone: talasemia, drepanocytoza

• •zespoły niedoborów odpornościowych

ŹRÓDŁA KOMÓREK MACIERZYSTYCH

1. Szpik kostny

2. Krew obwodowa

3. Krew pępowinowa

Pierwsze przeszczepy szpiku: lata 60 XX w.

Użycie krwi obwodowej i pępowinowej możliwe dzięki zastosowaniu przeciwciał monoklonalnych (MAB) do ilościowego oznaczania komórek macierzystych.

PRZESZCZEP SZPIKU (KRWOTWÓRCZYCH KOMÓREK MACIERZYSTYCH)

1. Autologiczny -szpik własny

2. Syngeniczny -szpik bliźniaka jednojajowego

3. Allogeniczny -szpik dawcy spokrewnonego lub niespokrewnionego

GŁÓWNY UKŁAD ZGODNOŚCI TKANKOWEJ (MHC)ANTYGENY ZGODNOŚCI TKANKOWEJ (HLA)

HLA -Human Leucocyte Antigen (obecne m. in. na powierzchni leukocytów) -stanowią informację, czy komórki należą do własnego organizmu, czy są obce

> 750 000 kombinacji alleli (kodowane przez > 100 genów na 6 chromosomie)

cząsteczki MHC wiążą i prezentują antygen limfocytom T-inicjują odpowiedź immunologiczną, a więc odpowiedzialne są także za rozpoznanie przeszczepionych komórek

KLASY ANTYGENÓW ZGODNOŚCI TKANKOWEJ (HLA)

I - HLA-A, B, C - obecne na wszystkich komórkach jądrzastych i płytkach, stymulują produkcję przeciwciał przez LIM-B i kontrolują specyficzność LIM-Tc

II - HLA-D, DR, DQ, DP - obecne przede wszystkim na LIM-B, makrofagach, aktywnych LIM-T, komórkach naskórka i plemnikach, nieobecne na LIM-T spoczynkowych, płytkach i granulocytach

III - należą do nich czynniki dopełniacza - biorą udział w aktywacji układu dopełniacza, opsonizacji i powstawaniu czynników chemotaktycznych

ILOŚCIOWE OZNACZANIE KRWIOTWÓRCZYCH KOMÓREK MACIERZYSTYCH

wczesny marker KKM -CD34

posiada go: 1-4% komórek jednojądrzastych szpiku

0,1% komórek krwi

PRZESZCZEP SZPIKU

1. Pobranie od dawcy (ok. 1-1,5 dm3, punkcja miednicy / mostka (200-300 aspiracji z różnych miejsc)

2. Przygotowanie szpiku (usunięcie RBC, LIM-T, chorych komórek -w przypadku autologicznego)

3. Zniszczenie chorego szpiku biorcy

4. Dożylne podanie preparatu

UCZYNNIENIE PRZESZCZEPIONEGO SZPIKU

2-3 tyg.

prawidłowe liczebności wszystkich komórek -ok. 3 mies.

PRZYJĘCIE PRZESZCZEPU -CAŁKOWITE ZNISZCZENIE KOMÓREK KRWIOTWÓRCZYCH BIORCY

KREW PĘPOWINOWA

Potencjał proliferacyjny 2-3 razy wyższy niż szpiku

mniejsze ryzyko odrzutu

brak ryzyka dla dawcy ilość: ok. 100 ml

zawiera wystarczającą liczbę komórek macierzystych do podjęcia czynności szpiku u biorcy

czas odnowy granulocytów i płytek dłuższy niż przy przeszczepie szpiku

czystą frakcję komórek macierzystych można namnażać ex vivo(dla biorców o większej masie ciała)

krew pępowinową można przechowywać przez długi czas zamrożoną w ciekłym azocie

---