SYSTEMY UBEZPIECZEŃ ZDRWOTNYCH W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ

Aktualnie opieka długoterminowa realizowana jest w Polsce
w dwu obszarach:

• ochrony zdrowia
• pomocy społecznej.

Opieka nad człowiekiem starszym, przewlekle chorym,

niepełnosprawnym jest oparta na wzajemnym współdziałaniu

podmiotów świadczących usługi w sektorze opieki zdrowotnej i

pomocy społecznej.

Do opieki długoterminowej kwalifikują się osoby z:

• chorobą przewlekłą
• pogłębiającą się niepełnosprawnością, u których wystąpiły, bądź

mogą wystąpić powikłania związane z długotrwałym
unieruchomieniem.

Są to chorzy z dużymi deficytami w samo opiece i samopielęgnacji,

którzy nie kwalifikują się do leczenia szpitalnego, ale wymagają

stałej profesjonalnej pielęgnacji, rehabilitacji i opieki.

W ramach ubezpieczenia zdrowotnego w Narodowym
Funduszu Zdrowia pacjent może korzystać z
następujących form i usług oferowanych w zakresie
opieki długoterminowej:

1. Stacjonarna opieka długoterminowa realizowana w:
• zakładach opiekuńczo-leczniczych (ZOL);
• zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych (ZPO);

2. Pielęgniarska opieka długoterminowa realizowana w domu

chorego;

3. Domowa opieka nad pacjentami wentylowanymi

mechanicznie.

Źródła finansowania

• 70% środki uzyskane z NFZ

• 25% dopłaty z emerytur i rent pacjentów

• 3% darowizny podmiotów prawnych i

prywatnych

• 2% usługi komercyjne

Za opiekę długoterminową odpowiedzialne są gminy.

Jest ona finansowana z:

• podatków lokalnych,
• dotacji państwowych
• opłat beneficjentów.

Większość osób korzystających z opieki długoterminowej to osoby
powyżej 65 roku życia.

Leczenie chorób przewlekłych zapewniają szpitale przy ośrodkach
zdrowia.

Opieka długoterminowa dla osób starszych jest udzielana przede
wszystkim w:

• warunkach stacjonarnych
• oddziałach ośrodków zdrowia
• domach opieki dla osób starszych.

Większość tych domów należy do gmin, jednak część z nich to

instytucje prywatne i prowadzone przez organizacje pozarządowe.

Gminne ośrodki zdrowia blisko współpracują z domami opieki dla

osób starszych, z reguły lekarz ośrodka zdrowia udziela świadczeń

zdrowotnych w domu opieki 1-2 razy w tygodniu.

Gminy zapewniają także opiekę długoterminową w formie domowej

opieki pielęgniarskiej (całodziennej lub przez część dnia), szpitali

dziennych i innych ośrodków dziennej opieki.

Osoby starsze i niepełnosprawni mogą także zamieszkać w domach,

w których mają własne mieszkania, lecz są objęci opieką

pielęgniarską, otrzymują posiłki i inną niezbędną im pomoc.

Polityka społeczna preferuje objęcie takich osób opieką w ich

środowisku domowym, niż w instytucjach opiekuńczych. Liczba

łóżek w zakładach pielęgnacyjnych spadła w ostatnich 10 latach o

30 proc. Wzrasta natomiast liczba mieszkańców domów dla osób

starszych oraz liczba łóżek w oddziałach stacjonarnej opieki

długoterminowej w ośrodkach zdrowia.

Obecnie fińska służba zdrowia dysponuje ok. 12,3 tys. łóżek w

stacjonarnej opiece długoterminowej w zakresie

podstawowej opieki zdrowotnej oraz 2,2 tys. łóżek w

długoterminowej opiece specjalistycznej.

Domy dla osób starszych mają ok. 20 tys. miejsc, udzielając

7 675 950 osobodni rocznie.

Opłaty za opiekę długoterminową nie mogą
przekroczyć 80 proc. miesięcznych dochodów

pacjenta. Po pobraniu tej opłaty pacjentowi

musi pozostać co najmniej 76 EURO.

Osoby, które w związku z chorobą lub niepełnosprawnością nie

są w stanie samodzielnie wykonywać codziennych czynności

życiowych i potrzebują pomocy przy pielęgnacji ciała,

odżywianiu się lub poruszaniu się, są uprawnione do

świadczeń w ramach ubezpieczenia opiekuńczego.

Jest to obowiązkowe ubezpieczenie zarówno dla osób

podlegających ubezpieczeniu chorobowemu w kasie

chorych, jak posiadających prywatne ubezpieczenie

zdrowotne.

Ubezpieczeniem opiekuńczym zarządzają kasy chorych i

prywatni ubezpieczyciele.

Składka na to ubezpieczenie wynosi 1,7 proc.

miesięcznego dochodu brutto, odprowadzana jest w

połowie przez pracodawcę i pracownika (po 0,85 proc).

W zależności od potrzeb przysługuje:

• opieka domowa,
• opieka ambulatoryjna
• opieka stacjonarna.

Kasa pokrywa koszty tych świadczeń do określonych limitów.

Można ubiegać się o pokrycie kosztów opiekuna lub o

profesjonalne świadczenia ambulatoryjne.

Członkowie rodziny ubezpieczonego sprawujący nad nim opiekę

mają prawo do nieodpłatnych kursów w zakresie opieki i są objęci

ubezpieczeniem wypadkowym, rentowym i emerytalnym.

W przypadku, gdy opieka domowa lub ambulatoryjna jest
niewystarczająca, ubezpieczony może skorzystać z:

• opieki stacjonarnej w klinikach dziennych i nocnych,
• domach dla osób starszych
• specjalnych zakładach pielęgnacyjnych.

Osoby przewlekle chore ponoszą ogólnie

obowiązujące dopłaty do usług

medycznych w zmniejszonym

wymiarze.

Rocznie nie mogą one przekroczyć 1

proc. dochodów brutto.

Przewlekle chorzy, którzy otrzymują

pomoc społeczną, płacą dopłaty w

wysokości 36 EURO rocznie.

W Wielkiej Brytanii odpowiedzialność za opiekę

długoterminową ponoszą wspólnie wydziały opieki społecznej

lokalnych władz i Narodowa Służba Zdrowia (NHS).

Władze lokalne są zobowiązane do opracowania miejscowej karty

praw w zakresie opieki długoterminowej (local charter for

long term care).

Karta ta zawiera informacje dotyczące uprawnień mieszkańców do

przysługującej im opieki zdrowotnej, opieki społecznej i świadczeń z

ubezpieczenia zdrowotnego w przypadku, gdy potrzebują pomocy.

Egzemplarz karty można uzyskać w wydziale opieki społecznej

lokalnych władz i w organizacjach pozarządowych.

Wydział opieki społecznej jest odpowiedzialny za:

• rozpoznanie potrzeb w zakresie opieki długoterminowej na

obszarze swojej działalności

• ustalanie priorytetów i planów.

Świadczenia zdrowotne udzielane przez NHS są przeważnie

bezpłatne, poza leczeniem stomatologicznym i lekami, z tym,

że dla osób powyżej 60 roku życia te ostatnie również są

nieodpłatne.

Za pobyt w zakładach pielęgnacyjnych i domach dla osób starszych

ponosi się opłatę zależną od wielkości majątku. Osoba posiadająca

majątek przekraczający 16 tys. funtów pokrywa koszty opieki

stacjonarnej w całości, natomiast posiadanie majątku wielkości 10-16

tys. funtów zobowiązuje do ponoszenia części tych kosztów.

Zasady odpłatności za opiekę domową ustalają władze lokalne,

uwzględniając możliwości pacjenta.

Wielkiej Brytanii odchodzi się od opieki instytucjonalnej na rzecz

otoczenia potrzebujących opieką w ich własnym środowisku.

W zakresie stacjonarnej opieki długoterminowej funkcjonują:

• zakłady pielęgnacyjne
• domy dla osób starszych.

Prowadzą je zarówno władze lokalne, jak i osoby prywatne.

Polityka państwowa preferuje rozwój prywatnego sektora w obszarze opieki

długoterminowej.

Również opieka domowa w coraz większym zakresie jest przejmowana

przez prywatnych świadczeniodawców

Obecnie wdrażany jest system niezależnego nadzoru nad takimi placówkami.

Opieka długoterminowa nad osobami starszymi jest świadczona

prawie wyłącznie przez sektor prywatny.

Greckie władze lokalne prowadzą:

• ośrodki dla osób starszych (320 ośrodków dla osób starszych KAPI,

zapewnia im leczenie profilaktyczne i recepty)

• ośrodki opieki społecznej i profilaktyki (świadczą m.in. usługi

rehabilitacyjne dla osób ze specjalnymi potrzebami)

W ośrodkach obydwu typów zatrudniony jest personel

pielęgniarski a także lekarz opiekujący się przewlekle chorymi,

by nie musieli udawać się do szpitali czy przychodni po

recepty.

Leczenie przewlekłe zapewniane jest w szpitalach i klinikach, oraz po

wypisaniu ze szpitala w ośrodkach opieki społecznej.

W Grecji tak jak innych państwach śródziemnomorskich takie

osoby tradycyjnie otoczone są opieką przez członków rodziny

Opieką długoterminową w Holandii zarządzają regionalne

urzędy opiekuńcze przy radach gmin.

Dobierają one pakiet świadczeń dostosowany do indywidualnych

potrzeb pacjenta. Osoba przewlekle chora może wystąpić do

swojej gminy o zapewnienie jej opieki lub wypłatę zasiłku, który

pozwoli na opłacenie kosztów tej opieki.

Koszty opieki długoterminowej pokrywane są z obowiązkowego

ubezpieczenia opiekuńczego. Składka wynosi ok. 10 proc.

dochodu.

Ponadto pacjenci przebywający w zakładach opiekuńczych ponoszą

pewne opłaty uzależnione od wysokości ich dochodów.

Jeśli chcą korzystać z dodatkowych świadczeń, które nie przysługują

w ramach ubezpieczenia opiekuńczego, muszą ponieść ich koszty.

W 2000 roku te dobrowolne opłaty stanowiły 3,6 proc. budżetu

domowej opieki nad osobami starszymi oraz 25 proc. budżetu

zakładów opiekuńczych.

Podobnie jak w wielu innych państwach, pierwszeństwo nad

opieką instytucjonalną ma opieka domowa. Korzysta z niej

12 proc. osób powyżej 65 roku życia.

W ramach opieki domowej wypożyczane są urządzenia niezbędne do

pielęgnacji na okres maksymalnie 26 tygodni.

Osoby wymagające opieki, która nie może być udzielana

wyłącznie w środowisku domowym, mogą korzystać z opieki

półstacjonarnej w domach dziennego pobytu i zakładach

pielęgnacyjnych.

Za opiekę nad osobami chorymi przewlekle i na choroby

nieuleczalne w fazie terminalnej, po wypisaniu pacjenta ze

szpitala, odpowiedzialne są gminy.

Opiekę tę świadczą prowadzone przez gminy:

• zakłady pielęgnacyjne w ramach dziennego pobytu
• zakłady pielęgnacyjne w ramach stałego pobytu.

Jednakże tak długo, jak to tylko możliwe, udzielana jest opieka

domowa.

Preferowana jest opieka domowa wykonywana przez pielęgniarki i pomoce

domowe zatrudnione przez gminę.

Wiele gmin zapewnia całodobową opiekę domową.

Pobyt w zakładzie pielęgnacyjnym jest współfinansowany przez

pacjenta według stawek obliczonych z uwzględnieniem jego

dochodu.

Stała opieka domowa jest nieodpłatna, natomiast w przypadku czasowej

opieki pacjent ponosi opłaty uzależnione od jego dochodów.

We Francji istnieją placówki opieki długoterminowej oraz domy dla

osób starszych.

Zakłady opieki długoterminowej sprawują opiekę nad osobami

wymagającymi stałego nadzoru medycznego, niezdolnymi do

samodzielnego życia. Większość pacjentów tych placówek, to osoby

powyżej 75 roku życia, którym domy dla osób starszych nie są w stanie

zapewnić odpowiedniej opieki. Znaczna większość z nich należy do sektora

publicznego. Świadczenia z zakresu stacjonarnej opieki długoterminowej

traktowane są jako świadczenia z zakresu leczenia szpitalnego.

Część kosztów opieki długoterminowej pokrywana jest z ubezpieczenia

zdrowotnego, zaś pozostałe koszty z opłat pacjentów, których

wysokość jest ustalana dla każdego zakładu przez Radę Generalną

departamentu, na którego obszarze znajduje się dany zakład.

Długoterminową opiekę domową dla osób starszych zapewniają gminy.

Przysługuje ona w przypadku, gdy zaleci ją lekarz. Mogą z niej

korzystać osoby powyżej 60 roku życia, które są chore lub

niesamodzielne, lecz nie wymagają hospitalizacji.

Lekarz instytucji ubezpieczeniowej może zadecydować o przyznaniu

opieki także osobie, która nie osiągnęła wieku 60 lat, o ile jej stan

zdrowia tego wymaga.

Koszty opieki pokrywane są z ubezpieczenia społecznego, poza

kosztami kinezyterapii, leków i honorariami lekarzy, które

są najpierw opłacane przez pacjenta, a następnie

refundowane na zasadach ogólnych.

Odpowiedzialność za opiekę długoterminową została w dużej

mierze przekazana władzom jednostek autonomicznych.

Obowiązuje współpłacenie za niektóre świadczenia z zakresu tej

opieki, jednakże z reguły pobyt w szpitalach dziennych jest

nieodpłatny.

W państwowych zakładach pielęgnacyjnych świadczenia zdrowotne

zapewniane są przez państwową służbę zdrowia.

W przypadku osób wymagających długoterminowej opieki, opieka

społeczna pokrywa tę część kosztów okularów, protez i innych

urządzeń medycznych, która, zgodnie z uregulowaniami dotyczącymi

państwowej służby zdrowia, jest odpłatna przez pacjenta.

W obszarze opieki stacjonarnej nad osobami starszymi ilość łóżek jest

niewystarczająca w stosunku do zapotrzebowania. Na 100 osób

powyżej 65 roku życia przypadało 2.83 łóżka. Jedynie 30 proc. łóżek

znajduje się w domach państwowych, choć odsetek ten ostatnio

wzrasta.

Miejsca w instytucjach państwowych są przyznawane po
uwzględnieniu takich kryteriów, jak:

• status społeczny,
• sytuacja rodzinna i majątkowa,
• stan zdrowia,
• wiek itd.

Warunki pobytu w domach są na różnym poziomie, nie ma w

tym zakresie jednolitych regulacji obowiązujących na

terytorium całego państwa.

Szacuje się, że w 1998 r. 10 proc. miejsc znajdowało się w placówkach

nie posiadających urzędowej akredytacji.

Długoterminowa opieka domowa jest prowadzona przez

większość gmin, jednakże dostęp do tych świadczeń jest

ograniczony.

Document Outline