Nowotwory jajnika o

granicznej złośliwości

(NJGZ)

Nowotwory jajnika

pochodzenia

nabłonkowego

• Nowotwory łagodne
• Nowotwory o granicznej

złośliwości

• Nowotwory złośliwe

Rys historyczny

• 1929

rok - Taylor po raz pierwszy

opisał nowotwory jajnika o
granicznej złośliwości.

• 1971

rok - FIGO

• 1973

rok - WHO zaakceptowało i

włączyło do klasyfikacji nowotwory
jajnika o granicznej złośliwości
jako odrębną grupę nowotworów
jajnika pochodzenia nabłonkowego

.

Nazewnictwo

• borderline tumor (guz o granicznej

złośliwości)

• tumor of borderline malignancy (guz o

granicznej złośliwości)

• tumor of low malignant potential (guz o

potencjalnie małej złośliwości)

• proliferative tumor (guz proliferujący)
• tumor (carcinoma) of low grade malignancy

(guz (nowotwór) o niskim poziomie
złośliwości)

Histologiczne kryteria

rozpoznawania

nowotworów jajnika o

granicznej złośliwości

– Epithelial budding

– proliferacja komórek

nabłonkowych zazwyczaj w formie małych brodawek bez
rdzenia łącznotkankowego. Tendencja pojedynczych
komórek i grup komórek do złuszczania się do światła
torbieli.

– Wielowarstwowość nabłonka

– komórki nabłonkowe

pokrywające brodawki i wyściełające światło gruczołowe
układają się wielowarstwowo.

– Aktywność mitotyczna

– wzrost normalnie niskiej

aktywności mitotycznej nowotworów łagodnych.

– Atypia komórkowa

– wzrost stosunku jądra do

cytoplazmy, zmiany w strukturze chromatyny jądrowej,
nieprawidłowości kształtu, wielkości i liczby jąderek.

– Brak naciekania podścieliska

.

Histologiczne kryteria

rozpoznawania nowotworów

jajnika o granicznej złośliwości

•

W odniesieniu do nowotworów jajnika o granicznej
złośliwości typu śluzowego

Hart

i

Norris

zaproponowali inne kryterium histologicznego
rozpoznawania - ilość warstw nabłonka.

•

Nabłonek posiada do 3 warstw - nowotwór jajnika
o granicznej złośliwości.

•

Nabłonek posiada 4 i więcej warstw - nowotwór
złośliwy.

• NJGZ z mikroinwazją

• inwazja podścieliska nie przekracza 3

mm.

» Nayar R, Siriaunkul S, Robbins KM.

Microinvasion in low malignant potential
tumors of the ovary. Hum Pathol 1996;27:521-7.

Epidemiologia

NJGZ stanowią

9,2-16,3

% wszystkich

niełagodnych nowotworów jajnika
pochodzenia nabłonkowego.

Współczynnik zachorowania na NJGZ w USA
wynosi

24,7

na 1 000 000 kobiet.

Harlow BL, Weiss NS, Lofton S.

Epidemiology of borderline

ovarian

tumors. J Nat Cancer Inst 1987;78:71-4

Można spodziewać się w Europie rocznie 9
300 nowych zachorowań na NJGZ.

Czynniki ryzyka

mała płodność ( nieródki oraz kobiety, które rzadko rodziły)
doustna antykoncepcja redukuje ryzyko zachorowania

Casagrande JT, Pike MC, Ross RK. “Incessant ovulation” and

ovarian cancer.

Lancet 1979;2:170-3.

wyższe ryzyko zachorowania wśród kobiet leczonych z powodu
niepłodności z zastosowaniem środków stymulujących owulację
( clomifen, kobiety poddane IVF)

Rossing MA, Daling JR, Weiss NS. Ovarian tumors in a cohort of

infertile women.

N Engl J Med. 1994;331:771-6.
Nijman HW, Burger CW, Baak JPA. Borderline malignancy of the

ovary and controlled

hyperstimulation. Eur J Cancer

1992;28:19971-3

Goldberg GL, Runowicz CD. Ovarian carcinoma of low malignant

potential, infertility

andinduction of ovulation-is there a

link? Am J Obstet Gynecol 1992;166:853-4

stosowanie talku w preparatach do higieny intymnej

Harlow BL, Weiss NS. A case-control study of borderline ovarian

tumors: the influence of perineal exposure to talc. Am J Epidemiol
1989;130:390-4.

pozytywny wywiad rodzinny nie ma związku z zachorowalnością
na NJGZ

Harlow BL, Weiss NS. Familial ovarian cancer: A population-

based case control study.

Am J Epidemiol 1989;130:1071-2

Objawy kliniczne

• ból podbrzusza (31%)
• powiększenie obwodu brzucha

(52%)

• nieprawidłowe krwawienia z dróg

rodnych (10%)

• przebieg bezobjawowy (12%)

Stopień zaawansowania

• Według danych Kaern i wsp.
• I - 84,1%,
• II - 5,4%
• III - 10,5%

Wszczepy (implanty) otrzewnowe:

łagodne
nieinwazyjne

typ nabłonkowy
typ desmoplastyczny

inwazyjne

Mc Gaughey WTE, Kirk ME, Lester W. Peritoneal
lesions associated with proliferative serous tumors of
the ovary. Histopathol 1984;8:195-208.
Michael H, Roth LM. Invasive and non-invasive
implants in ovarian serous tumors of low malignant
potential. Cancer 1986;57:1240-7.

Teorie tworzenia wszczepów

otrzewnowych w NJGZ

• przerzuty z ogniska

pierwotnego.

• wieloogniskowa metaplazja i

neoplazja mezothelium.

• Russell P, Bannatyne PM, Solomon HJ. Multifocal tumorigenesis

in the upper female genital tract: Implications for stagement and
management. Int J Gynecol Pathol 1985;4:192.

• Mc Gaughey WTE, Kirk ME, Lester W. Peritoneal lesions

associated with proliferative serous tumors of the ovary.
Histopathol 1984;8:195-208.

Postacie

histologiczne

• Surowicze - 54%
• Śluzowe - 36%
• Endometrialne - 5%
• Guz Brennera - 3%
• Mezonefroidalne - 1%
• Mieszane - 1%

Leczenie operacyjne

chorych z NJGZ

• oszczędzające
• radykalne

Rodzaje operacji

oszczędzających

Rodzaje operacji radykalnych

Częstość ciąż i porodów po

leczeniu oszczędzającym

• 10-40% chorych po operacji oszczędzającej

zachodzi w ciążę

• W grupie 42 chorych leczonych oszczędzająco

po operacji pierwotnej

10

chorych

(23,8%)

zaszło w ciążę i urodziło zdrowe dzieci, w tym
2 chore rodziły 2 razy, a jedna chora 3 razy.

Leczenie uzupełniające

• Nie ma zgodności co do skuteczności i celowości

stosowania w NJGZ chemioterapii czy
radioterapii po wykonanej operacji chirurgicznej

• Zastosowanie leczenia uzupełniającego jest

obarczone szeregiem niekorzystnych działań
ubocznych i w niezaawansowanych NJGZ nie
poprawia wyników leczenia

• W zaawansowanych NJGZ odsetek pozytywnych

odpowiedzi na chemioterapię jest niski i wynosi
11%-25%

Nawrót procesu

nowotworowego

• Wznowa w NJGZ występuje w 7-10%

przypadków i najczęściej dotyczy
chorych z NJGZ w wyższym (III i IV)
stopniu zaawansowania

• W NJGZ istnieje tendencja do

późnego występowania wznów, po 10
i 20 latach od zabiegu pierwotnego

Nawrót procesu

nowotworowego

• Występowania w NJGZ wznów w różnym

okresie czasu po operacji pierwotnej, a

zwłaszcza tendencja do nawrotów po wielu

latach od rozpoznania i leczenia choroby

zasadniczej wymusza konieczność

regularnej kontroli ginekologicznej chorych

połączonej z badaniem ultrasonograficznym

dopochwowym oraz oznaczeniem wartości

markera CA 125. Obserwacja chorych, z

uwagi na biologię tej grupy nowotworów

nabłonkowych, powinna być wieloletnia i

obejmować okres 15 – 20 lat (20).

Przeżycie chorych z NJGZ

• Wg. Aure

– 5-letnie

96%

– 10-letnie

92%

– 15-letnie

87%

– 20-letnie

76%

• Wg. Leake

– 5-letnie

97%

– 10-letnie

95%

– 15-letnie

92%

– 20-letnie

89%

Czynniki prognostyczne w

NJGZ

• cechy morfometryczne
• ploidia DNA

Czynniki prognostyczne w

NJGZ

• cechy morfometryczne (np. MAI,

VPE, MNA )

• ploidia DNA ( metoda statycznej lub

przepływowej cytometrii )

» Baak JP, Fox H, Langley FA. The prognostic value of

morphometry in ovarian epithelial tumors of
borderline malignancy. Int J Gynecol Pathol
1985;4:186-91.

» Kaern J, Trope C, Kristensen GB. DNA ploidy - The

most important prognostic factor in patients with
borderline tumors of the ovary. Int J Gynecol Cancer
1993;3:349-58.

Podsumowanie

• NJGZ często dotyczą kobiet młodych w wieku rozrodczym.

• Najczęściej są rozpoznawane w I stopniu zaawansowania wg

FIGO.

• Najczęściej występujące postacie histologiczne NJGZ :

surowicze i śluzowe.

• Leczenie operacyjne – indywidualne podejście do pacjenta –

możliwe leczenie oszczędzające, dokładny staging wymagany.

• Leczenie uzupełniające w NJGZ nadal kontrowersyjne – niski

odsetek pozytywnych odpowiedzi na chemioterapię.

• Wymagany długi okres obserwacji pacjenta – do 20 lat,

regularne badanie ginekologiczne + USG transvaginalne +

CA 125.

• Znajomość czynników prognostycznych – ploidia DNA, cechy

morfometryczne.

• NJGZ w porównaniu do nowotworów złośliwych jajnika rokują

dobrze

.