Leki wpływające na układ oddechowy

Lek. med. Magdalena Michalska

Lek. med. Krzysztof Marosz

Astma

Astma oskrzelowa jest przewlekłym procesem

zapalnym dróg oddechowych. Proces zapalny

prowadzi do nadreaktywności dróg

oddechowych, czego wynikiem są nawracające

epizody świszczącego oddechu, duszności i

kaszlu, występujące zwłaszcza w nocy lub we

wczesnych godzinach rannych. Objawom tym

towarzyszy uogólnione, ale zmienne

ograniczenie przepływu powietrza przez drogi

oddechowe, które zwykle jest odwracalne

spontanicznie lub pod wpływem leczenia

Astma

Ograniczenie przepływu powietrza jest spowodowane

przez



Skurcz mięśni gładkich oskrzeli



Obrzęk błony śluzowej oskrzeli



Przebudowę ściany oskrzeli – przy długim czasie

trwania choroby

Zaostrzenia są spowodowane przez: zakażenia,

zimno, wysiłek fizyczny, alergeny

chemiczne

związki drażniące, leki

, a także czynniki

psychiczne.

Leczenie astmy

Rozszerzające oskrzela



Betaadrenomimetyki



Metyloksantyny



Cholinolityczne

P/zapalne i p/alergiczne



Glikokortykosterydy



Inhibitory rozpadu kom. tucznych



Inhibitory i antagoniści leukotrienów

Pomocnicze – wykrztuśne, chemioterapeutyki.

β2 – adrenomimetyki wziewne

Mechanizm działania:
1.Stymulacja receptorów β2 komórek mięśni gładkich

drzewa oskrzelowego prowadzi do:

• rozluźnienia mięśni
• rozszerzenia oskrzeli
2.Hamowanie uwalniania mediatorów:

• z komórek tucznych
• z monocytów

Usuwanie śluzu poprzez wpływ na czynność rzęsek

β

2

-

mimetyki

Postaci leku:
• Wziewne występują jako:

inhalatory odmierzające

dawki, nebulizatory

• Doustne
• Dożylne

Nebulizer, dysk, inhalator,

spacer

Beta – adrenomimetyki wziewne

Krótkodziałające (SABA):



Działanie rozpoczyna się po 30 -60 min i trwa 2-6 h



fenoterol, salbutamol, orcyprenalina, terbutalina



Stosujemy je TYLKO w czasie napadu ostrej

duszności do 2-3 razu dziennie



Chorzy na astmę powinni nosić ze sobą inhalator

zawierający te leki



W przypadku astmy sporadycznej można je

stosować w monoterapii

Beta – adrenomimetyki



Długodziałające (LABA): formoterol i salmeterol



Stosowane zapobiegawczo w przewlekłym leczeniu

astmy



NIE stosujemy ich doraźnie tak jak

krótkodziałających



Zawsze należy go stosować razem z GKS

Wszystkie beta – adrenomimetyki powodują

rozszerzenie oskrzeli poprzez rozkurcz ich mięśni

gładkich.

Mogą być podawane dożylnie, domięśniowo,

podskórnie, wziewnie i doustnie. Preferowana droga

- WZIEWNA.

Beta – adrenomimetyki



Działania niepożądane



zaburzenia rytmu (głównie orcyprenalina),



spadek stężenia potasu we krwi,



drżenia mięśniowe



cukrzyków mogą wywołać wzrost stężenia glukozy we

krwi



w przebiegu długotrwałego stosowania obserwuje się

rozwój tolerancji („down" regulacja receptorów, której

zapobiegają glikokortykosteroidy)



rozwój nadreaktywności oskrzeli (wzrasta ilość ataków

astmatycznych) zapobiegają glikokortykosteroidy

Metyloksantyny



Naturalne alkaloidy takie jak kofeina, teobromina

i stosowana w leczeniu astmy teofilina oraz

aminofilina



Rozkurcza mięśnie gładkie oskrzeli i naczyń w płucach

oraz zmniejsza opór naczyniowy w płucach



Działanie rozukurczające porównywalne do β2-

mimetyków



Stosuje się w formie doustnej i dożylnej



Metyloksantyny są lekami alternatywnymi, bądź

uzupełniającymi i stosowane w połączeniu ze

steroidami i innymi lekami przeciwastmatycznymi, gdy

działanie β2- mimetyków jest niewystarczające

Metyloksantyny



Jest dobrze tolerowany, mogą wystąpić: nudności,

bóle głowy, zaczerwienienie twarzy, spadek ciśnienia.



P/wsk: świeży zawał serca, nadciśnienie, zaostrzenie

ch. wrzodowej, niewydolności serca, tachyarytmii i

obrzęku płuc.

• Działanie poza układem oddechowym

• OUN: pobudzające, zaburzenia snu, drgawki
• Ukł. Krążenia: pobudzenie pracy serca (ino+,

chrono+)
rozszerzenie naczyń, spadek ciśnienia, zwiększona

diureza

Leki cholinolityczne



Bromek ipratropium



Blokuje nieselektywnie różne rec. muskarynowe,



Nie zagęszcza śluzu w przeciwieństwie do atropiny



Po podaniu wziewnym działa po 5 – 10 min przez 4 - 7

h



Rozszerza oskrzela (antagonista receptora M), wzmaga

oczyszczanie rzęskowe



Ponieważ jest mniej skuteczny niż beta –

adrenomimetyki stosuje się do jako lek pomocniczy



Stosowany z β2-mimetykami zwiększa ich skuteczność

Leki cholinolityczne



Skuteczny w zwężeniu oskrzeli powstałych w wyniku

nadmiernej impulsacji przywspółczulnej (różna u

różnych osób)



Stosowany w nebulizacji

• Skuteczny w napadach o pochodzeniu

psychogennym



Działania niepożądane:



rzadko może wywołać paradoksalny skurcz

oskrzeli,



powoduje suchość w ustach i kaszel przy

długotrwałym stosowaniu

GKS – glikokortykosterydy



Najskuteczniejsze leki kontrolujące przebieg astmy:



Zmniejszają napływ kom zapalnych,



Zmniejszają obrzęk błony śluzowej



Zmniejszają wydzielanie śluzu



Wpływają korzystnie na odbudowę prawidłowego

nabłonka dróg oddechowych.



Zmniejszają przepuszczalność naczyń włosowatych



Zapobiegają „down” regulacji wywołanej przez β2-

mimetyki

GKS – glikokortykosterydy

W astmie stosujemy



GKS wziewne – budezonid i beklometazon,

propionian flutykazonu



GKS o działaniu ogólnym – prednizon,

metyloprednizolon, deksametazon.



GKS o działaniu ogólnym podawane i.v.:

hydrokortyzon

Sterydy wziewne



Zaczynamy terapię od jak najmniejszej skutecznej

dawki



Prawie całkowicie metabolizowane są w wątrobie już

po pierwszym przejściu co zmniejsza ich działania

niepożądane

Do działań niepożądanych należą



Grzybica jamy ustnej - płukanie jamy ustnej po

inhalacji!



Suchość i krwawienia błon śluzowych



Chrypka i kaszel



Alergia kontaktowa

Sterydy działające ogólnoustrojowo

Stosowane w ciężkich postaciach astmy



GKS o krótkim okresie działania np. hydrokortyzon –

stosowany w przerywaniu stanu astmatycznego,

podawany dożylnie,



GKS o średnio długim okresie działania np.

prednizon, metyloprednizolon – stosowane do

przerywania i zapobiegania stanom

astmatycznym, podawane doustnie,



GKS o przedłużonym okresie działania np.

deksametazon – stosowany tylko w celu

zapobiegania stanom astmatycznym, podawany

doustnie

Inhibitory rozpadu kom tucznych

Kromoglikan disodowy i nedokromil



hamują rozpad kom tucznych hamując w tyn sposób

reakcją alergiczną



Skuteczność jest dużo mniejsza niż pozostałych leków

przeciwastmatycznych



Są bardzo dobrze tolerowane, mają mało skutków

ubocznych.



Podawane wziewnie szczególnie skuteczne gdy możemy

określić czynnik wywołujący napada astmy – np. pyłki drzew



Nie przerywają napadów astmatycznych stosowane są

w prewencji

Ketotifen – mech. Działania i zastosowanie jak wyżej,

dodatkowo blokuje rec. H1 – ostrożnie przy prowadzeniu

pojazdów

Antagoniści i inhibitory leukotrienów



Antagoniści – zafirlukast, montelukast,



Inhibitory syntezy leukotrienów – zileuton



Stosowane w długotrwałym leczeniu astmy i

zapobieganiu napadom, nie są stosowane do

przerywania napadu astmy.



Są zwykle dobrze tolerowane ale mogą czasami

powodować bóle głowy, nudności, biegunki.



Podawane doustnie



Przeciwwskazane w ciąży i okresie karmienia i u dzieci

poniżej 10 roku życia.

Leczenie stanu astmatycznego

podać tlen do oddychania
salbutamol 5 mg lub terbutalina 10 mg w

nebulizatorze

200 mg hydrokortyzonu
Nie stosować żadnych leków uspokajających
Jeżeli objawy nie ustępują podać:
ipratropium 0,5 mg
dożylnie aminofilinę 250 mg (przez 20 min)
lub salbutamol 250 mg ( przez 10 min)

STAN ZAGROŻENIA ŻYCIA !!!

POCHP

zespół chorobowy charakteryzujący się

postępującym i niecałkowicie odwracalnym

ograniczeniem przepływu powietrza przez

drogi oddechowe. Ograniczenie to wynika z

choroby małych dróg oddechowych i

zniszczenia miąższu płucnego (rozedmy) o

różnym nasileniu i jest najczęściej

związane z nieprawidłową odpowiedzią

zapalną ze strony układu oddechowego na

szkodliwe pyły i substancje, z jakimi chory

ma do czynienia w ciągu swojego życia

POCHP

• Czynniki ryzyka

• Palenie tytoniu
• Zanieczyszczenie powietrza i narażenie

zawodowe

• Czynniki genetyczne (niedobór α-1

antytrypsyny)

• Niski status społeczno-ekonomiczny
• Zaburzenia rozwoju płuc w okresie płodowym
• Stres oksydacyjny

POCHP

Leczenie farmakologiczne stosowane w

POChP ma jedynie charakter objawowy:

poprawia komfort życia poprzez

łagodzenie objawów i poprawę wydolności

wysiłkowej, zmniejsza częstość zaostrzeń,

a co za tym idzie liczbę hospitalizacji. W

żaden sposób nie wpływa na

zahamowanie postępującego

upośledzenia czynności płuc

POCHP

• Leczenie

• Zaprzestanie palenia tytoniu !!!!
• β

2

-mimetyki,

• leki przeciwcholinergiczne
• Metyloksantyny
• Glikokortykosteroidy- dużo mniejsze znaczenie

niż w astmie

POCHP

• Leczenie wspomagające

• Szczepienia- przeciwko grypie, ew.

pneumokokom

• Rehabilitacja oddechowa
• Odżywianie
• Tlenoterapia- w końcowych stadiach choroby