Sprawozdania

finansowe według MSR

i Ustawy o

Rachunkowości

Wykład 1



Standaryzacja i harmonizacja sprawozdań
finansowych



Cele sprawozdań finansowych



Użytkownicy sprawozdań finansowych



Cechy jakościowe sprawozdań finansowych



Terminologia w zakresie zagadnień
formalno-organizacyjnych



Zamknięcie ksiąg rachunkowych



Harmonizacja – to proces redukowania
różnic sprawozdawczości finansowej
poszczególnych krajów.



Standaryzacja - oznacza stosowanie
tych samych reguł i zasad sporządzania
sprawozdań finansowych.

J. Nieszporek-Wolak, Prawo Unii Europejskiej. Standaryzacja i
harmonizacja
rachunkowości w Europie, Rachunkowość Finansowa i Audyt Nr
012/2005



Ujednoliceniem zasad rachunkowości
zajmuje się powołany w 1973 r. Komitet
Międzynarodowych Standardów
Rachunkowości ( International Accounting
Standards Committee – IASC), a od 2001
roku pracami Komitetu kieruje Rada
Międzynarodowych Standardów
Rachunkowości (International Accounting
Standards Bard - IASB)

Ramy koncepcyjne MSR

Określają m. in. cele tworzenia

międzynarodowych standardów, czyli:



opracowywanie, zestawu wysokiej jakości,

zrozumiałych i możliwych do

wyegzekwowania globalnych standardów

rachunkowości, których zastosowanie

sprawi, że informacje w sprawozdaniach

finansowych będą wysokiej jakości,

przejrzyste i porównywalne, aby pomóc w

podejmowaniu decyzji uczestnikom

światowych rynków kapitałowych i innym

użytkownikom tych sprawozdań

,



promowanie stosowania i
rygorystycznego przestrzegania
tych standardów,



doprowadzenie do sytuacji, w której
krajowe standardy rachunkowości i
MSR będą ze sobą zgodne i oparte
na wysokiej jakości rozwiązaniach



Podstawowym zadaniem MSR jest
zapewnienie porównywalności
sprawozdań finansowych w skali
międzynarodowej, co osiąga się
przez ujednolicenie sposobów
ujmowania i prezentacji
podstawowych kategorii
finansowych w sprawozdaniach.

W 2002 roku IASB rozpoczęła
opracowywanie
Międzynarodowych Standardów
Sprawozdawczości Finansowej,
które stopniowo zastępują
dotychczasowe MSR.

Dostosowanie postanowień
ustawy o rachunkowości do
MSR

Zgodnie z art. 10 ust. 3 ustawy o
rachunkowości:
„W sprawach nieuregulowanych przepisami
ustawy, przyjmując zasady (politykę)
rachunkowości, jednostki mogą stosować
krajowe standardy rachunkowości wydane
przez Komitet Standardów Rachunkowości. W
przypadku braku odpowiedniego standardu
krajowego, jednostki, inne niż wymienione w
art. 2 ust. 3, mogą stosować MSR.”

Polskie prawo bilansowe, zgodnie z
rozporządzeniami Unii Europejskiej,
nakłada obowiązek stosowania MSR
przez emitentów papierów
wartościowych dopuszczonych do obrotu
na jednym z rynków regulowanych
krajów Europejskiego Obszaru
Gospodarczego (EOG) oraz banków.

Cele sporządzania rocznego
sprawozdania finansowego
jednostki



Celem sprawozdań finansowych jest według
"Ram koncepcyjnych" dostarczenie
informacji - o sytuacji finansowej jednostki,
jej wynikach finansowych oraz zmianach
sytuacji finansowej, użytecznych dla
szerokiego kręgu użytkowników przy
podejmowaniu decyzji ekonomicznych.



Za podstawowy cel uważa się dostarczenie
wiarygodnej i pełnej informacji dla
użytkowników sprawozdania.

UoR w art. 4 ust 1 i 2, również podkreśla,
iż jednostki obowiązane są stosować
przyjęte zasady (politykę) rachunkowości,
rzetelnie i jasno przedstawiając
sytuację majątkową i finansową oraz
wynik finansowy., a zdarzenia, ujmuje
się w księgach rachunkowych i wykazuje
w sprawozdaniu finansowym zgodnie z
ich treścią ekonomiczną.

Użytkownicy sprawozdań
finansowych

Sprawozdanie finansowe jest sporządzanie dla

użytkowników wewnętrznych, kierownictwa

jednostki dla potrzeb kontrolnych i

zarządczych a także dla dla użytkowników

zewnętrznych, do których można zaliczyć:



inwestorów



kredytodawców



dostawców towarów i usług,



klientów



rynek pracy oraz agendy

Podstawowe zasady
sporządzania sprawozdań
finansowych



Zasada memoriału - tzn. ujęcia w księgach

rachunkowych, a następnie w sprawozdaniu

finansowym ogółu operacji dotyczących danego

roku obrotowego



Zgodnie z art. 6 ust. 1 UoR
„W księgach rachunkowych jednostki należy ująć

wszystkie osiągnięte, przypadające na jej rzecz

przychody i obciążające ją koszty związane z

tymi przychodami dotyczące danego roku

obrotowego, niezależnie od terminu ich zapłaty.”



Zasada współmierności - oznacza, że na wynik
finansowy wpływają zrealizowane w roku
obrotowym przychody odpowiednie i związane z ich
uzyskaniem, a więc współmierne do nich koszty,
zarówno rzeczywiście poniesione (opłacone) jak i
nieopłacone (lub nawet nie notyfikowane )



Zgodnie z art.6 ust.2 UoR



„Dla zapewnienia współmierności przychodów i
związanych z nimi kosztów do aktywów lub
pasywów danego okresu sprawozdawczego
zaliczane będą koszty lub przychody dotyczące
przyszłych okresów oraz przypadające na ten okres
sprawozdawczy koszty, które jeszcze nie zostały
poniesione.”



Zasada kontynuacji – to
domniemanie, przy stosowaniu
przyjętych zasad rachunkowości, że
jednostka będzie w dającej się
przewidzieć przyszłości kontynuowała
swą działalność w niezmienionym
istotnie zakresie, jeżeli nie jest to
niezgodne z rzeczywistością lub
przepisami prawa

cd



Zgodnie z art.5 ust.2 UoR



„Przy stosowaniu przyjętych zasad (polityki)

rachunkowości przyjmuje się założenie, że jednostka

będzie kontynuowała w dającej się przewidzieć

przyszłości działalność w niezmniejszonym istotnie

zakresie, bez postawienia jej w stan likwidacji lub

upadłości, chyba że jest to niezgodne ze stanem

faktycznym lub prawnym. Ustalając zdolność jednostki

do kontynuowania działalności, kierownik jednostki

uwzględnia wszystkie informacje dostępne na dzień

sporządzenia sprawozdania finansowego, dotyczące

dającej się przewidzieć przyszłości, obejmującej okres

nie krótszy niż jeden rok od dnia bilansowego.”



Zasada ostrożnej wyceny



Zgodnie z art.7 ust.1i ust.2:
Poszczególne składniki aktywów i pasywów wycenia

się stosując rzeczywiście poniesione na ich nabycie

(wytworzenie) ceny (koszty), z zachowaniem zasady

ostrożności. W szczególności należy w tym celu w

wyniku finansowym, bez względu na jego wysokość,

uwzględnić:
1) zmniejszenia wartości użytkowej lub handlowej

składników aktywów, w tym również dokonywane w

postaci odpisów amortyzacyjnych lub

umorzeniowych,
2) wyłącznie niewątpliwe pozostałe przychody

operacyjne i zyski nadzwyczajne,
3) wszystkie poniesione pozostałe koszty

operacyjne i straty nadzwyczajne,
4) rezerwy na znane jednostce ryzyko, grożące

straty oraz skutki innych zdarzeń.



Zasada ciągłości (porównywalności)
zakładająca stałe stosowanie z okresu na okres,
raz przyjętych rozwiązań w celu zapewnienia

porównywalności danych.

Zgodnie z art.5 ust.1



„Przyjęte zasady (politykę) rachunkowości należy

stosować w sposób ciągły, dokonując w kolejnych

latach obrotowych jednakowego grupowania

operacji gospodarczych, wyceny aktywów i

pasywów, w tym także dokonywania odpisów

amortyzacyjnych lub umorzeniowych, ustalania

wyniku finansowego i sporządzania sprawozdań

finansowych tak, aby za kolejne lata informacje z

nich wynikające były porównywalne. Wykazane w

księgach rachunkowych na dzień ich zamknięcia

stany aktywów i pasywów należy ująć w tej samej

wysokości, w otwartych na następny rok

obrotowy księgach rachunkowych.”



Zasada istotności – przewiduje takie
zorganizowanie ewidencji, aby zapewniała ona
wyodrębnienie tych wszystkich operacji
gospodarczych, które ważą przy ocenie
sytuacji majątkowej, finansowej, wyniku
finansowego oraz rentowności jednostki,
względnie służą do sprawowania skutecznej
kontroli wewnętrznej. Jednocześnie, jeżeli nie
podważa to realizacji tych zadań, mogą być
stosowane – przy zachowaniu zasady ciągłości
– uproszczenia .

cd.

Zgodnie z art. 4 ust.4, art.8 ust.1:



„Jednostka może w ramach przyjętych zasad

(polityki) rachunkowości stosować uproszczenia,

jeżeli nie wywiera to istotnie ujemnego wpływu

na realizację obowiązku określonego w ust. 1.



Określając zasady (politykę) rachunkowości

należy zapewnić wyodrębnienie w

rachunkowości wszystkich zdarzeń istotnych do

oceny sytuacji majątkowej i finansowej oraz

wyniku finansowego jednostki, przy zachowaniu

zasady ostrożności, o której mowa w art. 7.”



Zasada indywidualnej wyceny
(niekompensowania) – wymaga oddzielnej
wyceny każdego poszczególnego składnika
aktywów i pasywów, przychodów i związanych z
nimi kosztów, jak też strat i zysków
nadzwyczajnych



Zgodnie z art.7 ust.3:



„Wartość poszczególnych składników aktywów i
pasywów, przychodów i związanych z nimi
kosztów, jak też zysków i strat nadzwyczajnych
ustala się oddzielnie. Nie można kompensować ze
sobą wartości różnych co do rodzaju aktywów i
pasywów, przychodów i kosztów związanych z nimi
oraz zysków i strat nadzwyczajnych.”

Cechy jakościowe
sprawozdań finansowych



Zrozumiałość powinna zapewnić łatwość
rozumienia dostarczanych przez sprawozdanie
informacji. Ze zrozumiałością wiąże się
przejrzystość i jasność. Przyjęte w przez
jednostkę rozwiązania i założenia dotyczące
polityki rachunkowości powinny być
udokumentowane i uzasadnione. Przy
zapewnieniu zrozumiałości zakłada się, że
użytkownicy posiadają wystarczającą wiedzę z
zakresu działalności gospodarczej i
rachunkowości.



Przydatność



Informacje są przydatne, jeżeli
wpływają na decyzje gospodarcze
użytkowników, pomagając im ocenić
przeszłe, teraźniejsze i przyszłe
zdarzenia albo potwierdzają bądź
korygują ich poprzednie oceny.



Wiarygodność



Oznacza, że informacje nie zawierają
istotnych błędów i są bezstronne. Nie
dozwolone jest manipulowanie danymi
poprzez wykorzystywanie luk w
zasadach rachunkowości. Na
wiarygodność wpływa stosowanie zasad
neutralności, ostrożności, kompletności
i wiernego odzwierciedlenia.



Porównywalność



Umożliwia odbiorcom informacji ocenę

sprawozdań z różnych okresów w celu określenia

trendów charakteryzujących sytuację finansową i

wyniki działalności danej jednostki.

Konsekwencją stosowania zasady

porównywalności jest konieczność informowania

użytkowników sprawozdań o zasadach

rachunkowości zastosowanych przy sporządzaniu

sprawozdania finansowego, a także o zmianach

tych zasad oraz ich skutkach. Porównywalność

odnosi się również do możliwości oceny sytuacji

firmy na tle innych podmiotów w branży.



Jednostki prowadzące działalność
gospodarczą zgodnie z

Ustawą o rachunkowości

, są

zobowiązane do sporządzenia rocznego
sprawozdania finansowego na dzień
zamknięcia ksiąg rachunkowych.

Termin sporządzenia
sprawozdania
finansowego



Zgodnie z art. 52 ust. 1 UoR, kierownik jednostki 
powinien zapewnić sporządzenie rocznego
sprawozdania finansowego nie później niż w
ciągu 3 miesięcy od dnia bilansowego. W
stosunku do jednostek, u których rok obrotowy
pokrywa się z rokiem kalendarzowym, będzie to nie
później niż do 31 marca.



Roczne sprawozdanie finansowe jednostek
podlegających corocznemu badaniu, powinno być
zatwierdzone przez biegłego rewidenta w terminie
sześciu miesięcy od dnia bilansowego, tj. do 30
czerwca (art. 53 ust. 1 UoR).

Pełne sprawozdanie
finansowe składa się z
części:



Bilans.



Rachunek zysków i strat.



Informacje dodatkowe, obejmujące:



Wprowadzenie do sprawozdania finansowego.



Dodatkowe informacje i objaśnienia.



Zestawienie zmian w kapitale (funduszu)

własnym.



Rachunek przepływów pieniężnych.



Sprawozdanie z działalności jednostki.



Jednostki „małe”, z wyjątkiem banków i
zakładów ubezpieczeń, - mogą
sporządzić sprawozdanie finansowe w
formie uproszczonej wykazując
informacje w zakresie ustalonym w
załączniku nr 1, oraz informację
dodatkową, - oznaczone wyłącznie
literami i cyframi „rzymskimi” (art.50
ust.2, ust.4).

Do „małych” zalicza się te jednostki,
które w roku obrotowym za który sporządza
się sprawozdanie finansowe nie osiągnęły
dwóch z następujących trzech wielkości:



1. średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu
na pełne etaty wyniosło nie więcej niż 50
osób



2. suma aktywów bilansu na koniec roku
obrotowego w walucie polskiej nie
przekroczyła równowartości 2 000.000 EURO



3. przychody netto ze sprzedaży produktów i
towarów oraz operacji finansowych w
walucie polskiej nie przekroczyły
równowartości 4 000.000 EURO.

Obowiązek badania i
ogłaszania sprawozdań
finansowych dotyczy (art.
64 ust.1 UoR):



banków oraz zakładów ubezpieczeń,



jednostek działających na podstawie

przepisów o publicznym obrocie

papierami wartościowymi i funduszach

powierniczych oraz przepisów o

funduszach inwestycyjnych,



jednostek działających na podstawie

przepisów o organizacji i funkcjonowaniu

funduszy emerytalnych,



spółek akcyjnych,

Pozostałych jednostek, które
w poprzedzającym roku obrotowym, za który
sporządzono sprawozdania finansowe,
spełniły co najmniej dwa z następujących
warunków:



średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na
pełne etaty wyniosło co najmniej 50 osób,



suma aktywów bilansu na koniec roku
obrotowego stanowiła równowartość w walucie
polskiej co najmniej 2 500 000 euro,



przychody netto ze sprzedaży towarów i
produktów oraz operacji finansowych za rok
obrotowy stanowiły równowartość w walucie
polskiej co najmniej 5 000 000 euro.

Procedura zamknięcia
ksiąg

1. Uzgodnienie sald kont ksiąg pomocniczych

z saldem kont księgi głównej.

2. Skompletowanie i ujęcie w księgach

zamykanego roku dokumentów dotyczących
ogółu operacji dokonanych w tym roku lub
wystawionych dokumentów zastępczych.

3. Ustalenie rzeczywistych stanów aktywów i

pasywów na kontach bilansowych na
podstawie wyników inwentaryzacji.

4. Przeliczenie wyrażonych w walucie obcej

aktywów i pasywów wg kursu

obowiązującego na dzień bilansowy,

rozliczenie ewentualnych różnic

kursowych.

5. Aktualizacja wartości aktywów,

utworzenie rezerw.

6. Naliczenie odsetek,
7. Dokonanie księgowań związanych z

zamknięciem rocz nym, w tym również

polegających na właściwym rozgrani

czeniu kosztów i przychodów między rok

zamykany i lata następne.

8. Uzgodnienie na dzień bilansowy:

- salda kont księgi głównej z saldami kont ksiąg

pomocniczych,

-salda i obroty kont księgi głównej (syntetyczne) z

zestawieniem obrotów i sald,

- obrotów dziennika (lub zestawienia dzienników

częścio wych) z obrotami wynikającymi z
zestawienia obrotów i sald kont księgi głównej.

9. Następnym krokiem jest sporządzenie

zestawienia obrotów i sald kont księgowych
za rok obrotowy.

Księgi rachunkowe zgodnie z
przepisami art.12 ust.2
zamyka się:

- na dzień kończący rok obrotowy,
- na dzień zakończenia działalności jednostki, w

tym również jej sprzedaży i zakończenia

likwidacji lub postępowania upadłościowego,

- na dzień poprzedzający zmianę formy prawnej, z

zastrzeżeniem że można nie zamykać ksiąg w

razie przekształcenia spółki osobowej oraz

spółki cywilnej w inną spółkę osobową jak

również w przypadku połączenia jednostek, gdy

w myśl ustawy rozliczenie przejęcia jednostki

następuje metodą łączenia udziałów i nie

powoduje powstania nowej jednostki.



- w jednostce przejmowanej na dzień

przejęcia jednostki przez inną jednostkę,



- na dzień poprzedzający dzień podziału lub

połączenia jednostek, jeżeli w wyniku

połączenia powstaje nowa jednostka,



- na dzień poprzedzający dzień postawienia

jednostki w stan likwidacji lub upadłości,



- na inny dzień bilansowy określony

odrębnymi przepisami,



nie później niż w ciągu 3 miesięcy od

dnia zaistnienia tych zdarzeń



„Ostateczne zamknięcie i otwarcie ksiąg
rachunkowych jednostki kontynuującej
działalność powinno nastąpić najpóźniej w
ciągu 15 dni od dnia zatwierdzenia
sprawozdania finansowego za rok obrotowy”
(art.12 ust.4)



„Zamknięcie ksiąg rachunkowych polega na
nieodwracalnym wyłączeniu możliwości
dokonywania zapisów księgowych w
zbiorach tworzących zamknięte księgi
rachunkowe, z uwzględnieniem art.13 ust.2 i
3 (art..12 ust.5).

Terminologia w

zakresie zagadnień

formalno-

organizacyjnych

Rok obrotowy (art. 3 ust.
pkt 9)

„rozumie się przez to rok kalendarzowy lub inny okres
trwający 12 kolejnych pełnych miesięcy
kalendarzowych, stosowany również do celów
podatkowych. Rok obrotowy lub jego zmiany określa
statut lub umowa, na podstawie której utworzono
jednostkę. Jeżeli jednostka rozpoczęła działalność w
drugiej połowie przyjętego roku obrotowego, to można
księgi rachunkowe i sprawozdanie finansowe za ten
okres połączyć z księgami rachunkowymi i
sprawozdaniem finansowym za rok następny.
W przypadku zmiany roku obrotowego pierwszy po
zmianie rok obrotowy powinien być dłuższy niż 12
kolejnych miesięcy.”

Dzień bilansowy
(art. 3 ust. 1 pkt 10)

„rozumie się przez to dzień, na który
jednostka sporządza sprawozdanie
finansowe.” (Dniem bilansowym jest
określony w art.12 ust.2 ustawy – dzień
zamknięcia ksiąg).

Okres sprawozdawczy
(art. 3 ust. 1 pkt 8)

„rozumie się przez to okres, za który
sporządza się sprawozdanie finansowe
w trybie przewidywany ustawą lub inne
sprawozdanie sporządzone na
podstawie ksiąg rachunkowych.”

Zasady (polityka)
rachunkowości (art. 3 ust.1
pkt 11)

„rozumie się przez to wybrane i
stosowane przez jednostkę,
odpowiednie do jej działalności,
rozwiązania dopuszczone przepisami
ustawy i zapewniające wymaganą
jakość sprawozdań finansowych.”

Dokumentacja zasad (polityki)
rachunkowości przyjęta przez
jednostkę (art.10 ust.1-3)

Jest to ustalony i aktualizowany przez
kierownika jednostki w formie pisemnej w
języku polskim zbiór informacji zawierający;
a. określenie roku obrotowego i wchodzących
w jego skład okresów sprawozdawczych,
b. ustalenie metod wyceny aktywów i
pasywów oraz ustalanie wyniku finansowego
w zakresie w jakim ustawa pozostawia
jednostce prawo wyboru,

c. sposób prowadzenia ksiąg

rachunkowych, rachunkowych, a w tym
co najmniej;

- zakładowego planu kont,
- wykazu ksiąg rachunkowych
- opisu systemu przetwarzania danych
- systemu służącego ochronie danych i

ich zbiorów

księgi rachunkowe
(art. 13 ust. 1)

„obejmują zbiory zapisów księgowych, obrotów
(sum zapisów) i sald, które tworzą;



dziennik (art. 14)



księgę główną (art. 15)



księgi pomocnicze (art. 16)



zestawienia: obrotów i sald kont księgi głównej
oraz sald kont ksiąg pomocniczych (art. 18)



wykaz składników aktywów i pasywów
(inwentarz) (art. 19).”

Kierownik jednostki
(art. 3 ust 1 pkt 6)

„rozumie się przez to osobę lub organ
jedno lub wieloosobowy (zarząd), który
zgodnie z obowiązującymi jednostkę
przepisami prawa, statutem, umową lub
na mocy prawa własności – uprawniony
jest do zarządzania jednostką, z
wyłączeniem pełnomocników
ustanowionych przez jednostkę”