Migracje w UE
Podstawowa zasada polityki imigracyjnej
opiera się na założeniu, że państwo jest w
stanie wpływać na kształt imigracji zgodnie z
określonymi celami.
W Unii Europejskiej polityka ta pojawia się
zarówno w bardzo wąskim znaczeniu, jako
działania podejmowane wobec obywateli
państw trzecich przebywających już na
obszarze państwa członkowskiego, jak i w
sensie szerokim, a więc całokształtu działań
wpływających na procesy migracyjne.
Migracje w UE
Polityka imigracyjna wydaje się mieć bardzo
silny związek z demografia. Współczesna
demografia
nie
zna
innych
czynników
wpływających na liczebność populacji jak
narodziny, zgony oraz migracje.
Wydłużanie życia de facto osiągnięte.
Zwiększanie
dzietności
mimo
wysiłków
państwa niezadowalające.
W efekcie z przyczyn demograficznych rośnie
rola imigracji, z czego zdają sobie sprawę
władze państw UE.
Migracje w UE
W raporcie Komisji Europejskiej z 2008 r.
powtórzono prognozy dla krajów Unii, dla
których w 2050 r. przewiduje się. że na każdą
osobę
w
wieku
poprodukcyjnym (skończone 65 lat lub więcej)
będą przypadały zaledwie dwie osoby w wieku
produkcyjnym.
w 2005 r. migracje stanowiły 86% wzrostu
liczebności populacji.
Migracje w UE
W ujęciu klasycznym polityka imigracyjna
traktowana jest jako zjawisko obejmujące
politykę wizową i azylową. W prawodawstwie
europejskim są one traktowane oddzielnie.
Traktat z Maastricht w artykule K. l wymienia
osobno
polityki
będące
„przedmiotem
wspólnego zainteresowania” m.in.: politykę
azylową, politykę imigracyjną i politykę wobec
obywateli krajów trzecich, zasady regulujące
przekraczanie zewnętrznych granic państw
członkowskich i sprawowanie kontroli nad tym
ruchem.
Migracje w UE
Od szczytu w Tampere w 1999 r. możemy mówić o
wspólnotowej polityce imigracyjnej.
Geneza Schengen to konferencja szefów państw i rządów
państw Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (EWG) w
Paryżu w grudniu 1974.
Komisję Europejską obarczono zadaniem przygotowania
projektu unii paszportowej, zrealizowanie tej koncepcji w
ramach Wspólnot Europejskich okazało się niezwykle
utrudnione, mimo przygotowania przez Komisję nawet
osobnej dyrektywy. Faktyczne wcielenie w życie idei
zniesienia na granicach kontroli policyjnej i celnej
zapoczątkowane było umową międzyrządową między
Francją i Republiką Federalna Niemiec, zawartą w
Saarbrucken
13
lipca
1974
r.,
zaś
po
zainteresowaniu się układem krajów Benelux
podpisano Układ z Schengen (14 czerwca 1985 r.).
Migracje w UE
Traktat Amsterdamski w 1999 r. faktycznie włączył
dotychczasowy dorobek Układu Schengen (aquis
Schengen) do prawa europejskiego, to wszystkie
państwa członkowskie były zobowiązane do przyjęcia
tych rozwiązań.
Protokół nr 19 do Traktatu Amsterdamskiego wyłączał
Wielka Brytanię oraz Irlandię z niektórych przepisów
Układu z Schengen, a także wziął pod uwagę
„szczególne stanowisko Danii”.
Obszary polityki imigracyjnej, azylowej i wizowej
Unii
Europejskiej
są
obecnie
dość
dokładnie
zdefiniowane w obecnie Traktacie o Funkcjonowaniu Unii
Europejskiej po zmianach w Lizbonie w grudniu 2007 r.
Migracje w UE
Podstawowym celem UE jest prowadzenie
nowoczesnej i kompleksowej europejskiej
polityki migracyjnej, opartej na solidarności.
Polityka migracyjna ma na celu zapewnienie
wyważonego podejścia do legalnej migracji i
nielegalnej imigracji.
Traktaty z Amsterdamu, Nicei i Lizbony
wprowadzały kolejno zmiany do tej polityki,
która jest regulowana także przez program
sztokholmski na lata 2010–2014
Migracje w UE
TYTUŁ I POSTANOWIENIA WSPÓLNE- Artykuł 3 (dawny
artykuł 2 )
Unia zapewnia swoim obywatelom przestrzeń wolności,
bezpieczeństwa
i
sprawiedliwości
bez
granic
wewnętrznych, w której zagwarantowana jest swoboda
przepływu osób, w powiązaniu z właściwymi środkami w
odniesieniu do kontroli granic zewnętrznych, azylu,
imigracji, jak również zapobiegania i zwalczania
przestępczości
PODSTAWA PRAWNA
Art. 79 do 80 TFUE (dawne art. 63 do 64 Traktatu
WE)
Migracje w UE
Zasada solidarności: zgodnie z Traktatem z Lizbony polityka
imigracyjna podlega zasadzie solidarności i sprawiedliwego
podziału odpowiedzialności między państwami członkowskimi,
w tym również na płaszczyźnie finansowej (art. 80 TFUE).
W Traktacie z Lizbony potwierdzono cel, jakim jest
stworzenie wspólnej polityki w obszarze imigracji, oraz
wprowadzono procedury współdecyzji i głosowania
większością kwalifikowaną w odniesieniu do legalnej
migracji, a także nową podstawę prawną dla
wspierania środków integracji.
Oprócz tego po raz pierwszy w Traktacie stwierdzono, że
kompetencje w tej dziedzinie UE współdzieli z państwami
członkowskimi, w szczególności w odniesieniu do liczby
migrantów przybywających do poszczególnych państw
członkowskich.
Migracje w UE
Na wypadek nagłego napływu obywateli
państw trzecich do jednego z państw
członkowskich w Traktacie zawarto przepis
umożliwiający przyjęcie środków służących
wsparciu danego państwa członkowskiego.
Zniesiono ograniczenia w roli Trybunału
Sprawiedliwości w dziedzinie imigracji i azylu,
które określono we wcześniejszych Traktatach.
Migracje w UE
Zbiorem fundamentalnych praw jest przyjęta wraz z Traktatem
Lizbońskim Karta Praw Podstawowych UE.
Według art. 12 ust. 1 „Każdy ma prawo do swobodnego, pokojowego
zgromadzania się oraz do swobodnego stowarzyszania się na
wszystkich
poziomach,
zwłaszcza
w
sprawach
politycznych,
związkowych i obywatelskich, z którego wynika prawo każdego do
tworzenia związków zawodowych i przystępowania do nich dla obrony
swoich interesów”.
Zgodnie z art. 21 ust.1 „Zakazana jest wszelka dyskryminacja w
szczególności ze względu na płeć, rasę, kolor skóry, pochodzenie
etniczne lub społeczne, cechy
genetyczne, język, religię lub
przekonania, poglądy polityczne lub wszelkie inne poglądy,
przynależność do mniejszości narodowej, majątek, urodzenie,
niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną”.
Natomiast art. 39 ust. 1 stanowi, że „Każdy obywatel Unii ma
prawo głosowania i kandydowania w wyborach do Parlamentu
Europejskiego w Państwie Członkowskim, w którym ma miejsce
zamieszkania, na takich samych warunkach jak obywatele tego
państwa”.
Migracje w UE
W art. 40 podkreślono możliwości przysługujące
obywatelowi UE
„Każdy obywatel Unii ma prawo głosowania i kandydowania
w wyborach do władz lokalnych w Państwie Członkowskim, w
którym ma miejsce zamieszkania, na takich samych
warunkach jak obywatele tego państwa.”
Na tej podstawie można jasno stwierdzić, ze w Unii
Europejskiej stosowane są rożne standardy w odniesieniu do
imigrantów i obywateli UE, co samo w sobie jest
problematyczne.
Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej zawiera prawa o
charakterze
uniwersalnym,
które
przysługują
także
imigrantom, nie posiadającym obywatelstwa (min. artykuły
dotyczące godności art.1-5; równości art. 20-26; wolności art.
6-12). W Karcie zawarte są również prawa, które przysługują
tylko obywatelom UE (art. 15;art. 39; art. 40; art.45; art. 46).
Migracje w UE
1. Europejski pakt o imigracji i azylu (przyjęty przez
Radę Europejską w dniu
15 października 2008 r.)
15 października 2008 r.)
Pakt ten odzwierciedla kompleksowe zaangażowanie w
stworzenie wspólnej polityki imigracyjnej i azylowej w
oparciu o pięć filarów, z czego trzy dotyczą imigracji:
organizowanie legalnej imigracji w sposób uwzględniający
priorytety, potrzeby i zdolności przyjmowania określone
przez każde państwo członkowskie, i sprzyjanie integracji;
kontrolowanie nielegalnej imigracji, zwłaszcza poprzez
zapewnienie skutecznych powrotów cudzoziemców
przebywających nielegalnie do państw pochodzenia lub
tranzytu;
stworzenie kompleksowego partnerstwa z państwami
pochodzenia i tranzytu w celu sprzyjania osiąganiu synergii
między migracją a rozwojem.
Migracje w UE
2. Program sztokholmski
W grudniu 2009 r. Rada Europejska przyjęła dokument pt.
„Program sztokholmski – otwarta i bezpieczna Europa dla
dobra i ochrony obywateli”. Program sztokholmski, opierający
się na programach z Tampere i haskim, jest nowym wieloletnim
programem na lata 2010–201.
W programie tym określono priorytety UE w
dziedzinie migracji, obejmujące w szczególności:
opracowanie globalnego podejścia UE do
migracji w oparciu o rzeczywiste partnerstwo z
państwami pochodzenia i tranzytu spoza Unii;
prowadzenie wspólnej polityki przez państwa
członkowskie w odniesieniu do utrzymywania
krajowych wymogów dotyczących rynków pracy;
Migracje w UE
bardziej stanowczą politykę integracyjną,
mającą na celu nadanie obywatelom państw
trzecich, którzy legalnie przebywają w UE,
praw i obowiązków porównywalnych z prawami
i obowiązkami obywateli UE;
skuteczne strategie polityczne ukierunkowane
na zwalczanie nielegalnej imigracji,
skuteczną i zrównoważoną politykę powrotów i
zawieranie umów o readmisji;
objęcie osób nieletnich pozbawionych opieki
specjalną ochroną
Migracje w UE
Od 2008 r. przyjęto kilka ważnych dyrektyw
odnoszących się do kwestii imigracji i azylu:
1. Legalna migracja
W dyrektywie 2009/50/WE w sprawie warunków
wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu
podjęcia pracy w zawodzie wymagającym wysokich
kwalifikacji określono tzw. „błękitną kartę UE”, tj.
przyspieszoną
procedurę
wydawania
specjalnego
zezwolenia na pobyt i pracę na bardziej atrakcyjnych
warunkach dla pracowników z państw trzecich w celu
podjęcia w państwie członkowskim pracy w zawodzie
wymagającym wysokich kwalifikacji.
Migracje w UE
2. Integracja
Komisja
rozważa
dokonanie
przeglądu
dyrektywy 2003/86/WE w sprawie prawa do
łączenia rodzin. Sporządzona zostanie zielona
księga, a ewentualny wniosek w sprawie
zmiany zostanie przedstawiony w 2012 r.
W kwietniu 2010 r. Komisja opublikowała
trzecie wydanie „Podręcznika integracji dla
osób odpowiedzialnych za kształtowanie i
wdrażanie polityki”.
Migracje w UE
Unia Europejska wspiera państwa członkowskie
w zakresie polityki integracyjnej tworząc nie tylko
podstawy prawne, wpiera je również finansowo.
Jednym z programów Unii Europejskiej jest INTI -
Integration of Third Country Nationals
(Integracja Obywateli Państw Trzecich), który ma
na celu promowanie nowych sposobów integracji
obywateli państw trzecich. W ramach programu
wspierana jest również współpraca między
państwami
członkowskimi,
a
także
upowszechnianie i wymiana „dobrych praktyk”
oraz pogłębianie wiedzy na temat integracji
Migracje w UE
3. Nielegalna migracja
UE przyjęła dwa główne akty ustawodawcze dotyczące
walki z nielegalną migracją.
W dyrektywie w sprawie powrotów (dyrektywa
2008/115/WE w sprawie wspólnych norm i procedur
stosowanych przez państwa członkowskie w odniesieniu do
powrotów nielegalnie przebywających obywateli państw
trzecich) określono wspólne unijne normy i procedury
dotyczące powrotów.
W dyrektywie 2009/52/WE określono kary i środki, które
mają być stosowane przez państwa członkowskie wobec
pracodawców łamiących zakaz zatrudniania nielegalnie
przebywających obywateli państw trzecich.
Umowy o readmisji.
Document Outline