Istota psychoterapii

Literatura

• Aleksandrowicz J. (2000) 

Psychoterapia. Podręcznik dla 
studentów, lekarzy i psychologów, 
PZWL, Warszawa

• Czabała J.C., Czynniki leczące w 

psychoterapii, PWN, Warszawa 2006 

• Namysłowska I. Terapia rodzin, 

Warszawa 2000

Definicje

• „Psychoterapia pozostaje nadal 

przemyślanym i w tej mierze 
planowanym, sposobem interwencji 
w behawioralne okoliczności danej 
osoby, w celu korekty lub modyfikacji 
prezentowanej przez nią postawy 
wobec określonego typu trudności” 
(Urban i Ford, 1990, s.11).

• „Psychoterapia jest to taka forma oddziaływań 

psychospołecznych, która ma na celu korektę 

zaburzeń przeżywania i zachowania, ma usunąć 

objawy i przyczyny choroby, w tym cechy 

osobowości powodujące zaburzenia przeżywania. 

Oddziaływania te, wpływające na stan 

czynnościowy narządów, przeżywanie i zachowanie 

poprzez zmianę procesów psychicznych chorego, 

są wywierane w ramach relacji interpersonalnej…

między dwoma osobami lub w grupie, w której 

psychoterapeuta równocześnie leczy kilka osób”. 

(Aleksandrowicz (2000), s.11-12) 

•  „Psychoterapia jest świadomym i 

zamierzonym zastosowaniem metod 

klinicznych i interpersonalnych zabiegów, 

pochodzących ze sprawdzonych twierdzeń 

nauk psychologicznych, w celu 

towarzyszenia ludziom przy modyfikacji ich 

zachowań, właściwości poznawczych, emocji 

i/lub innych osobistych charakterystyk na 

takie, które wydają się uczestnikom tego 

procesu pożądane” (Norcross (1990), s.218). 

•

Wskazania

• Psychoterapia jest rozumiana jako 

podstawowa metoda leczenia zaburzeń 
nerwicowych, zaburzeń rozwojowych i 
zaburzeń zachowania. 

• Jako pomocnicza metoda leczenia jest 

wskazana w leczeniu takich zaburzeń 
jak: inne niż nerwicowe zaburzenia 
psychiczne, uzależnienia, niektóre 
choroby somatyczne..

Przyczyny zaburzeń

Problemy związane z 

nieadekwatnym 

rozpoznawaniem celu 

działania

• Tłumienie potrzeb i zaprzeczanie 

własnym potrzebom

• Przyjmowanie opinii i doświadczeń 

innych ludzi za własne

• Brak świadomości przeżywanych uczuć i 

wynikająca stąd nieumiejętność 
wykorzystania ich dla realizacji swoich 
potrzeb

• Patologiczne przekonania

Nieadekwatne 

rozpoznawanie sposobów 

zaspokajania potrzeb i 

realizacji celów

• Cechy jednostki utrudniające 

uczenie się sprawności i 
umiejętności

• Ograniczenia wynikające z 

właściwości środowiska

Nieadekwatne 

rozpoznawanie możliwości 

skorzystania z wybranych 

sposobów osiągnięcia 

planowanych celów 

• Zasoby osobiste: wiedza, 

umiejętności, zdolności

• Możliwości zewnętrzne:wsparcie i 

pomoc innych osób, środki 
materialne itp.

Nieadekwatne 

rozpoznawanie konsekwencji 

swojego działania

• Nieadekwatne wartościowanie 

efektów własnego działania

• Zaprzeczanie związkom jakie 

istnieją między własnym 
zachowaniem a wynikającymi z 
niego skutkami

PSYCHOTERAPIA JEST 

PROCESEM MAJĄCYM 

NA CELU OSIĄGANIE 

ZMIAN

Rodzaje zmian 

zachodzących w 

psychoterapii

• Zmiany zachowania
• Zmiany schematów poznawczych
• Zmiany relacji interpersonalnych
• Zmiany systemu
• Zmiany intrapsychiczne

Sposoby osiągania zmian

Proces psychoterapii

Etapy procesu 

psychoterapii

• Nawiązanie kontaktu i angażowanie się 

pacjenta

• Etap wglądu, namysłu, dążenie do 

zrozumienia przyczyn własnych 
problemów

• Etap przygotowania do zmian 

zachowania i ćwiczenie nowych 
zachowań

• Etap utrwalania i rozszerzania zmian

Nawiązanie kontaktu i 

angażowanie pacjenta

• Relacja terapeutyczna:

- empatia
- wzbudzanie zaufania do 
terapeuty
- wzbudzanie nadziei
- zachęcanie do odpowiedzialności 
za 

przebieg psychoterapii

• Odreagowanie emocjonalne 

aktualnie przeżywanych uczuć:
- poczucia krzywdy i wynikającego 
stąd żalu lub agresji do otoczenia
- poczucia lęku i zagrożenia
- poczucia bezradności
- poczucia winy i autoagresji

• Zmniejszenie napięcia:

- odreagowanie uczuć
- podkreślenie zdolności pacjenta 

do wyrażania uczuć
- docenienie tego co pacjent 

przeżywał i przeżywa w terapii
- doświadczanie ulgi wynikającej z 

odreagowania emocji

Osiąganie wglądu

• Analiza doświadczeń życiowych pacjenta:

- odreagowanie dawnych tłumionych emocji
- uwolnienie od przymusu ulegania tym 
emocjom
- zaakceptowanie niechcianych doświadczeń 
emocjonalnych i włączenie ich w plan 
bieżących zachowań
- odróżnienie dawnych uczuć od tych jakie 
wywołują zdarzenia aktualne

• Przekształcanie schematów 

poznawczych:
- zmiana oceny dotychczasowych 
doświadczeń pacjenta
- zmiana oceny siebie
- zmiana oceny otoczenia

• Relacja terapeutyczna:

- dyrektywność terapeuty
- wrażliwość terapeuty
- aktywność pacjenta: radzenie 
sobie ze zjawiskiem oporu i 
przykrymi przeżyciami pacjenta

Zmiana zachowania

• Poszukiwanie nowych wzorców:

- alternatywne wzorce reagowania 
emocjonalnego
- alternatywne sposoby 
spostrzegania zdarzeń
- alternatywne sposoby radzenia 
sobie w trudnych sytuacjach

• Wypróbowywanie potencjalnych 

zachowań:
- treningi wyobrażeniowe
- odgrywanie ról
- treningi w realnych sytuacjach życiowych

• Uczenie się nowych umiejętności
• Relacja terapeutyczna – pacjent 

ekspertem

Utrwalanie zmian

• Omawianie planów dotyczących 

przyszłości

• Przygotowanie się do ich 

realizowania

• Przewidywanie ewentualnych 

trudności

• Plan dalszych spotkań z terapeutą

Psychoterapia jest metodą 

leczenia zaburzeń 

psychicznych. Metodą 

opartą na dokładnej 

analizie przyczyn 

zaburzeń konkretnego 

pacjenta i wykorzystującą 

takie metody, które będą 

dostosowane do 

zidentyfikowanych 

przyczyn i do rodzajów 

zmian jakie są potrzebne 

dla usunięcia objawów