Badanie fizykalne

układu kostno-stawowo-mięśniowego

Narządy ruchu

Część bierna
Układ narządów ruchu

-układ kostny

-układ stawowo-więzadłowy

Część czynna
(Kości przemieszczają się
względem siebie)
-układ mięśniowy

Anatomia i fizjologia układu

Dorosły posiada 206 kości:

-29 – kości czaszki

-51 – kości kręgosłupa i klatki piersiowej

-126 – kości kończyn górnych i dolnych oraz
ich obręczy

Noworodek ma 270 kości
14 – latek ma około 350 kości

Kości

-kości długie – np. kość ramienna, udowa

-kości krótkie – np. kości nadgarstka, stępu

-kości płaskie – np. kości sklepienia czaszki,
miedniczne, łopatka

-kości różnokształtne – np. kręgi

-kości pneumatyczne – np. kość klinowa, czołowa,
szczękowa

Ze względu na kształt kości, wyróżniamy

:

Budowa kości

-Kości są żywą tkanką biorącą udział w przemianie materii

-Są największym zbiornikiem soli mineralnych,
głównie wapnia

-Stanowią rusztowanie dla naszego ciała

-Chronią ważne narządy wewnętrzne człowieka
przed urazami mechanicznymi

-Uczestniczą w produkcji krwi

Funkcje kości:

-nazywane inaczej połączeniami maziowymi

-Są to połączenia wolne dwóch lub więcej
kości

-Zależnie od liczby kości tworzących staw
wyróżniamy:

• staw prosty – połączenie 2 kości, np. staw
ramienny

• staw złożony – połączenie więcej niż
dwóch kości
np. staw łokciowy

Stawy

Budowa stawu

-płaski – ruchy ślizgowe, np. staw krzyżowo-biodrowy

-zawiasowy, jednoosiowy – ruchy zginania i prostowania,
np. staw łokciowy, międzypaliczkowy
-obrotowy, jednoosiowy – ruch obrotowy,
np. staw promieniowo-łokciowy
-śrubowy, dwuosiowy – ruch obrotowy i śrubowy,
np. staw szczytowo-obrotowy
-elipsoidalny – kłykciowy, dwuosiowy – ruch ruch zginania
i prostowania, przywodzenia i odwodzenia,
np. staw promieniowo-nadgarstkowy
-siodełkowy, dwuosiowy – ruch przywodzenia i odwodzenia,
przeciwstawiania i odprowadzania,
np. staw nadgarstkowo-śródręczny kciuka
-kulisty, panewkowy, wieloosiowy – ruch zginania i prostowania,
odwodzenia i przywodzenia oraz obrotowy,
np. staw biodrowy
-kulisty wolny - ruch zginania i prostowania, odwodzenia i przywodzenia
oraz obrotowy, np. staw ramienny

Rodzaje stawów

:

-są to biologiczne „silniki” wykonujące pracę mechaniczną
-stanem czynnościowym mięśni jest skurcz, od którego siły
uzależniona jest możliwość chodzenia i wykonywanie innych ruchów
-zbudowane z tkanki mięśniowej, której komórki mają zdolność
kurczenia się, dzięki obecności włókien białkowych – miofilamentów
-mięśnie szkieletowe zbudowane są mięśni poprzecznie prążkowanych,
które w znacznej większości podlegają naszej woli
-mięśnie szkieletowe zbudowane są z wydłużonych włókien
mięśniowych, które zgrupowane są w pęczki, a skupiska pęczków
tworzą mięsień
-długość włókien mięśniowych waha się od kilku milimetrów
do kilkunastu centymetrów i równa się długości całego mięśnia
-średnica włókien to 0,01 – 0,15 mm
-miofibryle – włókna kurczliwe – stanowią 70% masy włókna mięśnia
-włókna mięśniowe:

• białe – ubogie w sarkoplazmę

•czerwone - bogate w sarkoplazmę, wolniejsze i odporniejsze
na zmęczenie

Mięśnie

-mięśnie głowy

-mięśnie szyi

-mięsnie grzbietu

-mięśnie klatki piersiowej

-mięsne brzucha

-mięśnie kończyny górnej

-mięsnie kończyny dolnej

Grupy mięśni

:

Budowa mięśnia

Badanie

fizjologiczne

Ocena układu narządów ruchu, stwierdzenie ograniczeń
lub zmian patologicznych wymaga ogromnej wiedzy
i doświadczenia, i należy do kompetencji:
-lekarza ortopedy
-rehabilitanta
-kinezyterapeuty

Pielęgniarka powinna znać metody oceny funkcji układu
kostno-stawowo-mięśniowego, co w opiece nad pacjentem
pozwoli jej na ogólne określenie sprawności ruchowej,
ocenę zakresu ograniczeń i zakresu pomocy jakiej pacjent wymaga.

Ocenę układu kostno-stawowo-mięśniowego należy oprzeć na:

-wywiadzie
-oglądaniu
-badaniu dotykiem
-wykonaniu pomiarów (długości i obwodu kończyn)
-określenie zakresu ruchów w stawach
-określeniu sprawności ruchowej mięśni
-określenie siły mięśni

Wywiad pozwala na uzyskanie od pacjenta subiektywnej
oceny jego sprawności w zakresie:

- poruszania się,
- dolegliwości bólowych
- ograniczeń.

Oglądanie:

-sposób utrzymania postawy, pochylenie,

utrzymanie równowagi, koordynacja ruchów, chód,
siadanie,

rozbieranie się, układanie na łóżku, chwytanie itp.,

-zniekształcenia kończyn, tułowia, proporcje wielkości i
długości

części ciała,asymetria w budowie lewej i prawej strony,
grubość

kończyn i ich długość, brak części kończyny, przyrost lub
zanik

grup mięśni, aktywność mięśni, ograniczenie ruchomości
stawów,

zniekształcenia stawów (deformacje).

Badanie palpacyjne – ustalenie umiejscowienia i charakteru bólu,
stanu ucieplenia tkanek, napięcia mięśniowego (tonus),
zmianę kształtu

Pomiary kończyn – długość kończyn może zmieniać się
z powodów patologicznych w obrębie kośćca lub przemieszczania
kości w jednym z jej stawów.
Pomiar orientacyjny – stwierdzenie faktu skrócenia kończyny
przez optyczne porównanie długości obu kończyn.

Badanie zakresu ruchów w stawach:

-metoda opracowana w 1963 r. przez amerykański komitet
do spraw badania ruchów w stawach
-anatomiczna wyprostowana pozycja stawu jest zerowa dla pomiaru
ruchu w stawie
-pod względem swobody ruchu wyróżnia się 3 typy stawów:

• Mające ruch tylko w jednym kierunku począwszy od zera,
stawy zawiasowe np. staw łokciowy, kolanowy. Zgięcie
oznacza się jako oddalanie od zera, prostowanie to powracanie
do pozycji zerowej

•Stawy, w których ruch zgięcia i prostowania jest po obu stronach
pozycji zerowej, np. staw nadgarstkowy, skokowo-goleniowy

•Stawy kuliste i z ruchem złożonym trójwymiarowym,
np. staw ramienny, biodrowy. Zakres ruchów mierzony jest
kątomierzem (goniometrem), wartości podaje się
w wartościach kątowych.

Ograniczenie ruchów w stawie określa się
w następujące sposoby:

-stwierdza się przykurcz zgięciowy stawu 30°
z zachowaniem swobody zginania do 90°
-do zupełnego wyprostu brak 30°, a zgięcie
możliwe do 90°
-do wyprostu brak 30°, a kąt największego
zgięcia wynosi 90°

Ocena siły mięśni (testowanie) – podstawowa metoda diagnostyczna
pracy układu mięśniowego (lekarz, kinezyterapeuta)

Metoda Lovetta

Metoda Lovetta – badanie ręczne poszczególnych mięśni
w określonych pozycjach i przy określonym ruchu, wartość
funkcjonalna mięśnia oznaczona jest liczbami od 0 do 5
oraz procentami od 0% do 100%

Stopnie siły mięśnia w metodzie Lovetta:
0=0% -brak czynności skurczu mięśnia
1=10% -wyraźny skurcz i zdolność wykonywania ruchu przy pomocy
badającego i przy odciążeniu odcinka ciała wprowadzanego w ruch
przez dany mięsień
2=25%-wyraźny skurcz i zdolność wykonywania ruchu
3=50%-zdolność wykonywania czynnego ruchu samodzielnie
z pokonaniem ciężkości odpowiedniego odcinka ciała
4=75%-zdolność wykonywania czynnego ruchu z pewnym oporem
5=100%-prawidłowa siła, zdolność wykonywania czynnego ruchu
z pełnym oporem

Oglądanie:

-w czasie wykonywania czynności związanych z samoobsługą:
chwytanie, zginanie, prostowanie, ruchy precyzyjne, siadanie,
rozbieranie, układanie na łóżku, mycie się
-w czasie chodzenia- utykanie, szybkość chodu

Sprawdzenie zakresu ruchów w stawach:
-ramiennym – zginanie, prostowanie, rotacja zewnętrzna i wewnętrzna
-łokciowym – zginanie, prostowanie, nawracanie (pronacja),
odwracanie (supinacja)
-nadgarstkowym – zgięcie łokciowe, zgięcie dłoniowe, odwodzenie,
przywodzenie
-biodrowym – zginanie, prostowanie, odwodzenie, przywodzenie,
rotacja zewnętrzna, rotacja wewnętrzna

Ocena zakresu wykonywanych ruchów

:

-kolanowym – zginanie, prostowanie
-skokowym – zgięcie podeszwowe, zgięcie grzbietowe, nawracanie,
odwracanie
-kręgosłupa – zginanie, prostowanie, pochylenie w bok

Oceny można dokonać w czasie wykonywania zabiegów
higienicznych i terapeutycznych

Zakres ruchów w stawie ramiennym

Zakres ruchów w stawie łokciowym

Zakres ruchów w stawie
nadgarstkowym

Zakres ruchów w stawie biodrowym

Zakres ruchów w stawie
kolanowym

Zakres ruchów w stawie
skokowym

Zakres ruchów kręgosłupa

-określenie zborności ruchów i obszaru niezborności ruchów

-badanie wykonuje się przy ocenie stanu pacjenta, u pacjentów
z chorobami neurologicznymi i neurochirurgicznymi

-należy obserwować pacjenta w czasie chodzenia, rozbierania się

-wykonanie prostych prób:

• Próba „palec – nos” – trafienie palcem w nos

• Próba „palec - palec” – trafienie przez pacjenta palcem
wskazującym we własny drugi palec wskazujący

• Badanie szybkości ruchów naprzemiennych, np. odwracanie
i nawracane przedramienia (diadochokineza)

• Próba „pięta – kolano” – trafienie w pozycji leżącej
piętą w kolano

• Stanie ze złączonymi stopami i wyciągniętymi rękami przy
otwartych i zamkniętych oczach

Określenie koordynacji ruchowej

-służy określeniu, czy pacjent nie cierpi na zaburzenia równowagi

-badanie jest wykonywane przede wszystkim u pacjenta
z chorobami neurologicznymi i z chorobami błędnika

-badanie jest wykonywane przy ocenie stanu pacjenta

Ocena równowagi ciała

:

-wywiad: obecność zawrotów głowy, występowanie

objawów
towarzyszącym zawrotom głowy

(nudności,wymioty,
oczopląs), w jakich sytuacjach pojawiają się

zaburzenia
równowagi
-badanie:

•Poleć by pacjent chodził stawiając piętę przed palcami,
obserwuj czy nie występują zaburzenia
równowagi: chwianie, zbaczanie, upadki

•Poleć by pacjent stanął ze złączonymi stopami, a
następnie zamknął oczy (obserwuj czy nie występują
zaburzenia równowagi – chwianie się)

•Obserwuj chód pacjenta – chód na szerokiej podstawie –
chód ataktyczny, zataczanie się

Aktywność

-aktywność jest podstawą zdrowia i dobrego samopoczucia człowieka
-aktywne działanie to świadome, uporządkowane i wytrwałe dążenie
do określonego celu
-zmniejszona aktywność oznacza obniżenie nastroju, zainteresowań
a przede wszystkim działań motorycznych
-ograniczenie lub zahamowanie aktywności motorycznej wywołuje
wystąpienie zespołu unieruchomienia, który charakteryzuje się
zaburzeniami wszystkich procesów życiowych i osłabieniem
organizmu.

Ocena aktywności dotyczy:
-codziennych czynności – jedzenie, mycie się, ubieranie, funkcje
fizjologiczne
-umiejętności przemieszczania się
-poruszania się - chodzenie, wchodzenie po schodach
-funkcji społecznych – kontakty, rozwiązywanie problemów

-w pełni samodzielny
-samodzielny pod warunkiem zastosowania udogodnień
lub dokonania modyfikacji w otoczeniu
-konieczny nadzór ze strony innej osoby w pewnych czynnościach
lub w większości codziennych czynności
-konieczna pomoc przy pewnych lub przy wszystkich czynnościach
codziennych
-pełne uzależnienie od innych

Stopień samodzielności – można opisać jako

:

-jedna ze skal oceny aktywności
-ocenia aktywność pacjenta w zakresie codziennych czynności,
możliwości przemieszczania się, komunikowania,
funkcji socjalnych

Czynnościowa skala samodzielności

:

Dziękujemy!!! ;)

Dziękujemy!!! ;)