NIEDOKRWISTOŚĆ

SIERPOWATO -

KRWINKOWA

Niedokrwistość, anemia – zespół
objawów chorobowych, który polega na
stwierdzeniu niższych od normy wartości
hemoglobiny, erytrocytów i ich następstw.

Niedokrwistość rzekoma – względne
obniżenie Hb i hematokrytu poprzez
zwiększenie objętości osocza w przypadku
przewodnienia i u ciężarnych.

Anemia sierpowata,

niedokrwistość sierpowata



Rodzaj wrodzonej niedokrwistości spowodowanej

nieprawidłową budową

hemoglobiny,



Mutacja punktowa w genie łańcucha β (HBB) hemoglobiny

powoduje zmianę pojedynczego aminokwasu w sekwencji
białka,



Hemoglobinę z tak zmienioną, nieprawidłową strukturą I-

rzędową określa się jako hemoglobinę S (HbS) w
przeciwieństwie do normalnej, występującej u dorosłych
hemoglobiny A (HbA),



Hemoglobina S charakteryzuje się zmienionymi w

porównaniu z hemoglobiną A własnościami
fizykochemicznymi.



Chorobę dziedziczy się w sposób

autosomalny recesywny, z allelem

kodominującym,



Ten rodzaj dziedziczenia polega na

tym, że nosiciele tylko jednej kopii

wadliwego genu (heterozygoty), w

normalnych warunkach nie mają

objawów klinicznych, jednak ich

erytrocyty zawierają około 40% HbS,



Heterozygoty są również w dużym

stopniu odporne na malarię. Zjawisko

takie nazywa się przewagą heterozygot

lub naddominacją.

Objawy choroby

W zależności od tego, czy chory jest homozygotą czy heterozygotą

(czyli czy posiada jedną, czy dwie kopie zmutowanego genu), inny
jest przebieg choroby oraz nasilenie objawów klinicznych. W
przypadku tych pierwszych są one bardzo ciężkie, ujawniają się już
we wczesnym niemowlęctwie, natomiast u heterozygot przebieg
choroby może być nawet bezobjawowy.

Charakterystyczne są:



powtarzający się uporczywy ból dłoni i stóp pojawiający się już u
małych dzieci,



nawracające infekcje,



Żółtaczka,



powiększenie wątroby i śledziony,



owrzodzenia skóry w okolicy kostek.

Patomechanizm



Hemoglobina s ma niższe powinowactwo do tlenu, a

przy niskich stężeniach tlenu polimeryzuje,



Powoduje to, że erytrocyty (w tym przypadku

nazywane drepanocytami) przyjmują sierpowaty
kształt,



Następstwem takiej zmiany erytrocytów jest ich

skłonność do rozpadu, czyli do hemolizy (gdy rozpadowi
ulega więcej niż 50% i gdy jest to zjawisko chorobowe, o
hemolizie można także mówić wtedy, gdy erytrocyty w
próbce krwi ulegną rozpadowi).

Występowanie



Ten typ anemii występuje głównie w środkowej i

zachodniej Afryce, sporadycznie jest spotykany w

rejonie Morza Śródziemnego,



Choroba ta występuje najczęściej u Mulatów i

Murzynów, mutacja rzadko występuje u rasy białej

wynosi 1/600000.

Leczenie

Nie ma leczenia przyczynowego anemii sierpowatej. Stosuje

się różne metody leczenia objawowego:



leki przeciwbólowe,



zapobieganie i leczenie zakażeń,



przetaczanie krwi - zapobieganie niedokrwistości i

powikłaniom,



profilaktyczna antybiotykoterapia,



hydroksykarbamid (hydroksymocznik),



przeszczep szpiku kostnego.

Mukowiscydoza (zwłóknienie torbielowate) – wrodzona,
genetycznie uwarunkowana choroba, polegająca na zaburzeniu
wydzielania przez gruczoły zewnątrzwydzielnicze.

Schorzenie to najczęściej powoduje zmiany w:



układzie oddechowym - nawracające zakażenia, które prowadzą

do uszkodzenia płuc i niewydolności oddechowej,



przewodzie pokarmowym - przewlekły stan zapalny trzustki,

prowadzi do uszkodzenia tego narządu i jego niewydolności, a
niekiedy także wtórnej cukrzycy.

Mukowiscydoza



Jest jedną z najczęstszych chorób genetycznych u ludzi

(średnio 1 na 2 500 żywych urodzeń),



Dziedziczona jest w sposób autosomalny recesywny,



Przyczyną choroby jest mutacja genu odpowiedzialnego za

syntezę błonowego kanału chlorkowego CFTR , gen ten

umiejscowiony jest na długim ramieniu chromosomu 7.,



Są to mutacje najczęściej punktowe albo o charakterze

małych insercji,

Objawy kliniczne



Objawia się tym, że organizm chorego produkuje

nadmiernie lepki śluz, który powoduje zaburzenia we

wszystkich narządach posiadających gruczoły śluzowe (m.in.

w ukłądzie pokarmowym i oddechowym),



Jest chorobą ogólnoustrojową, objawiającą się przede

wszystkim przewlekłą chorobą oskrzelowo-płucną oraz

niewydolnością enzymatyczną trzustki z następowymi

zaburzeniami trawienia i wchłaniania. Gruczoły potowe

wydalają pot o podwyższonym stężeniu chloru i sodu (tzw.

„słony pot”).

Objawy ze strony układu

oddechowego

U ponad 90% chorych występują objawy ze strony układu
oddechowego:



przewlekły i napadowy kaszel,



nawracające i przewlekłe zapalenia płuc,



zapalenie oskrzelików,



obturacyjne zapalenia oskrzeli,



krwioplucie,



zmiany w płucach widoczne w rtg: nawracająca niedodma,

rozdęcie i rozstrzenie oskrzeli,



polipy nosa,



przewlekłe zapalenie zatok przynosowych.

Objawy ze strony przewodu

pokarmowego

Objawy ze strony przewodu pokarmowego występują u około

75% chorych:



występują obfite, nieuformowane, cuchnące, tłuszczowe stolce od

wczesnego dzieciństwa,



niedrożność smółkowa jelit w okresie noworodkowym, spowodowana

czopem gęstej smółki zatykającym jelito grube i jej ekwiwalenty: zespół

korka smółkowego, nawracające epizody bólu brzucha z objawami

niedrożności przepuszczającej określane jako dystalna niedrożność

jelit,



może wystąpić (4-5% przypadków) wtórna marskość żółciowa

wątroby z powodu niedrożności kanalików żółciowych,



nawracające zapalenia trzustki.

Inne objawy



Może powodować niepłodność,



W wyniku zmian płucnych i zwiększonego oporu krążenia

płucnego może dojść do powstania serca płucnego



Palce pałeczkowate,



Nawracający obrzęk ślinianek przyusznych,



Osteoporoza

Diagnostyka

Podejrzenie

1.

co najmniej jeden objaw kliniczny choroby lub

2.

obciążający wywiad rodzinny, lub

3.

dodatni wynik badania przesiewowego

Potwierdzenie rozpoznania

1.

dodatni wynik testu potowego (Cl

-

>60 mmol/l w co

najmniej dwóch badaniach, lub

2.

wykrycie mutacji w obu allelach CFTR, lub

3.

duża wartość przezbłonowej różnicy potencjałów

Powikłania i późne następstwa



niepłodność – prawie wszyscy mężczyźni są niepłodni wskutek

niedrożności nasieniowodów,



cukrzyca, zwykle dopiero u młodzieży, 10-25% pacjentów

powyżej 25 roku życia,



niewydolność serca – prawokomorowa, zaburzenia rytmu,



marskość wątroby u 5% chorych na mukowiscydozę.

Leczenie

Leczenie mukowiscydozy jest wyłącznie

objawowe.

Leczenie objawów ze strony układu pokarmowego:



substytucja enzymatyczna,



dieta wysokokaloryczna,



suplementacja witaminowa.

Leczenie objawów ze strony układu
oddechowego:



antybiotykoterapia



inhalacja beta-mimetykiem,



fizykoterapia



sport,



mukolityki,



inhalacje preparatu enzymatycznego - prowadzą do

hydrolizy endogennego DNA, uwalniającego się z
granulocytów w przebiegu reakcji zapalnej; przez to
zmniejsza lepkość wydzieliny oskrzelowej; niestosowana
dotychczas rutynowo, terapia jest kosztowna,



terapia tlenowa,



przeszczep płuc – przy całkowitej niewydolności płuc.

Leczenie choroby oskrzelowo-płucnej w przebiegu mukowiscydozy wymaga

usunięcia gęstej i lepkiej wydzieliny z dróg oddechowych oraz opanowania

zaostrzeń przewlekłego procesu zapalnego i spowolnienia nieodwracalnych

zmian oskrzelowo-płucnych antybiotykoterapią.

Podstawową zasadą jest korygowanie niedoboru enzymów

trzustkowych z zapewnieniem wysokoenergetycznej diety,

pokrywającej 120-150% dobowego zapotrzebowania kalorycznego.

Ponadto należy zwiększyć dawkę podawanych witamin, zwłaszcza

A, D, E, K.

Nie ma skutecznej metody leczenia mukowiscydozy. Wymienione

powyżej zabiegi i leki pozwalają jedynie na wydłużenie

przeżywalności i zwiększenie komfortu życia

Dziękujemy za uwagę

Rafał Szymański

Izabela Sztuczyńska