POSTĘPOWANIE
PIELĘGNIARSKIE WOBEC
PACJENTA W STARSZYM
WIEKU
Z DYSFUNKCJĄ NARZĄDU
WZROKU I SŁUCHU

WIELKIE PROBLEMY

GERIATRYCZNE

• Są to stopniowo postępujące zaburzenia

wynikające zarówno z samego procesu
starzenia jak i następstw polipatologii
charakterystycznej dla osób w starszym
wieku.

• Zaliczamy do nich zmiany pogarszające

funkcjonowanie narządu wzroku i słuchu

.

PRZYCZYNY

• Wzrok: jaskra, zaćma, retinopatia

cukrzycowa,

nadciśnieniowa.

• Słuch: zmiany w uchu wewnętrznym,

zmiany metaboliczno – krążeniowe,

nadmierna ekspozycja na hałas, zaburzenia

dziedziczne, obecność dużej ilości woskowiny

w przewodach słuchowych.

Ryzyko wzrasta u osób palących lub

stosujących leki o ototoksycznym działaniu

ubocznym.

• Niedosłuch i niedowidzenie istotnie

utrudniają funkcjonowanie i pogarszają
jakość życia osób starszych.

• Pacjent niedosłyszący lub niedowidzący

jest często osamotniony i pozbawiony
pewności siebie.

• Czasami zarówno niedosłuch jak i

niedowidzenie mogą być przyczyną
wycofywania się z kontaktów społecznych,
izolacji , a nawet depresji

NIEDOSŁUCH - konsekwencje

• Nadwrażliwość na mowę bardzo głośną.

• Zaburzenia w rozumieniu mowy zniekształconej

(np. przez telefon).

• Osłabiona lokalizacja dźwięku, co prowadzi do

trudności w rozróżnianiu głosu słyszanego w
zgiełku, czy hałasie.

• Utrudniona zdolność uczestnictwa w rozmowie z

udziałem większej ilości osób.

NIEDOWIDZENIE -

konsekwencje

• Zmniejszenie ostrości widzenia, gorsze

przystosowanie do ciemności, zmniejszona zdolność

akomodacji oka, co powoduje dalekowzroczność.

• W zbyt późnej diagnozie i leczeniu nawet ślepota.

• W życiu codziennym: pogorszenie zdolności

czytania, precyzji i dokładności wykonywanych

czynności, spadek orientacji w otoczeniu, co z kolei

może powodować nasilony lęk i gotowość do reakcji

obronnych (zmiany charakterologiczne – chory jest

podejrzliwy, czuje się oszukiwany).

Diagnostyka niedosłuchu

• Wywiad

• Próba Webera i Rinnego

• Pełne badanie audiometryczne

• Czasem badania w kierunku wykluczenia

np. nerwiaka nerwu słuchowego lub
innego guza

PRÓBA WEBERA

- polega na przystawieniu pobudzonego
stroika o
częstotliwości 512 Hz do czoła w linii
pośrodkowej.

Badany z prawidłowym słuchem odczuwa
dźwięk jednakowo głośno w każdym uchu,
przy niedosłuchu przewodzeniowym dźwięk
słyszy głośniej w uchu chorym

PRÓBA RINNEGO
-

podstawę drgającego stroika opiera się na

szczycie wyrostka sutkowatego / lekko
przyciskając / a następnie stroik ustawia się
bezpośrednio przed przewodem słuchowym
zewnętrznym.
W warunkach prawidłowych dźwięk stroika
jest
słyszany lepiej przed uchem / przewodnictwo
powietrzne jest lepsze niż przewodnictwo
kostne /.
Sytuacja odwrotna wskazuje na znacznego
stopnia
niedosłuch przewodzeniowy

Diagnostyka niedowidzenia

• Osoby powyżej 65 r.ż. powinny być badane

przez okulistę przynajmniej raz w roku.

• Badanie ostrości wzroku, pola widzenia –

przede wszystkim

Diagnostyka- zadania

pielęgniarki

• Przygotowanie pacjenta do badań- wyjaśnianie celu

i istoty badań, fizyczne przygotowanie np. podanie

kropli do oczu.

• W razie potrzeby asystowanie pacjentowi w czasie

badania (pacjent lękowy).

• Pobranie materiału do badania np. krew.

• Wykonanie płukania ucha w przypadku

nadmiernego gromadzenia się woskowiny - tylko

na zlecenie lekarza, ściśle wg zasad.

Działania opiekuńcze

• Zależą od stopnia niedowidzenia lub

niedosłuchu oraz zdolności kompensacyjnych

pacjenta.

• Jeśli nie ma możliwości korekcji powstałych

dysfunkcji np. okulary, soczewki, aparat

słuchowy, zabieg operacyjny – wtedy większa

pomoc i zaangażowanie ze strony

rodziny/opiekunów.

• Zawsze: zapewnienie bezpiecznego otoczenia

Wskazówki opiekuńcze wobec osoby

niedowidzącej/niewidomej

•

Pomoc w wykonaniu czynności dnia

codziennego - w razie potrzeby

•

Pomoc w utrzymaniu higieny osobistej,

•

Ubieraniu się,

•

Przy posiłku np. krojenie porcji na mniejsze,

nakierowanie ręki na sztućce),

•

stosować objaśnienia w celu poprawy orientacji.

Zapewnienie poczucia bezpieczeństwa podczas

hospitalizacji

•

zapoznanie z personelem i topografią oddziału (towarzyszenie

podczas przemieszczania się, szczególnie na początku)

•

umieszczenie na sali wieloosobowej –pomoc innych pacjentów,

dzwonek w zasięgu ręki.

•

Informacje odnośnie rozkładu dnia

•

Utrzymanie stałego ułożenia przedmiotów w szafce przyłóżkowej,

laska w stałym, łatwodostępnym miejscu.

•

Uprzedzać chorego o wejściu i wyjściu z sali.

•

Nie podchodzić do pacjenta bezgłośnie

•

Uprzedzać o zamiarze wykonania zabiegu, czynności

Warunki do umożliwienia aktywności chorego

• Przedmioty należące do pacjenta w stałym miejscu,

informować o zmianach, półki, szafki w zasięgu ręki.

• Drzwi do sali albo całkowicie otwarte albo zamknięte

• Usunięcie przedmiotów leżących na drodze np. wózki

• Przestrzeganie porządku dnia

• Orientacyjne znaki dźwiękowe lub dotykowe np. naszywki na

jego ubraniu

• Oświetlenie sali u osoby niedowidzącej umiarkowane (zbyt

duże – odblask, małe – niedoświetlenie.

Aktywizacja chorego

• Organizowanie czasu wolnego – słuchanie radia, nagranych

książek, muzyki (czytanie przy użyciu soczewek, okularów u
osób niedowidzących).

• Aktywność fizyczna np. spacery.

• Wspierania samodzielnych działań pacjenta, wzmacniania

poczucia przydatności dla innych.

• Umożliwienia kontaktu z rodziną, przyjaciółmi.

Wskazówki opiekuńcze wobec osoby

niedosłyszącej/ niesłyszącej

Pomoc w porozumiewaniu się z otoczeniem.

•

Nie zbliżać się do chorego w sposób nagły, z tyłu.

•

Rozmowę zapoczątkować np. dotknięciem w ramię, twarz

zwrócona do chorego, nie zasłaniać swoich ust.

•

Nie krzyczeć, mówić wolniej, głośniej, stosować

powtórzenia, zdania krótkie, jednoznaczne.

•

W razie konieczności informacje przekazywać pisemnie.

•

Nie reagować śmiechem na odpowiedzi nieadekwatne.

Aktywizacja pacjenta

• Zachęcania do noszenia aparatu słuchowego.

• Organizowanie czasu wolnego, integracja z innymi

pacjentami.

• Umożliwienia kontaktu z rodziną i bliskimi.

Pomoc w korzystaniu z aparatu słuchowego

• Pomoc we właściwym umieszczeniu aparatu w uchu.

• Pomoc w czyszczeniu, przy wymianie baterii, kontrola

działania

REHABILITACJA

Niedowidzący/niewidomi

– ćwiczenie konkretnych umiejętności,

– nauka kierowania się pozostałymi zmysłami:

– muszą nauczyć się sprawnie i pewnie chodzić,

– korzystać z komunikacji,

– poznać nowe metody orientacji w przestrzeni,

– czasami czytanie i pisanie w alfabecie Breille’a.

Niesłyszący/niedosłyszący

– osiągniecie najlepszego z możliwych poziomu słyszenia

przy wykorzystaniu połączonych metod; czytania mowy i

treningu słuchowego (czytanie z warg, uważne

obserwacja mimiki, gestykulacji),

– nauka języka migowego.

DZIAŁANIA WYCHOWAWCZE

• Edukacja rodziny/opiekunów dotycząca odpowiedniego

przygotowania mieszkania dla osoby

niedowidzącej/niedosłyszącej.

• Edukacja z zakresu metod porozumiewania się z pacjentem.

• Motywowanie i zachęcanie pacjenta do stosowania aparatu

słuchowego (nauka obsługi, konserwacji, regulowania).

• Zachęcania do korzystania z pomocy stowarzyszeń osób

niewidomych, niesłyszących.

• Kształtowanie postaw tolerancji i zrozumienia dla osób

niedosłyszących i niedowidzących.

PROFILAKTYKA

• Promowanie prozdrowego stylu życia; unikanie

nadmiernego narażenia na hałas, zaprzestanie

palenia tytoniu, dbanie o wzrok – właściwe

oświetlenie przy czytaniu, ograniczenie TV,

regularne badania, leczenie chorób

podstawowych np. nadciśnienia, cukrzycy.

• Ograniczenia stosowania leków o działaniu

ototoksycznym i zastosowanie leczenia

alternatywnego – rola lekarza