POSTĘPOWANIE

POSTĘPOWANIE

OKOŁOURAZOWE

OKOŁOURAZOWE

Wojciech Węgier

Wojciech Węgier

Mateusz Stojanowicz

Mateusz Stojanowicz

Uraz

Uraz

Uraz

Uraz

(łac.

(łac.

trauma

trauma

) - uszkodzenie

) - uszkodzenie

tkanki, narządu lub większego

tkanki, narządu lub większego

obszaru ciała przez działanie

obszaru ciała przez działanie

czynnika mechanicznego,

czynnika mechanicznego,

termicznego, chemicznego,

termicznego, chemicznego,

elektrycznego, itp.

elektrycznego, itp.

POSTĘPOWANIE Z CHORYM

POSTĘPOWANIE Z CHORYM

PO URAZIE

PO URAZIE

„

„

Złota godzina”- czas w którym

Złota godzina”- czas w którym

musi nastąpić rozpoznanie

musi nastąpić rozpoznanie

obrażeń, oraz prowadzenie akcji

obrażeń, oraz prowadzenie akcji

resuscytacyjnej

resuscytacyjnej

POSTĘPOWANIE Z CHORYM

POSTĘPOWANIE Z CHORYM

PO URAZIE

PO URAZIE

1.

1.

Obrażenia prowadzące do

Obrażenia prowadzące do

śmierci

śmierci

–

–

W tym okresie obejmują krwiaki:

W tym okresie obejmują krwiaki:

podtwardówkowy i nadtwardówkowy.

podtwardówkowy i nadtwardówkowy.

Krwawienie do jamy opłucnowej,

Krwawienie do jamy opłucnowej,

połączone z odmą opłucnową,

połączone z odmą opłucnową,

tamponadę serca, pęknięcie

tamponadę serca, pęknięcie

śledziony, rany wątroby i złamania

śledziony, rany wątroby i złamania

miednicy

miednicy

POSTĘPOWANIE Z

POSTĘPOWANIE Z

CHORYM PO URAZIE

CHORYM PO URAZIE

2.

2.

Cele natychmiastowej opieki

Cele natychmiastowej opieki

–

–

Celem jest szybka ocena stanu

Celem jest szybka ocena stanu

ogólnego chorego, rozpoczęcie

ogólnego chorego, rozpoczęcie

resuscytacji i stabilizacji, ustalenie

resuscytacji i stabilizacji, ustalenie

priorytetów w zaopatrzeniu i

priorytetów w zaopatrzeniu i

rozpoczęciu leczenia, oraz badań

rozpoczęciu leczenia, oraz badań

diagnostycznych wymaganych w

diagnostycznych wymaganych w

pierwszej godzinie opieki w przypadku

pierwszej godzinie opieki w przypadku

stanu nagłego.

stanu nagłego.

POSTĘPOWANIE Z

POSTĘPOWANIE Z

CHORYM PO URAZIE

CHORYM PO URAZIE

WYWIAD

WYWIAD

– jeśli to możliwe należy

– jeśli to możliwe należy

zebrać od chorego i osób

zebrać od chorego i osób

zaopatrujących go w okresie

zaopatrujących go w okresie

przedszpitalnym wywiad (

przedszpitalnym wywiad (

AMPLE

AMPLE

–

–

alergie, leki, przeszłość chorobowa,

alergie, leki, przeszłość chorobowa,

ostatni posiłek, zdarzenia

ostatni posiłek, zdarzenia

towarzyszące urazowi i jego

towarzyszące urazowi i jego

mechanizmy)

mechanizmy)

POSTĘPOWANIE Z

POSTĘPOWANIE Z

CHORYM PO URAZIE

CHORYM PO URAZIE

PODSTAWOWE OGLĘDZINY

PODSTAWOWE OGLĘDZINY

a)

a)

Kontrola dróg oddechowych oraz

Kontrola dróg oddechowych oraz

stabilizacja kręgosłupa szyjnego-

stabilizacja kręgosłupa szyjnego-

należy ocenić drożność dróg

należy ocenić drożność dróg

oddechowych i unieruchomić kręgosłup

oddechowych i unieruchomić kręgosłup

szyjny. Drożność dróg oddechowych

szyjny. Drożność dróg oddechowych

uzyskuje się przez unoszenie podbródka,

uzyskuje się przez unoszenie podbródka,

pociąganie za żuchwę lub usunięcie ciał

pociąganie za żuchwę lub usunięcie ciał

obcych z przełyku

obcych z przełyku

POSTĘPOWANIE Z

POSTĘPOWANIE Z

CHORYM PO URAZIE

CHORYM PO URAZIE

b)

b)

oddychanie i krążenie

oddychanie i krążenie

Należy zbadać klatkę piersiową, ocenić

Należy zbadać klatkę piersiową, ocenić

jakość, głębokość i liczbę oddechów.

jakość, głębokość i liczbę oddechów.

Klatkę osłuchać obustronnie, oceniając

Klatkę osłuchać obustronnie, oceniając

symetryczne szmery oddechowe,

symetryczne szmery oddechowe,

obmacać w celu wykrycia deformacji.

obmacać w celu wykrycia deformacji.

POSTĘPOWANIE Z

POSTĘPOWANIE Z

CHORYM PO URAZIE

CHORYM PO URAZIE

c)

c)

krążenie i kontrola krwawienia

krążenie i kontrola krwawienia

Należy obserwować wypełnienie

Należy obserwować wypełnienie

włośniczek, tętno, kolor skóry, oraz

włośniczek, tętno, kolor skóry, oraz

zidentyfikować źródła krwawienia.

zidentyfikować źródła krwawienia.

Postępowanie obejmuje założenie

Postępowanie obejmuje założenie

dwóch kaniul dożylnych, oraz

dwóch kaniul dożylnych, oraz

rozpoczęcie podawania płynów. Uciska

rozpoczęcie podawania płynów. Uciska

się wszystkie krwawiące miejsca.

się wszystkie krwawiące miejsca.

POSTĘPOWANIE Z

POSTĘPOWANIE Z

CHORYM PO URAZIE

CHORYM PO URAZIE

d)

d)

niezdolność

niezdolność

Przeprowadza się szybkie

Przeprowadza się szybkie

badanie

badanie

neurologiczne

neurologiczne

oceniające wielkość,

oceniające wielkość,

równość i reakcję źrenic na światło, oraz

równość i reakcję źrenic na światło, oraz

skale przytomności w skali (AVPU)

skale przytomności w skali (AVPU)

POSTĘPOWANIE Z

POSTĘPOWANIE Z

CHORYM PO URAZIE

CHORYM PO URAZIE

•

DRUGIE OGLĘDZINY

DRUGIE OGLĘDZINY

W drugiej kolejności przeprowadza się

W drugiej kolejności przeprowadza się

kompletne badanie chorego: zaczyna się od

kompletne badanie chorego: zaczyna się od

głowy i kierując się do nóg, ocenia się

głowy i kierując się do nóg, ocenia się

systematycznie każdą okolicę, łącznie z

systematycznie każdą okolicę, łącznie z

objawami czynności życiowych. Czynności te

objawami czynności życiowych. Czynności te

wykonuje się po zakończeniu pierwszych

wykonuje się po zakończeniu pierwszych

oględzin i po przeprowadzeniu działań

oględzin i po przeprowadzeniu działań

resuscytacyjnych.

resuscytacyjnych.

POSTĘPOWANIE Z CHORYM PO

POSTĘPOWANIE Z CHORYM PO

URAZIE

URAZIE

•

1 GŁOWA

1 GŁOWA

Szukanie
deformacji,
zranień,
krwawień

Badanie oczu-
powtórne
badanie
źrenic, sińce
okularowe
mogą
wskazywać na
złamanie
blaszki
sitowej.

Nos-szukanie deformacji, krwiaka przegrody wycieku
wodnistego i krwawienia

uszy- krwiak błony bębenkowej, podbiegnięcia
krwawe w okolicy wyrostka sutkowatego (złamanie
podstawy czaszki)

POSTĘPOWANIE Z

POSTĘPOWANIE Z

CHORYM PO URAZIE

CHORYM PO URAZIE

•

Kręgosłup szyjny i szyja

Kręgosłup szyjny i szyja

Szyja i tułów powinny być
unieruchomione (twardym kołnierzem i
deską ortopedyczną), do czasu gdy nie
zostanie wykluczony uszkodzenie
kręgosłupa.

Należy zbadać szyję w poszukiwaniu
boleści, deformacji, ran, przesunięcia
tchawicy, poszerzenia żył szyjnych lub
szmerów.

POSTĘPOWANIE Z CHORYM

POSTĘPOWANIE Z CHORYM

PO URAZIE

PO URAZIE

KLATKA PIERSIOWA

KLATKA PIERSIOWA

•

Należy ponownie osłuchać klatkę piersiową (obecność

Należy ponownie osłuchać klatkę piersiową (obecność

szmerów, trzeszczeń), Badanie oglądaniem (klatka

szmerów, trzeszczeń), Badanie oglądaniem (klatka

cepowata, zasysające rany, stłuczenia).

cepowata, zasysające rany, stłuczenia).

•

Należy obmacać mostek, żebra, obojczyk, zwracając

Należy obmacać mostek, żebra, obojczyk, zwracając

uwagę na bolesności i deformacje.

uwagę na bolesności i deformacje.

•

Należy wykluczyć odmę prężną (przyciszony szmer

Należy wykluczyć odmę prężną (przyciszony szmer

oddechowy, przesunięcie tchawicy, poszerzone

oddechowy, przesunięcie tchawicy, poszerzone

naczynia żylne na szyi, niewydolność oddechowa)

naczynia żylne na szyi, niewydolność oddechowa)

•

Należy wykluczyć tamponadę serca (Triada Backa) :

Należy wykluczyć tamponadę serca (Triada Backa) :

1) obniżenie ciśnienia tętniczego; 2) wyciszenie tonów

1) obniżenie ciśnienia tętniczego; 2) wyciszenie tonów

serca; 3) poszerzone naczynia żylne na szyi

serca; 3) poszerzone naczynia żylne na szyi

POSTĘPOWANIE Z

POSTĘPOWANIE Z

CHORYM PO URAZIE

CHORYM PO URAZIE

BRZUCH

BRZUCH

Brzuch należy: osłuchać, opukać,

Brzuch należy: osłuchać, opukać,

obmacać, zwracając uwagę na

obmacać, zwracając uwagę na

obecność wszelkich podrażnień

obecność wszelkich podrażnień

otrzewnej.

otrzewnej.

•

badanie palpacyjne-

badanie palpacyjne-

powierzchowne i głębokie

powierzchowne i głębokie

(tkliwość zlokalizowana i

(tkliwość zlokalizowana i

rozlana, obrona mięśniowa)

rozlana, obrona mięśniowa)

•

osłuchiwanie (brak perystaltyki

osłuchiwanie (brak perystaltyki

nie zawsze oznacza uszkodzenie

nie zawsze oznacza uszkodzenie

narządów wewnętrznych)

narządów wewnętrznych)

•

częste powtarzanie badania (np.

częste powtarzanie badania (np.

objawy pęknięcia jelit), najlepiej

objawy pęknięcia jelit), najlepiej

przez tego samego lekarza

przez tego samego lekarza

POSTĘPOWANIE

POSTĘPOWANIE

Z

Z

CHORYM PO URAZIE

CHORYM PO URAZIE

ODBYTNICA I KROCZE

ODBYTNICA I KROCZE

Wykonuje się badanie przez odbyt, zwracając uwagę na

Wykonuje się badanie przez odbyt, zwracając uwagę na

obecność krwi, czucie, napięcie zwieraczy, położenie

obecność krwi, czucie, napięcie zwieraczy, położenie

gruczołu krokowego (jeśli jest położony wysoko może to

gruczołu krokowego (jeśli jest położony wysoko może to

świadczyć o rozerwaniu pęcherza)

świadczyć o rozerwaniu pęcherza)

Badanie krocza w celu wykrycia

Badanie krocza w celu wykrycia

krwiaków lub krwi w

krwiaków lub krwi w

cewce moczowej.

cewce moczowej.

U kobiet badanie przez pochwę w

U kobiet badanie przez pochwę w

celu wykrycia krwi lub

celu wykrycia krwi lub

jej ewentualnych zranień

jej ewentualnych zranień

POSTĘPOWANIE Z

POSTĘPOWANIE Z

CHORYM PO URAZIE

CHORYM PO URAZIE

MIEDNICA I KONCZYNY

MIEDNICA I KONCZYNY

•

MIEDNICA

MIEDNICA

ściskanie w płaszczyźnie przednio- tylnej i

ściskanie w płaszczyźnie przednio- tylnej i

bocznej

bocznej

obmacywanie spojenia łonowego

obmacywanie spojenia łonowego

•

KOŃCZYNY

KOŃCZYNY

oglądanie- deformacje, krwiaki

oglądanie- deformacje, krwiaki

obmacywanie- deformacje, bolesność,

obmacywanie- deformacje, bolesność,

trzeszczenia, patologiczna ruchomość, tętno

trzeszczenia, patologiczna ruchomość, tętno

POSTĘPOWANIE Z

POSTĘPOWANIE Z

CHORYM PO URAZIE

CHORYM PO URAZIE

PLECY

PLECY

Chory jest obracany z zachowaniem stabilizacji

Chory jest obracany z zachowaniem stabilizacji

kręgosłupa w poszukiwaniu zranień stłuczeń,

kręgosłupa w poszukiwaniu zranień stłuczeń,

deformacji

deformacji

ZALECA SIĘ ABY BADANIE TO WYKONYWANE

ZALECA SIĘ ABY BADANIE TO WYKONYWANE

BYŁO W TRAKCIE PRZENOSZENIA CHOREGO NA

BYŁO W TRAKCIE PRZENOSZENIA CHOREGO NA

DESKĘ ORTOPEDYCZNĄ.

DESKĘ ORTOPEDYCZNĄ.

POSTĘPOWANIE Z

POSTĘPOWANIE Z

CHORYM PO URAZIE

CHORYM PO URAZIE

CZUCIE, FUNKCE MOTORYCZNE

CZUCIE, FUNKCE MOTORYCZNE

I

I

STAN ŚWIADOMOŚCI

STAN ŚWIADOMOŚCI

•

Ponowne wykonanie badania

Ponowne wykonanie badania

neurologicznego i ocena stanu świadomości

neurologicznego i ocena stanu świadomości

wg. Skali Glasgow

wg. Skali Glasgow

POSTĘPOWANIE Z

POSTĘPOWANIE Z

CHORYM PO URAZIE

CHORYM PO URAZIE

DALSZA OPIEKA

DALSZA OPIEKA

a) Ponowne badanie

a) Ponowne badanie

b) Utrzymywanie: natlenowania,

b) Utrzymywanie: natlenowania,

perfuzji i ciepłoty ciała

perfuzji i ciepłoty ciała

c) Profilaktyka przeciwtężcowa i

c) Profilaktyka przeciwtężcowa i

antybiotykoterapia

antybiotykoterapia

d) Przygotowanie do transportu

d) Przygotowanie do transportu

URAZY GŁOWY

URAZY GŁOWY

BADANIE PRZEDMIOTOWE

BADANIE PRZEDMIOTOWE

1.

1.

Pierwsze ogledziny (zgodnie z wcześniej podanym

Pierwsze ogledziny (zgodnie z wcześniej podanym

schematem)

schematem)

2.

2.

Należy ocenić szerokość i ruchomość źrenic

Należy ocenić szerokość i ruchomość źrenic

3.

3.

Należy sprawdzić kręgosłup szyjny pod kątem

Należy sprawdzić kręgosłup szyjny pod kątem

zmian pourazowych- należy założyć kołnierz

zmian pourazowych- należy założyć kołnierz

szyjny.

szyjny.

BADANIE GŁOWY

BADANIE GŁOWY

1)

1)

Należy zbadać głowę pod kątem wgnieceń czaszki,

Należy zbadać głowę pod kątem wgnieceń czaszki,

złamań otwartych wycieków z uszu i nosa

złamań otwartych wycieków z uszu i nosa

2)

2)

Badanie neurologiczne- zgodnie ze skalą Glasgow

Badanie neurologiczne- zgodnie ze skalą Glasgow

3)

3)

Ocena czynności życiowych (z szczególną uwagą

Ocena czynności życiowych (z szczególną uwagą

na hipotensję i bradykardię)

na hipotensję i bradykardię)

URAZY GŁOWY

URAZY GŁOWY

PATOLOGIA:

PATOLOGIA:

1)

1)

Brak przytomności- możliwe uszkodzenie warstwy korowej

Brak przytomności- możliwe uszkodzenie warstwy korowej

2)

2)

Wzmożone ciśnienie śródczaszkowe- spowodowane może

Wzmożone ciśnienie śródczaszkowe- spowodowane może

być krwiakiem, obrzękiem (może doprowadzić do zgonu)

być krwiakiem, obrzękiem (może doprowadzić do zgonu)

3)

3)

Objawy wklinowania

Objawy wklinowania

a)

a)

Podsierpowe

Podsierpowe

b)

b)

Haka

Haka

c)

c)

Migdałków móżdżku

Migdałków móżdżku

4)

4)

Zaburzenia ciśnienia perfuzji

Zaburzenia ciśnienia perfuzji

mózgu- spowodowane wysokim

mózgu- spowodowane wysokim

ciśnieniem śródczaszkowym

ciśnieniem śródczaszkowym

URAZY GŁOWY

URAZY GŁOWY

LECZENIE:

LECZENIE:

1)

1)

Wstępna stabilizacja

Wstępna stabilizacja

2)

2)

Ożywianie płynami- przy niskim ciśnieniu krwi (z szczeg.

Ożywianie płynami- przy niskim ciśnieniu krwi (z szczeg.

Uwagą na wzrost ciśnienia śródczaszkowego)

Uwagą na wzrost ciśnienia śródczaszkowego)

3)

3)

Utrzymywanie stężenia glukozy i natlenienia

Utrzymywanie stężenia glukozy i natlenienia

4)

4)

Obniżanie ciśnienia wewnątrzczaszkowego

Obniżanie ciśnienia wewnątrzczaszkowego

a)

a)

Przez hiperwentylację- skurcz naczyń mózgowych

Przez hiperwentylację- skurcz naczyń mózgowych

b)

b)

Leczenie uzupełniające- farmakoterapia (mannitol,

Leczenie uzupełniające- farmakoterapia (mannitol,

furosemid)

furosemid)

5) Leczenie napadów padaczkowych- farmakoterapia

5) Leczenie napadów padaczkowych- farmakoterapia

(fenytoina)

(fenytoina)

6)

6)

Leczenie ran sklepu- obfite przepłukanie ran, ucisk

Leczenie ran sklepu- obfite przepłukanie ran, ucisk

miejsca krwawienia

miejsca krwawienia

7)

7)

KONSULTACJA NEUROCHIRURGICZNA!!

KONSULTACJA NEUROCHIRURGICZNA!!

OBRAŻENIA

OBRAŻENIA

KRĘGOSŁUPA

KRĘGOSŁUPA

POSTĘPOWANIE:

POSTĘPOWANIE:

•

pierwsze

pierwsze

oględziny

oględziny

•

wywiad

wywiad

•

drugie oględziny

drugie oględziny

•

badania

badania

diagnostyczne

diagnostyczne

•

leczenie

leczenie

OBRAŻENIA

OBRAŻENIA

KRĘGOSŁUPA

KRĘGOSŁUPA

BADANIE PODMIOTOWE:

BADANIE PODMIOTOWE:

•

obmacywanie- ułożenie

obmacywanie- ułożenie

nieruchome, bolesność,

nieruchome, bolesność,

deformacje

deformacje

•

badanie neurologiczne - czucie,

badanie neurologiczne - czucie,

siła i napięcie mięśni, odruchy,

siła i napięcie mięśni, odruchy,

zwieracze, perystaltyka itd.

zwieracze, perystaltyka itd.

OBRAŻENIA

OBRAŻENIA

KRĘGOSŁUPA

KRĘGOSŁUPA

USZKODZENIA RDZENIA KRĘGOWEGO

USZKODZENIA RDZENIA KRĘGOWEGO

•

kompletne- całkowita utrata czucia i motoryki

kompletne- całkowita utrata czucia i motoryki

poniżej uszkodzenia

poniżej uszkodzenia

•

niekompletne:

niekompletne:

- zespół rdzeniowy przedni

- zespół rdzeniowy przedni

- zespół Brown’a- Sequarda

- zespół Brown’a- Sequarda

- zespół rdzeniowy centralny

- zespół rdzeniowy centralny

•

Szok rdzeniowy- bezpośrednio po uszkodzeniu,

Szok rdzeniowy- bezpośrednio po uszkodzeniu,

zupełne zahamowanie czynności rdzenia,

zupełne zahamowanie czynności rdzenia,

objawy ustępują (dni, tygodnie)

objawy ustępują (dni, tygodnie)

•

Wstrząs neurogeniczny- odc. C lub Th,

Wstrząs neurogeniczny- odc. C lub Th,

obniżenie ciśnienia i bradykardia, dobrze

obniżenie ciśnienia i bradykardia, dobrze

ukrwiona skóra

ukrwiona skóra

OBRAŻENIA

OBRAŻENIA

KRĘGOSŁUPA

KRĘGOSŁUPA

BADANIA DIAGNOSTYCZNE:

BADANIA DIAGNOSTYCZNE:

1)

1)

RTG

RTG

2)

2)

TK

TK

3)

3)

REZONANS

REZONANS

MAGNETYCZNY

MAGNETYCZNY

OBRAŻENIA

OBRAŻENIA

KRĘGOSŁUPA

KRĘGOSŁUPA

LECZENIE:

LECZENIE:

1)

1)

Utrzymywanie nieruchomości

Utrzymywanie nieruchomości

kręgosłupa

kręgosłupa

2)

2)

Drożność dróg oddechowych( bez

Drożność dróg oddechowych( bez

przemieszczania kręgosłupa szyjnego)

przemieszczania kręgosłupa szyjnego)

3)

3)

Duże dawki metyloprednizolonu

Duże dawki metyloprednizolonu

4)

4)

KONSULTACJA NEUROCHIRURGICZNA

KONSULTACJA NEUROCHIRURGICZNA

URAZY KLATKI

URAZY KLATKI

PIERSIOWEJ

PIERSIOWEJ

POSTEPOWANIE:

POSTEPOWANIE:

•

wywiad

wywiad

•

podstawowe oględziny

podstawowe oględziny

•

drugie oględziny

drugie oględziny

•

badania diagnostyczne

badania diagnostyczne

•

leczenie

leczenie

URAZY KLATKI

URAZY KLATKI

PIERSIOWEJ

PIERSIOWEJ

BADANIA:

BADANIA:

•

badanie radiologiczne (o ile to możliwe-

badanie radiologiczne (o ile to możliwe-

pozycja stojąca)

pozycja stojąca)

•

gazometria

gazometria

•

enzymy sercowe

enzymy sercowe

•

ekg

ekg

•

obrazowe badanie serca

obrazowe badanie serca

(np. echokardiogram)

(np. echokardiogram)

URAZY KLATKI

URAZY KLATKI

PIERSIOWEJ

PIERSIOWEJ

LECZENIE:

LECZENIE:

•

dostęp do żyły

dostęp do żyły

•

tlenoterapia

tlenoterapia

•

monitorowanie

monitorowanie

serca

serca

•

pomiar

pomiar

pulsoksymetrem

pulsoksymetrem

URAZY KLATKI

URAZY KLATKI

PIERSIOWEJ

PIERSIOWEJ

ODMA OPŁUCNOWA

ODMA OPŁUCNOWA

:

:

•

Odma opłucnowa- obecność w jamie opłucnowej

Odma opłucnowa- obecność w jamie opłucnowej

powietrza, które nie komunikuje się ze środowiskiem

powietrza, które nie komunikuje się ze środowiskiem

zewnętrznym przez ścianę klatki piersiowej

zewnętrznym przez ścianę klatki piersiowej

•

Objawy:

Objawy:

a. duszność i ból w klatce piersiowej

a. duszność i ból w klatce piersiowej

b. przyciszony szmer pęcherzykowy

b. przyciszony szmer pęcherzykowy

c. nadmierny wypuk po stronie chorej

c. nadmierny wypuk po stronie chorej

•

Leczenie- drenaż opłucnowy (V przestrzeń

Leczenie- drenaż opłucnowy (V przestrzeń

miedzyżebrowa w linii pachowej środkowo-

miedzyżebrowa w linii pachowej środkowo-

przedniej)

przedniej)

URAZY KLATKI

URAZY KLATKI

PIERSIOWEJ

PIERSIOWEJ

OTWARTA ODMA

OTWARTA ODMA

OPŁUCNOWA

OPŁUCNOWA

•

rana klatki piersiowej o

rana klatki piersiowej o

średnicy przekraczającej

średnicy przekraczającej

2/3 średnicy tchawicy

2/3 średnicy tchawicy

•

powietrze przechodzi

powietrze przechodzi

łatwiej przez ranę niż

łatwiej przez ranę niż

przez tchawicę

przez tchawicę

•

leczenie: zaopatrzenie

leczenie: zaopatrzenie

rany i drenaż opłucnowy

rany i drenaż opłucnowy

URAZY KLATKI

URAZY KLATKI

PIERSIOWEJ

PIERSIOWEJ

PRĘŻNA ODMA OPŁUCNOWA

PRĘŻNA ODMA OPŁUCNOWA

•

Efekt wytworzenia się zastawki jednokierunkowej,

Efekt wytworzenia się zastawki jednokierunkowej,

powodującej wniknięcie i zablokowanie w jamie

powodującej wniknięcie i zablokowanie w jamie

opłucnowej powietrza z zewnątrz (rana)

opłucnowej powietrza z zewnątrz (rana)

•

Objawy: przyspieszenie oddechu, obniżenie

Objawy: przyspieszenie oddechu, obniżenie

ciśnienia tętniczego, przesunięcie tchawicy,

ciśnienia tętniczego, przesunięcie tchawicy,

poszerzenie żył szyjnych, osłabienie szmerów

poszerzenie żył szyjnych, osłabienie szmerów

oddechowych po stronie odmy

oddechowych po stronie odmy

•

Leczenie (rozpoznanie kliniczne- na podstawie

Leczenie (rozpoznanie kliniczne- na podstawie

objawów): natychmiastowe odbarczenie odmy.

objawów): natychmiastowe odbarczenie odmy.

1. nakłucie- II przestrzeń międzyżebrowa w linii

1. nakłucie- II przestrzeń międzyżebrowa w linii

środkowoobojczykowej

środkowoobojczykowej

2. drenaż opłucnowy- V przestrzeń

2. drenaż opłucnowy- V przestrzeń

miedzyżebrowa w linii pachowej środkowo-

miedzyżebrowa w linii pachowej środkowo-

przedniej

przedniej

URAZY KLATKI

URAZY KLATKI

PIERSIOWEJ

PIERSIOWEJ

KLATKA PIERSIOWA CEPOWATA

KLATKA PIERSIOWA CEPOWATA

:

:

•

fragment klatki piersiowej nie porusza się w

fragment klatki piersiowej nie porusza się w

czasie oddychania w łączności z pozostałą

czasie oddychania w łączności z pozostałą

częścią

częścią

•

wdech- w głąb, wydech- uniesienie

wdech- w głąb, wydech- uniesienie

•

złamanie co najmniej trzech kolejnych żeber w

złamanie co najmniej trzech kolejnych żeber w

dwóch miejscach

dwóch miejscach

•

leczenie- w OIOM (monitorowanie, toaleta

leczenie- w OIOM (monitorowanie, toaleta

drzewa oskrzelowego, analgezja)

drzewa oskrzelowego, analgezja)

URAZY KLATKI

URAZY KLATKI

PIERSIOWEJ

PIERSIOWEJ

URAZOWE PĘKNIĘCIE AORTY

URAZOWE PĘKNIĘCIE AORTY

•

Objawy (mogą być znikome):

Objawy (mogą być znikome):

- ból za mostkiem lub między łopatkami

- ból za mostkiem lub między łopatkami

- duszność

- duszność

- chrypka, świst oddechowy

- chrypka, świst oddechowy

•

Badanie radiologiczne

Badanie radiologiczne

•

Złoty standard- aortografia

Złoty standard- aortografia

•

Leczenie:

Leczenie:



zapobieganie pobudzeniu pacjenta

zapobieganie pobudzeniu pacjenta



hamowanie odruchów wymiotnych (wzrost

hamowanie odruchów wymiotnych (wzrost

ciśnienia)

ciśnienia)



leki hipotensyjne

leki hipotensyjne



zabieg operacyjny

zabieg operacyjny

URAZY KLATKI

URAZY KLATKI

PIERSIOWEJ

PIERSIOWEJ

WSKAZANIA DO DRENAŻU

WSKAZANIA DO DRENAŻU

OPŁUCNOWEGO

OPŁUCNOWEGO

:

:

•

wentylacja z dodatnim

wentylacja z dodatnim

ciśnieniem

ciśnieniem

•

znieczulenie ogólne

znieczulenie ogólne

•

transport powietrzny

transport powietrzny

URAZY KLATKI

URAZY KLATKI

PIERSIOWEJ

PIERSIOWEJ

WSKAZANIA DO TORAKOTOMII:

WSKAZANIA DO TORAKOTOMII:

•

pierwotna utrata przez dren z klatki

pierwotna utrata przez dren z klatki

piersiowej >1500 ml krwi (masywny krwiak)

piersiowej >1500 ml krwi (masywny krwiak)

•

stała utrata krwi przez dren ok. 300 ml/h

stała utrata krwi przez dren ok. 300 ml/h

•

hipotensja pomimo prawidłowego

hipotensja pomimo prawidłowego

uzupełniania krwi

uzupełniania krwi

•

objawy radiologiczne narastania krwiaka

objawy radiologiczne narastania krwiaka

pomimo drenażu

pomimo drenażu

•

pogorszenie się kliniczne stanu pacjenta

pogorszenie się kliniczne stanu pacjenta

URAZY BRZUCHA

URAZY BRZUCHA

•

przenikające

przenikające

•

tępe

tępe

- bezpośrednie uderzenie

- bezpośrednie uderzenie

- nagła zmiana prędkości

- nagła zmiana prędkości

CELEM POSTĘPOWANIA JEST USTALENIE,

CELEM POSTĘPOWANIA JEST USTALENIE,

CZY CHORY WYMAGA LECZENIA

CZY CHORY WYMAGA LECZENIA

OPERACYJNEGO W TRYBIE NAGŁYM

OPERACYJNEGO W TRYBIE NAGŁYM

URAZY BRZUCHA

URAZY BRZUCHA

LECZENIE OPERACYJNE W TRYBIE PILNYM:

LECZENIE OPERACYJNE W TRYBIE PILNYM:

•

wstrząs lub niestabilność hemodynamiczna z

wstrząs lub niestabilność hemodynamiczna z

postępującą utratą krwi

postępującą utratą krwi

•

objawy otrzewnowe

objawy otrzewnowe

•

obecność ciał obcych (np. nóż)

obecność ciał obcych (np. nóż)

•

wytrzewienie

wytrzewienie

•

rany postrzałowe

rany postrzałowe

•

obecność wolnego gazu

obecność wolnego gazu

•

obecność dużej ilości krwi (zgłębnik n-ż, p. r.)

obecność dużej ilości krwi (zgłębnik n-ż, p. r.)

URAZY BRZUCHA

URAZY BRZUCHA

POSTĘPOWANIE:

POSTĘPOWANIE:

1)

1)

pierwsze

pierwsze

oględziny

oględziny

2)

2)

Wywiad

Wywiad

3)

3)

drugie

drugie

oględziny

oględziny

4)

4)

badania

badania

laboratoryjne

laboratoryjne

5)

5)

badania

badania

obrazowe

obrazowe

6)

6)

leczenie

leczenie

URAZY BRZUCHA

URAZY BRZUCHA

OGLĘDZINY:

OGLĘDZINY:

•

cały brzuch, plecy

cały brzuch, plecy

•

oglądanie, badanie palpacyjne, opukiwanie,

oglądanie, badanie palpacyjne, opukiwanie,

osłuchiwanie (bolesność, rozdęcie, objawy otrzewnowe,

osłuchiwanie (bolesność, rozdęcie, objawy otrzewnowe,

patologiczne opory, perystaltyka)

patologiczne opory, perystaltyka)

•

powtórne badania (ta sama osoba)

powtórne badania (ta sama osoba)

•

badanie przez odbyt (krew, położenie prostaty, odłamy

badanie przez odbyt (krew, położenie prostaty, odłamy

kostne)

kostne)

URAZY BRZUCHA

URAZY BRZUCHA

OBRAZ KLINICZNY:

OBRAZ KLINICZNY:

•

Przepona- nagły ucisk brzucha lub uraz

Przepona- nagły ucisk brzucha lub uraz

przenikający

przenikający

•

Narządy posiadające światło- najczęściej uraz

Narządy posiadające światło- najczęściej uraz

przenikający

przenikający

•

Trzustka- uderzenie w nadbrzusze (kierownica od

Trzustka- uderzenie w nadbrzusze (kierownica od

roweru)

roweru)

•

Wątroba- urazy tępe i przenikające, może wystąpić

Wątroba- urazy tępe i przenikające, może wystąpić

duże krwawienie

duże krwawienie

•

Śledziona- uraz tępy, objawy związane z dużym

Śledziona- uraz tępy, objawy związane z dużym

krwawieniem (obniżone ciśnienie, przyspieszone

krwawieniem (obniżone ciśnienie, przyspieszone

tętno)

tętno)

URAZY BRZUCHA

URAZY BRZUCHA

BADANIA PODSTAWOWE:

BADANIA PODSTAWOWE:

•

morfologia

morfologia

•

elektrolity

elektrolity

•

mocznik

mocznik

•

kreatynina

kreatynina

•

amylaza

amylaza

•

układ krzepnięcia

układ krzepnięcia

•

grupa

grupa

•

bad. moczu

bad. moczu

•

substancje toksyczne

substancje toksyczne

URAZY BRZUCHA

URAZY BRZUCHA

BADANIA DODATKOWE:

BADANIA DODATKOWE:

•

ultrasonografia (wykrywanie wolnego płynu,

ultrasonografia (wykrywanie wolnego płynu,

monitorowanie stanu pacjenta)

monitorowanie stanu pacjenta)

•

laparoskopia (ocena pourazowych uszkodzeń)

laparoskopia (ocena pourazowych uszkodzeń)

•

płukanie jamy otrzewnej (założenie cewnika do

płukanie jamy otrzewnej (założenie cewnika do

jamy otrzewnej i pobieranie próbek płynukrew)

jamy otrzewnej i pobieranie próbek płynukrew)

URAZY BRZUCHA

URAZY BRZUCHA

LECZENIE:

LECZENIE:

•

resuscytacja

resuscytacja

•

antybiotykoterapia (tlenowce i

antybiotykoterapia (tlenowce i

beztlenowce)

beztlenowce)

•

torakotomia (poprzeczne zaciśnięcie

torakotomia (poprzeczne zaciśnięcie

aorty)

aorty)

•

leczenie operacyjne

leczenie operacyjne

URAZY MIEDNICY

URAZY MIEDNICY

POSTEPOWANIE:

POSTEPOWANIE:

•

pierwsze

pierwsze

oględziny

oględziny

•

wywiad

wywiad

•

drugie

drugie

oględziny

oględziny

•

badania

badania

diagnostyczne

diagnostyczne

•

leczenie

leczenie

URAZY MIEDNICY

URAZY MIEDNICY

Mechanizmy powstawania

Mechanizmy powstawania

urazów:

urazów:

•

zgniecenie boczne (uderzenie

zgniecenie boczne (uderzenie

pieszego z boku)

pieszego z boku)

•

zgniecenie przednio- tylne (czołowy

zgniecenie przednio- tylne (czołowy

wypadek komunikacyjny)

wypadek komunikacyjny)

•

pionowe siły rozrywające (upadek z

pionowe siły rozrywające (upadek z

wysokości)

wysokości)

URAZY MIEDNICY

URAZY MIEDNICY

Drugie oględziny:

Drugie oględziny:

•

badanie miednicy- oburącz w wym. P- T,

badanie miednicy- oburącz w wym. P- T,

bocznym, spojenie

bocznym, spojenie

•

badanie narządów moczowo- płciowych-

badanie narządów moczowo- płciowych-

krew, krwiaki, bad. ginekologiczne

krew, krwiaki, bad. ginekologiczne

•

badanie per rectum- krew, położenie

badanie per rectum- krew, położenie

prostaty, odłamy kostne

prostaty, odłamy kostne

•

kończyny- czucie, ruch, gra naczyniowa,

kończyny- czucie, ruch, gra naczyniowa,

tętno

tętno

URAZY MIEDNICY

URAZY MIEDNICY

DIAGNOSTYCZNE BADANIA

DIAGNOSTYCZNE BADANIA

OBRAZOWE:

OBRAZOWE:

•

RTG

RTG

•

TK

TK

•

ANGIOGRAFIA

ANGIOGRAFIA

URAZY MIEDNICY

URAZY MIEDNICY

LECZENIE:

LECZENIE:

•

Ożywianie-standardowe procedury

Ożywianie-standardowe procedury

resuscytacyjne

resuscytacyjne

•

Pneumatyczne ubrania przeciwwstrząsowe

Pneumatyczne ubrania przeciwwstrząsowe

•

Konsultacja ortopedyczna

Konsultacja ortopedyczna

•

Zabieg operacyjny (w razie potrzeby)

Zabieg operacyjny (w razie potrzeby)

•

Leczenie zachowawcze- leki przeciw bólowe,

Leczenie zachowawcze- leki przeciw bólowe,

podawanie środków zmiękczających stolec

podawanie środków zmiękczających stolec

URAZY UKŁ.

URAZY UKŁ.

MOCZOWO-PŁCIOWEGO

MOCZOWO-PŁCIOWEGO

•

NERKA

NERKA

- małe (stłuczenie, skaleczenie)

- małe (stłuczenie, skaleczenie)

- duże (głębokie rozerwania struktury)

- duże (głębokie rozerwania struktury)

- krytyczne (rozkawałkowanie, uszkodzenie szypuły)- 5%

- krytyczne (rozkawałkowanie, uszkodzenie szypuły)- 5%

urazów

urazów

•

MOCZOWÓD- rzadko

MOCZOWÓD- rzadko

•

PĘCHERZ MOCZOWY- stłuczenia, pęknięcie

PĘCHERZ MOCZOWY- stłuczenia, pęknięcie

•

CEWKA MOCZOWA- ciężkie- rzadko

CEWKA MOCZOWA- ciężkie- rzadko

•

PRĄCIE- zranienia, złamania, amputacja

PRĄCIE- zranienia, złamania, amputacja

•

JĄDRA- gł. stłuczenia

JĄDRA- gł. stłuczenia

URAZY UKŁ.

URAZY UKŁ.

MOCZOWO-PŁCIOWEGO

MOCZOWO-PŁCIOWEGO

POSTEPOWANIE:

POSTEPOWANIE:

•

pierwsze oględziny

pierwsze oględziny

•

wywiad

wywiad

•

drugie oględziny

drugie oględziny

•

badania diagnostyczne

badania diagnostyczne

•

leczenie

leczenie

URAZY UKŁ.

URAZY UKŁ.

MOCZOWO-PŁCIOWEGO

MOCZOWO-PŁCIOWEGO

Drugie oględziny:

Drugie oględziny:

•

Badanie okolicy krocza

Badanie okolicy krocza

•

Badanie odbytnicy

Badanie odbytnicy

•

Badanie gruczołu krokowego

Badanie gruczołu krokowego

•

Badanie moszny

Badanie moszny

•

Badanie prącia

Badanie prącia

•

Badanie przezpochwowe

Badanie przezpochwowe

URAZY UKŁ.

URAZY UKŁ.

MOCZOWO-PŁCIOWEGO

MOCZOWO-PŁCIOWEGO

DIAGNOSTYCZNE BADANIA

DIAGNOSTYCZNE BADANIA

OBRAZOWE:

OBRAZOWE:

•

RTG

RTG

•

TK

TK

•

Arteriografia

Arteriografia

•

Pielografia dożylna

Pielografia dożylna

URAZY UKŁ.

URAZY UKŁ.

MOCZOWO-PŁCIOWEGO

MOCZOWO-PŁCIOWEGO

LECZENIE

LECZENIE

•

resuscytacja

•

ubranie lub spodnie przeciwwstrząsowe
(przy spadku ciśnienia,
przeciwwskazania: obrzęk płuc i
pęknięcie przepony)

•

leczenie zachowawcze (środki p- bólowe,
odpoczynek)

•

leczenie operacyjne

URAZY KOŃCZYN

URAZY KOŃCZYN

•

Stłuczenie mięśnia

Stłuczenie mięśnia

•

Naciągnięcie mięśnia (trzy

Naciągnięcie mięśnia (trzy

stopnie, st. 3-całkowite

stopnie, st. 3-całkowite

przerwanie)

przerwanie)

•

Skręcenie (trzy stopnie, st. 3-

Skręcenie (trzy stopnie, st. 3-

całkowite rozerwanie

całkowite rozerwanie

więzadeł, pozostaje

więzadeł, pozostaje

patologiczna ruchomość

patologiczna ruchomość

stawu)

stawu)

•

Zwichnięcie- całkowite

Zwichnięcie- całkowite

przemieszczenie powierzchni

przemieszczenie powierzchni

stawowych względem siebie

stawowych względem siebie

URAZY KOŃCZYN

URAZY KOŃCZYN

ZŁAMANIA:

ZŁAMANIA:

•

otwarte i zamknięte

otwarte i zamknięte

•

przemieszczone i nie

przemieszczone i nie

•

szczelina złamania spiralna,

szczelina złamania spiralna,

skośna, poprzeczna

skośna, poprzeczna

•

„

„

zielona gałązka”

zielona gałązka”

•

patologiczne i zmęczeniowe

patologiczne i zmęczeniowe

URAZY KOŃCZYN

URAZY KOŃCZYN

•

pierwsze

pierwsze

oględziny

oględziny

•

wywiad

wywiad

•

drugie

drugie

oględziny

oględziny

•

bad.

bad.

diagnostyczne

diagnostyczne

•

leczenie

leczenie

URAZY KOŃCZYN

URAZY KOŃCZYN

WYWIAD

WYWIAD

•

wiek

wiek

•

dolegliwości- ból, obrzęk, upośledzenie

dolegliwości- ból, obrzęk, upośledzenie

funkcji

funkcji

•

mechanizm urazu- np. podwichnięcie głowy

mechanizm urazu- np. podwichnięcie głowy

k. promieniowej, uszkodzenie łąkotki

k. promieniowej, uszkodzenie łąkotki

•

schorzenia współistniejące (np. osteoporoza,

schorzenia współistniejące (np. osteoporoza,

sterydoterapia)

sterydoterapia)

URAZY KOŃCZYN

URAZY KOŃCZYN

DRUGIE OGLĘDZINY:

DRUGIE OGLĘDZINY:

•

oglądanie- krwiaki, obrzęki, rany,

oglądanie- krwiaki, obrzęki, rany,

deformacje

deformacje

•

obmacywanie- bolesność, deformacje,

obmacywanie- bolesność, deformacje,

trzeszczenia

trzeszczenia

•

ocena zakresu ruchomości (symetrycznie)

ocena zakresu ruchomości (symetrycznie)

•

bad. neurologiczne- czucie, ruch

bad. neurologiczne- czucie, ruch

•

krążenie- tętno (zwichnięcia,

krążenie- tętno (zwichnięcia,

złamanianadkłykciowe)

złamanianadkłykciowe)

URAZY KOŃCZYN

URAZY KOŃCZYN

BADANIA DIAGNOSTYCZNE

BADANIA DIAGNOSTYCZNE

•

zdj. rtg- standard- A-P i boczne,

zdj. rtg- standard- A-P i boczne,

specjalne- skośne, porównawcze

specjalne- skośne, porównawcze

itp.

itp.

•

USG

USG

•

rezonans magnetyczny

rezonans magnetyczny

URAZY KOŃCZYN

URAZY KOŃCZYN

LECZENIE:

LECZENIE:

•

resuscytacja i stabilizacja

resuscytacja i stabilizacja

•

drogi oddechowe-głowa- klatka p.- brzuch- urazy

drogi oddechowe-głowa- klatka p.- brzuch- urazy

ortopedyczne

ortopedyczne

•

unieruchomienie czasowe

unieruchomienie czasowe

•

postępowanie przeciwbólowe

postępowanie przeciwbólowe

•

repozycja

repozycja

•

opatrunek unieruchamiający

opatrunek unieruchamiający

•

kontrola czucia, ruchu, krążenia

kontrola czucia, ruchu, krążenia

•

profilaktyka p- obrzękowa

profilaktyka p- obrzękowa

•

profilaktyka p- zakrzepowa i pzatorowa

profilaktyka p- zakrzepowa i pzatorowa

•

leczenie p- bólowe

leczenie p- bólowe

•

zapobieganie zakażeniombeztlenowce!

zapobieganie zakażeniombeztlenowce!

WSTRZĄS POURAZOWY

WSTRZĄS POURAZOWY

•

Wstrząs- niewystarczające natlenienie tkanek

Wstrząs- niewystarczające natlenienie tkanek

w wyniku obniżonej perfuzji (hipoperfuzja)

w wyniku obniżonej perfuzji (hipoperfuzja)

•

Hipoperfuzja po urazie:

Hipoperfuzja po urazie:

1)

1)

wstrząs neurogenny- uszkodzenie

wstrząs neurogenny- uszkodzenie

rdzenia k.

rdzenia k.

2)

2)

wstrząs kardiogenny- uraz klatki

wstrząs kardiogenny- uraz klatki

piersiowej (tamponada serca, odma

piersiowej (tamponada serca, odma

prężna i in.)

prężna i in.)

3)

3)

wstrząs hipowolemiczny- utrata krwi

wstrząs hipowolemiczny- utrata krwi

WSTRZĄS POURAZOWY

WSTRZĄS POURAZOWY

WSTRZĄS HIPOWOLEMICZNY

WSTRZĄS HIPOWOLEMICZNY

•

krew- 7% masy ciała w kg

krew- 7% masy ciała w kg

I.

I.

Klasa I krwawienia- do 15% objętości

Klasa I krwawienia- do 15% objętości

(tachykardia, czas włośniczkowy<2sek)

(tachykardia, czas włośniczkowy<2sek)

II.

II.

Klasa II- do 30% objętości (tachykardia,

Klasa II- do 30% objętości (tachykardia,

tachypnoe, czas włośniczkowy >2sek,

tachypnoe, czas włośniczkowy >2sek,

niepokój

niepokój

III.

III.

Klasa III- do 40% objętości (wyraźne

Klasa III- do 40% objętości (wyraźne

tachykardia i tachypnoe, spadek ciśnienia

tachykardia i tachypnoe, spadek ciśnienia

skurczowego, zaburzenia postrzegania)

skurczowego, zaburzenia postrzegania)

IV.

IV.

Klasa IV- >40% objętości (znaczna

Klasa IV- >40% objętości (znaczna

tachykardia i spadek ciśnienia, brak diurezy,

tachykardia i spadek ciśnienia, brak diurezy,

obniżenie poziomu świadomości, zimna,

obniżenie poziomu świadomości, zimna,

lepka skóra, aż do wstrząsu)

lepka skóra, aż do wstrząsu)

WSTRZĄS POURAZOWY

WSTRZĄS POURAZOWY

•

pierwsze oględziny

pierwsze oględziny

•

wywiad

wywiad

•

drugie oględziny

drugie oględziny

•

bad. diagnostyczne

bad. diagnostyczne

•

leczenie

leczenie

WSTRZĄS POURAZOWY

WSTRZĄS POURAZOWY

LECZENIE:

LECZENIE:

•

resuscytacja

resuscytacja

•

płyny: płyn Ringera, krew

płyny: płyn Ringera, krew

•

wczesna interwencja

wczesna interwencja

chirurgiczna

chirurgiczna

•

częsta ocena

częsta ocena

KONIEC

KONIEC



