Ćw z przyborami

• Przybory służą precyzyjnemu i

wyselekcjonowanemu
oddziaływaniu , ukierunkowanemu na
określone cele. O doborze przyboru
do ćwiczeń decyduje zwykle zaplecze
sprzętowe ośrodka.

• Przybory mają szczególną wartość w

fizjoterapii.

• U osób pełnosprawnych ćwiczenia

ukierunkowane na osiągnięcie danego celu
może być zamiennie wykonywane w postaci
ćwiczenia wolnego, ze współćwiczącym o
tyle u niepełnosprawnych jest to wykluczone,
wobec czego zastosowanie przyboru stanowi
często jedyny sposób na realizację danego
ćwiczenia

• Ćwiczenia na piłkach
Piłki do ćwiczeń funkcjonalnych( piłki

szwajcarskie) , mogą mieć różną
wielkość ( średnica 45 do 75 cm) do
celów specjalnych nawet do 120 cm.
- po to by optymalnie dobrać
wielkośc piłki do rodzaju ćwiczeń oraz
wzrostu ćwiczącego.

• Do ćwiczeń funkcjonalnych wielkośc

piłki powinna byś taka, by w pozycji
siedzącej stawy kolanowe były zgięte
pod koatem prostym. Piłki są
wytrzymałe na duże obciążenia do
450 kg. Ponieważ piłki sa niestabilne
czasem konieczne jest zastosowanie
specjalnych podkładek w kształcie
obręczy.

• Ćwiczenia funkcjonalne na piłkach

mogą być wykonywane przez osoby
zdrowe w różnym wieku i o różnym
stopniu sprawności w celach
profilaktycznych, rekreacyjnych .
Zastosowanie w fizjoterapii- m.in. w
ginekologii, pediatrii, neurologii,
ortopedii.

• Można na nich wykonywać ćwiczenia

różnego rodzaju- np., wzmacniające,
rozciagajace, stabilizacyjne,
koordynacyjne, równoważne czy
rozluźniające. Istnieje też odmiana
ćwiczeń wydolnościowych wykonywanych
na piłkach – aerobik na piłkach.
Wypracowano też specyficzne metody ćw
z wykorzystaniem piłek np. elementy
metody Bobath.

• Piłki mogą być stosowane do nauki

prawidłowego przenoszenia ciężaru ciała.
Ćwiczący, siedząc na piłce ze stopami
opartymi o podłoże lub klęcząc ( klęk
jednonóż z oparciem uda po stronie
wykrocznej na piłce) może przenosić
ciężar ciała , obciążając jedną lub obie
stopy jednocześnie ( przygotowanie stóp
do przejęcia funkcji podporowej i
rozdzielenie ruchów bioder.

• Powolne , kontrolowane

przemieszczanie piłki w płaszczyźnie
czołowej ułatwia odczuwanie zmiany
ułożenia środka ciężkości i
odruchowe ustawienie
poszczególnych części ciała
względem siebie oraz wydłużanie i
skracanie mięsni w obrębie tułowia.

• Poruszanie piłką w płaszczyźnie

strzałkowej umozliwia głównie
korygowanie ustawienia miednicy w tej
płaszczyźnie ( umiejętnośc utzrymania
miednicy w pozycji pośredniej jest
niezbędna dla dalszej pionizacji.
Ćwiczenia na piłkach wykonywane
szybciej mogą być wykorzystywane w
celu doskonalenia reakcji równoważnych i
obronnego podporu.

• Ćwiczenia na piłce umożliwiają naukę

i doskonalenie stabilizacji tułowia
oraz wspomagają aktywność
antygrawitacyjną, niezbędna dla
prawidłowego utrzymywania postawy
i poruszania się. Pomocne w tego
typu ćw jest lustro dzięki któremu
ćwiczący może kontrolować postawę.

• Piłkę terapeutyczną można tez

wykorzystać dla zwiększenia zakresu
ruchomości . Poprzez odpowiednia
pozycje wyjściową oraz powolny
rytmiczny ruch toczenia piłki w
określonym kierunku można uzyskać
warunki do rozciągania określonych
grup mięśniowych czy elementów
okołostawowych

• Można tez doskonalić określone

sekwencje ruchu. Na piłce można się
oprzeć ( podeprzeć) , co z jednej
strony wspomaga stabilizację lub
uspokaja pacjenta, z drugiej strony
wymusza wiekszą aktywność niż
podpór na nieruchomym podłożu .

• np..Przechodzenie z klęku jednonóz

do pozycji stojącej z oparciem rak na
piłce daje pewne poczucie
stabilizacji, ale jednocześnie
uniemożliwia pełny podpór o
obciążenie rąk co z kolei wymusza
odpowiednią aktywnośc statyczną i
obrębie tułowia i obręczy biodrowej.

Ćwiczenia z piłkami

• Dla potrzeb fizjoterapii produkuje się

np. piłki kolczaste ( tzw . jeże)które
pobudzają zakończenia nerwowe
umieszczone w skórze, za pomocą
swoistego masażu.

• W ten sposób potegują odczucia

dotykowe, upośledzone np. w
przebiegu niektórych uszkodzeń
obwodowego układu nerwowego i
ośrodkowego układu nerwowego czy
innych zaburzeń sensomotorycznych.
Mogą mieć różną wielkość od piłek
mieszczących się w dłoni po piłki
funkcjonalne.

• Piłki tenisowe- wykorzystywane do

ćwiczeń rąk, oraz w profilaktyce
ułożeniowej- zabezpieczając
funkcjonalne ustawienie dłoni.

• Piłeczki do tenisa stołowego mogą

być pomocne podczas prowadzenia
ćw oddechowych.

• Piłki lekarskie ( o ciężarze od 0,5-5

kg) używa się przede wszystkim w
celu kształtowania siły mięśniowej,
np. przez dźwiganie, wypychanie czy
rzucanie. W niektórych przypadkach
zapewniają one też odpowiednie
ustawienie odc ciała.

• Piłki gimnastyczne służą przede

wszystkim kształtowaniu zdolności
koordynacyjnych ( podrzucanie ,
łapanie, podbijanie, odbijanie od
podloża)

• W zależności od sposobu posługiwania

się piłka spełnia różnorodne zadania:

• - zapewnia odpowiednią pozycje,
• może służyć stabilizacji odpowiednich

odcinków ciała,

• ćw izometryczne,
• ćw korekcyjne ( stóp, prawidłowej

postawy ciała)

 

Ćwiczenia z kijkami ( laskami

gimnastycznymi)

• Laska może być wykorzystywana jako

przybór do ćw indywidualnych lub z
partnerem. W pierwszym przypadku laska
trzymana oburącz na ogół służy poprawie
symetrii wykonywanych ruchów
obustronnych. Służą tez kształtowaniu
gibkości, zwinności lub zręczności.

• ĆWICZENIA Z UżYCIEM WAŁKÓW
• Wałki służą głównie kształtowaniu

równowagi( na ruchomym podłożu)

• Ćwiczenia na wałkach są łatwiejsze niż

na piłkach- zarówno dla ćwiczącego jak
i dla terapeuty – ponieważ kontakt
ćwiczącego z ruchomym podłożem jest
tutaj większy a ruch odbywa się tylko w
jednej płaszczyźnie.

• Stwarza to większe poczucie

bezpieczeństwa a ruchy mogą być
obszerniejsze. Ta jednoosiowość ćwiczeń
jest też ułatwieniem i przygotowaniem do
innych ćwiczeń.

• Jednokierunkowośc przemieszczeń zmusza

prowadzącego zajęcia by odpowiednio
ustawiał ciało ćwiczącego na wałku
względem jego osi. – wzdłuż lub w
poprzek.

• Na wałkach o dużych gabarytach ćw

mogą być wykonywane w dwojaki
sposób- całe ciało znajduje się na
wałku lub tylko część znajduje się na
wałku . Ćwiczyc można w różnych
pozycjach – leżąc w klęku
podpartym, siedząc na krześle, w
siadzie rozkrocznym bądź
wykrocznym.

• Dodatkowa korzyścią , w odróżnieniu

od piłki jest to że można ćwiczącego
ułozyc całym ciałem wzdłuż wałka i
np. ćwiczyć obroty.

• W sytuacji kiedy ćw „zawiesza się” na

wałku w klęku podpartym ( gdy kończyny
górne sa oparte o wałek a kończyny
dolne sa na stałym podłożu, poprzez
ruchy wałka wymusza się kompensacyjne
ruchy tułowia, czyli podążanie środka
ciężkości w kierunku uciekającego
punktu podparcia ( wymuszanie aktywnej
stabilizacji tułowia).

• Jeżeli wałek jest ustawiony skośnie,

jednym końcem ustawiony na
podwyższeniu to można ułatwiać
pionizację i kształtować reakcje
równoważne w nieco wyższych
pozycjach.

• ĆWICZENIA Z TAŚMAMI THERA- BAND
Zależnie od długości i koloru taśma

stawia różny opór: beżowa jest
bardzo słaba, żółta – słaba, czerwona-
średnio mocna, zielona – mocna,
niebieska – bardzo mocna, czarna-
specjalnie mocna, srebrna super
mocna, złota- maksymalnie mocna.

• Np.: zielona najczęsciek

wykorzystywana przeznaczona dla
osób o przeciętnej sile mięśniowej
przy dł początkowej 30 cm stawia
następujące opory : podczas
rozciągnięcia jeje do 50 cm- 1,93kg;
do 70 cm- 2,73kg; do 80 cm-3,18 kg,
do 90 cm-3,62kg

• Ćwiczenia z taśmami powodują przyrost

siły i wydolności organizmu oraz pływają
korzystnie na stabilność stawów.

• Ćwiczenia z taśmami mogą być statyczne (

rozciagniecia taśmy i trzymanie) bądź
dynamiczne. W cw statycznych dobiera się
taki kolor i stopień rozciągnięcia teśmę tak
aby ćwiczący mógł utrzymać ją przez kilka
do 30 sek, ( odpowiednik ćw
izometrycznych krótkich i długich)

• Do ćw o charakterze dynamicznym

obciążenie dobiera się przez próbę
polegającą na określeniu
maksymalnej liczby powtórzeń
danego ćwiczenia, jaka jest w stanie
wykonać każdy ćwiczący, następnie
pracuje się na 60 % siły . Potem aby
nie zwiększać ilości powtórzeń
zmienia się taśmę na mocniejszą

• Biofeedback umożliwia kontrolowanie

pewnych parametrów fizjologicznych.
Przeważnie chodzi tu o ułatwienie danego
ruchu lub optymalizacje jego przebiegu
zwłaszcza przy zaburzeniu sterowania ruchami

• Słowo – feedback – sprzężenie zwrotne ,

zostało zdefiniowane jako metoda
kontrolowania systemu poprzez powtórne
wprowadzenie do niego poprzednio
osiągniętych wyników

• Dostarczane w ten sposób

dodatkowe ( zastępcze informacje o
niektórych parametrach ruchu
przeważnie ułatwiają ich wykonanie
pomimo zaburzeń , a tego typu
postepowanie określa się jako ćw z
wykorzystaniem zastępczego
sprzężenia zwrotnego ( biofeedback)

• Celem ‘ Biofeedbacku jest

„ wyuczenie świadomego
wywoływania określonych reakcji
fizjologicznych np.rekrutację większej
ilości jednostek ruchowych danego
mięśnia, bądź poprawa zdolności
utrzymania równowagi na ruchomej
płaszczyźnie

• Wykorzystuje się tu urządzenia ,które

służą do monitorowania ćwiczeń-
całego ich cyklu bądź pojedynczego
ruchu, zwykle przez pomiar i
wizualizację .

• Np. . Monitory , platformy

tensometryczne, kule z sygnałem
dźwiękowym.

• Zastosowanie :

• U pacjentów po udarze mózgu ( reedukacja świadomej

kontroli określonej grupy mieśni, zakres obciążania każdej

kończyny dolnej podczas chodzenia.

• Spastyczne porażenie miesni w wyniku urazu czaszkowo-

mózgowego, stwardnienia rozsianego, udaru , porazenia

mózgowego.

• Poprawa czynosciowa miesni.

• Leczenie dolegliwości bólowych

• Kontrola postawy ciała

• Zachowanie równowagi

• Reedukacja czynnosciowa miesni tułowia

• Kontrola oddechu

• Nadciśnienie

Kształtowanie zdolności

koordynacyjnych

• Dysponowanie wysokim poziomem

koordynacji jest bardzo przydatne.
Np. szybsze uczenie nowych
umiejętności ruchowych ( pływanie,
jazda na nartach, na rowerze, )
większa ekonomia ruchu co prowadzi
do wolniejszego męczenia się.

• Dobra koordynacja pozwala uniknąć

często wypadku w niespodziewanej
sytuacji oraz stanowi swego rodzaju
zabezpieczenie przed
konsekwencjami ewentualnego
upadku.

• Poziom koordynacji ruchowej

człowieka wyznaczają zmiany
położenia ciała w przestrzeni w
określonym czasie i warunkach
( stałych lub zmiennych). Na tej
podstawie można wyznaczyć trzy
poziomy koordynacji ( wg Farfela),
określające zarazem sekwencję jej
kształtowania.

• - poziom pierwszy- typowy dla

ruchów dokładnych w odniesieniu do
przestrzeni, lecz niekoniecznie
wykonywanych szybko ( w dowolnym
czasie, tak długo jak tego wymaga
spełnienie pierwszego warunku
zadania ruchowego)

• - poziom drugi- charakteryzujący się

ruchami zarówno dokładnymi, jak i
szybkimi ( wykonywanymi w określonym
czasie)

• - poziom trzeci- to wykonywanie

dokładnych i szybkich ruchów
adekwatnych do zaistniałych
zmieniających się warunków
( dostosowanie się na bieżąco do tych
warunków)

O poziomie zdolności koordynacyjnych

świadczą następujące kryteria:

• Prawidłowość , czyli poprawność wykonania

zadania ruchowego- precyzja , dokładność
ruchu. Można rozpatrywać ją w dwóch
aspektach : w pierwszym przypadku jest to
adekwatność, rozumiana jako dokładność
różnicowania przestrzennego, siłowego czy
celność, w drugim zaś- jest to precyzja,
postrzegana jako np. jako odtworzenie

ruchu

• Szybkość, która rozpatrywana może

być również w dwóch aspektach-
jakościowym( ruch we właściwym
momencie) ilościowym( jako prędkość
realizacji złożonych pod względem
koordynacyjnym zadań ruchowych w
ograniczonym czasie, szybkość reakcji
na zaistniałe warunki czy opanowania
nowych zadań ruchowych)

• Racjonalność pod względem

jakościowym to celowość ruchów,
pod ilościowym zaś- ich
ekonomiczność

• Kreatywność w sensie jakościowym to

wykazywanie się inicjatywą w
praktycznym działaniu , przejawiająca się
znajdowaniem najlepszych
rozwiązań( sposobów wykonania zadania
ruchowego). W sensie ilościowym jest
natomiast stabilność ( stałośc ,
powtarzalnośc) rozumiana jako
wykonywanie tych samych ruchów w
zmieniających się warunkach

• Cw doskonalące koordynację ruchowa można

podzielić na dwie grupy_ ogólnego i specjalnego
oddziaływania. Dla fizjoterapeuty ważniejsza
jest ta pierwsza grupa, gdyż służą
przedewszystkim kształtowaniu umiejetnosci
przydatnych w codziennym życiu. Wśród
cwiczeń ogólnych sa : cw zwiększające
doświadczenie życiowe, wzbogacające zasób
życiowo ważnych umiejętności nawyków, ćw
ogólnorozwojowe oraz ukierunkowane na rozwój
poszczególnych funkcji psychofizycznych.

• Stosujemy ćw analityczne i syntetyczne, metodę

powtórzeniowa i zmienną.

• Wykorzystać można srodki ,których zadaniem jest

informowanie o przebiegu ruchu np. Ćw
wspomagane zastępczym sprzężeniem zwrotnym,
należą do nich :

• - środki audiowizualne
• - trening mentalny- czyli ćwiczenia polegające na

wyobrażaniu sobie poszczególnych faz ruchu
( ideomotoryczne) lub jego całości przed
wykonaniem ćwiczenia

• - środki , które dzięki wykorzystaniu wzroku,

słuchu, lub dotyku ( czucia) określają poprawnośc
wykonania określonego zadania ruchowego

• - trenażery , czyli specjalistyczne urządzenia,

umożliwiające selektywne odczuwanie
wybranych parametrów ruchu

• - urządzenia techniczne, rejestrujące parametry

ruchu i natychmiast sygnalizujące poprawność
jego wykonania lub jej brak oraz pozwalające na
natychmiastowe korygowanie parametrów
ruchów.

Kształtowanie równowagi
• Utrzymanie równowagi zależy od zdolności

koordynacyjnych.

• Rozpatruje się ją dwuaspektowo: jako

statyczna i dynamiczną. Pierwsza z nich
ma miejsce podczas utrzymywania jakiejś
pozycji w bezruchu, druga dotyczy
utrzymania stabilnej pozycji w ruchu
( podczas chodu , biegu , zmian kierunku i
z dodatkowymi obciażeniami

Ciało człowieka przebywając w bezruchu

( kiedy nie wykonujemy żadnych czynności
) chwieje się cały czas. Dodatkowo każde
przemieszczenie jakiegokolwiek segmentu
ciała zmienia stan zrównoważenia tego
ciała jako bryły.

Przemieszczenia poszczególnych segmentów

mają podwójną wartość- raz powodują
utratę równowagi a w innych sytuacjach
pozwalają na odzyskanie równowagi

Aby odzyskać utracona równowage

przemieszczenia te musza być bardzo
szybkie i we właściwym kierunku. Tak więc
właściwy rozkład i zrównowazenie sił w
statyce i odpowiednia przemieszczenia
segmentów ciała w dynamice pozwalaja na
utrzymanie jego równowagi.

Ponieważ w zyciu codziennym to wszystko

dzieje się podświadomie potrzebny jest
mechanizm regulujący równowagę

Mechanizm ten tworzy się w trakcie rozwoju,

kiedy dziecko spontanicznie osiąga coraz
wyższe pozycje, z jednoczesnym
zmniejszaniem się wielkości płaszczyzny
podparcia. Następnie dochodzi do
doskonalenia reakcji na zaburzenia
równowagi . Cały ten proces zachodzi w
sposób długotrwały i wszystko to ma miejsce
w ramach rozwoju zdolności
koordynacyjnych, które wymagają ogromnej
ilosci powtórzeń.

Bazuje na doznaniach przedsionkowych ,

prioprioceptywnych , wzrokowych , które
dla sprawności równowagi musza być
zintegrowane.

U osób zdrowych wytworzona w trakcie

spontanicznego rozwoju zdolnosc do
utrzymania równowagi wystarcza do
normalnego funkcjonowania w
codziennym życiu, nie jest jednakowa u
wszystkich osób.

Zdolność utrzymania równowagi zmienia się

podczas zycia człowieka. Najgorszy poziom
równowago obserwuje się u małych dzieci i
osób w podeszłym wieku. Dotyczy to równiez
pozostałych zdolności koordynacyjnych .

W rozmaitych stanach patologicznych

równowaga ulega zaburzeniu .W
schorzeniach ortopedycznych mamy do
czynienia z czysto mechanicznymi
zaburzeniami równowagi .

W przypadku uszkodzenia układu

nerwowego bodźce błędnikowe,
prioprioceptywne, wzrokowe nie sa w
nalezyty sposób odbierane ,
przewodzone i interpretowane i
wówczas gdy aparat ruchu nie jest w
stanie reagować na poprawnie
odczuwane zaburzenie równowagi
( np.wskutek niedowładów)

Ćwiczenia równowazne stanowią stały

element zajęć wychowania fiz.. U osób
niepełnosprawnych sa zawsze wskazane
we wszelkich stanach przebiegajacych z
zaburzeniami równowagi oraz w tych
stanach, w których możemy mieć do
czynienia z nowa sytuacją , zmieniająca
warunki równowagi ciała i sposób jej
regulacji ( np., u amputowanych w
obrebie kończyn dolnych )

• Rozpatrując zagadnienie kształtowania

równowagi ciała trzeba rozgraniczyć dwa
sposoby tego oddziaływania. Klasycznym
sposobem sa ćwiczenia równoważne na
nieruchomym podłożu. W kszałtowaniu
integracji sensomotorycznej oraz w
rehabilitacji większe znaczenie ma drugi
rodzaj tych ćwiczeń tj . ćw równoważne
na ruchomym podłożu.

• Pierwsza grupa ćw może być

wykonywana na przyrządach i bez nich .
Polegają one na zmniejszaniu
płaszczyzny podparcia, unoszeniu środka
ciężkości ciała oraz przyjmowaniu takich
układów ciała ( wykonywania ruchów),
podczas których rzut ogólnego środka
ciężkości oscyluje na granicy płaszczyzny
podparcia a nawet chwilowo ja
przekracza.

• Zasadniczym elementem sa tutaj tzw.

Pozycje równoważne – np. wspięcia na
palce oraz stania jednonóż z różnym
usytuowaniem nogi wolnej ( tzn wagi i
półwagi). Jeżeli do tych niestabilnych
pozycji dołączy się ruchy np. ramion to
będzie to kolejne utrudnienie dla
utrzymania równowagi , a
jednocześnie ćwiczenie ja kształtujące.

• Ćw równoważnym sa tez przejścia po

wyznaczonej linii, dla utrudnienia także z
przyborem oraz pokonywanie torów
przeszkód , zbudowanych z
odpowiednich zabawek ( integracja
sensomotoryczna) Zabawy polegające na
próbie wytracenia z równowagi partnera
znajdującego się w niestabilnej pozycji
jednonoznej ( walka kogutów0 lub
dwunożnej ( przeciąganie liny).

• Podstawowym przyrządem do omawianych ćw

jest równowaznia, lub ławeczka gimnastyczna.
Mamy do czynienia z podwyższeniem środka
ciężkości oraz przede wszystkim ze
zmniejszeniem płaszczyzny podparcia .
ćwiczeniem jest samo wejście na przyrząd, na
przyrządzie mogą być przyjmowane pozycje
równoważne oraz wykonywane różnorodne
ćwiczenia kształtujące poszczególnych odcinków
ciała. Zwykle wykonuje się tutaj ruchy mające
mające charakter specyficznego układu
choreograficznego.

• Ćwiczenia na ruchomym podłożu w

rehabilitacji oraz przy kształtowaniu
integracji sensomotorycznej. Istota
tych ćwiczeń polega na zmianach
ułożenia podłoża na którym znajduje
się ćwiczący ( w różnych pozycjach ),
co wymusza niejako zmianę
przestrzennego ułożenia ciała .

• Związane z przemieszczaniem podłoża

zmiany układu ciała dostarczają przede
wszystkim doznań prioprioceptywnych ,
wynikających ze zmieniających się
nacisków w obrebie poszczególnych partii
ciała . Do tego dołączają się reakcje
błędnikowe ( przyspieszenia liniowe bądź
kątowe) oraz wzrokowe wynikające ze
zmian usytuowania ciała względem
przestrzennych punktów odniesienia.

• Wszystko to w celu utrzymania

równowagi, wymusza zmianę
rozkładu napięć mięśniowych a
także przemieszczenia różnych
segmentów ciała. W ten sposób , na
podstawie zmieniających się doznań ,
stopniowo kształtują się adekwatne
do potrzeb odpowiedzi ruchowe ,
czyli właściwe reakcje równoważne.

• Zmiany usytuowania ( ruchy ) podłoża mogą

mieć różny charakter- przemieszczeń
liniowych lub kątowych , w różnym kierunku,
wolnym lub szybkim , jednorazowych lub
cyklicznie powtarzających się, niekiedy z
nagłym zatrzymaniem ruchu. W tym celu
wykorzystuje się różne platformy –
przemieszczające w pionie kątowo ( tzw
balansery ) lub liniowo oraz rozmaite
huśtawki, hamaki , wiszące liny.

• Dobrą zabawą , a jednocześnie

kształtowaniem równowagi jest
poruszanie się za pomocą tzw ‘
pedallo” lub używanie dla ćw
równoważnych poduszek typu aero-
step .

• W kształtowaniu równowagi

zasadniczym elementem jest
stopniowanie trudności. Polega ono
na stopniowym zmniejszaniu
płaszczyzny podparcia oraz
unoszeniu środka ciężkości ciała, a
także na podwyższaniu przyrządu na
którym się ćwiczy.

• W rehabilitacji ćw równoważne prowadzi

się równolegle z innymi ćwiczeniami, a
mianowicie kształtującymi odpowiednie
reakcje ochronne. Przy niewielkich
zakłóceniach równowagi wystarczy zmiana
układu ciała , np. pochylenie głowy lub
tułowia w odpowiednim kierunku , co
sprowadza rzut ogólnego środka ciężkości
nad płaszczyznę podparcia czyli przywraca
równowagę

• Mocniejsze wytrącenie z równowagi

wymaga zmiany płasczyzny podparcia,
w pozycji stojącej można to uzyskać
przez przemieszczenie jednej kończyny
dolnej- wykonanie wykroku, zakroku
lub wypadu w odpowiednim kierunku ,
co powoduje zmiane powyższej
płaszczyzny i przejęcie ciężaru
padającego ciała przez tę kończynę.

• Kiedy powyższe sposoby nie wystarczają

człowiek przewraca się. Chodzi jednak o to
by ciało podczas upadku nie zachowywało
się jak sztywna bryła. Złagodzeniu
konsekwencji upadku służą dwa elementy:
obniżenie środka ciężkości ciała( przez
ugięcie nóg) oraz przejęcie padającego
ciężaru na ręce. Ochronne przemieszczanie
segmentów ciała można ćwiczyć na
ruchomym podłożu w leżeniu lub siadzie.

KSZTAŁTOWANIE INTEGRACJI

SENSOMOTORYCZNEJ

• Nawet najprostsze zachowanie wymaga

szybkiego skoordynowanego działanie
wielu obszarów mózgu. Wobec znacznej
ilości receptorów i ogromnej liczby
potencjalnych reakcji prostych
wyzwalanych przez ich pobudzenie jest
niemożliwe by ustrój reagował na każde
pobudzenie z osobna. Konieczne jest
więc zintegrowanie bodźców

• . Liczne wrażenia zmysłowe zostają

zintegrowane w układzie nerwowym
tak by mogły być użyte dp
powstania odpowiedniej reakcji .
Liczne pobudzenia na wejściu musza
być zintegrowane tak by po wyjściu
były reprezentowane przez jedno
pobudzenia, jest to konwergencja.

• Integracja różnorodnych doznań zmysłowych

ułatwia właściwe czucie ułożenia i ruchu.
Efektem prawidłowej integracji sa :
znajomość schematu ciała . koordynacja
ruchów obu stron ciała, właściwe planowanie
motoryczne, odpowiedni poziom
aktywności , koordynacja oko- ręka , oko-
noga, prawidłowe wzorce motoryczne,
prawidłowa mowa, koncentracja uwagi i
stabilność emocjonalne.

• Prawidłowy rozwój psychoruchowy

dziecka uwarunkowany jest stopniowym
przechodzeniem na kolejne poziomy
integracji sensomotorycznej . Na
poziomach tych dochodzi do kolejno do
tworzenia się określonych powiązań
zmysłowo – ruchowych a w konsekwencji
do nabywania kolejnych , coraz bardziej
złożonych reakcji , umięjętnosci i
zachowań.

• Najniższy poziom integracji punkt wyjścia

stanowią bodźce przedsionkowe,
prioprioceptywne oraz dotykowe. Bodźce
wzrokowe i słuchowe nie maja tu
znaczącego wpływu. Natomiast prawidłowo
zintegrowane bodźce podstawowe
stanowią bazę dla wzorców postawy,
równowagi , ruchów oczu, napięcia
mięśniowego , pewności grawitacyjnej,
ssania , jedzenia ( I poziom integracji).

• Dalsze bodźce prioprioceptywne , dotykowe i

przedsionkowe stanowią podstawę dla
drugiego poziomu integracji – somatognozji
( czyli świadomości własnego ciała oraz relacji
pomiędzy własnym ciałem i otoczeniem,
koordynacji bilateralnej , planowania
motorycznego, podzielności uwagi oraz
stabilności emocjonalnej. Te zaś z bodźcami
wzrokowymi i słuchowymi, na III poziomie
wpływają na rozwój mowy, koordynacje
wzrokowo – ruchową oraz celowość ruchu

• Kolejno na poziomie czwarty

przychodzi zdolośc do koncentracji
uwagi, porządkowania wrażeń
samooceny, samokontroli. Dziecko
staje się zdolne do podejmowania
podstawowych czynności szkolnych ,
myślenia abstrakcyjnego. Ustala się
również dominacja półkul mózgowych
i stron ciała.

• Integracja i jej doskonalenie zachodzi

przez całe dzieciństwo. Bodźce
powinny być dostarczane w taki
sposób, aby dziecko spontanicznie
kształtowało prawidłowe reakcje
( odpowiedzi), które integrują te
bodźce na danym poziomie integracji
sensomotorycznej.

• Największą rolę spełniają bodźce przedsionkowe

( narządu równowagi), informujące o zmianach
ustawienia głowy względem siły grawitacji oraz
przyspieszeniu kątowym ii liniowym.
Odpowiednio dostarczone bodźce
przedsionkowe umożliwiają naukę odpowiedniej
stabilizacji ciała poprzez pobudzenie tzw.
Kokontrakcji ( czyli współskurczu mięśni wokół
stawów). Stabilizacja ta umożliwia kontrolę nad
siłą grawitacji a w dalszej kolejności
przeciwstawianie się jej

• Dlatego tak ważne we wczesnym

rozwoju są tzw ćwiczenia
westybularne ( czyli dotyczące
zmysłu równowagi) , gdyż sa one
podstawa ruchu. Polegaja na
wprowadzeniu dziecka w ruch z
przyspieszeniem liniowym poprzez
np. . zabawy na balanserach ,
huśtawkach .

• Innym rodzajem podstawowych doznań sa

pozostałe bodźce prioprioceptywne , informujące o
ustawieniu poszczególnych części ciała względem
siebie i rodzaju napięcia mięśniowego. Prawidłowe
funkcjonowanie układu prioprioceptywnego
umożliwia poczucie tzw. Cielesnej obecności,
prowokowanie odruchów nastawczych i
równoważnych , poruszania poszczególnymi
częściami ciała bez kontroli wzroku, wykonywanie
ruchów precyzyjnych. Prioprioceptywne doznania
ze ścięgien, stawów i mięsni otrzymuje się dzięki
skakaniu, pchaniu, ciagnieciu , klaskaniu.

• Bodźce eksteroceptywne ( czucia

powierzchownego, głównie dotykowe.
Układ ten jest odpowiedzialny za
poznawanie swojego ciała i otoczenia.
Istotne są tutaj zarówno łagodne i
różnorodne bodźce dotykowe- np. :
dotykanie, głaskanie, jak i bodźce
silniejsze np. leżenie na poduszce
wypełnionej grochem, zawijanie w koce,
niektóre techniki masażu.

• Pozostałe bodźce eksteroceptywne ( wzokowe i

słuchowe) choć odbierane od urodzenia ich
integracja ma miejsce dopiero na trzecim poziomie.
Odbieranie bodźców wzrokowych ma istotne
znaczenie dla rozwoju motorycznego dziecka. Gdy
pojawiają się próby sięgania do przedmiotów,
wszystko zaczyna się od kierowania wzroku na
przedmiot, ze zwróceniem glowy w tym kierunku.
Powoduje to ułatwiającą sięganie zmiane napięcia
mięśniowego, prowadzi do oceny przestrzennego
ustawienia przedmiotu tak pod względem kierunku
jak i odległości co w efekcie pozwala go dosięgnąć.

• Kolejnym elementem jest orientacja

usytuowania ciała w przestrzeni,
dostrzeganie przeszkód co ma istotne
znaczenie podczas lokomocji . Dzieci
niewidome rozwijają się wolniej , do
wielu czynności potrzebują informacji
zastępczych . Spora role w tej sytuacjo
odgrywają bodźce słuchowe lub
dotykowe w przypadku motoryki małej.

•

Upośledzenie integracji na niższym

poziomie odzwierciedla się zawsze
w dezintegracji na wyższym
poziomie.

• Dziecko ma trudności z pisaniem ( IV poziom

integracji) należy ustalić czy zaburzenia te są
wynikiem nieprawidłowej koordynacji
wzrokowo- ruchowej ( III poziom) , zaburzen
koordynacji bilateralnej i lub koncentracjo
uwagi ( II poziom) czy też obniżonego
napięcia mięśniowego lub nieprawidłowej
integracji bodźców przedsionkowych
( Ipoziom). Po wyjaśnieniu tego , usprawnianie
należy zacząć od poziomu na którym tkwi
przyczyna obserwowanych nieprawidłowości.

• Do stymulacji sensomotorycznej

wykorzystuje się : drabinki , liny ,
balansery, hamaki, trampoliny, suche
baseny , zjeżdżalnie, równie pochyłe,
tunele, tory przeszkód.

• Pędzelki , szczoteczki , dzwoneczki ,

Platforma wisząca

•  

Gruszka rehabilitacyjna do terapii SI

wprowadza stymulację taktylną.
Wspomaga proces somatognozji  oraz
ułatwia pracę przy zachowaniu symetrii
ciała kształtując linię środkową ciała oraz
później integrację, koordynację
obustronną. Gruszka rehabilitacyjna
wypełniona jest miękkim granulatem
piankowo-styropianowym. Doskonale
dopasowuje się do ciała.

• Hamak terapeutyczny. Podwieszony

punktowo na haku za pomocą
karabińczyka hamak służy do relaksacji
wywoływanej przez wrażenia
proprioceptywne i linearną stymulację
przedsionkową oraz do ćwiczeń
wzmacniających obustronną koordynację
ruchową, konwergencję oczu.

• Helikopter-Przyrząd ten angażuje głównie

układ westybularny oraz proprioreceptywny.
Wspomaga mechanizmy posturalne.
Kształtuje kokontrakcje, czucie własnego
ciała, koordynację między dwiema stronami
ciała. Stymuluje do nabywania nowych
doświadczeń ruchowych przy zachowaniu
elementu zabawy.Przyrząd w formie
specjalnych podwójnych szelek
zamocowanych przy pomocy kompletu linek.

• Huśrawka grzybek-Przyrząd

przeznaczony do aktywizacji pracy
zginaczy w rehabilitacji zaburzeń
integracji czynności zmysłowych do
terapii metodą SI. Dostarcza wrażeń
przedsionkowych, umożliwia
ćwiczenia koordynacji wzrokowo-
ruchowej.

• Huśtawka terapeutyczna umożliwia

różne kierunki ruchu, włącznie z
rotacją, przeznaczona do stymulacji
przedsionkowej i proprioreceptywnej.
Może być stabilna przy zastosowaniu
tzw. stabilizatorów lub zmienna i
nieprzewidywalna w kierunku ruchu.

Kliny przeznaczone są do
wykonywania różnorodnych ćwiczeń
np. w pozycji leżącej, klęcznej i
siedzącej.

Piłki Aktywne to są piłki posiadają na
swojej powierzchni dwa wypusty
(rogi). Przeznaczone są do
rehabilitacji i zabaw z dziećmi,
polecane miedzy innymi do ćwiczeń
koordynacyjnych.

W terapii sensomotorycznej
wspomaga układ błędnikowy i czucia
głębokiego. Wykorzystywana jest
również do kształtowania
somatognozji, lateralizacji,
koordynacji bilateralnej.