PODSTAWOWA LITERATURA

INFORMACJA JAKO ZASÓB EKONOMICZNY

We współczesnej gospodarce o potencjale ekonomicznym i możliwościach
rozwojowych

współdecyduje

informacja

postrzegana

jako

zasób

ekonomiczny.
Informacja  stanowi  zasób  ekonomiczny  niezbędny  do  funkcjonowania  i
rozwoju  każdego  społeczeństwa,  państwa  i  gospodarki  narodowej.  Zasób
ten, na równi z innymi zasobami ekonomicznymi, współdecyduje o rozwoju
społeczeństwa i gospodarki.
Możliwość  określenia,  identyfikacji,  pomiaru  zasobu  informacyjnego
społeczeństwa  i  gospodarki  jest  ważnym  problemem  praktycznym  oraz
badawczym.  Jak  dotąd,  nie  wypracowano  metod  pomiaru  zasobów
informacyjnych jako zasobów ekonomicznych.
Informacja  jako  zasób  ekonomiczny  nie  znajduje  odbicia  w  systemie
rachunków  narodowych.  Rachunki  narodowe  koncentrują  swoją  uwagę  na
pomiarze  transakcji,  czyli  na  materialnych  i  finansowych  procesach
ekonomicznych:

produkcji

tworzeniu

dochodów,

ich

podziale

wykorzystaniu.
Zasoby  informacyjne  nie  występują  jako  oddzielna  kategoria  w  bilansie
zasobów,  lecz  pojawiają  się  w  ramach  pojęć:  aktywa  niematerialne  oraz
wartości  niematerialne  i  prawne.  Te  dwa  pojęcia  nie  dotyczą  jednak
wszystkich  zasobów  informacyjnych,  lecz  tylko  tych,  które  są  technicznie
wydzielone w formie wiadomości i są lub mogą być przedmiotem transakcji.

INFORMACJA JAKO ZASÓB EKONOMICZNY

DEFINICJA: Informacyjny zasób ekonomiczny stanowią wszelkie

potencjalnie

użyteczne

zbiory

informacji

metainformacji,

zgromadzone i przechowywane w czasie, w miejscu oraz przy

zastosowaniu

technologii

organizacji

umożliwiających

ich

wykorzystanie przez użytkowników finalnych informacji działających

jako podmioty ekonomiczne w gospodarce.

Wynika z niej wniosek, że nie każdy zgromadzony i przechowywany zbiór

informacji stanowi zasób ekonomiczny. W szczególności chodzi o następujące

sytuacje, w których obiekty mające materialne i semiotyczne cechy informacji

nie powinny być traktowane jako informacyjny zasób ekonomiczny gospodarki

narodowej:

1. Nie są informacyjnym zasobem ekonomicznym informacje nie spełniające

funkcji odwzorowania rzeczywistości, a spełniające tylko funkcje narzędzia

sterowania lub funkcje dobra konsumpcyjnego.

2. Nie są zasobem ekonomicznym informacje bezużyteczne, nikomu

niepotrzebne.

3. Nie są zasobem ekonomicznym informacje niedostępne dla użytkowników w

odpowiednim czasie, miejscu i formie, mimo że z semantycznego punktu

widzenia, czyli z punktu widzenia ich treści, mogą być one potencjalnie

użyteczne.

4. Nie są zasobem ekonomicznym informacje nie spełniające wymagań

jakościowych określonych w danym systemie społeczno-ekonomicznym, np.

informacje fałszywe, nieaktualne.

5. Nie są zasobem ekonomicznym informacje odwzorowane w językach, które

nie nalezą do repertuaru języków danego systemu społeczno-ekonomicznego.

INFORMACJA JAKO ZASÓB EKONOMICZNY

Zasób ekonomiczny stanowią dostępne zbiory informacji
potencjalnie

użyteczne

prowadzenia

działalności

ekonomicznej w szerokim rozumieniu tego słowa.
Zasób  informacyjny  jako  zasób  ekonomiczny  jest  zbiorem
różnych  rodzajów  informacji,  które  spełniają  różnie  funkcje  w
społeczeństwie  i  gospodarce.  Możemy  wyróżnić  następujące
rodzaje zasobów informacyjnych:
•wiedza ogólna,
•kwalifikacje zawodowe,
•infrastrukturalne zbiory informacji,
•infrastrukturalne  systemy  informacyjne  państwa  i  organizacji
ponadpaństwowych,
•zasoby informacyjne podmiotów społecznych i gospodarczych,
•zasoby

informacyjne

podmiotów

tworzących

sektor

informacyjny gospodarki narodowej.

WIEDZA OGÓLNA

Podstawowym społecznym zasobem informacyjnym jest wiedza
posiadana

przez

członków

społeczeństwa.

Wiedza

zakumulowana informacja. Wiedzę jako zasób ekonomiczny tworzą
zbiory informacji zakumulowane przez konkretnych ludzi będących
podmiotami ekonomicznymi.
Wiedza  ogólna  poszczególnych  ludzi,  grup  społecznych  i
zawodowych,  wreszcie  całego  społeczeństwa  powstaje  przede
wszystkim  w  wyniku  procesów  wychowawczych  w  rodzinach  oraz
procesów edukacyjnych.
Innym  ważnym  żródlem  informacji  tworzącej  zasoby  wiedzy  ogólnej
są infrastrukturalne systemy informacyjne, zwłaszcza środki masowej
informacji,  które  także  powinny  współuczestnicząc  w  procesie
edukacji społeczeństwa.
Trudnym, nie rozwiązanym problemem metodologicznym jest pomiar
zasobów  wiedzy.  Nie  ma  mierników  ilościowych  ani  jakościowych
pozwalających  na  zmierzenie  tych  zasobów.  Wypracowano  jednak
metody  pozwalające  na  porównywanie  poziomów  wiedzy  ogólnej
spóleczeństw  i  grup  społecznych.  Istnieją  mierniki  umowne,  które
pozwalają określić zasoby i porównać poziomy wiedzy społeczeństw w
różnych krajach. Oto kilka przykładów takich mierników.

WIEDZA OGÓLNA

1.  Wskażnik  scholaryzacji  jest  miernikiem  poziomu  wiedzy  ogólnej
zaproponowanym przez  ekspertów  w  ramach  prac  nad  indeksem  rozwoju
społecznego. Charakteryzuje on udział populacji dzieci i młodzieży objętej
nauczaniem  w  obowiązującym  w  danym  kraju  systemie  szkolnictwa  w
pełnej  populacji  dzieci  i  młodzieży  oraz  określa  poziom  umiejętności
czytania i pisania osób dorosłych.
2.  Wskażnik  poziomu  wykształcenia  jest  to  udział  osób  dorosłych  z
wykształceniem  wyższym,  średnim  i  podstawowym,  które  zakończyły
proces  kształcenia  w  systemie  zorganizowanym,  w  ogólnej  liczbie  osób
dorosłych.
3. Wskażnik rozwoju społecznego, określa, jaki procent ludności kraju
posiada  wiedzę  ogólną  niezbędną  do  sprawnego  funkcjonowania  w
państwie,  gospodarce  i  społeczeństwie.  Jest  to  miernik  pozwalający  na
określenie  poziomu  wiedzy  ogólnej  społeczeństwa,  niezbędnej  do
korzystania  z  instytucji  publicznych,  do  świadomego  udziału  w  życiu
społecznym i politycznym, aktywności na rynku pracy. Podstawą miernika
jest badanie ankietowe typu socjologicznego reprezentatywnej próby osób.
Dla  danego  kraju  ustala  się  test,  który  zawiera  pytania  i  zadania
pozwalające  na  stwierdzenie,  czy  osoba  odpowiadająca  na  test  posiada
wiedzę  ogólną  niezbędną  do  sprawnego  korzystania  z  instytucji
politycznych, społecznych i gospodarczych danego kraju.

WIEDZA OGÓLNA

4.  Wskażnik  poziomu  wykształcenia  mierzony  udziałem  osób  o
określonym  poziomie  wykształcenia  w  ogólnej  liczbie  ludności  w
wieku produkcyjnym,
5. Wskażnik nakładów na tworzenie i utrzymanie zasobów wiedzy
ogólnej  mierzony  wysokością  funduszy  przeznaczonych  na  naukę,
oświatę,  doskonalenie  zawodowe,  na  inne  formy  kształcenia
permanentnego,  na  popularyzację  wiedzy,  utrzymanie  sieci  bibliotek
a  także  wydatków  gospodarstw  domowych  na  informacje
powiększające  zasób  wiedzy,  w  stosunku  do  jednego  z  mierników
makroekonomicznych, np. PKB,
6. Wskażnik dynamiki przyrostu zasobów wiedzy ogólnej mierzony
stosunkiem  liczby  osobolat,  przeznaczonych  na  naukę,  szkolenie  i
inne  formy  uzupełniania  wiedzy  ogólnej,  do  liczby  ludności  (z
wyłączeniem  dzieci  poniżej  wieku  obowiązku  szkolnego  oraz
dorosłych powyżej wieku emerytalnego).

KWALIFIKACJE ZAWODOWE

Kwalifikacje  zawodowe  -    to  zasoby  informacyjne  poszczególnych
ludzi,  użyteczne  przy  wykonywaniu  przez  nich  pracy  zawodowej.  Są  one
specyficznym  zasobem  informacyjnym  związanym  z  rynkiem  pracy.  Z
informacyjnego

punktu

widzenia

kwalifikacje

zawodowe

są

zakumulowaną  informacja,  czyli  także  wiedzą.  Nie  jest  to  jednak  wiedza
ogólna,  lecz  specyficzny  rodzaj  zasobu  informacyjnego,  dzięki  któremu
człowiek  może  być  aktywnym  podmiotem  na  rynku  pracy.  Z
kwalifikacjami  zawodowymi  związany  jest  określony  zasób  wiedzy
ogólnej.
Klasyfikacja  kwalifikacje  zawodowe  według  kryterióm  sposobu  ich
powstawania:
1)

kwalifikacje zawodowe uzyskane w procesie kształcenia w ramach

systemu edukacji narodowej,
2)

kwalifikacje zawodowe uzyskiwane w wyniku szkolenia i

kształcenia pracowników lub w ramach innych szkoleń poza
zorganizowanym systemem edukacji, (np. szkolenia nowo przyjmowanych
pracowników, kursy doskonalenia zawodowego pracowników),
3) kwalifikacje zawodowe nabywane w trakcie pracy zawodowej (należy
do nich między innymi doświadczenie zawodowe),
4) kwalifikacje zawodowe użyteczne w pracy zawodowej nabywane poza
systemem edukacji, szkoleniami i pracą zawodową.

KWALIFIKACJE ZAWODOWE

Nie  wszystkie  kwalifikacje  zawodowe  nabyte  przez  ludzi
stanowią  zasób  ekonomiczny.  Do  zasobu  informacyjnego
gospodarki narodowej możemy zaliczyć tylko te umiejętności
i  kwalifikacje  zawodowe,  na  które  istnieje  zapotrzebowanie
na  rynku  pracy.  Kwalifikacje  zawodowe,  choćby  bardzo
wysokie,  w  dziedzinie,  na  którą  nie  ma  zapotrzebowania  na
rynku pracy, nie są zasobem ekonomicznym.
Wartość kwalifikacji zawodowych jako informacyjnego zasobu
ekonomicznego należy badać i oceniać dla konkretnego rynku
pracy.
Badanie kwalifikacji zawodowych jako zasobu ekonomicznego
jest  ważnym  elementem  polityki  ekonomicznej.  Kwalifikacje
zawodowe  jako  zasób  tworzone  są  w  długim  okresie.
Wykształcenie specjalisty, nabycie przez niego doświadczenia
zajmuje wiele lat i dużo kosztuje. Błędy w polityce kierunków
kształcenia i szkolenia ujawniają się w długim okresie.

INFRASTRUKTURALNE ZBIORY I SYSTEMY

INFORMACYJNE

  -  zasoby  informacyjne  systemów  tworzących  infrastrukturę
informacyjną państwa i gospodarki,
-  zasoby  informacyjne  tworzone  w  ramach  innych  systemów
informacyjnych,  które  nie  mają  charakteru  infrastrukturalnego,  ale
mimo  to  tworzone  w  nich  informacje  to  zasoby  informacyjne  mające
znaczenie  dla  gospodarki  narodowej  jako  całości,  a  więc  mające
charakter infrastrukturalny.
Infrastrukturalne  zasoby  informacyjne  państwa  są  tworzone  w  ramach
następujących grup systemów informacyjnych:
1.  Państwowe  systemy  zasobów  archiwalnych,  regulowane  przez
odpowiednie  ustawy  o  archiwach  państwowych,  zakładowych,
zasadach

gromadzenia,

dokumentowania,

przechowywania

eliminowania informacji archiwalnych, zasadach dostępu do archiwów i
wyszukiwania informacji.
2. Zasoby informacyjne podmiotów gospodarczych, administracji,
jednostek  świadczących  usługi  społeczne  i  innych  jednostek  o
charakterze infrastrukturalnym. Do tej grupy należą przede wszystkim
systemy  informacyjne  administracji  publicznej,  innych  instytucji  o
charakterze  publicznym  oraz  przedsiębiorstw,  które  z  uwagi  na  swoją
szczególna  rolę  tworzą  zasoby  informacyjne  o  charakterze
infrastrukturalnym.

INFRASTRUKTURALNE ZBIORY I SYSTEMY

INFORMACYJNE

3.  Zasoby  informacyjne  ogólnokrajowych  rejestrów  i
innych  autonomicznych  systemów  informacyjnych  o
charakterze  publicznym.  W  wielu  przypadkach  powinny
istnieć  specjalne  zasady  przechowywania  informacji  w  tych
systemach,  wykraczające  poza  ogólne  zasady  tworzenia
archiwów  państwowych  czy  zakładowych,  ich  opracowywania
czy udostępniania.
4.  Zasoby  informacyjne  systemu  edukacji  narodowej  i
nauki  to  zasób  o  wyjątkowym  znaczeniu  społecznym  i
gospodarczym. Jego specyfiką jest to, że zasób ten występuje w
dwóch formach:
a)  zasobu  informacji  utrwalonego  na  nośnikach  materialnych,
który  często  jest  ujmowany  przez  inne  systemy:  biblioteczne,
dokumentacyjne, archiwa itp.,
b)  wiedzy  „posiadanej”  przez  naukowców,  ekspertów,
nauczycieli,  studentów,  uczniów;  ten  zasób  wiedzy  określa
poziom cywilizacyjny społeczeństwa.

INFRASTRUKTURALNE ZBIORY I SYSTEMY

INFORMACYJNE

•ogólnopaństwowe systemy identyfikacji i klasyfikacji,

•ogólnopaństwowe systemy informacji publicznej,

•wewnętrzne systemy informacyjne organów administracji rządowej,

samorządowej oraz innych organów państwowych i służb publicznych,
otwarte i zamknięte,

•systemy informacyjne pozarządowych organizacji i instytucji

społecznych i politycznych o charakterze publicznym,

•systemy informacyjne pozarządowych organizacji gospodarczych o

charakterze publicznym,

•infrastrukturalne systemy informacyjne przedsiębiorstw i innych

podmiotów społecznych i ekonomicznych o szczególnym charakterze w
gospodarce narodowej,

•środki masowego przekazu,

•infrastrukturalne zasoby informacyjne państwa (np. archiwa i zasoby

informacyjne innych systemów informacyjnych),

•zewnętrzne (zagraniczne, międzynarodowe) systemy informacyjne

zintegrowane z infrastrukturą informacyjną państwa,

•zewnętrzne (zagraniczne, międzynarodowe) systemy informacyjne nie

zintegrowane z infrastrukturą informacyjną państwa, ale mające wpływ
na gospodarce narodową i państwo oraz na jego infrastrukturę
informacyjną.

INFORMACJA JAKO DOBRO PUBLICZNE

To  informacja    która  powszechnie  dostępna  każdemu  podmiotowi
społecznemu i gospodarczemu w sposób nieograniczony.
Informacja  jest  dobrem  publicznym  także  wówczas,  gdy  dostęp  do  niej
wiąże się z pewnymi kosztami, których celem jest wyłącznie eliminowanie
bezzasadnego  korzystania  z  informacji.  Muszą  więc  to  być  koszty  nie
stanowiące  żadnego  ograniczenia  ekonomicznego  dla  użytkownika.  Jest
to  więc  dobro,  którego  cena  nie  pozostaje  w  związku  ani  z  sytuacją  na
rynku, ani z kosztem wytworzenia czy z wartością  użytkową.
Między informacją jako dobrem publicznym a innymi dobrami publicznymi
postrzeganymi  w  ekonomii  jako  dobra  wolne  występuje  zasadnicza
różnica:

•żródla informacji dostępne bez ograniczeń (zjawiska meteorologiczne,
społeczne, gospodarcze. Mogą to być zarówno żródla pierwotne, wtórne,
jak i żródla pochodne),

•zasoby informacji dostępne bez ograniczeń ,

•usługi

informacyjne

dostępne

dla

każdego

zainteresowanego

użytkownika,

•informacje do użytku publicznego (np. znaki drogowe lub systemy
informacji miejskiej, prognozy pogody, niektóre dane statystyczne,
informacje giełdowe, bankowe itp.).

INFORMACJA JAKO DOBRO PUBLICZNE

Informacja jako dobro publiczne dla użytkownika to przede

wszystkim:

• bazowy zakres edukacji dzieci i młodzieży, obejmujący w wielu

krajach nie tylko szkolnictwo podstawowe, lecz także średnie, a
niekiedy pewne dziedziny kształcenia na poziomie wyższym,

• podstawowa informacja prawna i organizacyjna niezbędna

obywatelom i podmiotom gospodarczym do realizacji ich praw i
obowiązków jako podmiotów prawa,

• podstawowa informacja polityczna, społeczna i ekonomiczna

niezbędna obywatelom i podmiotom gospodarczym do
realizacji ich praw i obowiązków obywatelskich oraz
prowadzenia działalności społecznej i gospodarczej,

• informacja techniczna, ekologiczna, komunalna itd. niezbędna

do bieżącego funkcjonowania ludzi i jednostek organizacyjnych,

• informacja kulturalna i naukowa służąca rozwojowi

społecznemu i ekonomicznemu ludzi oraz ukierunkowaniu
działań jednostek organizacyjnych na realizacje celów
społecznych.

PROCES INFORMACYJNY JAKO PROCES

PRODUKCJI

Proces informacyjny jako proces produkcji informacji to
proces, który realizuje następujące funkcje:
•generowanie informacji (produkcja),
•gromadzenie informacji (zbieranie),
•przechowywanie informacji (pamiętanie, magazynowanie,
archiwowanie),
•przekazywanie informacji (transmisja),
•przetwarzanie informacji (przekształcanie, transformacja),
•udostepnianie informacji (upowszechnianie),
•interpretacja informacji (translacja na język użytkownika),
•wykorzystywanie informacji (użytkowanie).

INFORMACJA JAKO PRODUKT

Proces informacyjny jako proces produkcji informacji to
proces, który realizuje następujące funkcje:

•generowanie informacji (produkcja),
•gromadzenie informacji (zbieranie),
•przechowywanie informacji (pamiętanie, magazynowanie,

archiwowanie),

•przekazywanie informacji (transmisja),
•przetwarzanie informacji (przekształcanie, transformacja),
•udostepnianie informacji (upowszechnianie),
•interpretacja informacji (translacja na język użytkownika),
•wykorzystywanie informacji (użytkowanie).

SPECYFICZNE CECHY INFORMACJI JAKO

PRODUKTU

Jako produkt procesu informacyjnego informacja występuje w formie:
•

wyrobów informacyjnych, czyli wiadomości odwzorowanych za
pomocą fizycznie wyodrębnionych zbiorów materialnych nośników
informacji,

•

usług informacyjnych.

Informacja jako produkt ma pewne specyficzne cechy różniące go od

innych wyrobów i usług.

Informacje można bardzo łatwo i tanio upowszechnić poprzez
reprodukcje materialnych nośników.

Trwałość informacji jako produktu zależy od trwałości nośnika

materialnego, za pomocą którego informacja została odwzorowana.

Nośnik materialny ma wpływ na proces semiozy, w szczególności

na odbiór i interpretację informacji przez użytkowników finalnych.

W  odróżnieniu  od  produktów  materialnych,  nie  wypracowano
zadowalających  kryteriów  oceny  jakości  informacji  jako  produktu,
które  to  kryteria  mogliby  stosować  w  praktyce  użytkownicy
informacji.

SPECYFICZNE CECHY INFORMACJI JAKO

PRODUKTU

Użytkownik-odbiorca  otrzymujący  wiadomość  jako
produkt  (wyrób  lub  usługę)  dopiero,  po  otrzymaniu
informacji,  może  ocenić,  czy  produkt  ten  jest  mu  w
ogóle potrzebny. Ta cecha informacji stwarza poważne
trudności w funkcjonowaniu rynku informacyjnego.
  We  współczesnej  gospodarce  produkcja  informacji
jest

przede

wszystkim

produkcją

masową.

Konsekwencją  tego  jest  standaryzacja  informacji
prowadząca do dominacji pewnych typowych struktur
danych i typowych treści wiadomości.
  W  społeczeństwie  informacyjnym  dominacja  funkcji
sterującej i funkcji konsumpcyjnej informacji, podczas
gdy  podstawowa  jej  funkcja  -  odwzorowanie
rzeczywistości - staje się nierzadko marginalna.

INFORMACJA JAKO WYRÓB

Przez wyroby w systemie rachunków narodowych rozumie
się  „obiekty  fizyczne,  na  które  istnieje  zapotrzebowanie,
dla których mogą być określone prawa własności oraz dla
których  te  prawa  własności  mogą  być  przeniesione  z
jednej  jednostki  instytucjonalnej  na  inną  jednostkę
poprzeż dokonanie transakcji rynkowej…. Niektóre wyroby
nie  stają  się  nigdy  przedmiotem  wymiany,  podczas  gdy
inne  mogą  być  sprzedawane  i  kupowane  wielokrotnie.
Oddzielenie  produkcji  wyrobu  od  jego  sprzedaży  jest
charakterystyczną

cechą

ekonomiczną

wyrobu,

odróżniające wyrób od usługi”.
Wyrobem informacyjnym jest skończony zbiór informacji
odwzorowany w określonym języku na względnie trwałym,
wydzielonym, identyfikowalnym nośniku materialnym
informacji.

SPECYFIKA INFORMACJI JAKO WYROBU

Informacja  jako  wyrób  ma  swoją  specyfikę  odróżniającą  ją  od
innych wyrobów materialnych:
Po  pierwsze,  identyfikacja  i  przeniesienie  własności  w
przypadku  informacji  jako  wyrobu  dotyczy  materialnego
nośnika informacji, a nie samej informacji.
Po drugie, o wartości, cenie i użyteczności decyduje nie nośnik
materialny, którego dotyczy transakcja, lecz sama informacja.
Po trzecie, nabywca informacji jako wyrobu nie wie, jaki wyrób
nabywa.  Wie  tylko,  jaki  materialny  nośnik  informacji  jest
przedmiotem  przeniesienia  własności.  Dowiaduje  sie  dopiero
po dokonaniu transakcji, czy wyrób informacyjny, który nabył,
jest  mu  potrzebny.  Jest  to  jedna  z  cech  „syndromu  kota  w
worku”.
Po  czwarte,  w  warunkach  nowoczesnych  technologii
informacyjnych  istnieje  łatwość  indywidualizacji  wyrobów
informacyjnych, czyli dostosowania ich do potrzeb konkretnych
użytkowników.

INFORMACJA JAKO USŁUGA

W  systemie  rachunków  narodowych  pojęcie  usług
definiuje się następująco:
„Usługi  nie  są  odrębnymi  obiektami,  w  stosunku  do
których  można  określić  prawa  własności.  Nie  mogą  być
one przedmiotem transakcji handlowych oddzielonych od
procesu  ich  produkcji.  Usługi  są  heterogenicznymi
wytworami  produkowanymi  na  zamówienie  i  z  reguły
podlegają zmianom mającym na celu ich dostosowanie do
warunków

konkretnych

jednostek

konsumpcyjnych,

poprzez  działalności  realizowane  przez  producentów  na
zamówienie  konsumentów.  Muszą  być  one  dostarczone
konsumentom,  zanim  proces  ich  wytwarzania  zostanie
zakończony”.

INFORMACJA JAKO USŁUGA

Producenci  informacji  dążą  do  oferowania  informacji  w
formie usług, a nie wyrobów przede wszystkim wtedy, gdy:
-  koszt  wygenerowania  informacji  jest  znacznie  wyzszy
aniżeli koszt nośnika, na którym informacje można utrwalić,
-  liczba  potencjalnych  nabywców  informacji  jest  niewielka,
wskutek  czego  nie  jest  możliwe  uzyskanie  zwrotu
poniesionych  przez  producenta  nakładów  poprzez  sprzedaz
wyrobów informacyjnych,
-  koszt  reprodukcji  informacji  poprzez  skopiowanie  nośnika
materialnego  jest  niewielki,  a  uzyskana  w  ten  sposób
informacja zachowuje swoją wartość użytkowa,
-  informacje  mają  bardzo  dużą  wartość  użytków  dla  jej
odbiorców, gotowych  zapłacić  cene  żądaną przez  dostawce
usługi informacyjnej,
producent  lub  dostawca  informacji  mają  na  rynku
informacyjnym  pozycje  monopolisty  w  zakresie  konkretnej
informacji.

INFORMACJA JAKO USŁUGA

Oferowanie informacji w formie usługi jest jedna z metod

ochrony informacji na rynku. Użytkownicy-nabywcy informacji

są sklonni do nabywania informacji w formie usług wtedy, gdy:

- potrzeby informacyjne użytkowników są na tyle specyficzne,

że nie ma na rynku wyrobów informacyjnych zaspokajających

je,

- treść informacji wymaga dostarczenia jej w formie usługi, a

nie wyrobu zmaterializowanego na nośniku,

- koszty interpretacji informacji w formie wyrobu są wyzsze

aniżeli koszt uzyskania tej informacji w formie usługi,

- koszty nabycia wyrobu zawierającego potrzebną informacje

są wyższe aniżeli koszt usługi informacyjnej; sytuacja taka

występuje

zwykłe

wówczas,

gdy

oferowane

wyroby

informacyjne zawierają wielki nadmiar informacyjny,

- czas niezbędny do znalezienia i interpretacji informacji

oferowanej w formie wyrobu jest zbyt długi dla użytkownika,

podczas gdy ta sama informacja dostarczona w formie usługi

jest pozyskiwana znacznie szybćiej i w odpowiednim czasie,

- informacja oferowana w formie wyrobu dociera zbyt póżno

do użytkownika.

INFORMACJA JAKO TOWAR

Informacja  jako  towar  ma  swoje  wyraźne  specyfikę  różniącą  ją  od
innych towarów i usług:
- w przypadku informacji przedmiotem przeniesienia własności lub
praw  użytkowania  jest  nośnik  materialny  informacji.  Może  więc
powstać  sytuacja,  w  której  następuje  przejęcie  własności  lub
użytkowania nośnika materialnego, a nie samej informacji.
-  w  przypadku  informacji  istnieje  techniczna  trudność  ochrony
prawa własności lub prawa użytkowania. Ochrona ta, jeżeli ma być
skuteczna,  wiąże  się  z  dużymi  nakładami,  często  znacznie
większymi  niż  nakłady  poniesione  na  samą  informację  przez  jej
nabywcę.

-kupno-sprzedaż  informacji  odbywa  się  w  warunkach  zupełnej
asymetrii  informacyjnej  podmiotów  realizujących  transakcje:
sprzedawca  informacji  wie,  co  sprzedaje,  ale  nabywca  informacji
nie wie, co kupuje. Gdyby wiedział, to sama transakcja nie miałaby
sensu  (sytuacja  „syndrom  kota  w  worku”,  dla  tego  że  nabywca
informacji nie potrafi określić wartości użytkowej informacji).

INFORMACJA JAKO DOBRO

KOMPLEMENTARNE

Informacja  występuje  często  jako  dobro  komplementarne
związane z innymi produktami. Wykorzystanie konsumpcyjne
lub  produkcyjne  jakiegokolwiek  wyrobu  czy  usługi  wymaga
od  konsumenta  lub  producenta  pewnej  informacji.  Mogą  to
być  niewielkie  zbiory  informacji,  którymi  dysponuje
potencjalny konsument lub producent. Nie są one dolączane
do  wyrobu  w  formie  oddzielnych  wiadomości,  niemniej
stanowią  dobro  komplementarne.  Wiele  wyrobów  musi  być
wyposażonych w wiadomości niezbędne do ich użytkowania.
Do  bardzo  wielu  wyrobów  konsumpyjnych  dolączane  są
informacje  o  sposobie  ich  użytkowania,  konserwacji,
przechowywania,  składzie  chemicznym,  ograniczeniach
stosowania,  zagrożeniach  itp.  Czasem  są  to  jednak  wielkie
zbiory  informacji,  które  od  użytkownika  wymagają
specjalnych

działań,

np.

szkolenia,

studiowania

wielotomowych instrukcji. Informacje komplementarne mogą
mieć charakter: obligatoryjny, fakultatywny.

INFORMACJA JAKO PRODUKT UBOCZNY PROCESU

PRODUKCJI INNYCH DÓBR I USŁUG

W  wyniku  procesów  produkcyjnych  i  informacyjnych
generowane  są  informacje  (wielkie  ilościowo  zbiory
informacji)  stanowiące  produkt  uboczny.  Zdarza  się,  że
po zrealizowaniu generującego go procesu zbiory te są
niszczone  jako  zbędne,  jeżeli  nie  ma  prawnego
obowiązku  ich  archiwowania.  Zwykle  informacja
uboczna  jest  przechowywana  przez  pewien  czas,  ale
bynajmniej nie po to, aby wykorzystywać jej treść, lecz
jako

dokumentacja

zrealizowanego

procesu

produkcyjnego. Informacje produkowane „przy okazji”
realnych lub informacyjnych procesów stanowią bardzo
interesuące, mało doceniane zbiory, posiadające
nierzadko wielką wartość poznawczą i badawczą.

INFORMACJA JAKO ODPAD W PROCESIE

PRODUKCJI

Odpady informacyjne powstające w procesie produkcji

informacji możemy podzielić na kilka rodzajów:

1. Informacje generowane w trakcie procesu (realnego lub

informacyjnego) potrzebne w czasie jego realizacji, które

przestają być użyteczne po zakończeniu tego procesu.

2. Informacje generowane w trakcie procesu w wyniku

cech technicznych tegoż procesu. Stanowię one odpad

informacyjny już w momencie ich generowania.

3. Informacje generowane w trakcie procesu staje się

odpadem informacyjnym po zaistnieniu określonych

sytuacji nie związanych z tym procesem (informacja

błędna po jej weryfikacji, stary podręcznik).

4. Informacje staje się odpadem informacyjnym na skutek

tego, że tracą w sposób trwały jakąkolwiek użyteczność

(stary rozkładu jazdy pociągów).

5. Informacja staje się odpadem informacyjnym w świetle

stosowanych norm informacyjnych (nowa ustawa o

archiwach).

INFORMACJA A METAINFORMACJA

Metainformacja  jest  to  informacja  o  informacji.  Jest  to
pojęcie  pragmatyczne  w  tym  sensie,  że  o  tym,  czy  jakiś
zbiór informacji zawiera informacje, metainformacje, czy i
jedno, i drugie, decyduje użytkownik na podstawie swoich
potrzeb.  To,  co  dla  jednego  użytkownika  będzie
informacją,  dla  innego  może  być  czyli  tylko  informacja  o
informacji,  której  poszukuje,  czyli  metainformacja.    I
odwrotnie. Ta sama wiadomość w jednym systemie może
spełniać  funkcje  metainformacyjne,  a  w  innym  stanowić
sama informacje.
Aby ustalić, czy dana wiadomość zawiera informacje, czy
metainformacje, należy stwierdzić:
-  jakie  funkcje  spełnia  dana  wiadomość  w  systemu
informacyjnym,
-  jakie  funkcje  spełnia  dana  wiadomość  dla  jej
poszczególnych użytkowników.

PROCES PRODUKCJI INFORMACJI JAKO PROCES

SEMIOTYCZNY

Semioza to przypisywanie znaczenia znakóm danego języka.
Proces  semiozy  jest  więc  procesem  definiowania  treści
wiadomości.  Polega  on  na  tym,  że  w  procesie  produkcji
informacji każdej wiadomości (W) będącej skończonym zbiorem
danych  przypisuje  się  w  ramach  języka  (J)  okreslone  pole
semantyczne  (P),  które  odwzorowuje  określony  realny  proces,
obiekt  lub  zdarzenie  (R).  Wynikiem  procesu  semiozy  jest
produkt semiotyczny (S):

S = {W, J, P, R},

gdzie:
W - wiadomośc, czyli skończony ciąg znaków,
J - język,
P - pole semantyczne, czyli zbiór realnych obiektów, procesów,
zdarzeń bądż ich wybranej cechy lub cech,
R - realny obiekt, proces lub zdarzenie.
Formulę S = { W, J, P, R} czytamy następująco: wiadomość W
w języku J oznacza zbiór P realnych zdarzen, obiektów,
procesów lub ich cech R.

PROCES PRODUKCJI INFORMACJI JAKO

PROCES SPOŁECZNY

Uczestnikami

każdego

procesu

produkcji

informacji są ludzie działający w konkretnych

systemach społeczno-gospodarczych. Procesy

produkcji informacji są integralnymi częściami

składowymi systemów społeczno-gospodarczych;

są instrumentami realizowania społecznych celów

i funkcji tych systemów.

PROCES PRODUKCJI INFORMACJI JAKO PROCES

EKONOMICZNY

Ten proces opisują takie kategorie ekonomiczne, jak:

• koszty produkcji informacji: struktura kosztów produkcji
informacji, miejsca powstawania tych kosztów,

•cena informacji: czynniki kształtujące cene różnych
rodzaów informacji na różnych rynkach, specyfika
kształtowania się cen informacji i usług informacyjnych,

•informacja jako zasób ekonomiczny w gospodarce
narodowej,

•podaż informacji i czynniki ją określające, elastyczność
podaży różnych rodzajów informacji,

• popyt na informacje, czynniki określające kształtowanie
się popytu na różne rodzaje informacji, elastyczność
popytu na różne rodzaje informacji,

• wartość informacji, użyteczność jako miara wartości
informacji w systemie społeczno-gospodarczym.

PROCES PRODUKCJI INFORMACJI JAKO PROCES

ORGANIZACYJNO-TECHNICZNY

Proces informacyjny, jak każdy proces produkcyjny, ma
swoją technology i organizacje. Do wyprodukowania
informacji

potrzebni

są

ludzie

odpowiednich

kwalifikacjach,

środki

techniczne,

tym

sprzęt

informatyczny,

oprogramowanie,

środki

łączności,

organizacja oraz - co jest specyfiką produkcyjnego procesu
informacyjnego - odpowiednie języki i metainformacje. Te
ostatnie decydują o treści i jakości informacji, jaka może
być wyprodukowana.
Procesami

produkcji

informacji

ich

warstwie

organizacyjno-technicznej zajmuje się informatyka. Dla tej
warstwy  istnieje  wiele  urządzeń  technicznych,  metod
projektowania  i  wdrażania,  narzędzi  informatycznych
wspomagających  projektowanie,  wdrażanie  i  eksploatację
procesów.

Document Outline