Badać, poznawać,

środowisko -

organizować życie społeczne.

Propozycja metody

Marek Sass

Helena Radlińska

Poznawanie środowiska społecznego.

Rola badań społeczno – pedagogicznych w
planowaniu organizacji życia społecznego.

Poznanie środowiska: statyka i dynamika życia –
wprowadzanie przemian.

Nie można szczędzić czasu.

Wżyć się w środowisko.

Warunki zewnętrzne, istotę mocy duchowej i więzy z
światem zewnętrznym.

Badania prowadzone zbiorowo, ale konieczny
jest kierownik.

Ankieta jako jedna z metod pomocniczych.

Bezpośrednia obserwacja, wywiad środowiskowy
– kilkakrotnie przeprowadzany.

Dokumenty życia.

Związek emocjonalny (uczuciowy) – co łączy, co
odpycha?

Zobaczenie jednostki na tle społecznym.

„Pedagogika ogniskuje swe zainteresowania
wokoło człowieka. W nim splatają się wszystkie
czynniki przebudowy, na niego wpływają i od
niego zależą, gdyż tylko przez niego mogą się
ujawnić, wzmocnić, osłabić.”

„Nastawienie woli jest warunkiem powodzenia
wszystkich prac społecznych.”

„Badania, których przedmiotem jest oddziaływanie
wzajemne środowiska i siły jednostek, wymagają
współudziału

specjalistów

niejednej

dziedziny

zarówno teoretyków, jak i praktyków. Mogą odbywać
się skutecznie tylko na terenach działalności
praktycznej.”

 

Według Stanisława Palki badania jakościowe
opierają się na następujących, podstawowych,
założeniach:

1. Badacz nie stoi poza badaną rzeczywistością.
Podmiot i przedmiot poznania są elementami
wzajemnie uwarunkowanymi.

2. W badaniach niezbędne jest wartościowanie.
System przyjętych wartości ma znaczenie dla
zrozumienia badanej rzeczywistości.

3. Wiedza nie jest tylko tym, co jest odkrywane, ale
także tym, co jest konstruowane.

4. Wyjaśnienie jest uzasadnione tylko dla jednego
miejsca i czasu. Nie można generalizować
wyjaśnień na całą populację i na różne punkty w
czasie.

5. Podstawowymi kategoriami badawczymi są
rozumienie i interpretacja faktów, zjawisk i
procesów.

6. Użytecznymi narzędziami poznania są empatia,
introspekcja i subiektywne podejście do badanej
rzeczywistości.

Helena Radlińska:

badanie jest służbą społeczną i realizuje się
przez nie idee demokracji, wolności,
praworządności i humanizmu. Nie pozwala to na
chłodny dystans wobec rzeczywistości, ale
kierunkuje na praktyczne jej doświadczanie,
którego celem nie jest badanie samo w sobie, ale
wprowadzanie istotnych i trwałych zmian
mogących gwarantować urzeczywistnianie
ideałów.

Sondaż diagnostyczny: gromadzenie
informacji na podstawie pisemnych i ustnych
relacji respondentów (ankieta, wywiad).

Metoda historyczna: wnioskowanie o
genezie, rozwoju określonych wydarzeń,
zjawiska i procesów. Poszerzenie toku
postępowania badawczego pedagoga o
elementy krytyki zgromadzonych źródeł
zgromadzonych źródeł pod względem
autentyczności jak i trafności. Ułatwia opis,
diagnozę, wyjaśnianie, rozumienie,
interpretację faktów, zjawisk i procesów
wychowania oraz kształcenia.

Poznanie środowiska społecznego umożliwia
metoda badania w działaniu. Jak pisała H.
Radlińska: „Badanie i działanie są ze sobą
splecione w wychowaniu szczególnie mocno;
skuteczna praca wychowawcza opiera się na
ciągłej obserwacji, planowaniu, ocenie.” Są to
studia nad społeczną sytuacją środowiska
lokalnego, w którym znajduje się badacz, z
zamiarem jego wsparcia i rozwoju. Badacz nie
stoi obok, jest inspiratorem i aktywnym
uczestnikiem wydarzeń. „Zanurzony” w
środowisku, przez aktywną postawę, próbuje je
przekształcić. Ważną cechą badań w działaniu
jest to, iż pozostawiają one po sobie trwałe
zmiany. Wiąże się to z założeniem, iż ludzie są
aktywnymi uczestnikami i twórcami historii. Od
ich postaw, zachowań, stosunku do określonych
sytuacji zależy ich dalsza przyszłość i rozwój.

Stosując w badaniu i działaniu technikę
obserwacji uczestniczącej badacz wchodzi w
określoną społeczność. Żyje w niej. Poznaje
obyczaje, kulturę, tradycję. Nie ustawia się
obok zjawisk, ale świadomie sytuuje się w
nich, przyjmując za oczywisty fakt, iż poprzez
swoją obecność oddziałuje na sytuacje w
jakich się znalazł

Helena Radlińska:

„Z punktu widzenia pedagogiki społecznej
najważniejszym

zagadnieniem

jest

poszukiwanie czynników rozbudzających siły
ludzkie, rozpoznawanie ich oddziaływań jako
bodźców postępowania. Samo gromadzenie
faktów, opisywanie warunków, w których
zachodzą jakieś zjawiska, nie jest pracą
naukową, o ile badacz nie potrafi postawić
zagadnień,

ukazać

związków

pomiędzy

faktami, ocenić ich wagi.”