BALANTIDIUM COLI
BALANTIDIUM COLI
SZPARKOSZ
SZPARKOSZ
OKRĘŻNICY
OKRĘŻNICY
Balantidium coli
Balantidium coli
Pasożyt ten jest chorobotwórczym pierwotniakiem przewodu
Pasożyt ten jest chorobotwórczym pierwotniakiem przewodu
pokarmowego człowieka, świni domowej i innych zwierząt
pokarmowego człowieka, świni domowej i innych zwierząt
zaliczanym do typu orzęski (ciliophora). Balantidium coli
zaliczanym do typu orzęski (ciliophora). Balantidium coli
wywołuje zespół chorobowy o nazwie balantidioza
wywołuje zespół chorobowy o nazwie balantidioza
(balantidiosis), manifestujący się nieżytami jelita grubego;
(balantidiosis), manifestujący się nieżytami jelita grubego;
objawy chorobowe balantidiozy podobne są do czerwonki
objawy chorobowe balantidiozy podobne są do czerwonki
pełzakowej wywoływanej przez Entamoeba histolytica.
pełzakowej wywoływanej przez Entamoeba histolytica.
Balantidium coli jest pierwotniakiem kosmopolitycznym –
Balantidium coli jest pierwotniakiem kosmopolitycznym –
zarażenia Balantidium obserwuje się na terenie całej kuli
zarażenia Balantidium obserwuje się na terenie całej kuli
ziemskiej, jednak najwyższy odsetek zarażeń występuje u osób
ziemskiej, jednak najwyższy odsetek zarażeń występuje u osób
podróżujących do strefy tropikalnej. W Polsce częstość zarażenia
podróżujących do strefy tropikalnej. W Polsce częstość zarażenia
Balantidium coli jest niedostatecznie zbadana; największą
Balantidium coli jest niedostatecznie zbadana; największą
wystepowanie Balantidium coli obserwuje się u ludzi
wystepowanie Balantidium coli obserwuje się u ludzi
mieszkających na terenach wiejskich. Szczególnie narażone na
mieszkających na terenach wiejskich. Szczególnie narażone na
tego pierwotniaka są osoby mające kontakt z trzodą chlewną lub
tego pierwotniaka są osoby mające kontakt z trzodą chlewną lub
zajmujące się jej hodowlą, rzeźnicy oraz oczywiście osoby
zajmujące się jej hodowlą, rzeźnicy oraz oczywiście osoby
podróżujące do strefy tropikalnej i subtropikalnej.
podróżujące do strefy tropikalnej i subtropikalnej.
Postacie rozwojowe
Postacie rozwojowe
Balantidium coli pasożytuje w postaci
Balantidium coli pasożytuje w postaci
trofozoitu
trofozoitu
cysty.
cysty.
Obie wyżej wymienione
Obie wyżej wymienione
formy Balantidium mają
formy Balantidium mają
największe
największe
rozmiary spośród wszystkich pierwotniaków mających
rozmiary spośród wszystkich pierwotniaków mających
zdolność do prowadzenia pasożytniczego trybu życia na
zdolność do prowadzenia pasożytniczego trybu życia na
terenie organizmu człowieka.
terenie organizmu człowieka.
Trofozoit Balantidium coli osiąga wielkość 30-200 µm,
Trofozoit Balantidium coli osiąga wielkość 30-200 µm,
cysta osiąga wielkość 45-90 µm.
cysta osiąga wielkość 45-90 µm.
Cysta Balantidium coli okrągła lub lekko owalna, otoczona
Cysta Balantidium coli okrągła lub lekko owalna, otoczona
podwójną otoczką.
podwójną otoczką.
Cysta podobnie jak trofozoit zawiera macronucleus,
Cysta podobnie jak trofozoit zawiera macronucleus,
micronucleus, 1 wodniczkę
micronucleus, 1 wodniczkę
tętniącą oraz tak zwane ciało silnie łamiące światło.
tętniącą oraz tak zwane ciało silnie łamiące światło.
Trofozoit Balantidium coli o charakterystycznym
Trofozoit Balantidium coli o charakterystycznym
gruszkowatym, asymetrycznym kształcie jest gęsto
gruszkowatym, asymetrycznym kształcie jest gęsto
i równomiernie pokryty krótkimi rzęskami.
i równomiernie pokryty krótkimi rzęskami.
Na biegunie przednim trofozoitu znajduje się
Na biegunie przednim trofozoitu znajduje się
cytostom, przez który pierwotniak pobiera
cytostom, przez który pierwotniak pobiera
substancje pokarmowe; natomiast na biegunie
substancje pokarmowe; natomiast na biegunie
tylnym widoczny jest otwór (tzw. cytopyge),
tylnym widoczny jest otwór (tzw. cytopyge),
przez który usuwane są niestrawione resztki
przez który usuwane są niestrawione resztki
pokarmowe.
pokarmowe.
Na terenie cytoplazmy trofozoitu
Na terenie cytoplazmy trofozoitu
widoczny jest charakterystyczny
widoczny jest charakterystyczny
dla Balantidium coli aparat jądrowy
dla Balantidium coli aparat jądrowy
złożony z dużego jądra o nerkowatym
złożony z dużego jądra o nerkowatym
kształcie (tzw. macronucleus) oraz
kształcie (tzw. macronucleus) oraz
drugiego mniejszego jądra (micronucleus)
drugiego mniejszego jądra (micronucleus)
leżącego po stronie wklęsłej jądra dużego.
leżącego po stronie wklęsłej jądra dużego.
Na terenie cytoplazmy widoczne są
Na terenie cytoplazmy widoczne są
również 2 wodniczki tętniące oraz
również 2 wodniczki tętniące oraz
liczne mniejsze wodniczki pokarmowe.
liczne mniejsze wodniczki pokarmowe.
Cykl życiowy
Cykl życiowy
Balantinum
Balantinum
coli
coli
Do zarażenia Balantidium coli dochodzi drogą
Do zarażenia Balantidium coli dochodzi drogą
per os (drogą pokarmową przez jamę ustną)
per os (drogą pokarmową przez jamę ustną)
poprzez połknięcie cyst pierwotniaka wraz z
poprzez połknięcie cyst pierwotniaka wraz z
zarażoną nimi wodą lub żywnością. Głównym
zarażoną nimi wodą lub żywnością. Głównym
źródłem zarażenia dla człowieka są cysty
źródłem zarażenia dla człowieka są cysty
wydalane z kałem świni domowej, dlatego do
wydalane z kałem świni domowej, dlatego do
zrażenia Balantidium dochodzi najczęściej na
zrażenia Balantidium dochodzi najczęściej na
terenach wiejskich u osób mających styczność z
terenach wiejskich u osób mających styczność z
trzodą chlewną.
trzodą chlewną.
Po dostaniu się cysty do organizmu człowieka w końcowym
Po dostaniu się cysty do organizmu człowieka w końcowym
odcinku jelita cienkiego dochodzi do procesu ekscystacji w
odcinku jelita cienkiego dochodzi do procesu ekscystacji w
wyniku którego z cyst uwalniają się trofozoity, które następnie
wyniku którego z cyst uwalniają się trofozoity, które następnie
rozmnażają się poprzez podział poprzeczny. Część trofozoitów
rozmnażają się poprzez podział poprzeczny. Część trofozoitów
po rozmnożeniu wnika do przestrzeni międzykomórkowych a
po rozmnożeniu wnika do przestrzeni międzykomórkowych a
część ulega procesowi koniugacji (wymieszanie materiału
część ulega procesowi koniugacji (wymieszanie materiału
jadrowego dwoch osobników). Cykl rozwojowy Balantidium
jadrowego dwoch osobników). Cykl rozwojowy Balantidium
kończy proces encystacji, w którym trofozoity przechodzą w
kończy proces encystacji, w którym trofozoity przechodzą w
cysty, które następnie mogą być wydalane wraz z kalem na
cysty, które następnie mogą być wydalane wraz z kalem na
zewnątrz
zewnątrz
.
.
Chorobotwórczość
Chorobotwórczość
Balantidium coli wywołuje u człowieka tak zwaną
Balantidium coli wywołuje u człowieka tak zwaną
BALANTIDOZĘ
BALANTIDOZĘ
[balantidiosis], manifestującą się nieżytami i
[balantidiosis], manifestującą się nieżytami i
owrzodzeniami jelita grubego. większości chorych przebiega to
owrzodzeniami jelita grubego. większości chorych przebiega to
bezobjawowo, jednak u niektórych pojawia się biegunka –
bezobjawowo, jednak u niektórych pojawia się biegunka –
główny objaw choroby.
główny objaw choroby.
Trofozoity Balantidium coli wydzielają enzym o nazwie
Trofozoity Balantidium coli wydzielają enzym o nazwie
hialuronidaza, który ułatwia trofozoitom wnikanie do przestrzeni
hialuronidaza, który ułatwia trofozoitom wnikanie do przestrzeni
międzykomórkowych i wywoływanie uszkodzeń błony śluzowej
międzykomórkowych i wywoływanie uszkodzeń błony śluzowej
jelita. W miejscach wnikania trofozoitów obserwuje się nacieki
jelita. W miejscach wnikania trofozoitów obserwuje się nacieki
okrągłokomórkowe a następnie ropnie i liczne rozsiane
okrągłokomórkowe a następnie ropnie i liczne rozsiane
owrzodzenia jelita zwłaszcza w okolicy wyrostka robaczkowego.
owrzodzenia jelita zwłaszcza w okolicy wyrostka robaczkowego.
Najczęstsze postacie kliniczne
Najczęstsze postacie kliniczne
balantidiozy to:
balantidiozy to:
Ostra balantidioza jelitowa
Ostra balantidioza jelitowa
-
-
Charakteryzuje ją biegunka z okresowo
Charakteryzuje ją biegunka z okresowo
występującymi dużymi ilościami śluzu i
występującymi dużymi ilościami śluzu i
krwi, nudności i wymioty.
krwi, nudności i wymioty.
Przewlekła balantidioza jelitowa
Przewlekła balantidioza jelitowa
- w
- w
której odnotowuje się brak łaknienia, bóle
której odnotowuje się brak łaknienia, bóle
brzucha, bóle głowy, utratę masy ciała
brzucha, bóle głowy, utratę masy ciała
oraz niedokrwistość w morfologii krwi.
oraz niedokrwistość w morfologii krwi.
Diagnostyka
Diagnostyka
Do diagnostyki laboratoryjnej zarażenia Balantidum coli
Do diagnostyki laboratoryjnej zarażenia Balantidum coli
stosuje się badania koproskopowe kału lub badania na tkance
stosuje się badania koproskopowe kału lub badania na tkance
okazów zebranych podczas badania endoskopowego . W tym
okazów zebranych podczas badania endoskopowego . W tym
celu wykonuje się prepraty bezpośrednie oraz preparaty barwione
celu wykonuje się prepraty bezpośrednie oraz preparaty barwione
kału, w którym poszukuje się cyst i trofozoitów Balantidium coli.
kału, w którym poszukuje się cyst i trofozoitów Balantidium coli.
Balantidium coli
Balantidium coli
są przekazywane nieregularnie i poza okrężnicą
są przekazywane nieregularnie i poza okrężnicą
szybko giną. Dlatego próbki kału należy pobierać wielokrotnie,
szybko giną. Dlatego próbki kału należy pobierać wielokrotnie,
i niezwłocznie przeanalizować lub zakonserwowanć w celu
i niezwłocznie przeanalizować lub zakonserwowanć w celu
zwiększenia wykrywalności tego pasożyta.
zwiększenia wykrywalności tego pasożyta.
Leczenie
Leczenie
W leczeniu
W leczeniu
balantidiozy
balantidiozy
stosuje się
stosuje się
leki wykorzystywane w leczeniu
leki wykorzystywane w leczeniu
pełzakowicy jelitowej (np.
pełzakowicy jelitowej (np.
metronidazol, tynidazol) oraz
metronidazol, tynidazol) oraz
antybiotyki z grupy tetracyklin.
antybiotyki z grupy tetracyklin.
Leczenie powinno być prowadzone
Leczenie powinno być prowadzone
przez lekarza specjalistę chorób
przez lekarza specjalistę chorób
zakaźnych.
zakaźnych.
ZAPOBIEGANIE ZARAŻENIU
ZAPOBIEGANIE ZARAŻENIU
BALANTIDIUM COLI
BALANTIDIUM COLI
•
* Badania parazytologiczne kału osób
* Badania parazytologiczne kału osób
powracających ze strefy tropikalnej
powracających ze strefy tropikalnej
i subtropikalnej.
i subtropikalnej.
•
* Badania parazytologiczne kału osób mających
* Badania parazytologiczne kału osób mających
styczność z hodowlą trzody chlewnej.
styczność z hodowlą trzody chlewnej.
•
* Ochrona ujęć wody pitnej przed kontaminacją
* Ochrona ujęć wody pitnej przed kontaminacją
odchodami ludzkimi i zwierzęcymi.
odchodami ludzkimi i zwierzęcymi.
•
* Przestrzeganie podstawowych zasad higieny
* Przestrzeganie podstawowych zasad higieny
osobistej.
osobistej.