Otępienie - definicja

Zespół psychopatologiczny spowodowany
chorobą mózgu, zwykle o charakterze
przewlekłym lub postępującym, w którym
zaburzone są takie wyższe czynności
korowe, jak: pamięć, myślenie, orientacja,
rozumienie, liczenie, zdolność uczenia się,
język i ocena. Świadomość przeważnie nie
jest

zaburzona

w

czystej

postaci

otępienia.

Otępienie – definicja c.d.

Uszkodzeniu

funkcji

poznawczych

towarzyszy zwykle, a czasami je poprzedza
obniżenie

kontroli

nad

reakcjami

emocjonalnymi,

społecznymi,

nad

zachowaniem i motywacją. Taki zespół
objawów występuje w chorobie Alzheimera,
w chorobach naczyń mózgowych i innych
stanach chorobowych pierwotnie lub wtórnie
wpływających na funkcjonowanie mózgu

Choroba Alzheimera

Epidemiologia

• 1,9-5,8% populacji

ogólnej osób po 65
r.ż.

Neuropatologia

Zmiany makroskopowe:

• Uogólniony zanik, widoczny szczególnie w korze

płatów skroniowych, czołowych i ciemieniowych

Zmiany mikroskopowe:

• Kłębki

neurofibrylarne

w

komórkach nerwowych, ubytek
neuronalny, obecność płytek
starczych zawierających beta-
amyloid w istocie szarej

Alois Alzheimer (1864-

1915)

Kryteria diagnostycze

otępienia typu Alzheimera

wg DSM IV

1. Rozwój licznych deficytów poznawczych

objawiających się przez:

–

Zaburzenia pamięci (osłabiona zdolność

do uczenia się nowych albo przypominania

sobie wyuczonych poprzednio informacji)

–

Obecność co najmniej dwóch spośród

następujących objawów: afazja, apraksja,

agnozja,

zaburzenia

działań

wykonawczych tj. planowania, organizacji,

abstrakcji

Kryteria diagnostycze

otępienia typu Alzheimera

wg DSM IV

2. Zaburzenia

poznawcze

powodują

znaczne

zaburzenia

w

funkcjonowaniu

społecznym

lub

zawodowym i wykazują wyraźne
pogorszenie

w

porównaniu

z

poprzednim

poziomem

funkcjonowania

Kryteria diagnostycze

otępienia typu Alzheimera

wg DSM IV

3. Przebieg charakteryzuje się

stopniowym

początkiem

i

ciągłym narastaniem zaburzeń
poznawczych

Kryteria diagnostycze

otępienia typu Alzheimera

wg DSM IV

4. Zaburzenia poznawcze nie są spowodowane

żadnym z poniższych czynników:

–

inne stany patologiczne OUN powodujące

deficyty

pamięci

i

upośledzenie

funkcji

poznawczych:

otępienie

naczyniopochodne,

choroba Parkinsona, pląsawica Huntingtona,

krwiak, wodogłowie normotensyjne, guz

–

choroby układowe będące przyczyną otępienia –

niedoczynność tarczycy, awitaminoza B12,

niedobór kwasu foliowego, niedobór niacyny,

hiperkalcemia, kiła OUN, zakażenie HIV

–

stany spowodowane substancjami toksycznymi

Kryteria diagnostycze

otępienia typu Alzheimera

wg DSM IV

5. Deficyt poznawczy nie występuje

równolegle

z

zaburzeniami

świadomości

6. Jeśli objawy mieszczą się w opisie osi

I (tj. dużej depresji i schizofrenii) nie

należy rozpoznawać otępienia

Zaburzenia pamięci

Zaburzenia pamięci we wczesnych stadiach

otępienia polegają na:

– mylnym

kładzeniu

rzeczy,

niemożności

znalezienia podstawowych przedmiotów w

domu, samochodzie, środkach komunikacji

miejskiej

– wzrastającej

potrzebie

sprawdzania

wykonania różnych czynności i korzystania z

pomocy innych

– wielokrotnym powtarzaniu uwag i pytań
– krótkotrwałym zapamiętywaniu informacji i

wyuczonych czynności

Zaburzenia pamięci – c.d.

– braku

możliwości

dokończenia

rozpoczętego

opowiadania

(pacjentowi

trudno opowiedzieć książkę, film, itp.)

– trudności

w

nauczeniu

się

nowych

lokalizacji (chory jest zagubiony np. w

czasie zmiany miejsca pobytu, w czasie

wakacji, itd.)

– wielokrotnym powtarzaniu czynności np.

spożywania posiłków, zażywania leków,

karmienia zwierząt, dokonywania zakupów,

wykonywania czynności związanych z

higieną ciała, itp.

Ocena zaawansowania

zaburzeń poznawczych

– Krótka ocena stanu psychicznego – Mini Mental

State Examination (MMSE) wg Folsteinów i wsp.

– Test rysowania zegara wg Shulman i wsp.
– Test łączenia punktów
– CAMDEX (Cambridge Mental Disorders of the

Elderly Examination)

– Skala oceny choroby Alzheimera (Alzheimers

Disease Assessment Scale – ADAS)

– Skala aktywności codziennej (ADL)
– Skala aktywności złożonej (instrumentalnej)

Katza

Czynniki ryzyka otępienia

typu Alzheimera

Czynniki pewne:

– wiek
– zespół Downa
– obciążenie

dziedziczne

– genotyp APOE4

Czynniki ryzyka otępienia

typu Alzheimera

Czynniki prawdopodobne:

– płeć żeńska
– uraz głowy ale w połączeniu z

innymi czynnikami

– czynniki naczyniowe
– obciążenie dziedziczne chorobą

Downa

Czynniki ryzyka otępienia

typu Alzheimera

Inne czynniki:

– skojarzone z wiekiem zaburzenia pamięci
– depresja, szczególnie wówczas, gdy

występuje u osób z APOE4

– używki – alkohol, nikotyna
– niskie wykształcenie
– metale (glin)
– wirus Herpes simplex typu I

Leczenie choroby Alzheimera

Leczenie farmakologiczne:

– Inhibitory acetylocholinesterazy – donepezil,

galantamina, rywastygmina

– Inhibitor cholinesterazy – takryna
– Witamina E
– Selektywne inhibitory monoaminooksydazy –

selegilina

– Estrogeny
– Leki przeciwzapalne
– Leki nootropowe – piracetam
– Miłorząb dwuklapowy – Ginkgo biloba

Leczenie choroby Alzheimera

Leczenie
niefarmakologiczne:

– Organizacja czasu

wolnego

– Przyjazna atmosfera w

rodzinie

– Ćwiczenia pamięciowe