DYDAKTYKA

Podstawowe pojęcia

Dydaktyka – podstawowe

pojęcia

Dydaktyka – jest działem pedagogiki

traktuje o kształceniu umysłowym

czyli o procesie nauczania i uczenia

się.

Dydaktyka – podstawowe

pojęcia

Przedmiotem dydaktyki jest:
• naukowa analiza i formułowanie celów nauczania

(cele kształcenia) wraz z ich szczegółową

charakterystyką

• dobór treści kształcenia
• badanie procesu kształcenia
• formułowanie zasad nauczania
• badanie środków dydaktycznych
• ustalanie najkorzystniejszych form organizacyjnych

nauczania

Dydaktyka – podstawowe

pojęcia

Sposoby rozumienia dydaktyki
• Jako sztuka nauczania (J. A. Komeński)
• Jako teoria nauczania (J.F.Herbart)
• Jako teoria uczenia się (J. Dewey)

Dydaktyka – podstawowe

pojęcia

Rodzaje dydaktyk:
• ogólna – to ogólna teoria kształcenia, obejmująca

wszystkie przedmioty i szczeble pracy szkolnej;

• szczegółowa – to tzw. metodyki nauczania

poszczególnych przedmiotów, (rodzaje) np.:

metodyka języka polskiego, metodyka biologii,

metodyka historii,

…metodyka nauczania bhp

Dydaktyka – podstawowe

pojęcia

Pojęcie celów kształcenia.

Cele kształcenia to:

• kierunkowskazy, świadomie założone skutki,

które chcemy osiągnąć w procesie
kształcenia;

• działania, które mają doprowadzić do

danego stanu rzeczy.

Dydaktyka – podstawowe

pojęcia

Znaczenie celów kształcenia w

procesie edukacyjnym.

• stanowią podstawowy czynnik

wyznaczający rozwiązania innych
elementów procesu kształcenia.

Dydaktyka – podstawowe

pojęcia

Znaczenie celów kształcenia w procesie

edukacyjnym.

• są wyznacznikiem doboru i układu treści

kształcenia,

• Są podstawowym kryterium w doborze

metod, form organizacyjnych i środków

dydaktycznych.

Dydaktyka – podstawowe

pojęcia

Znaczenie celów kształcenia w

procesie edukacyjnym.

• stanowią podstawę planowania i

organizowania działań uczestników procesu
kształcenia

• są kryterium oceny efektywności procesu

dydaktycznego.

Dydaktyka – podstawowe

pojęcia

Rodzaje celów kształcenia:

(podział wg przedmiotu i podmiotu kształcenia)

• Rzeczowe (przedmiotowe) – oznaczają określenie

zmian w zasobie wiedzy, umiejętnościach jej

stosowania w praktycznych i teoretycznych

działaniach słuchaczy.

• Podmiotowe – mamy na uwadze zmiany w rozwoju

sprawności umysłowych, postaw i systemu

wartości wywołane procesem dydaktycznym.

Dydaktyka – podstawowe

pojęcia

Rodzaje celów kształcenia:

(podział wg stopnia ogólności)

• Ogólne – wyrażają to, co ma być „produktem końcowym”

tego procesu (wyrażone w kategoriach funkcji).

• Pośrednie – otrzymuje się w rezultacie podziału celów

ogólnych wyrażonych w kategoriach funkcji na składniki w

postaci czynności.

• Szczegółowe – precyzyjne sposoby wyrażania ogólnych

celów w postaci zadań, pytań, problemów, poleceń.

Dydaktyka – podstawowe

pojęcia

Cele szczegółowe
• Celom tym nadaje się postać

operacyjną –

cel operacyjny opisuje pożądany

rezultat wyrażony w konkretnym
zachowaniu końcowym, w sposób,
który umożliwia nauczycielowi
ocenienie, czy jego cele zostały
osiągnięte.

Dydaktyka – podstawowe

pojęcia

Cele operacyjne wyróżniają się takimi

cechami jak:

– odpowiedzialność
– jednoznaczność
– wykonalność
– logiczność
– obserwowalność
– mierzalność

Dydaktyka – podstawowe

pojęcia

Do formułowania celów w postaci

operacyjnej służą taksonomie (od
takis – układ, porządek).

W dydaktyce pod pojęciem

taksonomii celów operacyjnych
rozumie się ich hierarchiczne
uporządkowanie.

Dydaktyka – podstawowe

pojęcia

Do formułowania celów w postaci

operacyjnej służą taksonomie (od
takis – układ, porządek).

W dydaktyce pod pojęciem

taksonomii celów operacyjnych
rozumie się ich hierarchiczne
uporządkowanie.

Dydaktyka – podstawowe

pojęcia

TAKSONOMIA CELÓW NAUCZANIA WG B. NIEMIERKI:

I. Wiadomości:
1) zapamiętywanie wiadomości
2) zrozumienie wiadomości
II. Umiejętności:
3) stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych (znanych)
4) stosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych (nowych, nieznanych)

Dydaktyka – podstawowe

pojęcia

METODY NAUCZANIA - to sposób

postępowania nauczyciela z uczniami,
w celu osiągnięcia zamierzonego celu.

Dydaktyka – podstawowe

pojęcia

Metody nauczania wg Okonia to:
• systematycznie stosowany sposób

pracy nauczyciela ze słuchaczami,
umożliwiający opanowanie wiedzy
wraz z umiejętnością posługiwania się
nią w praktyce, jak również rozwijanie
zainteresowań umysłowych i zdolności.

Dydaktyka – podstawowe

pojęcia

Metody nauczania wg Zaczyńskiego

to:

• celowo i systematycznie stosowany

sposób kierowania pracą słuchaczy

w procesie dydaktycznym użyty ze

świadomością możliwości jego
zastosowania.

Dydaktyka – podstawowe

pojęcia

Metody nauczania – podział:

• Metody oparte na słowie
• Metody oglądowe – oparte na

obserwacji

• Metody oparte na działalności

praktycznej

• Metody problemowe – inaczej gry

dydaktyczne

Dydaktyka – podstawowe

pojęcia

Metody oparte na słowie:
• Opowiadanie
• Wykład
• Pogadanka
• Dyskusja
• Praca z książką

Dydaktyka – podstawowe

pojęcia

Metody oparte na słowie:
• Opowiadanie – polega na

zaznajomieniu uczniów z jakimiś
rzeczami, zjawiskami w formie ich
słownego opisu. Wykorzystywane jest
w młodszych klasach szkoły
podstawowej, dlatego musi być
obrazowe.

Dydaktyka – podstawowe

pojęcia

• Metody oparte na słowie:

• Wykład – służy przekazywaniu uczniom jakiś

informacji z zakresu różnych dziedzin naukowych.

Stosowany jest najczęściej w szkolnictwie wyższym.

Wymaga od słuchaczy myślenia hipotetyczno-

dedukcyjnego.

– Wykład konwencjonalny – treść jest bezpośrednio

przekazywana przez nauczyciela w gotowej formie do

zapamiętania.

– Wykład problemowy jest ilustracją jakiegoś problemu

naukowego lub praktycznego

– Wykład konwersatoryjny – polega na przeplataniu

fragmentów mówionych wykładu z wypowiedziami słuchaczy.

Dydaktyka – podstawowe

pojęcia

• Metody oparte na słowie:
Wykład – rodzaje:
Wykład konwencjonalny – treść jest

bezpośrednio przekazywana przez
nauczyciela w gotowej formie do
zapamiętania.

– Wykład problemowy jest ilustracją jakiegoś

problemu naukowego lub praktycznego

– Wykład konwersatoryjny – polega na przeplataniu

fragmentów mówionych wykładu z wypowiedziami
słuchaczy.

Dydaktyka – podstawowe

pojęcia

• Metody oparte na słowie:
Wykład – rodzaje:

– Wykład problemowy jest ilustracją jakiegoś

problemu naukowego lub praktycznego

– Wykład konwersatoryjny – polega na

przeplataniu fragmentów mówionych wykładu

z wypowiedziami słuchaczy.

Dydaktyka – podstawowe

pojęcia

• Metody oparte na słowie:
Wykład – rodzaje:

– Wykład problemowy jest ilustracją

jakiegoś problemu naukowego lub
praktycznego

Dydaktyka – podstawowe

pojęcia

• Metody oparte na słowie:
Wykład – rodzaje:

– Wykład konwersatoryjny – polega na

przeplataniu fragmentów mówionych
wykładu z wypowiedziami słuchaczy.

Dydaktyka – podstawowe

pojęcia

• Metody oparte na słowie:
Pogadanka – jej istota polega na rozmowie

kierowanej przez nauczyciela z uczniami.
Nauczyciel zmierzając do osiągnięcia sobie
znanego celu stawia pytania uczniom, na
które oni udzielają odpowiedzi. Jest to
najstarsza metoda dydaktyczna,
stosowana już przez Sokratesa. Jest ona
przede wszystkim wykorzystywana w
niższych klasach szkoły podstawowej.

Dydaktyka – podstawowe

pojęcia

• Metody oparte na słowie:
Dyskusja – polega na wymianie

poglądów na określony temat, można
wykorzystać ją dopiero w najwyższych
klasach szkoły podstawowej, w szkole
średniej oraz w nauczaniu dorosłych.
Dyskusja, bowiem wymaga
specjalnego przygotowania
uczestników.

Dydaktyka – podstawowe

pojęcia

• Metody oparte na słowie:

Praca z książką –
jeden z najważniejszych sposobów zarówno

poznawania jak i utrwalania nowych wiadomości.

Samodzielne korzystanie z książek przez uczniów

(słuchaczy) może mieć formę - uczenia się z

podręcznika, - sporządzania notatek, - lektury

uzupełniającej.

Dydaktyka – podstawowe

pojęcia

• Metody oglądowe – oparte na obserwacji

Pokaz
– demonstrowanie uczniom (słuchaczom)

czegoś, to metoda oparta na obserwacji.

Pokaz bywa metodą towarzyszącą, która

występuje z inną.

Dydaktyka – podstawowe

pojęcia

• Metody oparte na działalności praktycznej:
• Metoda laboratoryjna –
polega na tym, że uczeń samodzielnie

przeprowadza eksperyment (np. na chemii).
Może występować w dwóch odmianach:

– tradycyjna – uczniowie samodzielnie wykonują

eksperyment pod okiem nauczyciela

– problemowa – uczniowie samodzielnie wykonują

eksperyment, nie wiedząc, z jakim skutkiem

Dydaktyka – podstawowe

pojęcia

• Metody problemowe – inaczej gry

dydaktyczne.

Gry dydaktyczne to rodzaj metod

nauczania – należących do grupy metod
problemowych, które organizują treści
kształcenia w modele rzeczywistych
zjawisk, sytuacji, w celu zbliżenia procesu
poznawczego ucznia do poznania
bezpośredniego, dzięki dostarczeniu okazji
do manipulowania modelem.