Pomiar tętna

Pomiar tętna

Definicja

Definicja



Tętnem nazywa się spowodowane przez skurcz serca

Tętnem nazywa się spowodowane przez skurcz serca

wyczuwalne uderzenie o ścianę naczynia fali krwi, która

wyczuwalne uderzenie o ścianę naczynia fali krwi, która

przepłynęła przez układ tętniczy.

przepłynęła przez układ tętniczy.



Średnia szybkość rozchodzenia się fali tętna jest niezależna i

Średnia szybkość rozchodzenia się fali tętna jest niezależna i

znacznie większa od prędkości przepływu krwi, wynosi ok. 5-8

znacznie większa od prędkości przepływu krwi, wynosi ok. 5-8

m/s.

m/s.



Tętno wyczuwa się tam, gdzie tętnice przebiegają

Tętno wyczuwa się tam, gdzie tętnice przebiegają

powierzchownie i gdzie można docisnąć je do twardych struktur

powierzchownie i gdzie można docisnąć je do twardych struktur

tkankowych.

tkankowych.



Pomiaru tętna dokonujemy w celu wykrycia zaburzeń w

Pomiaru tętna dokonujemy w celu wykrycia zaburzeń w

zakresie liczby (częstości), napięcia (siły), miarowości (rytmu)

zakresie liczby (częstości), napięcia (siły), miarowości (rytmu)

tętna.

tętna.



Badanie przeprowadza się w warunkach szpitalnych u każdego

Badanie przeprowadza się w warunkach szpitalnych u każdego

chorego 2 razy dziennie równocześnie z pomiarem temperatury.

chorego 2 razy dziennie równocześnie z pomiarem temperatury.

Częściej pomiarów dokonuje się w zaburzeniach krążeniowo-

Częściej pomiarów dokonuje się w zaburzeniach krążeniowo-

oddechowych oraz w czasie intensywnego nadzoru, np. u

oddechowych oraz w czasie intensywnego nadzoru, np. u

chorych po zabiegach operacyjnych, po urazach.

chorych po zabiegach operacyjnych, po urazach.

Metody badania:

Metody badania:



Metoda palpacyjna.

Metoda palpacyjna.



Za pomocą

Za pomocą

stetoskopu, osłuchując

stetoskopu, osłuchując

czynność serca.

czynność serca.



Po podłączeniu

Po podłączeniu

chorego do aparatury

chorego do aparatury

monitorującej, np.

monitorującej, np.

kardiomonitora.

kardiomonitora.



Metoda elektroniczna.

Metoda elektroniczna.

Miejsca badania:

Miejsca badania:



Typowym miejscem badania tętna jest

Typowym miejscem badania tętna jest

tętnica promieniowa.

tętnica promieniowa.



W stanach nagłych tętno badamy na

W stanach nagłych tętno badamy na

dużych tętnicach:

dużych tętnicach:

- szyjnej,

- szyjnej,

- udowej,

- udowej,

- ramiennej,

- ramiennej,

- nad koniuszkiem serca.

- nad koniuszkiem serca.

Badanie tętna na tętnicy

Badanie tętna na tętnicy

promieniowej

promieniowej

Badanie tętna na tętnicy

Badanie tętna na tętnicy

szyjnej

szyjnej

Badanie tętna na tętnicy

Badanie tętna na tętnicy

udowej

udowej

Badanie tętna u niemowląt

Badanie tętna u niemowląt

Miejsca badania cd.:

Miejsca badania cd.:

W zaburzeniach krążenia obwodowego tętno

W zaburzeniach krążenia obwodowego tętno

bada się na tętnicy:

bada się na tętnicy:

- grzbietowej stopy,

- grzbietowej stopy,

- podkolanowej,

- podkolanowej,

- piszczelowej tylnej.

- piszczelowej tylnej.

Szybkość tętna, czyli ilość uderzeń na minutę

Szybkość tętna, czyli ilość uderzeń na minutę

zależy od wieku badanego.

zależy od wieku badanego.

Wartości prawidłowe tętna:

Wartości prawidłowe tętna:

Wiek

Średnia wartość

uderzeń/min

Zakres (dwa

odchylenia

standardowe)

Noworodek

140

90-190

1-6. m.ż.

130

80-180

6-12. m.ż.

115

75-155

1-2. r.ż

110

70-150

2-6. r.ż

103

68-138

6-10. r.ż

95

65-125

10-14. r.ż

85

55-115

Dorośli

64-72

50-100

Wiek

geriatryczny

Ok. 60, ale może ulec

przyspieszeniu do
90-95

50-100

Cechy tętna:

Cechy tętna:

1.

1.

Miarowość

Miarowość

– pomiędzy

– pomiędzy

poszczególnymi falami

poszczególnymi falami

tętna występują te same

tętna występują te same

odstępy, wszystkie

odstępy, wszystkie

uderzenia mają jednakową

uderzenia mają jednakową

siłę.

siłę.

Niemiarowość

Niemiarowość

tętna:

tętna:

- przyczyną może być

- przyczyną może być

zmęczenie, nadużywanie

zmęczenie, nadużywanie

kawy, alkoholu,

kawy, alkoholu,

- niemiarowość oddechowa

- niemiarowość oddechowa

(okresowe przyspieszanie i

(okresowe przyspieszanie i

zwalnianie akcji serca

zwalnianie akcji serca

zależnie od faz

zależnie od faz

oddychania),

oddychania),

- niemiarowość ekstrasystoliczna- następstwo

- niemiarowość ekstrasystoliczna- następstwo

skurczów dodatkowych (zanim skończy się faza

skurczów dodatkowych (zanim skończy się faza

rozkurczu),

rozkurczu),

- następstwo zaburzeń przewodnictwa

- następstwo zaburzeń przewodnictwa

przedsionkowo-komorowego

przedsionkowo-komorowego

- niemiarowość całkowita (zupełna) - zupełnie

- niemiarowość całkowita (zupełna) - zupełnie

niemiarowe tętno, występujące w migotaniu

niemiarowe tętno, występujące w migotaniu

przedsionków wskutek wad mitralnych.

przedsionków wskutek wad mitralnych.

2.

2.

Napięcie (twardość)

Napięcie (twardość)

– związane z wielkością ciśnienia

– związane z wielkością ciśnienia

tętniczego i sprężystością ściany tętnicy. Napięcie

tętniczego i sprężystością ściany tętnicy. Napięcie

prawidłowe jest wtedy, gdy puls w naczyniu

prawidłowe jest wtedy, gdy puls w naczyniu

tętniczym jest dobrze wyczuwalny, przy czym tętnica

tętniczym jest dobrze wyczuwalny, przy czym tętnica

jest elastyczna :

jest elastyczna :

- tętno twarde (drutowate) - występuje w miażdżycy i

- tętno twarde (drutowate) - występuje w miażdżycy i

nadciśnieniu tętniczym,

nadciśnieniu tętniczym,

- tętno miękkie – występuje w niedociśnieniu tętniczym.

- tętno miękkie – występuje w niedociśnieniu tętniczym.

3.

3.

Wypełnienie (wysokość)

Wypełnienie (wysokość)

– zależy od wielkości

– zależy od wielkości

ciśnienia pulsowego:

ciśnienia pulsowego:

- tętno wysokie – występuje w niedomykalności lewej

- tętno wysokie – występuje w niedomykalności lewej

komory

komory

- tętno nitkowate - słabe, ledwo wyczuwalne pod

- tętno nitkowate - słabe, ledwo wyczuwalne pod

palcami, występuje np. w krwotoku, wstrząsie.

palcami, występuje np. w krwotoku, wstrząsie.

4.

4.

Chybkość

Chybkość

– oznacza

– oznacza

szybkość napełniania i

szybkość napełniania i

opróżniania tętnicy:

opróżniania tętnicy:

- tętno chybkie –

- tętno chybkie –

występuje w

występuje w

niedomykalności

niedomykalności

zastawki aorty i w

zastawki aorty i w

nadczynności tarczycy,

nadczynności tarczycy,

- tętno leniwe - występuje

- tętno leniwe - występuje

w zwężeniu ujścia aorty i

w zwężeniu ujścia aorty i

w miażdżycy naczyń

w miażdżycy naczyń

obwodowych.

obwodowych.

Czynniki powodujące wzrost

Czynniki powodujące wzrost

tętna:

tętna:

1.

1.

Fizjologiczne

Fizjologiczne

:

:



wiek,

wiek,



stany emocjonalne,

stany emocjonalne,



wysiłek fizyczny,

wysiłek fizyczny,



spożycie alkoholu,

spożycie alkoholu,

nikotyny u ludzi młodych.

nikotyny u ludzi młodych.

2.

2.

Patologiczne

Patologiczne

:

:



choroby gorączkowe (wzrost o 1°C temperatury

choroby gorączkowe (wzrost o 1°C temperatury

ciała odpowiada wzrostowi tętna o 10-20

ciała odpowiada wzrostowi tętna o 10-20

uderzeń/min),

uderzeń/min),



choroby serca (niewydolność krążenia, nerwica),

choroby serca (niewydolność krążenia, nerwica),



hipowolemia (utrata krwi, odwodnienie)

hipowolemia (utrata krwi, odwodnienie)

Czynniki powodujące

Czynniki powodujące

zwolnienie tętna:

zwolnienie tętna:

1.

1.

Fizjologiczne

Fizjologiczne

:

:



sen,

sen,



pozycja leżąca,

pozycja leżąca,



u sportowców.

u sportowców.

2.

2.

Patologiczne

Patologiczne

:

:



wzmożone ciśnienie śródczaszkowe,

wzmożone ciśnienie śródczaszkowe,



zatrucia pochodzenia wewnętrznego (mocznica),

zatrucia pochodzenia wewnętrznego (mocznica),



zatrucia pochodzenia zewnętrznego (np. grzybami),

zatrucia pochodzenia zewnętrznego (np. grzybami),



hipotermia (obniżenie centralnej temperatury ciała).

hipotermia (obniżenie centralnej temperatury ciała).

Błędy techniczne w trakcie

Błędy techniczne w trakcie

wykonywania badania:

wykonywania badania:



niewłaściwe ułożenie

niewłaściwe ułożenie

opuszek palców nad

opuszek palców nad

tętnicą,

tętnicą,



wyczucie własnego

wyczucie własnego

tętna przez osobę

tętna przez osobę

badającą,

badającą,



krótki czas badania, nie

krótki czas badania, nie

pozwalający na

pozwalający na

wykrycie

wykrycie

niemiarowości,

niemiarowości,



niedokładne określenie

niedokładne określenie

czasu pomiaru.

czasu pomiaru.

Ocena tętna:

Ocena tętna:



Szybkość tętna mierzymy przez 15 sek., uzyskany

Szybkość tętna mierzymy przez 15 sek., uzyskany

wynik mnożymy przez 4.

wynik mnożymy przez 4.



Zwolnienie czynności serca poniżej 60

Zwolnienie czynności serca poniżej 60

uderzeń/min to

uderzeń/min to

bradykardia

bradykardia

, przyspieszenie

, przyspieszenie

czynności serca powyżej 100 uderzeń/min to

czynności serca powyżej 100 uderzeń/min to

tachykardia

tachykardia

.

.



Aby ocenić miarowość tętna, wskazane jest

Aby ocenić miarowość tętna, wskazane jest

badanie przez 1 min.

badanie przez 1 min.



Tętno niemiarowe określa się jako

Tętno niemiarowe określa się jako

arytmię

arytmię

.

.



Tętno przyspieszone i niemiarowe nazywane jest

Tętno przyspieszone i niemiarowe nazywane jest

tachyarytmią

tachyarytmią

.

.



Tętno zwolnione i niemiarowe to

Tętno zwolnione i niemiarowe to

bradyarytmia

bradyarytmia

.

.

Pomiar tętna – struktura

Pomiar tętna – struktura

czynności:

czynności:

I. Czynności przygotowawcze:

I. Czynności przygotowawcze:

A. Przygotowanie pielęgniarki:

A. Przygotowanie pielęgniarki:



Higieniczne mycie rąk.

Higieniczne mycie rąk.



Ustalenie wskazań do wykonania pomiaru.

Ustalenie wskazań do wykonania pomiaru.

B. Przygotowanie sprzętu i otoczenia:

B. Przygotowanie sprzętu i otoczenia:



Przygotowanie zegarka z sekundnikiem lub stopera i słucha wek

Przygotowanie zegarka z sekundnikiem lub stopera i słucha wek

lekarskich.

lekarskich.



Zapewnienie ciszy na sali.

Zapewnienie ciszy na sali.

C. Przygotowanie pacjenta:

C. Przygotowanie pacjenta:



Poinformowanie pacjenta o sposobie wykonania badania.

Poinformowanie pacjenta o sposobie wykonania badania.



Uzyskanie zgody i pozyskanie do współpracy.

Uzyskanie zgody i pozyskanie do współpracy.



Zapewnienie pacjentowi wygodnej pozycji, np. pozycja siedząca

Zapewnienie pacjentowi wygodnej pozycji, np. pozycja siedząca

lub leżąca ze stabilnym podparciem badanej koń czyny.

lub leżąca ze stabilnym podparciem badanej koń czyny.



Zalecenie pacjentowi 5-minutowego odpoczynku przed

Zalecenie pacjentowi 5-minutowego odpoczynku przed

badaniem.

badaniem.

Pomiar tętna – struktura

Pomiar tętna – struktura

czynności cd.:

czynności cd.:

II. Czynności właściwe:

II. Czynności właściwe:



Opuszkami palców 2, 3, 4 lekkie uciskanie na tętnicę.

Opuszkami palców 2, 3, 4 lekkie uciskanie na tętnicę.



Kciuk powinien znajdować się poza polem badanej tętnicy.

Kciuk powinien znajdować się poza polem badanej tętnicy.



Jeżeli tętno jest dobrze wyczuwalne i miarowe, liczenie

Jeżeli tętno jest dobrze wyczuwalne i miarowe, liczenie

uderzeń przez 15 sekund (uzyskany wynik jest mnożony

uderzeń przez 15 sekund (uzyskany wynik jest mnożony

przez 4).

przez 4).



Jeżeli wykryto zaburzenia rytmu, należy liczyć uderzenia

Jeżeli wykryto zaburzenia rytmu, należy liczyć uderzenia

serca przez 1 min.

serca przez 1 min.



Określanie szybkości, napięcia i typu niemiarowości.

Określanie szybkości, napięcia i typu niemiarowości.



Osłuchiwanie czynności serca słuchawką w miejscu

Osłuchiwanie czynności serca słuchawką w miejscu

uderzenia koniuszkowego serca, tj. V przestrzeń

uderzenia koniuszkowego serca, tj. V przestrzeń

międzyżebrowa w linii środkowoobojczykowej lewej z

międzyżebrowa w linii środkowoobojczykowej lewej z

jednoczesnym badaniem tętna na wybranej tętnicy

jednoczesnym badaniem tętna na wybranej tętnicy

obwodowej w celu wykrycia deficytu tętna (częstość tętna

obwodowej w celu wykrycia deficytu tętna (częstość tętna

mniejsza niż liczona w tym samym czasie akcja serca).

mniejsza niż liczona w tym samym czasie akcja serca).

Pomiar tętna – struktura

Pomiar tętna – struktura

czynności cd.:

czynności cd.:

III. Czynności końcowe:

III. Czynności końcowe:



Odkażenie lejka lub membrany stetoskopu.

Odkażenie lejka lub membrany stetoskopu.



Higieniczne mycie rąk.

Higieniczne mycie rąk.



Udokumentowanie wyniku pomiaru.

Udokumentowanie wyniku pomiaru.



Zgłoszenie rozpoznanych nieprawidłowości

Zgłoszenie rozpoznanych nieprawidłowości

lekarzowi.

lekarzowi.