Klęski finansowe

Klęski finansowe

inwestorów. Analiza

inwestorów. Analiza

wybranych przypadków

wybranych przypadków

Prof. dr hab. Irena Jędrzejczyk

Prof. dr hab. Irena Jędrzejczyk

Zakład Prawa i Finansów

Zakład Prawa i Finansów

WYKŁAD 19.12.2009

1. Barings

1. Barings



Wystarczyło kilka tygodni, by jeden makler doprowadził do

bankructwa najbardziej renomowany 233-letni brytyjski

bank Barings. Dokonał tego Nick Leeson.



Nick Leeson od 1992 roku był głównym maklerem

Baringsa w Singapurze. Zrobił furorę, z powodzeniem

handlując kontraktami opartymi na poziomie indeksu

japońskiej giełdy Nikkei. Szło mu tak dobrze, że zabrał się

za bardziej ryzykowne operacje.



Kiedy szczęście odwróciło się od Leesona, bank nawet się

nie zorientował. Od lipca 1992 roku ukrywał bowiem

straty na tajnym rachunku, któremu nadał numer 88888.



W sierpniu 1994 r. straty wynosiły już 150 mln dol. Leeson

wciąż liczył, że je odrobi. Na początku 1995 roku zaczął w

szaleńczym tempie kupować kontrakty terminowe

wierząc, że poruszy rynek i Nikkei wzrośnie. Jego plan

pokrzyżowało trzęsienie ziemi, które w styczniu 1995 r.

zniszczyło miasto Kobe w Japonii. Nikkei zaczął

gwałtownie spadać.



To był już koniec Leesona. "Nie patrzyłem na

stan konta od miesiąca, ale wiedziałem, że

sytuacja jest coraz gorsza. Próbowałem wyjść z

rynku, ale zostałem zmuszony do

podtrzymywania go i powstrzymywania

spadków. Traciłem coraz więcej pieniędzy" -

wspomina w książce "Łajdak na giełdzie"

("Rogue Trader").



Nieświadomy Barings na prośbę Leesona

pompował pieniądze do oddziału w Singapurze.

W Londynie Leeson traktowany był jako

"cudowne dziecko" i ufano mu bezgranicznie.



W efekcie Leeson roztrwonił 1,4 mld dol (827

mln £), pogrążając najstarszy brytyjski bank

inwestycyjny. Kiedy 26 lutego 1995 r. bank

upadł, Leesona nie było już w Singapurze.

Pojechał na... spływ pontonowy na Borneo.

Wysłał tylko swym współpracownikom faks z

przeprosinami.



Leesona skazano na sześć i pół roku

więzienia. Za dobre sprawowanie po

czterech latach mógł powrócić do Wielkiej

Brytanii, gdzie witano go jak gwiazdę rocka.

Upadłego Baringsa za symbolicznego funta

przejęło holenderskie ING.



Nick Leeson mieszka aktualnie w zachodniej

Irlandii.. W kwietniu 2005 r. został

dyrektorem handlowym, a w listopadzie

2005 r. dyrektorem naczelnym klubu

piłkarskiego Galway United.



23 czerwca 2005 opublikował nową książkę

Back from the Brink: Coping with Stress.

Société Générale

Société Générale



Makler Jerome Kerviel, przez rok zakupił, operując nielegalnie

funduszami banku Societe Generale, aktywa za ok. 50 mld euro,

zanim kontrola wewnętrzna wykryła "oszustwo stulecia".



Dyrekcja banku, która odkryła 18 stycznia podejrzanie wysokie

operacje na kontach prowadzone bez należnego pokrycia i

uzasadnienia, przez kilka dni nie ujawniała publicznie tego

odkrycia.



Postanowiła - jak oświadczył wicedyrektor banku Daniel Bouton -

jak najszybciej pozbyć się akcji zakupionych przez Kerviela, aby

ograniczyć straty. Przystąpiła do sprzedaży zakupionych przez

niego aktywów giełd europejskich: Dax (Frankfurt) na 18 mld

euro, FTSE (Londyn)- 2 mld euro i Eurostoxx - na 30 mld euro (ten

ostatni wskaźnik dotyczy akcji przedsiębiorstw europejskich).



Operacja sprzedaży trwała trzy dni. Ze względu na silne spadki na

giełdzie - jak wyjaśnił inny wicedyrektor banku Jan-Pierre Mustier

- sprzedaż zakończono 23 stycznia ze stratą 4,9 miliarda euro.



24 stycznia dyrekcja Societe Generale poinformowała rynki o

"oszustwie stulecia" i jego konsekwencjach finansowych.



Ostatecznie Kerviel wyszedł na wolność, ma zakaz odwiedzania

giełdy

Sumitomo Corporation

Sumitomo Corporation



Spółka japońska, założona w 1919 r. jako kontynuacja

historycznych poprzedników handlujących miedzią od

XVI wieku



1970 Yasuo Hamanaka „Pan Miedz” rozpoczął pracę

w Sumitomo, w 1973 przydzielony do departamentu

odpowiedzialnego za obrót miedzią na rynku

kasowym i terminowym, 1978 awans na szefa działu,

następne 15 lat to operacje bez szczególnego

rozgłosu, kumulacja strat



1993 przy pomocy serii umów z amerykańską firma

handlową spekulacyjny skup miedzi na giełdach w

Londynie i Nowym Yorku



1995 – przejecie kontroli praktycznie nad wszystkimi

znacznymi źródłami Cu wykorzystywanymi przez

dealerów rynku londyńskiego (93% zapasów

przeznaczonych na dostawy na LME)

wzrost cen do 2800USD za tonę i wysoki (300USD)

deport (backwardation) - cena towaru o dostawie w

bliższym terminie jest wyższa niż w dłuższym 

podobny wpływ na comex



Likwidacja portfela kontraktów futures i warrantow

na Cu wystawionych przez LME



100% sukces



Zainteresowanie ze strony mediów



Maj 1996 przesuniecie do innych obowiązków



Straty 2,6mld USD



Ugoda miedzy Sumitomo a Komisja Towarowych

Kontraktów Terminowych w postępowaniu

dotyczącym nielegalnych praktyk na rynku miedzi –

płatność 150mln USD (w ciągu 20 dni roboczych), z

czego 25 mln na specjalny fundusz odszkodowań

dla uczestników rynku



Wiele procesów od dealerów -> 6 spraw już

zakończonych, łączne odszkodowania na 99mln



Więzienie

http://www.sumitomocorp.co.jp/english/

http://www.sumitomocorp.co.jp/english/

Long Term Capital

Long Term Capital

Management

Management



Fundusz LTCM (Long Term Capital Management) -

utworzony przez ludzi genialnych, noblistów

z dziedziny ekonomii - miał być łatwym sposobem na

ogromne pieniądze..



LTCM miał w sobie łączyć zupełnie nowe strategie

i instrumenty finansowe. Ze względu na charakter

funduszu (hedgingowy) nie podlegał on Komisji

Bazylejskiej, co dawało mu dużą swobodę działania.



Kiedy Robert Merton, Myron Scholes, Dawid Mullins

i John Meriwether zakładali LTCM, zainwestowali

w niego wszystkie swoje pieniądze. Na początku

odnieśli ogromny sukces - w 1995 roku fundusz

osiągnął 63-procentową stopę zwrotu, w 1996 -

ponad 50-procentową. Niestety kilka lat po otwarciu

został zrujnowany przez... jego własne założenia, bez

których nie osiągnąłby początkowego sukcesu.



Kruchym fundamentem okazało się błędne założenie

doskonałej ciągłości rynku, która miała polegać na tym,

że ceny zamknięcia otwarcia są do siebie zbliżone. 19

października1997 roku realia dały znać o sobie. Index

Dow Jones na otwarciu spadł o 8,9 proc., co zgodnie z

założeniami nie powinno się zdarzyć. To, co miało być

"niemożliwe", stało się realne.



Początkowo LTCM opierał się na strategii martyngału.

Polega ona na tym, że w razie "przegranej" podwaja się

stawkę. Prowadzi to w końcu do sytuacji w której po

kilku przegranych dochodzi wreszcie do wygranej, która

przewyższa wcześniejsze przegrane. Zapomniano

jednak, że w takiej strategii może dojść do wyczerpania

się kapitału, zanim nastąpi wygrana.



Potem LTCM zaczął grać na rynku opcji, który uważany

jest za dość ryzykowny. Stało się to przyczyną kolejnych

kłopotów. Kiedy w 1997 roku nastąpił kryzys azjatycki,

LTCM wkroczył na rynek opcji mimo wysokiej

zmienności indeksów. Pierwsze straty pojawiły się już

w 1998 roku, kiedy to fundusz stracił 312 milionów

dolarów. W następnych miesiącach sytuacja jeszcze się

pogorszyła. Nie przejęto się tym zbytnio, gdyż uważano

to za niefundamentalną zmianę. Tym sposobem zbytnia

pewność siebie kierujących LTCM doprowadziła do

stopniowego upadku funduszu.



Nokautującym ciosem dla LTCM stały się

transakcje z Moskwą. Mimo znacznego ryzyka

fundusz wykupił krótkoterminowe obligacje

skarbowe oprocentowane na 40 proc. LTCM

zabezpieczył się kontraktem forward. 17 sierpnia

1998 roku Rosja ogłosiła zawieszenie spłat

zobowiązań dewaluację rubla. Ogólny kryzys

rosyjski doprowadził do masowego wycofywania

się inwestorów z rynku. A fundusz w bardzo

wysokim stopniu korzystał z kapitału

pożyczonego, którego wielkość przekraczała 30-

krotną kwotę aktywów powierzonych przez

klientów.



Warto dodać, że na LTCM przejechały się niemal

wszystkie instytucje finansowe świata: Goldman

Sachs, JP Morgan, Meriill Lynch, Morgan Stanley,

Credit Suisse ,UBS, Salomon Smith Barney,

Deutsche Bank, Chase Manhatan, Societe

General, Lehman Brothers czy Paribas. Spłacenie

zobowiązań funduszu kosztowało amerykańskich

podatników i Fed aż 3,6 mld dolarów.



W grudniu 1993 roku wielki, zdywersyfikowany

konglomerat zajmujący się wydobywaniem metali,

węgla i działalnością produkcyjna – miał problemy z

płynnością i ogłosił straty w wysokości 1,3 mld USD.

Firma wprowadziła strategię, dzięki której mogła

usztywnić cenę ropy naftowej z myślą o klientach

zaniepokojonych zmiennością ceny. W celu redukcji

ryzyka firma stosowała transakcje futures.



Strategia była następująca:

Klienci zamawiali ropę naftową po wyznaczonej cenie

z dostawa w danym okresie. Firma zajmowała pozycje

długie w transakcjach F na ropę naftową, co było

częścią strategii zabezpieczającej. Jeżeli ceny ropy

rosły, transakcje F przynosiły zyski, co

rekompensowałoby straty ponoszone przez kupno

ropy po obecnej cenie rynkowej i sprzedaż po

uprzednio ustalonej. Z 2 strony, gdyby ceny ropy

spadały, klienci byliby prawnie zobowiązani do

zapłacenia ustalonej ceny, M odnosiłby zyski na tej

części transakcji. Konglomerat kupował ropę w

transakcjach terminowych, tak wiec spadek cen

oznaczał straty na transakcjach F

Metallgesellschaft

Metallgesellschaft



Strategia nie była pozbawiona sensu. Jednak

kiepskie planowanie, zaowocowało problemami.

Przez pewien czas ceny ropy spadały znacząco, w

rezultacie czego firma ponosiła straty na F.



Pomimo, że Metallgesellschaft był w

zabezpieczony na wypadek takiej sytuacji,

nastąpiła różnica czasowa w przeplywach

pieniężnych, co spowodowało kryzys niepłynności.



Straty na rynku Futures musza być zwracane

tego samego dnia. M był w stanie dokonywać

wpłat w przypadku małych strat, jednak gdy

wzrosły, stało się to dużym obciążeniem.



Firma musiała po prostu czekać do czasu, aż

klienci kupią ropę po ustalonej cenie, aby mogła

pokryć straty. Jednak managerowie popadli w

panikę, a chaos, jaki zapanował, doprowadził do

znacznych strat.

http://www.geagroup.com/en/unternehmen/index.ht

ml

Inne przypadki

Inne przypadki



Orange County z Kalifornii - strata 1,7mld USD,
hrabstwo zbankrutowało



Rząd belgijski – strata 1,2mld USD, opcje walutowe



Odessa College - strata 10mln USD



Plemię Szoszonów – strata 5mln USD

Wybranych 7 największych katastrof

Wybranych 7 największych katastrof

finansowych

finansowych

7,2 mld dol. bank Société Générale, 2008 r.

6,6 mld dol. fundusz wysokiego ryzyka Amaranth Advisors LLC,

2006 r. Strata na skutek błędnej oceny sytuacji na rynku gazu

ziemnego dokonanej przez Briana Huntera, pracownika spółki.

3,6 mld dol. fundusz wysokiego ryzyka Long-Term Capital, 1998

r. Strata wskutek błędnych inwestycji, między innymi w obligacje

rządu rosyjskiego.

2,6 mld dol. bank Sumitomo Corporation, 1996 r. Strata na

skutek oszukańczych transakcji popełnionych przez szefa

handlowców zajmujących się rynkiem miedzi, niejakiego Yasuo

Hamanaka.

1,7 mld dol. hrabstwo Orange County w Kalifornii, 1994 r. Strata

na skutek pechowych operacji polegających na zakupie papierów

wartościowych i emisji obligacji.

1,5 mld dol. niemiecki koncern Metallgesellschaft AG, 1993 r.

Strata na skutek pechowych operacji na rynku terminowym ropy

naftowej.

1,4 mld dol. bank Barings, 1995 r. Strata na skutek

lekkomyślnych i nieuczciwych operacji maklera Nicka Leesona.

Marty Martino

Marty Martino



W roku 1987 przeprowadził najbardziej zyskowna

krotka transakcje w historii Wall Street



Miał trzydzieści kilka lat pracował jako urzędnik

średniego szczebla w departamencie instrumentów

pochodnych Morgan Stanley.



Zauważył podobieństwa miedzy rokiem 1929 a

1987 i przewidział krach



Nabył dla siebie i matki tysiące opcji sprzedaży

indeksu Dow Jones za 6 centów. Na stanowisku

maklerskim usłyszał, ze to głupia inwestycja



Po miesiącu, gdy indeks spadł o 500punktow, czyli

22%, sprzedał opcje po 53 dolary za sztukę. Czyli

na 1 USD zarobił 848 USD. W ciągu roku daje to

stopę zwrotu 10176 % Wzbogacił się o miliony

dolarów.



Zrezygnował z pracy i osiedlił się w narciarskim

miasteczku w Idaho. Żyje tam szczęśliwie z żona i

dziećmi

BIBLIOGRAFIA:

BIBLIOGRAFIA:

1.

„Instrumenty pochodne. Przewodnik
menedżera” Philip McBride Jonson

2.

„Księga bessy” John Rothchild

3.

„Kontrakty terminowe w praktyce”
Grzegorz Zalewski

4.

„Value at risk w zarysie”

5.

www.pb.pl

Dziękuję Państwu

Dziękuję Państwu

za uwagę

za uwagę