LUMINESCENCJA

Luminescencja -

tzw. zimne świecenie, jarzenie – zjawisko emisji fal

świetlnych przez ciała, wywołane inną przyczyną niż rozgrzanie ich do

temperatury żarzenia.

Minerały wykazujące zjawisko luminescencji noszą nazwę luminoforów

.

•

chemiluminescencja – wytworzona w trakcie niektórych reakcji

chemicznych

•

elektroluminescencja – świecenie pod wpływem stałego lub

zmiennego pola elektrycznego

•

elektronoluminescencja (katodoluminescencja) – świecenie pod

wpływem elektronów przyspieszanych napięciem między elektrodami

(ten rodzaj wzbudzania ma liczne zastosowania w kineskopach,

oscyloskopach, mikroskopach elektronowych itp.)

•

fotoluminescencja – wywołana przez pochłonięcie promieniowania

elektromagnetycznego z obszaru widzialnego, ultrafioletu lub

podczerwieni. Pochłonięta energia jest następnie wyemitowana także w

postaci światła, na ogół o energii mniejszej niż energia światła

wzbudzającego.

•

rentgenoluminescencja – wywołana promieniowaniem rentgenowskim

•

radioluminescencja – świecenie pod wpływem promieniowania alfa

α, beta β, gamma γ (istotne znaczenie w badaniach jądrowych)

•

sonoluminescencja – wywołana ultradźwiękami

•

termoluminescencja – wywołana podniesieniem temperatury, jednak

do niższej wysokości niż początek żarzenia

•

tryboluminescencja – wywołana czynnikiem mechanicznym, np.

tarciem, zginaniem, ściskaniem

Podział ze względu na czynnik wzbudzający do świecenia:

BIOLUMINESCENCJA - zjawisko emitowania w ciemności fal świetlnych przez
organizmy
żywe (najczęściej jest to chemiluminescencja).

KATODOLUMINESCENCJA

Ze względu na czas trwania, luminescencję dzieli się na dwa rodzaje:

• fluorescencja

 – zjawisko trwające wyłącznie podczas działania czynnika wzbudzającego

• fosforescencja

 – zjawisko trwające również przez pewien czas po ustąpieniu czynnika

wzbudzającego

Zakresy lamp UV:

UV-A: 315-400 nm (ok. 350 nm
standard)
UV-B: 280-315 nm
UV-C: 200-280 nm

ZAKRES DŁUGOFALOWY UV (315-400 nm)

BIAŁY
agat, albit, aragonit (niebieskawy), baryt, kalcyt, celestyn (niebieskawy), cerusyt,

diopsyd (niebieskawy), fluoryt, gips (nieco niebieskawy), halit (niebieskawy),

laumontyt, magnezyt (niebieskawy), natrolit (niebieskawy), smitsonit, stilbit,

wavellit, wollastonit

CZERWONY
axynit, baryt, kalcyt (b. jasny), korund, halit, sfaleryt
POMARAŃCZOWY
bursztyn, apatyt (brunatnawy), baryt, kalcyt, cerusyt, scheelit (brązowawy),

sodalit, sfaleryt, tremolit, wollastonit, wulfenit (brunatnawy), wurtzyt, cyrkon

ŻÓŁTY
agat, analcym, anglezyt, apatyt, apofyllit, aragonit, baryt, kalcyt, celestyn,

cerusyt, diopsyd, fluoryt, gips, laumontyt, pirofyllit, scheelit, serpentyn,

sfaleryt, spodumen, talk, tremolit, wavellit, wollastonit, cynkit (jasno

zielonkawy), cyrkon

ZIELONY
agat, aragonit, kalcyt, opal, kwarc
NIEBIESKI
albit, apatyt (lawendowy), baryt (lawendowy), brucyt, kalcyt, celestyn, fluoryt,

gips, magnezyt, mikroklin, sfaleryt, wavellit, wollastonit.

ZAKRES KRÓTKOFALOWY UV (100-280 nm)

BIAŁY
Agat, aragonit, baryt, kalcyt, celestyn, diopsyd, dumortieryt, fluoryt, gips, laumontyt,

magnezyt, scheelit, wollastonit

CZERWONY
axynit, baryt (różowy), kalcyt, halit, mikroklin, rubin, spodumen odm. kuncyt (różowy),

wulfenit

POMARAŃCZOWY
Apatyt, bursztyn, cerusyt, sodalit, sfaleryt, sfen (brunatnawy), tremolit, wollastonit, cyrkon.
ŻÓŁTY
Apatyt, aragonit, baryt, kalcyt, celestyn, cerusyt, fluoryt, gips, laumontyt, flogopit, scheelit,

serpentyn, spodumen, talk, tremolit, wollastonit, cyrkon

ZIELONY
Aragonit, kalcyt, diament, opal (jasny jeśli zawiera domieszki uranu), kwarc (odm. hialit)
NIEBIESKI
Albit, baryt (lawendowy), kalcyt, celestyn, diopsyd, fluoryt (fioletowy), gips, magnezyt,

mikroklin (fioletowy), scheelit, wollastonit

Dziękuję za uwagę.