FENOMENOLOGIA

jeden z najważniejszych nurtów XX wieku.

Edmund Husserl

Max Scheler

Inni przedstawiciele:
Edyta Stein; Roman Ingarden

Edmund Husserl (1859-

1938)

• Twórca FENOMENOLOGII
• Studiował astronomię,

metamatematykę i fizykę;
(doktoryzował się z
matematyki)

• Dopiero później zajął się

filozofią

• Profesor, najpierw w Getyndze,

później we Fryburgu Badeńskim

• Żyd z pochodzenia, w 1933 r.

(Hitler dochodzi do władzy) –
zostaje usunięty z uniwersytetu

• W 1900 roku E.

Husserl wydaje

sztandarowe dzieło pt.

Badania logiczne,

którym rozpoczyna

nowy etap w filozofii.

• W dziele tym

koncentruje się na

analizie tego, czym są

przedmioty logiki, w

celu wykazania, iż nie

dotyczą one aktów

psychicznych, ani

przedmiotów

materialnych, lecz

przedmiotów

idealnych: pojęć,

zdań, teorii.

• W Badaniach logicznych wyróżnia zatem 3

grupy przedmiotów:

• - przedmioty psychiczne (np. uczucia, stany -

zmienne)

• - przedmioty materialne (zmienne)
• - przedmioty idealne (są wieczne)

• Prawa logiki zatem są idealne, czyli wieczne –

w tym sensie są wieczne, że są idealnymi
normami dla zmiennej rzeczywistości (zatem
w pełni nigdy nie realizowalne)

Pluralizm

metafizyczny,

czyli powrót do

tradycji

arystotelesowski

ej

• Wraz z Badaniami logicznymi rozpoczyna się

wielki projekt nowej filozofii, której pierwszą
ważną konsekwencją był powrót do Platońskiego
świata idei.

• Powrót do Obiektywności, Prawdy, Pewności

• Fenomenologia jest antypozytywistyczna,

oraz antypsychologiczna.

• Pozytywizm (Comte, Mill) i psychologizm

(Schopenhauer, Nietzsche), skupiały się wyłącznie
na faktach. Pierwszy – na faktach zewnętrznych
(danych w doświadczeniu zmysłowym), drugi -
wewnętrznych (danych w introspekcji). Nurty te z
założenia zrywały z wszelką metafizyką,
rozumianą jako poznanie obiektywne.

• Dla pozytywizmu liczą się wyłącznie

fakty, z których indukcyjnie
wyprowadza się różne prawa, po to
aby ostatecznie przewidywać.

• Również Schopenhauer i Nietzsche

opierali się głównie na indukcji

• Drugie, kardynalne dzieło Husserla, w

którym ostatecznie krystalizuje się projekt
filozofii fenomenologicznej, to

• Filozofia jako nauka ścisła

• Filozofia ma być oparta wyłącznie na

niewzruszonych fundamentach. Ma być
zatem ową ‘pierwszą nauką’, czyli podstawą
dla wszystkich nauk (powrót do ideału
Kartezjusza)

FENOMENOLOGIA
Ma być nauką
BEZZAŁOŻENIOWĄ!

• Husserl zatem mówi do nas:
POZBĄDŹ SIĘ hipotez,

konstrukcji, teorii,
STWIERDZAJ tylko to, co
niepowątpiewalne

Skoro ma być
podstawą
(założeniem) dla
innych nauk, sama
musi być nauką bez
założeń.

FENOMENOLOGIA

Ma być nauką
EJDETYCZNĄ

• Fenomenologia jest zatem

czysto racjonalną teorią
sposobów, w jakie
przedmiot przejawia się w
świadomości.

Jest nauką

o tym, co jest
bezpośrednio dane i
oczywiste.

Gr. Eidos- istota
Fenomenologia nie

bada zjawisk w ich

konkretnym

ukształtowaniu, lecz

tylko ich istotę;

REDUKCJA

EJDETYCZYNA -

pomijamy to, co

zmienne,

przypadkowe,

niekonieczne dla

niego

Pytanie natomiast,

co jest nam

bezpośrednio dane i

oczywiste!!!!!!

Zdaniem

fenomenologów np.

w spostrzeżeniu

zmysłowym dane

nam są nie wrażenia

rzeczy, lecz same

rzeczy, a nadto i

przede wszystkim

stany tych rzeczy,

czyli własności oraz

stosunku zachodzące

między nimi

Co jest nam dane

bezpośrednio? Cd.

• Bezpośrednio dane są nie tylko

jednorazowe stany rzeczy, które

uchwytujemy w poznaniu zmysłowym;

• Bezpośrednio dane są też stany stale,

• Zarówno realne jak i idealne

• Różnicy między smakiem a dźwiękiem,

ani nie czujemy ani nie słyszymy; praw

logiki, też nie postrzegamy zmysłowo.

A którą częścią umysłu uchwytujemy

owe bezpośrednie dane?

• INTUICJA – oto odpowiedź Husserla i jego następców

• Intuicja jest źródłem poznania, przez nią umysł

wchłania w siebie to, co dane.

• Ale jako że istnieje wiele rodzajów fenomenów (barwy,

dźwięki, miłość, przyjaźń), Istnieje wiele typów intuicji,

• Intuicja (intelektualna), o której mówi

Husserl to najbardziej istotna część
ludzkiego umysłu (zatem tylko
człowiek ją posiada)

• Czyli,

ani dedukcja

(nauki ścisłe),

ani indukcja

(nauki przyrodnicze) nie stanowią metody dla

filozofii. Te bowiem są metodami pośrednimi.

(Są to typy rozumowań)

• Tylko intuicja jest pierwszym i

niezastąpionym źródłem poznania:

Jeśli intuicja nie dostarcza nam

bezpośrednich danych, niepodobna

przeprowadzać jakichkolwiek rozumowań.

Panie Kancie,

pomylił się Pan

ze swoimi

formami

zmysłowości i

kategoriami

intelektu!

Husserl zatem, swoją koncepcją intuicji i
bezpośrednich danych przeciwstawia się Kantowi.
Dla Kanta bowiem wszystko było konstrukcją
intelektu, który w procesie poznania jest aktywny.
Poznanie intuicyjne Husserla jest natomiast
biernym wchłanianiem w siebie, tego co świat daje

Hm, chyba

zapomniałem o
intencjonalnym

charakterze

naszego

umysłu ?!

Husserl

Kant

• Ważne pytanie, jakie postawił Kant, to:

Jak ludzki umysł może wejść w relację z

czymś, co jest poza nim samym?

Również Husserl postawił w Badaniach

logicznych ten problem

„Z powrotem do rzeczy

samych!”

Oto główne hasło Husserla

Husserl i jego następcy przyjęli:
Intencjonalne rozumienie umysłu ludzkiego umysłu

- Podstawową cechą umysłu jest to, że we

wszystkich aktach, które przeprowadza, zawsze

skierowany jest na to, co leży poza nim.

• Umysł jest intencjonalny tzn. jest celowo

ukierunkowanym aktem

Świadomość mianowicie, jest zawsze świadomością

czegoś, zatem:

• Ego cogito cogitatium

• Po epoce Kanta i jego rozumieniu

umysłu jako redukującego świat do
kategorii wchodzących w skład umysłu,
przychodzi czas na nową filozofię
umysłu (a raczej powrót do starego),

Z powrotem do rzeczy samych

• Dzięki intuicji i za sprawą

intencjonalnego charakteru naszego
umysłu, możemy docierać do prawd
apriorycznych, pewnych, oczywistych,
czyli do eidosów, istot rzeczy

Co to znaczy mieć intuicję „miłości” wg Husserla?

„Miłość” po redukcji ejdetycznej

Wg Husserla, kto raz miał intuicję miłości,
ten raz na zawsze wie, że daje ona poznanie
głębszych warstw duszy

• Kto ma intuicję barwy

pomarańczowej

, ten raz na zawsze

wie, że w skali barw leży ona między

czerwoną

a

żółtą

Co to znaczy mieć intuicję barwy

pomarańczowej wg Husserla?

Jakie poznajemy intuicją prawa

dotyczące przedmiotów

materialnych?

• Czyli, co intuicyjnie wiemy nt.

przedmiotów materialnych?

• Odp. Żadnego przedmiotu nie

możemy widzieć jednocześnie od
wielu stron.

• Ostatecznie fenomenologii chodzi o realizm

metafizyczny, czyli w tym przypadku o tezę, że
świat realny istnieje i poznajemy go bezpośrednio;
nadto rządzi się on różnymi prawami, które również
bezpośrednio poznajemy.

• Docieramy za pomocą ludzkiego refleksyjnego,

intencjonalnego umysłu do rzeczywistości, czyli do
prawdy.

• Husserl zdaje się krzyczeć: nie ma mowy, by

twierdzić, że nie ma różnicy między iluzją a
rzczywistością.