Mikroeko(logia) -

makroeko(nomia)

Programy wdrażania rozwiązań

prośrodowiskowych

w przedsiębiorstwach

1

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu
Społecznego

Projekt współfinansowany

ze środków Unii Europejskiej

w ramach

Europejskiego Funduszu Społecznego

2

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu
Społecznego

Moduł 1

Prawnośrodowiskowy

Barbara Gdaniec-Rohde

3

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu
Społecznego

KONSTYTUCJA

Rzeczpospolitej Polskiej

Art. 86

Każdy jest obowiązany do dbałości o stan środowiska i ponosi

odpowiedzialność za spowodowane przez siebie jego pogorszenie.

Zasady tej odpowiedzialności określa ustawa.

4

•Przepisy ochrony środowiska obowiązujące do 2001 r
•1974 r. – ustawa Prawo wodne
•1981 r. – ustawa o ochronie i kształtowaniu środowiska
•1997 r. – ustawa o odpadach
•Implementacja prawa krajowego do przepisów UE
•2001 r. – ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska
•2001 r. – ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach
•2001 r. – ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne
•2001 r.–ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w

wodę

i zbiorowym odprowadzaniu ścieków

•2001 r. – ustawa z dnia z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu

ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o

zmianie niektórych ustaw

•2004 r. – ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o substancjach

zubożających warstwę ozonową

•2004 r. – ustawa z dnia 3 grudnia 2004 r. o handlu uprawnieniami do

emisji do powietrza gazów cieplarnianych i innych substancji

•2007 r – ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r o zapobieganiu szkodom
w środowisku i ich naprawie
•2008 r – ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu

informacji

o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie

środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko

•W związku z ratyfikacją, z dniem 1 maja 2004r. wszedł w życie Traktat

o przystąpieniu do Unii Europejskiej Republiki Czeskiej, Republiki

Estońskiej, Republiki Cypryjskiej, Republiki Łotewskiej, Republiki

Litewskiej,

Republiki

Węgierskiej,

Republiki

Maltańskiej,

Rzeczpospolitej Polskiej, Republiki Słowenii i Republiki Słowackiej

oraz dostosowań w traktatach stanowiących podstawę Unii

Europejskiej – zwany dalej Traktatem Akcesyjnym (TA). Jest to

dokument dotyczący warunków przystąpienia między innymi Polski

do Unii Europejskiej.

•W Traktacie Akcesyjnym (TA) znajduje się 11 dyrektyw i 1

rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady w obszarze

środowiska naturalnego. 5 dyrektyw, tj. ok. 40 % zadań dla Polski

dotyczy jakości wody, ze szczególnym uwzględnieniem zrzutów

substancji niebezpiecznych.

•Polska wynegocjowała okresy dostosowawcze w zakresie terminów

wdrożenia części przepisów środowiskowych UE. Większość terminów

już upłynęła. Do realizacji pozostają:

TRAKTAT AKCESYJNY

•Dyrektywa Rady 91/271/EWG z dnia 21 maja 1991 r. dotycząca

oczyszczania ścieków komunalnych, zmieniona Dyrektywą Komisji Nr

98/15/WE)

•W drodze odstępstwa od artykułów 3 i 4, artykułu 5 ustęp 2 i artykułu 7

dyrektywy 91/271/EWG, wymogów dotyczących systemów zbierania oraz

oczyszczania ścieków komunalnych nie stosuje się w pełni w Polsce do 31

grudnia 2015 roku zgodnie z następującymi celami pośrednimi:

• do 31 grudnia 2005 r. zgodność z dyrektywą została osiągnięta dla 674

aglomeracji co stanowi 69% całkowitego ładunku ścieków ulegających

biodegradacji.

• do 31 grudnia 2010 r. zgodność z dyrektywą została osiągnięta dla 1069

aglomeracji co stanowi 86% całkowitego ładunku ścieków ulegających

biodegradacji

• do 31 grudnia 2013 zgodność z dyrektywą została osiągnięta dla 1165

aglomeracji, co stanowi 91% całkowitego ładunku ścieków ulegających

biodegradacji

TRAKTAT AKCESYJNY

•

Dyrektywa 2001/80/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23

października 2001 r. w sprawie ograniczania emisji niektórych

zanieczyszczeń do powietrza z dużych obiektów energetycznego

spalania

•

W drodze odstępstwa od artykułu 4 ustęp 3 oraz części A załączników III i IV

dyrektywy 2001/80/WE, wartości dopuszczalnych emisji dla dwutlenku siarki nie

stosuje się najpóźniej do 31 grudnia 2015 roku do 36 zakładów

•

W drodze odstępstwa od artykułu 4 ustęp 3 i części A załącznika VI do

dyrektywy 2001/80/WE, wartości dopuszczalne emisji dla tlenków azotu

stosowane począwszy od 1 stycznia 2016 roku w obiektach o mocy cieplnej

spalania wyższej niż 500 MW nie stosują się do 31 grudnia 2017 roku do 21

obiektów

•

W drodze odstępstwa od artykułu 4 ustęp 3 i części A załącznika VII do

dyrektywy 2001/80/WE, wartości dopuszczalne emisji pyłów nie stosują się do

31 grudnia 2017 roku w odniesieniu do emisji pyłów 21 ciepłowni komunalnych

Prawo Unii Europejskiej w gospodarce odpadami

1. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z dnia 16

listopada 2008 r. w sprawie odpadów oraz uchylająca niektóre

dyrektywy (Dz. Urz. WE L 312/3 z 22.11.2008),

2. Dyrektywa Rady 1999/31/WE z dnia 26 kwietnia 1999 r. w sprawie

składowania odpadów (Dz. Urz. WE L 182 z 16.07.1999, str. 1, z

późn. zm.),

3. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/76/WE z dnia 4

grudnia 2000 r. w sprawie spalania odpadów (Dz. Urz. WE L 332 z

28.12.2000, str. 91),

Prawo wspólnotowe

Rozporządzenia – akty prawne obowiązujące wprost
Implementacja uwzględnia:
•organy właściwe do stosowania i egzekucji przepisów

rozporządzenia

•system kar za naruszanie warunków rozporządzenia

dyrektywy – akty prawne wymagające implementacji do

prawa krajowego

Rozporządzenie (WE) Nr 2037/2000 Parlamentu Europejskiego i Rady z

dnia 29 czerwca 2000 r. w sprawie substancji zubożających warstwę

ozonową

•Rozporządzenie stosuje się do produkcji, przewozu, wprowadzania do obrotu,

stosowania,

odzysku,

recyklingu,

regeneracji

i

niszczenia

chlorofluorowęglowodorów, halonów, tetrachlorku węgla, trichloroetanu, bromku

metylu, wodorobromo fluorowęglowodorów, wodorochlorofluorowęglowodorów i

bromochlorometanu, do składania sprawozdań odnośnie stosowania, odzysku,

recyklingu, regeneracji i niszczenia substancji kontrolowanych.
•Zadania organów krajowych w zakresie realizacji rozporządzenia określone zostały

w ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o substancjach zubożających warstwę

ozonową.

Rozporządzenie (WE) nr 842/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia

17 maja 2006 r w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych

•Rozporządzenie stosuje się do emisji fluorowanych gazów cieplarnianych objętych

Protokołem z Kioto
•Zadania krajowych organów – brak

Rozporządzenie nr 1013/2006 PEiR w sprawie przemieszczania

odpadów

•Ustanawia zasady międzynarodowego obrotu odpadami w obrębie

Wspólnoty, krajów OECD oraz innych.

•Obowiązki organów w zakresie realizacji rozporządzenia oraz

przepisy karne określone zostały w ustawie z dnia 29 czerwca 2007 r

o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów

Rozporządzenie nr 1907/2006 PEiR W sprawie rejestracji,

oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w

zakresie chemikaliów (REACH), utworzenia Europejskiej

Agencji Chemikaliów zmieniające dyrektywę 1999/45/WE oraz

uchylające

rozporządzenie

Rady

(EWG)

nr

793/93

i

rozporządzenie Komisji (WE) nr 1488/94, jak również

dyrektywę Rady 76/769/EWG i dyrektywy Komisji 91/155/EWG,

93/67/EWG, 93/105/WE i 2000/21/WE

•Rozporządzenie ustanawia przepisy dotyczące substancji w postaciw

własnej, w preparatach oraz wyrobach. Przepisy te odnoszą się do

produkcji, wprowadzania do obrotu i stosowania tych substancji
•Zadania organów krajowych w zakresie realizacji rozporządzenia

określone zostały częściowo w ustawie o substancjach chemicznych i

ich mieszaninach

Rozporządzenie 166/2006/WE z dnia 28 stycznia 2006 r w

sprawie ustanowienia Europejskiego Rejestru Uwalniania

 i Transferu Zanieczyszczeń

•Rozporządzenie ma na celu poprawę publicznego dostępu do informacji

dotyczących środowiska poprzez ustanowienie spójnego i zintegrowanego

Rejestru Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń, przyczyniając się tym

samym ostatecznie do zapobiegania zanieczyszczeniom środowiska i ich

ograniczenia oraz zapewniając potrzebne informacje decydentom, a także

ułatwiając udział społeczeństwa w podejmowaniu decyzji dotyczących

środowiska.

•Europejski rejestr PRTR zawiera informacje dotyczące:
• Uwolnień określonych zanieczyszczeń, które muszą być zgłaszane przez

operatorów zakładów wymienionych w załączniku nr 1 rozporządzenia

• Transferów poza miejsce powstania określonych odpadów oraz określonych

zanieczyszczeń w ściekach, które muszą być zgłaszane przez operatorów

zakładowe prowadzących działalność wymienioną w załączniku nr 1

• Uwolnień zanieczyszczeń z określonych źródeł rozproszonych, gdy

informacje takie są dostępne

• Obowiązki organów w zakresie realizacji rozporządzenia oraz przepisy karne

określone zostały w ustawie Prawo ochrony środowiska

1. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr

1069/2009 z dnia 21 października 2009 roku określające

przepisy sanitarne dotyczące produktów ubocznych

pochodzenia zwierzęcego, nieprzeznaczonych do spożycia

przez ludzi i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1774/2002

(rozporządzenie o produktach ubocznych pochodzenia

zwierzęcego). Dz.U. WE L 300/1 z 14.11.2009.

1. Rozporządzenie Rady (UE) nr 333/2011 z dnia 31 marca 2011 r.

ustanawiające kryteria określające, kiedy pewne rodzaje złomu

przestają być odpadami na mocy dyrektywy Parlamentu

Europejskiego i Rady 2008/98/WE (Dz. U. L 94 z 08.04.2011, str. 2)

2. Rozporządzenie Komisji (UE) nr 1179/2012 z dnia 10 grudnia 2012 r.

ustanawiające kryteria określające, kiedy stłuczka szklana przestaje

być odpadem na podstawie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i

Rady 2008/98/WE (Dz. U. L 337 z 11.12.2012, str. 31) – wejście w

życie: 31 grudnia 2012 r., stosuje się od 11.06.2013 r.

3. Rozporządzenie Rady ustanawiające kryteria określające, kiedy złom

miedzi przestaje być odpadem na podstawie dyrektywy Parlamentu

Europejskiego i Rady 2008/98/WE – wniosek z 7.01.2013

Dyrektywa 2004/35/WE w sprawie odpowiedzialności za środowisko

w odniesieniu do zapobiegania i zaradzania szkodom

•

Przepisy dyrektywy zostały transponowane do przepisów polskich:

do ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w

środowisku i ich naprawie (Dz. U. Nr 75, poz. 493).

Dyrektywa 91/271/EWG w sprawie oczyszczania ścieków komunalnych

•

Zapisy Dyrektywy zostały przetransponowane do polskiego prawa poprzez

zapisy

•

Ustawy Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001 r

•

Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006 r. w sprawie

warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub ziemi,

oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego

•

Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 14 lipca 2006 r w sprawie

sposobu realizacji obowiązków dostawców ścieków przemysłowych oraz

warunków wprowadzania ścieków do urządzeń kanalizacyjnych

Dyrektywa 2010/75/UE z dnia 24 listopada 2010 r w sprawie

emisji

przemysłowych

(zintegrowane

zapobieganie

zanieczyszczeniom

i

ich

kontrola)

•Ustanawia

zasady

dotyczące

zintegrowanego

zapobiegania

zanieczyszczeniom powstającym w wyniku działalności przemysłowej

oraz zasady dotyczące kontroli tych zanieczyszczeń. Ustanawia

również zasady mające na celu zapobieganie emisjom do powietrza,

wody i ziemi oraz, w przypadku braku takiej możliwości, mające na

celu ich redukcję oraz zapobieganie wytwarzaniu odpadów w celu

osiągnięcia wysokiego poziomu ochrony środowiska jako całości.

•Dyrektywa zastąpi większość dotychczasowych dyrektyw emisyjnych.
•Dyrektywa nie została jeszcze zaimplementowana do prawa krajowego

Prawo Unii Europejskiej w gospodarce odpadami

1.

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 94/62/WE z dnia 20

grudnia 1994 r.w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych (Dz.

Urz. WE L 365 z 31.12.1994, str. 10, z późn. zm.)

2. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2002/96/WE z dnia 27

stycznia 2003 r. w sprawie zużytego sprzętu elektrycznego i

elektronicznego (Dz. Urz. WE L 37 z 13.02.2003, str. 24, z późn. zm),

3. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2006/66/WE z dnia 6

września 2006 r. w sprawie baterii i akumulatorów oraz zużytych

baterii i akumulatorów oraz uchylająca dyrektywę 91/157/EWG (Dz.

Urz. WE L 266 z 26.09.2006, str. 1).

POLSKIE PRZEPISY OCHRONY

ŚRODOWISKA

•

Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 roku Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z

2013 roku, poz. 1232 z późniejszym i zmianami).

•

Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 roku o odpadach (Dz.U. z 2013 roku, poz.

21

z późniejszym i zmianami)

•

Ustawa z dnia 18 lipca 2001 roku Prawo wodne (Dz.U. z 2012 roku, poz.

145 z późniejszym i zmianami)

•Ustawa z dnia 13 czerwca 2013 roku o gospodarce opakowaniami i

odpadami opakowaniowymi (Dz.U. z 2013 roku, poz. 888) - wejście w

życie 1.01.2014 roku

•Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 22 października 2013 r. w

sprawie przykładowego wykazu wyrobów, które uznaje się albo nie

uznaje się za opakowanie (Dz.U. 0 poz. 1274)

21

•

Ustawa z dnia 29 lipca 2005 roku o zużytym sprzęcie elektrycznym i

elektronicznym (Dz.U. z 2013 roku, poz. 1155 z późniejszymi zmianami)

•

Ustawa z dnia 24 kwietnia 2009 roku o bateriach i akumulatorach (Dz.U.

2009 nr 79 poz. 666 z późniejszymi zmianami)

•

Ustawa z dnia 20 stycznia 2005 roku o recyklingu pojazdów wycofanych

z eksploatacji (Dz.U. z 2013 roku, poz. 1162 z późniejszymi zmianami)

•

Ustawa z dnia 13 września 1996 roku o utrzymaniu czystości i porządku

w gminach (Dz. U. z 2013 roku, poz. 1399 z późniejszymi zmianami)

•

Ustawa z dnia 2 lipca 2004 roku o swobodzie działalności gospodarczej

(Dz.U. z 2013 roku, poz. 672 z późniejszymi zmianami)

•

Ustawa z dnia 10 lipca 2007 roku o nawozach i nawożeniu (Dz.U. z 2007

roku, 147 poz. 1033)

•

Ustawa z dnia 11 maja 2001 roku o obowiązkach przedsiębiorców w

zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie

produktowej i opłacie depozytowej (Dz.U. z 2007 roku, nr 90 poz. 607 z

późniejszymi zmianami).

PRZEPISY OCHRONY ŚRODOWISKA

22

PRZEPISY OCHRONY ŚRODOWISKA

•Ustawa z dnia 25 lutego 2011 roku o substancjach chemicznych i

ich mieszaninach (Dz.U. z 2011 roku, 63 poz. 322 z późniejszymi

zmianami)

• Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r o zapobieganiu szkodom w

środowisku i ich naprawie (Dz.U. z 2014 roku, poz. 210)

• Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r o systemie monitorowania i

kontrolowania jakości paliw (Dz.U. z 2006 roku, nr 169 poz. 1200 z

późniejszymi zmianami)

•Ustawa z dnia 19 czerwca 1997 roku o zakazie stosowania wyrobów

zawierających azbest (Dz.U. z 2004 roku, nr 3, poz. 20 z

późniejszymi zmianami)

•Ustawa z dnia 10 lipca 2010 roku o odpadach wydobywczych (Dz.U.

z 2013 roku, poz. 1136)

PRZEPISY OCHRONY

ŚRODOWISKA

• Ustawa z dnia 3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji o

środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie

środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. z

2013 roku, poz. 1235)

• Ustawa z dnia 17 lipca 2009 r o systemie zarządzania emisjami gazów

cieplarnianych i innych substancji (Dz.U. z 2013 roku, poz.1107)

•Ustawa z dnia 29 czerwca 2007 roku o międzynarodowym

przemieszczaniu odpadów (Dz.U. z 2007 roku, nr 124, poz. 859 z

późniejszymi zmianami)

•Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 roku o substancjach zubożających

warstwę ozonową (Dz.U. z 2004 roku, nr 121, poz. 1263 z późniejszymi

zmianami)

•Ustawa o ochronie przyrody

USTAWA PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA

USTAWA REGULUJE
•zasady ochrony środowiska
•warunki korzystania ze środowiska w zakresie wprowadzania

substancji lub energii do środowiska

•koszty korzystania ze środowiska /opłaty/
•obowiązki organów administracji
•odpowiedzialność i sankcje

Zakres regulacji prawnych

25

USTAWA O ODPADACH

USTAWA REGULUJE
•zasady postępowania z odpadami w sposób zapewniający ochronę

zdrowia i życia ludzi oraz ochronę środowiska:

•zapobieganie powstawaniu odpadów
•ograniczanie ilości wytwarzanych odpadów i ich negatywnego

oddziaływania na środowisko

•Zasady prowadzenia zbierania, transportu i przetwarzania odpadów

(odzysk lub unieszkodliwianie odpadów)

26

USTAWA PRAWO WODNE REGULUJE
•zasady gospodarowania wodą w szczególności kształtowanie i ochronę

zasobów wodnych, korzystanie z wód oraz zarządzanie zasobami

wodnymi

USTAWA O SUBSTANCJACH ZUBOŻAJĄCYCH WARSTWĘ OZONOWĄ

REGULUJE

•zasady używania oraz obrotu substancjami zubożającymi warstwę

ozonową, zwanymi dalej "substancjami kontrolowanymi", oraz

produktami, urządzeniami i instalacjami zawierającymi te substancje;

•obowiązki

podmiotów

używających

lub

dokonujących

obrotu

substancjami kontrolowanymi oraz produktami, urządzeniami i

instalacjami zawierającymi te substancje;

•organy i jednostki właściwe w sprawach postępowania z substancjami

kontrolowanymi.

27

USTAWA O UDOSTĘPNIANIU INFORMACJI O ŚRODOWISKU I

JEGO OCHRONIE, UDZIALE SPOŁECZEŃSTWA W OCHRONIE

ŚRODOWISKA ORAZ O OCENACH ODDZIAŁYWANIA NA

ŚRODOWISKO REGULUJE

1) zasady i tryb postępowania w sprawach:

a) udostępniania informacji o środowisku i jego ochronie,
b) ocen oddziaływania na środowisko,
c) transgranicznego oddziaływania na środowisko;

2) zasady udziału społeczeństwa w ochronie środowiska;
3) organy administracji właściwe w sprawach, o których mowa w

pkt 1

USTAWA

O

SYSTEMIE

ZARZĄDZANIA

EMISJAMI

GAZÓW

CIEPLARNIANYCH I INNYCH SUBSTANCJI REGULUJE

•zasady funkcjonowania systemu handlu uprawnieniami do emisji do

powietrza gazów cieplarnianych i innych substancji, którego celem jest

ograniczenie tych emisji w sposób opłacalny i ekonomicznie efektywny.

USTAWA O SUBSTANCJACH CHEMICZNYCH I ICH MIESZANINACH

REGULUJE

•warunki lub zakazy produkcji, wprowadzania do obrotu lub stosowania

substancji chemicznych, zwanych dalej "substancjami", w ich postaci

własnej, jako składników mieszanin lub w wyrobach, w zakresie

nieuregulowanym

w

przepisach

rozporządzeń,

przede

wszystkim

rozporządzenia (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia

18 grudnia 2006 r. w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i

stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH)

USTAWA O ZAPOBIEGANIU SZKODOM W

ŚRODOWISKU

•Przepisy ustawy stosuje się do bezpośredniego zagrożenia szkodą w

środowisku lub do szkody w środowisku:

1) spowodowanych przez działalność podmiotu korzystającego ze

środowiska stwarzającą ryzyko szkody w środowisku;

2) spowodowanych przez inną działalność niż ta, o której mowa w

pkt 1, podmiotu korzystającego ze środowiska, jeżeli dotyczą

gatunków chronionych lub chronionych siedlisk przyrodniczych oraz

wystąpiły z winy podmiotu korzystającego ze środowiska.

•Przepisy ustawy stosuje się do bezpośredniego zagrożenia szkodą w

środowisku lub do szkody w środowisku, wywołanych emisją

rozproszoną, pochodzącą z wielu źródeł, gdy jest możliwe ustalenie

związku przyczynowego między bezpośrednim zagrożeniem szkodą

w środowisku lub szkodą w środowisku a działalnością podmiotu

korzystającego ze środowiska.

USTAWA O SYSTEMIE ZARZĄDZANIA EMISJAMI GAZÓW

CIEPLARNIANYCH I INNYCH SUBSTANCJI REGULUJE

•zadania Krajowego ośrodka bilansowania i zarządzania emisjami;
•zasady funkcjonowania Krajowego systemu bilansowania i prognozowania

emisji;

•zasady zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych substancji;
•zasady funkcjonowania Krajowego rejestru jednostek Kioto;
•zasady obrotu i zarządzania jednostkami Kioto;
•zasady funkcjonowania Krajowego systemu zielonych inwestycji oraz

Rachunku klimatycznego;

•warunki i zasady realizacji projektów wspólnych wdrożeń na terytorium

Rzeczypospolitej Polskiej;

•warunki i zasady realizacji poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:
•

a) projektów wspólnych wdrożeń,

•

b) projektów mechanizmu czystego rozwoju.

PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA - podstawowe definicje

Instalacja – rozumie się przez to:
a)stacjonarne urządzenie techniczne
b)zespół

stacjonarnych

urządzeń

technicznych

powiązanych

technologicznie, do których tytułem prawnym dysponuje ten sam podmiot i

położonych na terenie jednego zakładu

c)budowle nie będące urządzeniami technicznymi ani ich zespołami,
których eksploatacja może spowodować emisję.
prowadzący instalację - rozumie się przez to podmiot uprawniony na

podstawie określonego tytułu prawnego do władania instalacją w celu jej

eksploatacji zgodnie z wymaganiami ochrony środowiska, na zasadach

wskazanych w ustawie;

32

Podmiot korzystający ze środowiska – rozumie się przez to:
a)przedsiębiorcę w rozumieniu ustawy prawo działalności gospodarczej

oraz osoby prowadzące działalność wytwórczą w rolnictwie w zakresie

upraw rolnych, chowu lub hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa,

leśnictwa i rybactwa śródlądowego oraz osoby wykonujące zawód

medyczny w ramach indywidualnej praktyki lub specjalistycznej praktyki

b)jednostkę organizacyjną nie będącą przedsiębiorcą w rozumieniu

ustawy – Prawo działalności gospodarczej

c)osobę fizyczną nie będącą podmiotem o którym mowa w lit.a)

korzystającą ze środowiska w zakresie w jakim korzystanie ze

środowiska wymaga pozwolenia

PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA podstawowe definicje

33

Standardy
•Standardy emisyjne – dopuszczalne wielkości emisji
•Standardy jakości środowiska – wymagania, które musza być

spełnione w określonym czasie przez środowisko jako całość lub

jego poszczególne elementy przyrodnicze

emisje - to wprowadzane bezpośrednio lub pośrednio, w wyniku

działalności człowieka, do powietrza, wody, gleby lub ziemi:

a)substancje,
b)energie,

takie

jak

ciepło,

hałas,

wibracje

lub

pola

elektromagnetyczne

PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA - podstawowe definicje

34

teren zamknięty teren, a w szczególnych przypadkach obiekt budowlany

lub jego część dostępny wyłącznie dla osób uprawnionych oraz wyznaczony

w sposób określony w ustawie prawo geodezyjne i kartograficzne

tytuł prawny do instalacji prawo własności, użytkowanie wieczyste,

trwały zarząd, ograniczone prawo rzeczowe albo stosunek zobowiązaniowy

pozwolenie, bez podania jego rodzaju - rozumie się przez to pozwolenie na

wprowadzanie do środowiska substancji lub energii, o którym mowa w art.

181 ust.

PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA - podstawowe definicje

35

PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA - pozwolenia

Eksploatacja instalacji jest dozwolona po uzyskaniu pozwolenia jeżeli jest

ono wymagane:

•pozwolenia zintegrowanego
•pozwolenia na emisję do powietrza
•pozwolenia na wytwarzanie odpadów
•pozwolenia na wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi
•decyzji ustalającej dopuszczalny poziom hałasu - decyzja ta ma

charakter karny

36

PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA

- podstawowe obowiązki wynikające wprost z przepisów

prawa

• Uzyskanie odpowiednich decyzji administracyjnych: pozwoleń,

zezwoleń, uzgodnień



Ponoszenie opłat za korzystanie ze środowiska



Prowadzenie ewidencji rodzaju i wielkości korzystania ze środowiska



Prowadzenie pomiarów emisji



Prowadzenie dokumentów związanych z możliwością wystąpienia

poważnych awarii

37

• Pozwolenie może być wydane na wniosek zainteresowanego

uzyskaniem tytułu prawnego do instalacji lub jej oznaczonej części

(art. 190 poś)

• Zainteresowany nabyciem tytułu prawnego do całej instalacji może

złożyć wniosek o przeniesienie na niego praw i obowiązków

wynikających z pozwoleń dotyczących tej instalacji (art.. 191 poś)

• Przeniesienie praw i obowiązków jest możliwe tylko wtedy, gdy

nabywca daje rękojmię prawidłowego wykonania tych obowiązków.

• Przeniesienie lub odmowa przeniesienia praw i obowiązków następuje

w drodze decyzji.

PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA

- podstawowe obowiązki wynikające wprost z przepisów

prawa

38

PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA - obowiązki użytkowników

instalacji

Na użytkownikach tych obiektów ciążą, miedzy innymi, obowiązki:

• prawidłowej eksploatacji instalacji w sposób nie powodujący przekroczenia

standardów emisyjnych (art. 141 poś)

• eksploatacji instalacji w sposób nie powodujący przekroczenia standardów

jakości środowiska (art. 144 poś)

• wykonywania okresowych pomiarów wielkości emisji i pomiarów ilości

pobieranej wody (art. 147 poś)

• posiadania pozwolenia (o ile jest wymagane) w zakresie wprowadzanie ścieków

do wód lub do ziemi i wytwarzania odpadów (art. 180 poś.)

• posiadania pozwolenia wodnoprawnego w zakresie szczególnego korzystania z

wód (pobór wody i odprowadzanie ścieków (art. 122 ustawy prawo wodne)

• przedkładanie

organom

ochrony

środowiska

wymaganej

prawem

sprawozdawczości,

39

PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA - przeciwdziałanie

zanieczyszczeniom

Eksploatacja instalacji lub urządzenia nie powinna powodować

przekroczenia standardów emisyjnych.
Standardy emisyjne obejmują:
•wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza
•wytwarzanie odpadów
•wytwarzanie hałasu
•wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi

40

Eksploatacja instalacji lub urządzenia nie powinna powodować

przekroczenia standardów jakości środowiska:
•dopuszczalne stężenia substancji w powietrzu (9 wskaźników)
•dopuszczalne stężenia substancji w wodach powierzchniowych i

podziemnych
•standardy jakości gleby i ziemi
•dopuszczalne natężenie dźwięku

PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA - przeciwdziałanie

Zanieczyszczeniom

41

Zgodnie z art. 376 ustawy POŚ organami ochrony środowiska są:

1) wójt, burmistrz lub prezydent miasta;
2) starosta;
2a) sejmik województwa;
2b) marszałek województwa;
3) wojewoda;
4) minister właściwy do spraw środowiska;
5) Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska;
6) regionalny dyrektor ochrony środowiska.

Organy Inspekcji Ochrony Środowiska działające na podstawie

przepisów ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska wykonują
zadania w zakresie ochrony środowiska, jeżeli ustawa tak
stanowi

Organy ochrony środowiska

42

Starosta jest organem właściwym w zakresie:
1. Udzielenie pozwolenia na korzystanie ze środowiska
2. Wydanie decyzji o dopuszczalnym poziomie dźwięku w przypadku jego

przekroczenia poza terenem zakładu

3. Przyjęcie zgłoszenia instalacji, z której emisja nie wymaga pozwolenia
4. Nałożenie obowiązku wykonywania pomiarów emisji, w przypadkach

gdy obowiązek ten nie wynika z mocy prawa

5. Nałożenie wymagań w zakresie ochrony środowiska dotyczących

eksploatacji instalacji, z której emisja nie wymaga pozwolenia,

6. Nałożenie obowiązku wykonania przeglądu ekologicznego
7. Nałożenie obowiązku ograniczenia negatywnego oddziaływania na

środowisko

Kompetencje starosty obejmują podmioty, na terenie których

zlokalizowana

jest

instalacja

potencjalnie

znacząco

oddziałująca na środowisko

43

Regionalny dyrektor ochrony środowiska jest właściwy w
sprawach:
1.Przedsięwzięć i zdarzeń na terenach zamkniętych
2.Prowadzenia postępowania w przypadku wystąpienia szkody w
środowisku
3.Ochrony przyrody w zakresie obszarów i obiektów o wartościach
przyrodniczych,

krajobrazu,

zwierząt

i

roślin

zagrożonych

wyginięciem oraz drzew, krzewów i zieleni

44

Marszałek województwa jest właściwy w sprawach:
1. przedsięwzięć i zdarzeń na terenach zakładów, gdzie jest

eksploatowana

instalacja,

która

jest

kwalifikowana

jako

przedsięwzięcie mogące zawsze znacząco oddziaływać na środowisko
w rozumieniu ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu
informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w
ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko;

2. przedsięwzięcia mogącego zawsze znacząco oddziaływać na

środowisko w rozumieniu ustawy z dnia 3 października 2008 r. o
udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale
społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania
na środowisko, realizowanego na terenach innych niż wymienione w
pkt 1.

45

Minister właściwy do spraw środowiska jest organem wyższego
stopnia w stosunku do marszałka województwa w sprawach, o
których mowa w art. 95 ust. 1, art. 378 ust. 2a, art. 434, art. 435
ust. 3 i 6 oraz art. 441 ust. 1 i 4.

Organem odwoławczym od decyzji starosty, wójta gminy,
prezydenta i burmistrza miasta jest samorządowe kolegium
odwoławcze.

46

W przypadku zwykłego korzystania ze środowiska przez osoby fizyczne
niebędące przedsiębiorcami wójt, burmistrz lub prezydent miasta
jest właściwy w sprawach:
1.wydawania decyzji, o których mowa w art. 150 ust. 1 i art. 154 ust. 1;
2.przyjmowania wyników pomiarów, o których mowa w art. 149 i 150;
3.przyjmowania zgłoszeń, o których mowa w art. 152 ust. 1.

47

Art. 95 poś. 1.  Na obszarze, na którym istnieje przekroczenie
dopuszczalnego poziomu substancji w powietrzu, w odniesieniu do
zakładów, gdzie jest eksploatowana instalacja, która jest kwalifikowana
jako przedsięwzięcie mogące znacząco oddziaływać na środowisko w
rozumieniu ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu
informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w
ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko,
marszałek województwa może, w drodze decyzji, nałożyć na podmiot
korzystający ze środowiska, który prowadzi działalność powodującą
wprowadzanie substancji do powietrza, obowiązek prowadzenia
pomiarów poziomów tej substancji w powietrzu.

Kompetencje organów ochrony środowiska

48

Art. 150. 1. Organ ochrony środowiska może, w drodze decyzji, nałożyć
na prowadzącego instalację lub użytkownika urządzenia obowiązek
prowadzenia w

określonym czasie pomiarów

wielkości emisji

wykraczających poza obowiązki wynikające z mocy prawa jeżeli z
przeprowadzonej kontroli wynika, że nastąpiło przekroczenie standardów
emisyjnych
2. Wydając decyzję, o której mowa w ust. 1, właściwy organ może nałożyć
obowiązek przedkładania mu wyników pomiarów, określając zakres i
terminy ich przedkładania, a także wymagania w zakresie formy, układu i
wymaganych technik ich przedkładania.
3. Jeżeli z przeprowadzonej kontroli wynika, że nastąpiło przekroczenie
standardów emisyjnych, organ ochrony środowiska może, w drodze
decyzji, nałożyć na prowadzącego instalację lub użytkownika urządzenia
obowiązek przedkładania mu wyników pomiarów wielkości emisji
wykraczających poza obowiązki, o których mowa w art. 149 ust. 1,
określając zakres i terminy ich przedkładania, a także wymagania w
zakresie formy, układu i wymaganych technik ich przedkładania.

49

Art. 154. 1. Organ ochrony środowiska może ustalić, w
drodze decyzji, wymagania w zakresie ochrony środowiska
dotyczące eksploatacji instalacji, z której emisja nie
wymaga pozwolenia, o ile jest to uzasadnione koniecznością
ochrony środowiska.

Kompetencje organów ochrony środowiska

50

Art. 178. 1. Organ ochrony środowiska może, w drodze decyzji,
nałożyć na zarządzającego drogą, linią kolejową, linią tramwajową,
lotniskiem lub portem obowiązek prowadzenia w określonym czasie
pomiarów

poziomów

substancji

lub

energii

w

środowisku

wprowadzanych

w

związku

z

eksploatacją

tych

obiektów,

wykraczających poza obowiązki, o których mowa w art. 175 ust. 1-3,
lub obowiązki nałożone w trybie art. 56 ust. 4 pkt 1 lub art. 95 ust. 1,
jeżeli przeprowadzone kontrole poziomów substancji lub energii w
środowisku, które są emitowane w związku z eksploatacją obiektu,
dowodzą przekraczania standardów jakości środowiska; do wyników
przeprowadzonych pomiarów stosuje się odpowiednio przepis art. 147
ust. 6

Kompetencje organów ochrony środowiska

51

Art. 237. W razie stwierdzenia okoliczności wskazujących na
możliwość negatywnego oddziaływania instalacji na środowisko,
organ ochrony środowiska może, w drodze decyzji, zobowiązać
prowadzący instalację podmiot korzystający ze środowiska do
sporządzenia i przedłożenia przeglądu ekologicznego.

Kompetencje organów ochrony środowiska

52

Art. 362. 1. Jeżeli podmiot korzystający ze środowiska negatywnie
oddziałuje na środowisko, organ ochrony środowiska może, w drodze
decyzji, nałożyć obowiązek:
1) ograniczenia oddziaływania na środowisko i jego zagrożenia;
2) przywrócenia środowiska do stanu właściwego.
2. W decyzji, o której mowa w ust. 1, organ ochrony środowiska może
określić:
1) zakres ograniczenia oddziaływania na środowisko lub stan, do
jakiego ma zostać przywrócone środowisko;

1a) czynności zmierzające do ograniczenia

oddziaływania na środowisko lub przywrócenia środowiska do stanu
właściwego;
2) termin wykonania obowiązku.

Kompetencje organów ochrony środowiska

53

3.

W przypadku braku możliwości nałożenia obowiązku

podjęcia działań, o których mowa w ust. 1, organ ochrony środowiska
może zobowiązać podmiot korzystający ze środowiska do uiszczenia na
rzecz budżetów właściwych gmin, z zastrzeżeniem ust. 4, kwoty
pieniężnej odpowiadającej wysokości szkód wynikłych z naruszenia
stanu środowiska.

4.

Jeżeli szkody dotyczą obszaru kilku gmin, organ, o którym

mowa w ust. 1, zobowiązuje do wpłaty kwot na rzecz budżetów
właściwych gmin proporcjonalnie do wielkości szkód.

6.

Przepisy ust. 1 pkt 2 i ust. 3-5 stosuje się odpowiednio do

władających powierzchnią ziemi podmiotów korzystających ze
środowiska, które nie oddziałują negatywnie na środowisko, jeżeli na
zasadach określonych w ustawie są one obowiązane do rekultywacji
powierzchni ziemi.

Kompetencje organów ochrony środowiska

54

Art. 363. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta może, w drodze
decyzji, nakazać osobie fizycznej, której działalność negatywnie
oddziałuje na środowisko, wykonanie w określonym czasie czynności
zmierzających do ograniczenia negatywnego oddziaływania na
środowisko.
Art. 368. 1. W razie naruszenia warunków decyzji określającej
wymagania dotyczące eksploatacji instalacji, z której emisja nie
wymaga pozwolenia, prowadzonej przez osobę fizyczną w ramach
zwykłego korzystania ze środowiska, wójt, burmistrz lub prezydent
miasta może, w drodze decyzji, wstrzymać użytkowanie instalacji;
2. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta może, w drodze decyzji,
wstrzymać użytkowanie instalacji lub urządzenia, jeżeli osoba fizyczna
nie dostosowała się do wymagań decyzji, o której mowa w art. 363.

Kompetencje organów ochrony środowiska

55

Art. 379. 1. Marszałek województwa, starosta oraz wójt, burmistrz lub
prezydent miasta sprawują kontrolę przestrzegania i stosowania
przepisów o ochronie środowiska w zakresie objętym właściwością tych
organów.
2. Organy, o których mowa w ust. 1, mogą upoważnić do wykonywania
funkcji

kontrolnych

pracowników

podległych

im

urzędów

marszałkowskich,

powiatowych,

miejskich

lub

gminnych

lub

funkcjonariuszy straży gminnych.

56

3. Kontrolujący, wykonując kontrolę, jest uprawniony do:
1) wstępu wraz z rzeczoznawcami i niezbędnym sprzętem przez całą
dobę na teren nieruchomości, obiektu lub ich części, na których
prowadzona jest działalność gospodarcza, a w godzinach od 6 do 22 -
na pozostały teren;
2) przeprowadzania badań lub wykonywania innych niezbędnych
czynności kontrolnych;
3) żądania pisemnych lub ustnych informacji oraz wzywania i
przesłuchiwania osób w zakresie niezbędnym do ustalenia stanu
faktycznego;
4) żądania okazania dokumentów i udostępnienia wszelkich danych
mających związek z problematyką kontroli.

57

4. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta, starosta, marszałek

województwa lub osoby przez nich upoważnione są uprawnieni do
występowania w charakterze oskarżyciela publicznego w sprawach o
wykroczenia przeciw przepisom o ochronie środowiska.

5. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta, starosta lub marszałek

województwa występują do wojewódzkiego inspektora ochrony
środowiska o podjęcie odpowiednich działań będących w jego
kompetencji, jeżeli w wyniku kontroli organy te stwierdzą naruszenie
przez kontrolowany podmiot przepisów o ochronie środowiska lub
występuje uzasadnione podejrzenie, że takie naruszenie mogło
nastąpić, przekazując dokumentację sprawy.

6. Kierownik kontrolowanego podmiotu oraz kontrolowana osoba

fizyczna obowiązani są umożliwić przeprowadzanie kontroli, a w
szczególności dokonanie czynności, o których mowa w ust. 3.

58

Art. 380. 1. Z czynności kontrolnych kontrolujący sporządza protokół,
którego jeden egzemplarz doręcza kierownikowi kontrolowanego
podmiotu lub kontrolowanej osobie fizycznej.
2.Protokół podpisują kontrolujący oraz kierownik kontrolowanego
podmiotu lub kontrolowana osoba fizyczna, którzy mogą wnieść do
protokołu zastrzeżenia i uwagi wraz z uzasadnieniem.
3.W

razie

odmowy

podpisania

protokołu

przez

kierownika

kontrolowanego podmiotu lub kontrolowaną osobę fizyczną kontrolujący
umieszcza o tym wzmiankę w protokole, a odmawiający podpisu może,
w terminie 7 dni, przedstawić swoje stanowisko na piśmie wójtowi,
burmistrzowi lub prezydentowi miasta, staroście lub marszałkowi
województwa

59

Zadania i kompetencje IOŚ

1) kontrola podmiotów korzystających ze środowiska w rozumieniu
ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U.
z 2008 r. Nr 25, poz. 150, z późn. zm.) w zakresie:
a) przestrzegania przepisów o ochronie środowiska,
b)

przestrzegania

decyzji

ustalających

warunki

korzystania ze środowiska oraz przestrzegania zakresu, częstotliwości
i sposobu prowadzenia pomiarów wielkości emisji i jej wpływu na stan
środowiska,

60

Zadania i kompetencje IOŚ c.d.

c) przestrzegania przepisów dotyczących zawartości siarki w ciężkim
oleju opałowym stosowanym w instalacjach energetycznego spalania
paliw oraz w oleju do silników statków żeglugi śródlądowej,
d)

eksploatacji

instalacji

i

urządzeń

chroniących

środowisko przed zanieczyszczeniem,
e)

przestrzegania przepisów o opakowaniach i odpadach

opakowaniowych,
f)przestrzegania przepisów o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie
gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej,
g)g) postępowania z substancjami zubożającymi warstwę ozonową oraz
z produktami, urządzeniami i instalacjami zawierającymi te substancje,

61

h) przestrzegania przepisów i uzyskanych na ich podstawie zezwoleń, z

wyłączeniem kontroli laboratoryjnej, w zakresie postępowania z
organizmami genetycznie zmodyfikowanymi,

i) przestrzegania przepisów o recyklingu pojazdów wycofanych

z eksploatacji,

j) przestrzegania przepisów o zużytym sprzęcie elektrycznym

i elektronicznym, z wyjątkiem przepisów art. 41 pkt 2 i 3 ustawy z dnia
29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym

k) przestrzegania przepisów o bateriach i akumulatorach, z wyjątkiem

przestrzegania przez sprzedawców detalicznych i sprzedawców
hurtowych przepisów art. 8, art. 9, art. 10 ust. 1, art. 11, art. 31 ust. 3,
art. 48-50, art. 53 oraz art. 54 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 24 kwietnia
2009 r. o bateriach i akumulatorach

62

2) prowadzenie państwowego monitoringu środowiska,
3) podejmowanie decyzji wstrzymujących działalność prowadzoną z

naruszeniem wymagań związanych z ochroną środowiska lub
naruszeniem warunków korzystania ze środowiska;

4) przeciwdziałanie poważnym awariom oraz sprawowanie nadzoru nad

usuwaniem ich skutków;

5) wykonywanie zadań związanych ze zbieraniem danych do i

prowadzeniem Europejskiego Rejestru Uwalniania i Transferu
Zanieczyszczeń

6) udział w przekazywaniu do użytkowania obiektów lub instalacji

realizowanych jako przedsięwzięcia mogące zawsze znacząco lub
potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko;

63

8) wykonywanie zadań w zakresie zapobiegania szkodom w

środowisku i ich naprawy;

9) wykonywanie zadań określonych w przepisach o międzynarodowym

przemieszczaniu odpadów;

10)wykonywanie zadań określonych w ustawie z dnia 10 lipca 2008 r. o

odpadach wydobywczych

11)kontrola wyrobów wprowadzonych do obrotu lub oddanych do

użytku, podlegających ocenie zgodności w zakresie spełniania przez
nie zasadniczych lub innych wymagań dotyczących ochrony
środowiska;

64

12) wykonywanie zadań z zakresu:
a) ustawy z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach

chemicznych

b) rozporządzenia (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z

dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie rejestracji, oceny, udzielania
zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH)

c) rozporządzenia (WE) nr 648/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z

dnia 31 marca 2004 r. w sprawie detergentów

d) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 689/2008 z

dnia 17 czerwca 2008 r. dotyczącego wywozu i przywozu
niebezpiecznych chemikaliów

e) rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z

dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i
pakowania substancji i mieszanin,

65

Przy wykonywaniu kontroli przestrzegania wymagań ochrony środowiska
inspektor uprawniony jest do:
1)wstępu z niezbędnym sprzętem na teren nieruchomości, obiektu lub ich
części, na którym prowadzona jest działalność gospodarcza oraz do
środków transportu;

1a) wstępu przez całą dobę wraz z niezbędnym sprzętem
na teren niezwiązany z prowadzeniem działalności

gospodarczej;
2)pobierania

próbek,

przeprowadzania

niezbędnych

badań

lub

wykonywania innych czynności kontrolnych w celu ustalenia na terenie
kontrolowanej nieruchomości, w obiekcie lub jego części, stanu
środowiska oraz oceny tego stanu w świetle przepisów o ochronie
środowiska,

a

także

indywidualnie

określonych

w

decyzjach

administracyjnych warunków wykonywania działalności wpływającej na
środowisko;

Uprawnienia kontrolne IOŚ

66

3) żądania

wstrzymania

ruchu

instalacji

lub

urządzeń

oraz

powstrzymania się od wykonywania innych czynności w zakresie, w
jakim jest to niezbędne dla pobrania próbek oraz przeprowadzenia
badań i pomiarów;

4) oceny sposobu eksploatacji instalacji lub urządzeń, w tym środków

transportu;

5) oceny stosowanych technologii i rozwiązań technicznych;
6) żądania pisemnych lub ustnych informacji oraz wzywania i

przesłuchiwania osób w zakresie niezbędnym dla ustalenia stanu
faktycznego;

7) żądania okazania dokumentów i udostępnienia wszelkich danych

mających związek z problematyką kontroli;

8) oceny sposobu wykonywania pomiarów emisji, ilości pobranej wody

oraz odprowadzanych ścieków przez jednostkę prowadzącą pomiary,
w tym poprawności sposobu pobierania i analizy próbek.

67

Odpowiedzialność administracyjna - Marszałek,

Starosta

Art.362 Prawa ochrony środowiska
1. Jeżeli podmiot korzystający ze środowiska negatywnie oddziałuje na

środowisko, organ ochrony środowiska może, w drodze decyzji,

nałożyć obowiązek:
1) Ograniczenia oddziaływania na środowisko i jego zagrożenia,
2) Przywrócenia środowiska do stanu właściwego.

68

Wójt, burmistrz, prezydent

Art.363 Prawa ochrony środowiska
1. Jeżeli podmiot korzystający ze środowiska negatywnie oddziałuje na

środowisko, organ ochrony środowiska może, w drodze decyzji, nałożyć

obowiązek:
1). Ograniczenia oddziaływania na środowisko i jego zagrożenia,
2). Przywrócenia środowiska do stanu właściwego.

Art. 26 Ustawy o odpadach
1. Posiadacz odpadów jest obowiązany do niezwłocznego usunięcia odpadów z

miejsca nieprzeznaczonego do ich składowania lub magazynowania.

2. W przypadku nieusunięcia odpadów zgodnie z ust. 1, wójt, burmistrz lub

prezydent miasta, w drodze decyzji wydawanej z urzędu, nakazuje

posiadaczowi odpadów usunięcie odpadów z miejsca nieprzeznaczonego do

ich składowania lub magazynowania, z wyjątkiem gdy obowiązek usunięcia

odpadów jest skutkiem wydania decyzji o cofnięciu decyzji związanej z

gospodarką odpadami.

69

Art. 368 Prawa ochrony środowiska
W razie naruszenia warunków decyzji określającej wymagania

dotyczące eksploatacji instalacji, z której emisja nie wymaga

pozwolenia, prowadzonej przez osobę fizyczną w ramach

zwykłego korzystania ze środowiska, wójt, burmistrz lub

prezydent miasta może, w drodze decyzji, wstrzymać

użytkowanie instalacji.

70

Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska

Art. 364 Prawa ochrony środowiska

Jeżeli działalność prowadzona przez podmiot korzystający ze

środowiska albo osobę fizyczną powoduje pogorszenie stanu

środowiska w znacznych rozmiarach lub zagraża życiu lub zdrowiu

ludzi, wojewódzki inspektor ochrony środowiska wyda decyzję o

wstrzymaniu tej działalności w zakresie, w jakim jest to niezbędne

dla zapobieżenia pogarszaniu stanu środowiska.

71

Wojewódzki Inspektor Ochrony

Środowiska

Art. 365 Prawa ochrony środowiska
1. Wojewódzki inspektor ochrony środowiska wstrzyma w drodze decyzji użytkowanie

instalacji eksploatowanej bez wymaganego pozwolenia zintegrowanego,

2. W odniesieniu do nowo zbudowanego lub zmodernizowanego obiektu

budowlanego, zespołu obiektów lub instalacji związanych z przedsięwzięciem

zaliczonym do mogących znacząco oddziaływać na środowisko, o których mowa w

art. 51 ust. 1, wojewódzki inspektor ochrony środowiska wstrzyma w drodze

decyzji:
1) oddanie do użytkowania, jeżeli nie spełniają one wymagań ochrony

środowiska, o których mowa w art. 76,

72

2) użytkowanie w przypadku stwierdzenia niedotrzymywania

wynikających z mocy prawa standardów emisyjnych albo

określonych w pozwoleniu warunków emisji w okresie 30 dni od

zakończenia rozruchu,

3) użytkowanie, jeżeli w ciągu 5 lat od oddania do użytkowania

zostanie ujawnione, iż przy oddawaniu do użytkowania nie zostały

spełnione wymagania ochrony środowiska, o których mowa w art.

76, i nie są one nadal spełnione, a inwestor nie dopełnił

obowiązku poinformowania wojewódzkiego inspektora ochrony

środowiska o fakcie oddawania do eksploatacji instalacji lub

obiektów.

73

Pieniężne kary

administracyjne

Art. 298. POŚ
Administracyjne kary pieniężne wymierza, w drodze decyzji, wojewódzki

inspektor ochrony środowiska za:

•

przekroczenie określonych w pozwoleniach ilości lub rodzaju gazów lub

pyłów wprowadzanych do powietrza;

•

przekroczenie określonych w pozwoleniach warunków dotyczących ilości

ścieków, ich stanu, składu, minimalnej procentowej redukcji stężeń

substancji w ściekach oraz masy substancji w odprowadzanych ściekach

przypadającej na jednostkę masy wykorzystanego surowca, materiału,

paliwa lub wytworzonego produktu;

74

•

przekroczenie określonej w pozwoleniach ilości pobranej wody;

•

naruszenie

warunków

decyzji

zatwierdzającej

instrukcję

eksploatacji składowiska odpadów albo decyzji określającej

miejsce i sposób magazynowania odpadów, wymaganych

przepisami ustawy o odpadach, co do rodzaju i sposobów

składowania lub magazynowania odpadów;

•

przekroczenie, określonych w decyzji o dopuszczalnym poziomie

hałasu

Pieniężne kary administracyjne

75

Art. 299. 1. Wojewódzki inspektor ochrony środowiska stwierdza

przekroczenie lub naruszenie na podstawie:
1) kontroli, a w szczególności dokonanych w ich trakcie pomiarów

lub za pomocą innych środków dowodowych;
2) pomiarów prowadzonych przez podmiot korzystający ze

środowiska, obowiązany do dokonania takich pomiarów.

2.O stwierdzeniu przekroczenia lub naruszenia na podstawie

kontroli wojewódzki inspektor ochrony środowiska, w terminie 21

dni od wykonania pomiarów, zawiadamia podmiot korzystający ze

środowiska, przekazując mu wyniki pomiarów.

Pieniężne kary administracyjne

76

Art. 300. 1. Po stwierdzeniu przekroczenia lub naruszenia, na
podstawie kontroli, o której mowa w art. 299 ust. 1 pkt 1, wojewódzki
inspektor ochrony środowiska wydaje, z zastrzeżeniem art. 307, decyzję
ustalającą wymiar kary biegnącej.
2. Wymiar kary biegnącej ustala się, z zastrzeżeniem ust. 3,
uwzględniając przekroczenie lub naruszenie w skali doby.
3. Za przekroczenie ilości lub rodzaju gazów lub pyłów wprowadzanych
do powietrza wymiar kary biegnącej określa się, uwzględniając
przekroczenie w skali godziny.

Pieniężne kary

administracyjne

77

Art. 301. 1. Kara biegnąca jest naliczana, z zastrzeżeniem ust. 2 oraz
art. 304 (zmiana stawek opłat), do czasu stwierdzenia, na zasadach
określonych w art. 299 ust. 1 (w czasie kontroli), zmiany wielkości
przekroczenia lub naruszenia.
2. Wymiar kary biegnącej może ulec zmianie na wniosek podmiotu
korzystającego ze środowiska, zawierający:
1) wyniki pomiarów lub sprawozdanie z własnych ustaleń;
2) termin przeprowadzenia pomiarów lub dokonania własnych ustaleń;
3) informacje o sposobie ograniczenia przekroczenia lub naruszenia.
3. Wniosek, o którym mowa w ust. 2, powinien być przedłożony
wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska w terminie 30 dni od
dokonania własnych pomiarów lub ustaleń.

Pieniężne kary

administracyjne

78

Art. 303. Jeżeli wojewódzki inspektor ochrony środowiska w ciągu 30
dni od dnia wpływu wniosku, o którym mowa w art. 301 ust. 2 lub art.
302 ust. 1 pkt 1, stwierdzi, że przekroczenie lub naruszenie jest
wyższe, niż podano we wniosku, lub nie ustało, wymierza nową
wysokość kary biegnącej począwszy odpowiednio od doby albo
godziny, w której stwierdzono bezzasadność wniosku, jednocześnie
podwyższając jej wysokość dwukrotnie na okres 60 dni.

Pieniężne kary

administracyjne

79

Art. 302. 1. Wojewódzki inspektor ochrony środowiska podejmuje, na
podstawie ostatecznych decyzji określających wymiar kary biegnącej,
decyzję o wymierzeniu kary:
1) za okres do ustania przekroczenia lub naruszenia - po stwierdzeniu z
urzędu lub na wniosek podmiotu korzystającego ze środowiska, że
przekroczenie lub naruszenie ustało, albo
2) za okres do dnia 31 grudnia każdego roku - jeżeli do tego dnia
przekroczenie lub naruszenie nie zostało usunięte.

Pieniężne kary

administracyjne

80

Art. 305. 1. Wojewódzki inspektor ochrony środowiska stwierdza
przekroczenie warunków korzystania ze środowiska na podstawie
pomiarów wykonywanych przez podmiot jeżeli:
1)podmiot korzystający ze środowiska prowadzi wymagane
pomiary wielkości emisji;
2) spełnione są warunki określone w art. 147a (badania
wykonywane przez akredytowane laboratorium).
2. Wojewódzki inspektor ochrony środowiska może nie uznać
przedkładanych mu wyników wymaganych pomiarów wielkości emisji,
jeżeli pomiary te nasuwają zastrzeżenia.

Pieniężne kary

administracyjne

81

3. Wyniki pomiarów prowadzonych przez podmiot korzystający ze
środowiska nasuwają zastrzeżenia, jeżeli w szczególności:
1)jest oczywiste, że środki techniczne mające na celu zapobieganie lub
ograniczanie emisji ze względu na ich rodzaj nie mogą zapewnić redukcji
stężeń substancji dokumentowanej tymi wynikami;
2) przyrządy użyte do pomiarów nie spełniają wymagań prawnej kontroli
metrologicznej w rozumieniu ustawy z dnia 11 maja 2001 r. - Prawo o
miarach (Dz. U. z 2004 r. Nr 243, poz. 2441, z późn. zm.14));
3)nie były przestrzegane zasady pobierania próbek, przez co wyniki
analiz nie są miarodajne dla ustalenia wielkości emisji;
4)w pracach laboratoryjnych nie były spełnione wymagania, o których
mowa w art. 12 (metodyki referencyjne).

Pieniężne kary

administracyjne

82

Art. 305a. POŚ
1. Jeżeli podmiot korzystający ze środowiska nie prowadzi

wymaganych pomiarów wielkości emisji, pomiary ciągłe nie są

prowadzone przez rok kalendarzowy lub pomiary nasuwają

zastrzeżenia

1) przekroczenie warunków korzystania ze środowiska określonych w

pozwoleniach, o których mowa w art. 181 ust. 1 pkt 1 i 2,

(zintegrowane i na wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza) lub

decyzjach, o których mowa w art. 298 ust. 1 pkt 4 (decyzja

zatwierdzająca instrukcję eksploatacji składowiska), lub decyzjach o

dopuszczalnym poziomie hałasu stwierdza się, stosując odpowiednio

art. 299-304;

Pieniężne kary

administracyjne

83

2) przyjmuje się, że warunki korzystania ze środowiska w zakresie

wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi określone w

pozwoleniach, o których mowa w art. 181 ust. 1 pkt 1 i 3

(zintegrowane i wodnoprawne dot. ścieków), dla każdego z pomiarów,

o których mowa w zdaniu wstępnym, zostały przekroczone:
a) o 80 % - w przypadku składu ścieków,
b) o 10 % - w przypadku procentowej redukcji stężeń substancji w

oczyszczanych ściekach,
c) w stopniu powodującym zastosowanie maksymalnej stawki kary - w

przypadku stanu ścieków,
d) o 10 % - w przypadku ilości odprowadzanych ścieków.

2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio, jeżeli nie są spełnione warunki

prowadzenia pomiarów, o których mowa w art. 147a (akredytowane

laboratorium)

Pieniężne kary

administracyjne

84

•Odroczenie terminu płatności kary następuje na wniosek podmiotu

korzystającego ze środowiska obowiązanego do jej uiszczenia, jeśli

realizuje on terminowo przedsięwzięcie, którego wykonanie zapewni

usunięcie przyczyny naliczenia kary w okresie nie dłuższym niż 5 lat

od dnia złożenia wniosku (art. 317 poś).

•Odroczenie może dotyczyć części lub całości naliczonej kary.
•Termin płatności może zostać odroczony wyłącznie na okres

niezbędny do realizacji przedsięwzięcia.

•Wniosek musi zostać złożony przed upływem terminu, w którym kara

powinna zostać uiszczona, a jego złożenie nie zwalnia z obowiązku

uiszczenia kary w części w jakiej nie dotyczy odroczenie.

Pieniężne kary

administracyjne

85

Wniosek o odroczenie płatności kary

Wniosek powinien zawierać (Art. 318 POŚ):
•Wskazanie wysokości kary, której odroczenie dotyczy.
•Opis realizowanego przedsięwzięcia.
•Harmonogram realizacji przedsięwzięcia ze wskazaniem etapów

nie dłuższych niż 6 miesięcy.

86

Umorzenie kar

•W przypadku, gdy terminowo zrealizowane przedsięwzięcie usunęło

przyczynę naliczenia kary, organ decyzją orzeka o jej zmniejszeniu o

sumę środków wydatkowanych na realizację przedsięwzięcia.

•W przypadku kary za składowanie (lub magazynowanie) odpadów kary

są umarzane w całości niezależnie od wydatkowanych środków na

realizację przedsięwzięcia.

•W przypadku, gdy realizowane przedsięwzięcie nie usunęło przyczyny

naliczenia kary organ orzeka decyzją o uiszczeniu kary wraz z opłatą

prolongacyjną o której mowa w ordynacji podatkowej.

•Jeśli przedsięwzięcie nie zostanie zrealizowane w terminie organ

stwierdza decyzją obowiązek uiszczenia kar wraz z odsetkami za

zwłokę za okres odroczenia. To samo dotyczy nieterminowej lub

niezgodnej z harmonogramem realizacji przedsięwzięcia, organ może

wydać decyzję przed upływem terminu odroczenia .

87

Art. 322 Prawa ochrony środowiska

Do odpowiedzialności za szkody spowodowane oddziaływaniem

na środowisko stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego, jeżeli

ustawa nie stanowi inaczej.

Odpowiedzialność cywilna

88

Odpowiedzialność karna

Wykroczenia
Art. 329 – 359 prawa ochrony środowiska
Art. 171 – 193 ustawy o odpadach
Art. 189 - 194 ustawy prawo wodne
 
Art. 351 pkt 1 Prawo ochrony środowiska
Kto eksploatuje instalację bez wymaganego pozwolenia lub z

naruszeniem jego warunków, podlega karze aresztu albo
ograniczenia wolności albo grzywny.

89

Przestępstwa przeciwko środowisku

Art. 182. 
§ 1. Kto zanieczyszcza wodę, powietrze lub ziemię substancją albo

promieniowaniem jonizującym w takiej ilości lub w takiej postaci, że

może to zagrozić życiu lub zdrowiu wielu osób lub spowodować

zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym w znacznych

rozmiarach, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie, podlega grzywnie, karze

ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

§ 3. Jeżeli czyn określony w § 1 został popełniony w związku z eksploatacją

instalacji działającej w ramach zakładu, w zakresie korzystania ze

środowiska, na które wymagane jest pozwolenie, sprawca podlega karze

pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 4. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 3 działa nieumyślnie, podlega

karze pozbawienia wolności do lat 3.

90

Przestępstwa przeciwko środowisku

Art. 183. 
§ 1. Kto wbrew przepisom składuje, usuwa, przerabia, unieszkodliwia albo

przewozi odpady lub substancje w takich warunkach lub w taki sposób,

że może to zagrozić życiu lub zdrowiu wielu osób lub spowodować

zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym w znacznych

rozmiarach, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto wbrew przepisom przywozi z zagranicy

substancje zagrażające środowisku.

§ 3. Karze określonej w § 1 podlega, kto wbrew obowiązkowi dopuszcza do

popełnienia czynu określonego w § 1, 2 i 4.

§ 4. Karze określonej w § 1 podlega, kto wbrew przepisom przywozi odpady

z za-granicy lub wywozi odpady za granicę.

§ 5. Kto bez wymaganego zgłoszenia lub zezwolenia, albo wbrew jego

warunkom przywozi z zagranicy lub wywozi za granicę odpady

niebezpieczne, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat

8.

§ 6. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1–5 działa nieumyślnie, podlega

grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat

2..

91

Art. 185. 
§ 1. Jeżeli następstwem czynu określonego w art. 182 § 1 lub 3, art. 183 § 1

lub 3 lub w art. 184 § 1 lub 2 jest zniszczenie w świecie roślinnym lub

zwierzęcym w znacznych rozmiarach lub istotne obniżenie jakości wody,

powietrza lub po-wierzchni ziemi, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 2. Jeżeli następstwem czynu określonego w art. 182 § 1 lub 3, art. 183 § 1

lub 3 lub w art. 184 § 1 lub 2 jest ciężki uszczerbek na zdrowiu człowieka,

sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w art. 182 § 1 lub 3, art. 183 § 1

lub 3 lub w art. 184 § 1 lub 2 jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na

zdrowiu wielu osób, sprawca

podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

Przestępstwa przeciwko środowisku

92

Art. 186. 

§ 1. Kto wbrew obowiązkowi nie utrzymuje w należytym stanie lub nie

używa urządzeń zabezpieczających wodę, powietrze lub ziemię przed

zanieczyszczeniem

lub

urządzeń

zabezpieczających

przed

promieniowaniem radioaktywnym lub jonizującym, podlega grzywnie,

karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto oddaje lub wbrew obowiązkowi

dopuszcza do użytkowania obiekt budowlany lub zespół obiektów nie

mających wymaganych prawem urządzeń określonych w § 1.

§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 działa nieumyślnie,

podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.

Przestępstwa przeciwko środowisku

93

Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej

•

Organy kontroli zawiadamiają przedsiębiorcę o zamiarze wszczęcia

kontroli. Kontrolę wszczyna się nie wcześniej niż po upływie 7 dni i nie

później niż przed upływem 30 dni od dnia doręczenia zawiadomienia.

•

Zawiadomienia o zamiarze wszczęcia kontroli nie dokonuje się, w

przypadku

gdy

przeprowadzenie

kontroli

jest

uzasadnione

bezpośrednim zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska naturalnego

bądź niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub

wykroczenia

•

Nie można równocześnie podejmować i prowadzić więcej niż jednej

kontroli działalności przedsiębiorcy

94

Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej

Czynności kontrolne mogą być wykonywane przez pracowników organów

kontroli po okazaniu przedsiębiorcy albo osobie przez niego upoważnionej

legitymacji służbowej upoważniającej do wykonywania takich czynności

oraz po doręczeniu upoważnienia do przeprowadzenia kontroli.
W przypadku podejrzenia bezpośredniego zagrożenia środowiska

dopuszczalne jest podjęcie kontroli po okazaniu legitymacji. W takim

przypadku upoważnienie doręcza się przedsiębiorcy albo osobie przez

niego upoważnionej nie później niż trzeciego dnia od wszczęcia kontroli.

95

Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej

Kontrolę przeprowadza się w siedzibie kontrolowanego lub w miejscu

wykonywania działalności gospodarczej oraz w godzinach pracy lub w czasie

faktycznego wykonywania działalności gospodarczej przez kontrolowanego

Czynności kontrolne muszą być poprzedzone wpisem do książki kontroli,

którą podmiot obowiązany jest prowadzić

96

Czas trwania wszystkich kontroli organu kontroli u przedsiębiorcy w jednym roku

kalendarzowym nie może przekraczać:

1) w odniesieniu do mikroprzedsiębiorców - 12 dni roboczych;
2) w odniesieniu do małych przedsiębiorców - 18 dni roboczych;
3) w odniesieniu do średnich przedsiębiorców - 24 dni roboczYch;
4)w odniesieniu do pozostałych przedsiębiorców - 48 dni roboczych.
Powyższe nie dotyczy przypadku gdy przeprowadzenie kontroli jest uzasadnione

bezpośrednim zagrożeniem życia, zdrowia lub środowiska naturalnego

Dowody zebrane w toku kontroli przez organ kontroli z naruszeniem przepisów

prawa w zakresie kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorcy, jeżeli miały

istotny wpływ na wyniki kontroli, nie mogą stanowić dowodu w żadnym

postępowaniu pokontrolnym, administracyjnym, karnym.

Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej

97