Organizacja systemów

produkcyjnych

11. Planowanie organizacji

prac

Dr inż. Eugeniusz Neumann

2

Planowanie a
prognozowanie



Planowanie polega na angażowaniu się w przyszłość.

Wymaga „przewidywania, woli działania i dążenia do

założonych celów”. Należy podczas planowania ocenić

problemy, zagrożenia, które stoją na drodze do

pożądanych wyników. Należy jednak podkreślić,

iż planowanie mimo, że wybiega w przyszłość

zdecydowanie różni się od prognozowania czy

przewidywania. Planowanie odpowiada na pytanie: „co

robimy?”, natomiast prognozowanie raczej: „co się

zdarzy?”.



Planowanie nie jest nową ideą. Już w 1916 roku Henry

Fayol zaliczył je do pięciu funkcji administracyjnych

przedsiębiorstwa. Dopiero jednak po II wojnie światowej,

wzrost ekonomiczny i szybki rozwój rynków wymogły na

przedsiębiorstwach stworzenie systemów planowania.

3

Graficzne metody
planowania



Jedna z najwcześniejszych i najlepiej znanych metod planowania i kierowania

realizacją działań jest wykres (harmonogram) Gantta. Został on opracowany

przez Henry’ego Laurenta Gantta. Wykresy Gantta są graficzną metodą

planowania i kontrolowania wykonania prac

w czasie.



W typowym wykresie wiersze zarezerwowane są dla stanowisk pracy, bądź też

operacji lub produktów, natomiast kolumny określają kolejne jednostki

terminowania, takie jak godziny, dni, czy tez tygodnie. Dla każdej czynności

oszacowuje się czas realizacji i określa termin jego wykonania. Wykres ten

umożliwia kierownikom lub menedżerom podjęcie zobowiązań opartych na

planowanych terminach zakończenia działań, umożliwia pozyskanie zasobów w

celu skrócenia terminów realizacji działań. Harmonogram Gantta jest jedną z

najlepszych technik pozwalających na określenie obciążenia stanowisk pracy w

komórkach produkcyjnych,

w przypadku produkcji nierytmicznej.



Wykresy Gantta są łatwą i skuteczną metodą planowania prac, przejrzystym

sposobem przedstawiania faktów, metodą eliminującym bezczynność i

marnotrawstwo. W praktycznym zastosowaniu wykresy są nieco bardziej

skomplikowane, lecz charakteryzuje je łatwość kreślenia i odczytywania.

Najczęściej są one opracowywane na specjalnych siatkach i przy stosowaniu

umownych symboli.

4

Podstawowe symbole stosowane w

wykresach Gantta

L

p.

Symbol

Znaczenie symbolu

1.

Rozpoczęcie zadania

2.

Zakończenie zadania

3.

50

Gruba linia u podstawy symbolu
pokazuje

wielkość

wykonanego

zadania, w tym przypadku pokazuje
wykonanie 25 z 50 sztuk

4.

Czas nadrobiony w stosunku do
planu, następnie zadanie pokazane
powyżej linii wg właściwego czasu
rozpoczęcia

5.

Czas opóźniony w stosunku do
planowanego

6.

50

Ilość do wykonania pokazana z
lewej strony

7.

(X)

Symbol identyfikacyjny zlecenia

5

Przykład. Wykres Gantta

Poniedziałek Wtorek

Środa Czwartek Piątek

Wyrób A

Wyrób B

Pod tą samą szerokością kolumn mogą kryć się różne wielkości zleceń. I tak w wyrobie A na dzień praca obejmuje
50 sztuk, zaś dla wyrobu B wynosić będzie 40 sztuk, chociaż szerokość kolumn nie uległa zmianie.

Wyrób A
Zlecenie drugie Z50 produkcji wyrobu A zostało opóźnione, gdyż w chwili obserwacji (V) zlecenie Z100 nie jest
wykonanie w czasie, opóźnienie wynosi około pół dnia. Nie ma sensu wyznaczać innego terminu rozpoczęcia
realizacji zlecenia Z50, dopóki nie zostanie całkowicie ukończone zlecenie poprzedzające Z50.

Wyrób B
Zlecenie drugie Z250 produkcji wyrobu B zostało przyspieszone – nowe zlecenie umieszczone zostało powyżej
starszego. Zlecenie Z160 w chwili obserwacji (V) jest przyspieszone o jeden dzień. Stan ten pozwala przypuszczać,
iż zlecenie to będzie ukończone o jeden dzień wcześniej, niż wcześniej zakładano, stąd przyspieszenie realizacji
nowego zlecenia.

V

V

6

Techniki sieciowe



Możemy wyróżnić kilka podstawowych zalet metod sieciowych:



Zmuszają do precyzyjnego przeanalizowania wszystkich prac

przedsięwzięcia,



Pozwalają na porównanie wariantów działań pod względem czasu i

kosztów,



Ograniczają improwizowanie,



Pomagają w eliminowaniu inwestycji nierentownych,



Stanowią cenny instrument planowania i zarządzania, zachęcają więc do

skutecznego planowania,



Demonstrują zależności między zadaniami, poprzez graficzne

przedstawienie,



Zwracają uwagę na obszary problemowe, wykrywają wąskie gardła i

ewentualne ogniska kłopotów,



Ułatwiają komunikację, stanowią wspólną ramę odniesienia dla wszystkich

pracowników zainteresowanych projektem,



Umożliwiają koncentrację na najważniejszych pracach poprzez

identyfikację krytycznych czynności i zadań,



Zapewniają elastyczności umożliwiając kierownikom stałe aktualizowanie

ścieżki krytycznej.

7

Techniki sieciowe



W metodach sieciowych spotkać się można z kilkoma pojęciami

podstawowymi:



Czynność – to część składowa przedsięwzięcia pochłaniająca pewne środki

na jej realizację (czas, praca pracowników, maszyny..). To najczęściej

operacja. Każda czynność musi się rozpocząć i zakończyć. Początkiem

każdej czynności jest zdarzenie poprzedzające (ZP), zakończeniem każdej

czynności jest zdarzenie następujące (ZN). Czynność w sieci zależności jest

przedstawiana za pomocą strzałki, skierowanej zgodnie z postępem prac

w czasie.



Czynność zerowa (pozorna) - jest to czynność służąca do pokazania

zależności między zdarzeniem a czynnością. Bardzo często czynność ta

jest włączona do sieci, by pokazać,

że jedno ze zdarzeń nie może zaistnieć przed zakończeniem innego

zdarzenia. Czas trwania tej czynności jest równy zero. Jej stosowanie

umożliwia jednoznaczny zapis czynności wykonywanych równolegle. W

sieci zależności czynność zerową, lub tak zwaną zależność czasową,

przedstawiana jest jako strzałkę linią przerywaną.



Zdarzenie - jest to moment czasowy, w którym rozpoczyna się lub kończy

co najmniej jedna czynność. Z tym elementem zawsze związany jest

konkretny termin. W sieci zależności przedstawiane jest jako kółko.