WYBRANE ZAGADNIENIA Z

WYBRANE ZAGADNIENIA Z

ZAKRESU DIAGNOZY

ZAKRESU DIAGNOZY

MEDYCZNEJ DZIECKA 0 – 3

MEDYCZNEJ DZIECKA 0 – 3

„Dziecko ryzyka”

„Dziecko ryzyka”

Rozwój dziecka należy rozpatrywać

przede wszystkim w odniesieniu do
rozwoju dojrzewania jego układu
nerwowego.

Dojrzewanie poszczególnych struktur

ośrodkowego układu nerwowego wyznacza
kolejne etapy rozwoju płodu, noworodka i
szybko wzrastającego dziecka. Ocena
uszkodzeń lub zaburzeń w jego przebiegu
pozwala określić typ zmiany i czas jej
powstawania oraz przewidzieć jej skutki
występujące także w innych układach
czynnościowych.

Uszkodzenia OUN w okresie jego

dojrzewania są przyczyną szerokiego

spektrum objawów chorobowych: od

ciężkich, powodujących zgon płodu lub

noworodka, do lekkich przyczyniających

się do powstania mikrozaburzeń czynności

mózgu.
Przyczyny zaburzeń mogą być różne:

• zaburzenia krążeniowo-niedotlenieniowe
• infekcje
• wpływ czynników szkodliwych
• choroby matki w czasie ciąży
• zaburzenia uwarunkowane genetycznie

itp.

Przyjmuje się, że około 80%

chorób układu nerwowego u
dzieci stanowią zespoły
chorobowe o charakterze
wrodzonym, a około 20%
zaburzeń przypada na choroby
będące następstwem procesów
zapalnych, nowotworowych,
zatruć, urazów czaszkomózgowia.

Pojęcie „dziecko ryzyka”

„dziecko ryzyka”

dotyczy

dzieci, u których w wywiadzie

stwierdza się obciążenia rodzinno-

dziedziczne, choroby matki w czasie

ciąży, niepokojące powikłania okresu

ciążowo-porodowego. Dzieci te

wymagają szczególnie starannej

obserwacji neurologiczno-

psychologicznej.
Z badań prowadzonych u dzieci z

grupy ryzyka wynika, że ponad 50%

dzieci rozwija się prawidłowo,

natomiast aż u 25% występuje

patologia OUN.

Obserwowany w ostatnich latach

wyraźny postęp w opiece
ginekologiczno-położniczej nad
kobietą z „ciążą ryzyka”

„ciążą ryzyka”

oraz

intensyfikacja leczenia stanów
zagrażających życiu noworodka
zwiększają w populacji wieku
rozwojowego liczbę niemowląt z
zaburzeniami ruchowymi i
sensorycznymi.

Bardzo ważna jest wczesna diagnoza.
Obejmuje ona badania neuroobrazowe
oraz badanie neurologiczne.

Ocenia się:

• ogólny stan zdrowia dziecka
• wzrok
• słuch

• aktywność ruchową
• napięcie mięśniowe

• zachowanie się automatyzmów ruchowych z

grupy odruchów postawy i prostowania

Należy pamiętać, że

Należy pamiętać, że

rozwój każdego dziecka

rozwój każdego dziecka

przebiega odrębnym

przebiega odrębnym

torem, a o rozpoznaniu nie

torem, a o rozpoznaniu nie

decyduje nigdy jeden

decyduje nigdy jeden

pojedy

pojedy

n

n

czy objaw.

czy objaw.

SYGNAŁY OSTRZEGAWCZE

SYGNAŁY OSTRZEGAWCZE

W ROZWOJU

W ROZWOJU

PSYCHORUCHOWYM

PSYCHORUCHOWYM

DZIECKA DO LAT 3

DZIECKA DO LAT 3

• Pierwsze 3 lata życia stanowią

podstawę rozwoju psychicznego

człowieka dorosłego.

• Wszelkie nieprawidłowości rozwoju

psychoruchowego w tym okresie

wymagają wczesnej interwencji

diagnostyczno-terapeutycznej.

• Wczesna terapia możliwa jest wtedy,

gdy wystarczająco wcześnie wykryte

zostaną odchylenia w rozwoju lub w

zachowaniu dziecka w tym okresie,

konieczna do tego jest znajomość

norm rozwojowych.

• Podstawową rolę we wczesnym

wykrywaniu niepokojących sygnałów w
rozwoju małego dziecka i wspomaganiu
rozwoju odgrywają rodzice i pediatrzy.

• Dobra współpraca obu stron jest niezwykle

ważna, gdyż:

- umożliwia ocenę czy określona

nieprawidłowość w rozwoju dziecka jest tylko
przejściowym problemem lub odmiennością
rozwojową, czy też jest już zaburzeniem;

- pomaga określić udział czynników biologicznych

i społecznych;

- ułatwia podjęcie środków zaradczych.

• Nieprawidłowości dostrzeżone w rozwoju

dziecka do lat 3 mogą być sygnałem
zaburzeń rozwojowych.

• Sygnały ostrzegawcze obejmują trzy

podstawowe sfery rozwoju:

1.

1.

U

Umysłową

2.

2.

E

Emocjonalno-społeczną

3.

3.

R

Ruchową

1 MIESIĄC

1 MIESIĄC

 nie reaguje na silne dźwięki (np. dzwonka)
 nie skupia wzroku przez chwilę na przesuwanej przed

oczami grzechotce

 nie wydaje innych dźwięków oprócz krzyku

 nie przygląda się ludzkiej twarzy
 nie przestaje płakać na czyjś widok, głos , przytulenie
 nie płacze

 nie unosi przez chwilę głowy chwiejnie w pozycji na

brzuchu lub siedzącej

 nie wykonuje ruchu pełzania w pozycji na brzuchu
 nie ściska palca włożonego do ręki

3 MIESIĄC

3 MIESIĄC

 nie przygląda się otoczeniu, przedmiotom
 nie śledzi osób i przedmiotów w ruchu, nie odwraca głowy za

znikającym z pola widzenia obiektem

 nie wydaje wielu dźwięków głużenia, gruchania

 nie uśmiecha się na widok ludzkiej twarzy
 nie płacze w sposób zróżnicowany na ból, głód i in.
 nie ożywia się na widok przygotowań do karmienia

 nie utrzymuje głowy prosto w pozycji siedzącej przynajmniej

przez pół minuty

 nie przewraca się z boku na plecy, a w pozycji na brzuchu nie

opiera się na przedramionach

 nie utrzymuje podanej do ręki grzechotki, nie potrząsa nią

6 MIESIĄC

6 MIESIĄC

 nie chwyta przedmiotów w jedną rękę pod kontrolą

wzroku

 nie dotyka palcami swego odbicia w lustrze
 nie gaworzy (nie powtarza sylab)

 nie odróżnia znanych twarzy od nieznanych
 nie śmieje się głośno, nie wydaje okrzyków radości
 nie odwraca głowy, gdy się je woła

 nie utrzymuje głowy podciągnięte do pozycji

siedzącej, nie siedzi z podtrzymywaniem

 nie przewraca się z pleców na brzuch i odwrotnie
 nie utrzymuje ciężaru ciała na nogach

9 MIESIĄC

9 MIESIĄC

 nie manipuluje przedmiotami, nie bawi się dwoma

przedmiotami jednocześnie

 nie naśladuje prostych czynności jak np. stukanie łyżką w

stół

 nie naśladuje dźwięków mowy, nie wypowiada wielu

sylab

 nie odwzajemnia przywiązania do bliskiej osoby,

uśmiechu, pieszczot, nie boi się obcych

 nie bawi się „w chowanego”, nie szuka ukrytego

przedmiotu

 nie reaguje na krótkie słowa „daj”, „pa-pa”

 nie siada i nie siedzi samo
 nie stoi z podparciem
 nie chwyta drobnych przedmiotów w palce

12

12

MIESIĄC

MIESIĄC

 nie wkłada wypuszczając z dłoni małych przedmiotów do

większych np. klocka do kubka

 nie naśladuje demonstrowanych czynności np..

mieszania łyżeczką w kubku

 nie wymawia „tata”, „mama” znaczeniowo, nie rozumie

prostych poleceń słownych

 nie reaguje niepokojem na nieznane osoby i miejsca
 nie rozumie zakazu nie wolno
 nie wyraża własnych potrzeb inaczej niż płaczem

 nie stoi samo przez moment
 nie robi paru kroków z podtrzymywaniem
 nie chwyta drobnych przedmiotów z udziałem kciuka

18 MIESIĄC

18 MIESIĄC

 nie wkłada i nie wyjmuje małych przedmiotów z

większych

 nie wskazuje przynajmniej jednej części ciała
 nie mówi przynajmniej pięciu-ośmiu słów

 nie pokazuje palcem lub nie mówi o co prosi
 nie naśladuje i nie pomaga w czynnościach

codziennych

 nie używa łyżeczki, nie pije samo z kubka

 nie chodzi samodzielnie
 nie schyla się po zabawki
 nie wspina się na sprzęty

24

24

MIESIĄC

MIESIĄC

 nie wskazuje części ciała ani dwóch-czterech

nazwanych przedmiotów na obrazkach

 nie buduje wieży z 4-6 klocków, nie bazgrze
 nie łączy po dwa słowa w zdaniu np. „mama da”

 nie pomaga w prostych czynnościach domowych, nie

rozbiera się, nie potrafi samo umyć rąk

 nie zgłasza pragnień np.. picia, jedzenia
 nie wykonuje dwóch poleceń np.. „weź lalę”, „daj lali

pić”

 nie chodzi po schodach trzymane za rękę
 nie biega
 nie kopie, nie rzuca piłki

30 MIESIĄC

30 MIESIĄC

 nie wskazuje przedmiotów według nazwy
 nie naśladuje kresek pionowych i poziomych w rysowaniu
 nie buduje prostych zdań

 nie podejmuje wspólnych zabaw z dorosłymi, nie

wykazuje inicjatywy, brak zabaw tematycznych

 nie wykonuje prostych czynności samoobsługi:mycie,

jedzenie, ubieranie, sygnalizowanie potrzeb
fizjologicznych

 nie przejawia własnej woli i zróżnicowanych reakcji na

sytuacje społeczne

 nie wchodzi i nie schodzi ze schodów samodzielnie
 nie skacze z miejsca
 nie podnosi szklanki z wodą lub kruchego przedmiotu

36 MIESIĄC

36 MIESIĄC

 nie rozpoznaje przedmiotów według użytku
 nie buduje mostu z trzech klocków, nie próbuje rysować

koła

 nie mówi zdaniami, ma ubogi słownik, nie posługuje się

zaimkiem „ja”, nie mówi wyraźnie

 nie przejawia własnej woli i pragnień, nie rozstaje się z

matką

 nie jest samodzielne w prostych czynnościach życia

codziennego

 nie sygnalizuje i nie załatwia samodzielnie potrzeb

fizjolog.

 nie stoi na jednej nodze przez chwilę
 nie pedałuje na rowerku
 nie próbuje wykonać szerokiego skoku

Wczesne uchwycenie

Wczesne uchwycenie

nieprawidłowości rozwoju

nieprawidłowości rozwoju

małego dziecka i podjęcie

małego dziecka i podjęcie

właściwej interwencji

właściwej interwencji

diagnostyczno-

diagnostyczno-

terapeutycznej zmniejsza

terapeutycznej zmniejsza

populację ludzi

populację ludzi

niepełnosprawnych.

niepełnosprawnych.