Ochrona krajobrazów

rolniczych

Różnorodność biologiczna i krajobrazowa

4

Różnorodność biologiczna i krajobrazowa obszarów wiejskich Polski

należy do najbogatszych w Europie.Zawdzięczamy to utrzymaniu
się w wielu regionach kraju tradycyjnej gospodarki rolnej z
rozdrobnioną strukturą agrarną, tworzącej mozaikowe krajobrazy
rolnicze bogate w ostoje dzikich gatunków roślin i zwierząt oraz
zachowaniu zasobów genowych zawartych w tradycyjnych
odmianach roślin użytkowych i rasach zwierząt hodowlanych.

Zróżnicowana rzeźba terenu, różnorodność warunków glebowych i

klimatycznych sprawia, że Polska odznacza się dużym
zróżnicowaniem siedlisk i krajobrazów naturalnych.

Zachowane dotąd wartości przyrodnicze i krajobrazowe polskich

terenów wiejskich,wynikające z tradycyjnych metod rolniczych, są

wartością coraz bardziej dostrzeganą w Europie i mogą stać się –

obok wysokiej jakości żywności – międzynarodową wizytówką

polskiej wsi.

Główne zagrożenia wartości

przyrodniczych

i kulturowych wsi polskiej

• 8

Zaniedbywanie lub zaniechanie użytkowania łąk i pastwisk, które

przekształcają się w tereny zadrzewione.

•

Nadmierna intensyfikacja gospodarki łąkarskiej lub pastwiskowej

(wczesne terminy koszenia i wypasów,zwiększanie obsady
zwierząt).

• Zmiany struktury agrarnej – powiększanie pól połączone z

likwidowaniem cennych użytków przyrodniczych i z
wprowadzaniem monokulturowych upraw na znacznych
powierzchniach.

•

Intensyfikacja gospodarki rolnej prowadząca do nasilenia się erozji

gleb, zanieczyszczenia wód.

• Zanik lokalnych ras zwierząt gospodarskich i lokalnych odmian

roślin uprawnych.

Roślinność

• Zbiorowiska autogeniczne -stanowią

pierwotna kombinacje gatunków

– pierwotne
– naturalne

• Zbiorowiska antropogeniczne- powstały

pod wpływem czynników zależnych od

człowieka, jako wtórna kombinacja

gatunków

– półnaturalne
– synantropijne

»segetalne
»ruderalne

W
krajobrazach
rolniczych

Zasady kształtowania krajobrazów

rolniczych

• Ochrona i kształtowanie bogatej struktury

ekologicznej krajobrazu rolniczego

(zadrzewienia, płaty leśne, oczka wodne,

miedze)

• Kształtowanie korytarzy ekologicznych –

wzmacnianie struktury ekologicznej krajobrazu

• Zachowanie mozaiki zbiorowisk naturalnych,

półnaturalnych i antropogenicznych

• Ochrona wód- zagospodarowanie strefy

brzegowej przez roślinność - najlepiej naturalną

Zasady kształtowania krajobrazów

rolniczych c.d.

• Rozwój sieci zadrzewień śródpolnych
• Na terenach chronionych – przywrócenie

tradycyjnego krajobrazu rolniczego

• Edukacja ekologiczna ludności wiejskiej

(ochrona zadrzewień, zakaz wypalania
roślinności, zakaz nieuregulowanego
wyrzucania śmieci i wylewania ścieków)

Zasady kształtowania krajobrazów

rolniczych c.d.

• Roślinność kserotermiczna (ciepłolubna)

murawy ciepłolubne (stepowe), murawy
napiaskowe, ciepłolubne zbiorowiska
zaroślowe

Zasady ochrony:
• Nie zacieniać, nie wydeptywać nadmiernie,

nie wypalać, umiarkowanie wypasać, chronić
przed erozją, stosować ochronę częściową

Zasady kształtowania krajobrazów

rolniczych c.d.

• Łąki i murawy: roślinność półnaturalna

Zasady ochrony:

• Łąki wilgotne – nie osuszać, użytkowanie 1-2

kośne, zakaz wypalania

• Łąki świeże – zachować dotychczasowe

użytkowanie (na ogół – 3 kośne)

• Murawy piaskowe:

– szczotlichowe (oligotroficzne)– nie wydeptywać,
– mezotroficzne – umiarkowany wypas

Program Rolnośrodowiskowy

• 4

Program Rolnośrodowiskowy jest jedną z form

finansowej pomocy udzielanej rolnikom przez Unię

Europejską. Program ten jest inny niż pozostałe

działania pomocowe, ponieważ jego głównym

przesłaniem jest zachowanie piękna przyrody i

krajobrazu naszych wsi.

Krajowy Program Rolnośrodowiskowy jest

elementem Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich

(PROW)

CELE KRAJOWEGO PROGRAMU

ROLNOŚRODOWISKOWEGO

• 4

•promocja systemów produkcji rolniczej
przyjaznej dla środowiska;

•zachowanie różnorodności biologicznej siedlisk
półnaturalnych;

•zachowanie starych ras zwierząt hodowlanych i
odmian roślin uprawnych;

•podniesienie świadomości ekologicznej
mieszkańców wsi.

PAKIETY KRAJOWEGO PROGRAMU

ROLNOŚRODOWISKOWEGO

• 4

•rolnictwo zrównoważone

•

rolnictwo ekologiczne

•

utrzymanie łąk ekstensywnych

•

utrzymanie ekstensywnych pastwisk

•

ochrona gleb i wód

•

strefy buforowe

•

ochrona rodzimych ras zwierząt gospodarskich

Program Rolnośrodowiskowy obejmuje:

• 4

•

stosowanie metod przyjaznych dla środowiska,a także

prowadzenie gospodarstw

•

utrzymanie ekstensywnych łąk i pastwisk o wysokich

walorach przyrodniczych;

•

stosowanie międzyplonów w celu ochrony gleb i wód

oraz zmniejszenia strat azotu;

•

tworzenie stref buforowych na granicy siedlisk

wrażliwych na zanieczyszczenia pochodzenia rolniczego;

•

zachowanie rodzimych ras zwierząt gospodarskich.

Za co rolnik otrzyma pieniądze i w przybliżeniu

ile?

• 4

Pieniądze, czyli tak zwane płatności rolnośrodowiskowe,
należą się rolnikowi:

•

za utracony dochód z tytułu ekstensyfikacji bądź

zaniechania intensyfikacji;

•

za dodatkowy koszt wynikający z określonej pracy na

rzecz Programu;

• jako premia (zachęta), która będzie wynosić do
20%sumy utraconych dochodów i poniesionych kosztów.

Funkcje zadrzewień

• zwiększanie retencji wody, ochrona zlewni źródłowych,
• ograniczanie ewapotranspiracji na gruntach ornych,
• przeciwdziałanie i ograniczanie wodnej oraz wietrznej erozji gleb,
• ochrona czystości wód powierzchniowych poprzez zatrzymywanie

zmywów zanieczyszczeń osiadających na powierzchni gleby oraz

nawozów i środków ochrony stosowanych w rolnictwie,

• ochrona przed zanieczyszczeniami pochodzącymi z wysokich i

niskich źródeł emisji oraz komunikacji drogowej,

• wzmaganie oporu środowiska przeciw szkodnikom roślin

uprawnych,

• kształtowanie warunków bytowania pszczoły miodnej i dzikich

owadów zapylających,

• poprawa mikroklimatu terenów zabudowanych oraz miejsc

wypasu zwierząt gospodarskich,

• utrzymanie przejezdności ciągów komunikacyjnych poprzez

zapobieganie tworzeniu się zasp śnieżnych,

• produkcja drewna i surowców zielarskich,
• zwiększanie turystyczno-wypoczynkowej atrakcyjności terenu.