SYSTEMY ROLNICTWA

ROLNICTWO XXI wieku

to rolnictwo:

• ATESTOWANE
• ZRÓŻNICOWANE
• PRZYJAZNE CZŁOWIEKOWI
• GWARANTUJĄCE DOSTATEK

POŻYWIENIA

• PRZYJAZNE ŚRODOWISKU

ROLNICTWO WSPÓŁCZESNE

(UPRZEMYSŁOWIONE)

INTENSYWNE

(uprzemysłowione lub

wysokonakładowe) –

jest ukierunkowane na

maksymalizację

wytwórczości rolniczej

przez intensywne

wykorzystanie

przemysłowych

środków produkcji.

EKSTENSYWNE –

niskonakładowe o

niskiej wydajności

zarówno produkcji

roślinnej jak i

zwierzęcej, przy czym

nie gwarantuje

zachowania naturalnych

walorów środowiska.

ROLNICTWO EKOLOGICZNE – system oparty o

gospodarkę naturalną, wykorzystujący zdobycze

wiedzy w zakresie uwarunkowań ekologicznych i

biologicznych produkcji rolniczej, wykluczający

stosowanie przemysłowych środków podstawowych i

wspomagających, takich jak pestycydy oraz nawozy

mineralne w produkcji roślinnej, jak również pasze

przemysłowe, antybiotyki itp. w chowie i hodowli

zwierząt

ROLNICTWO INTEGROWANE (zrównoważone, zharmonizowane) –

system prowadzenia gospodarstwa rolniczego oparty o zasadę

zintegrowanej produkcji roślinnej i zwierzęcej, charakteryzującej

się optymalizacją oraz równowagą nakładów i efektów. Jest to

system wykorzystujący w harmonijny sposób postęp techniczny i

biologiczny w uprawie roślin i chowie zwierząt. Gwarantuje on

ochronę środowiska przed skażeniami i zanieczyszczeniami przez

stosowane środki chemiczne oraz opady gospodarcze.

Odmiana systemu integrowanego jest system zachowawczy

ukierunkowany na ochronę gleby przed degradacją i zachowanie

naturalnego krajobrazu obszarów wiejskich.

RÓŻNICE MIĘDZY ROLNICTWEM

WSPÓŁCZESNYM A EKOLOGICZNYM

ROLNICTWO

WSPÓŁCZESNE

1.

Energia kopalin

2.

Sterowanie określonymi uprawami

3.

Eksploatacja aż do degradacji

4.

Produkcja średniej jakości biologicznej

5.

Zła jakość przechowalnicza

6.

Maksymalizacja plonów

7.

Intensywność gospodarowania i
obszar nieskoordynowany z
warunkami produkcji i środowiska

8.

Zalecenia specjalizacji oparte głownie
na kalkulacji ekonomicznej

9.

Znaczna chemizacja – nawozy
mineralne, biocydy, syntetyczne
regulatory wzrostu

10.

Mechanizacja głownie w aspekcie
ułatwienia sobie pracy

11.

Skażenie środowiska

12.

Jakość przypadkowa

ROLNICTWO

EKOLOGICZNE

1.

Wykorzystanie odnawialnych źródeł
energii

2.

Sterowanie całym gospodarstwem

3.

Programowa ochrona krajobrazu

4.

Produkcja wysokiej jakości biologicznej

5.

Dobra jakość przechowalnicza

6.

Plon optymalny

7.

Obszar gospodarstwa i agrotechnika
optymalna w stosunku do środowiska

8.

Specjalizacja dopuszczalna w ramach
zasady prawidłowego funkcjonowania
gospodarstwa

9.

Ograniczenie lub zaniechanie chemizacji

10.

Mechanizacja dostosowana do warunków
glebowych, potrzeb roślin i zwierząt

11.

Ochrona gleby i wody

12.

Produkty najwyższej jakości

CHARAKTERYSTYKA

SYSTEMÓW ROLNICZYCH

WSPÓŁCZESNY

ZINTEGROWANY

EKOLOGICZNY

GOSPODARSTWO

Specjalistyczne, bez
inwentarza lub
fermowa produkcja
jednego gatunku

Wielokierunkowe,
zrównoważona
produkcja roślinna i
zwierzęca

Wielokierunkowe, z
obsadą kilku
gatunków zwierząt

ZMIANOWANIE

MIĘDZYPLONY

Uproszczone, złożone
z 2-3 gatunków lub
specjalistyczne 70-
80% wybranej grupy
roślin

Do poprawy
stanowiska
krzyżowe lub trawy

Uproszczone do 4-5
gatunków z udziałem roślin
motylkowatych, może
dominować określona grupa
roślin

Dla poprawy stanowiska i
na paszę, 1-2 pola –
krzyżowe i mieszanki z
udziałem motylkowatych

Tradycyjne,
wielopolowe z udziałem
motylkowatych, bez
przewagi jednej grupy
roślin

Zajmują przynajmniej
50% powierzchni –
głownie mieszanki z
udziałem
motylkowatych

WSPÓŁCZESNY

ZINTEGROWANY

EKOLOGICZNY

NAWOŻENIE

Przewaga
mineralnego,
organiczne w
formie plonów
ubocznych

Zrównoważone
mineralne i
organiczne

Tylko organiczne,
często w formie
kompostu

DAWKI NPK

UPRAWA ROLI

P i K - powyżej
pobrania, N -
ekonomicznie
uzasadnione

Raz w rotacji
głęboszowanie, a co
roku orka

P i K – równe lub 25%
mniejsze od pobrania, N -
ekologicznie uzasadnione

Głęboszowanie
sporadycznie, orki często
zastępowane innymi
uprawami

P i K – dodatki
minerałów do
kompostów, do gleby;
N – nie stosuje się

Głęboszowania nie
stosuje się, większość
upraw bezorkowych

WSPÓŁCZESNY

ZINTEGROWANY

EKOLOGICZNY

ODMIANY I MATERIAŁ SIEWNY

Intensywne,
nasiona
kwalifikowane,
zaprawiane,
otoczkowane

Dobrane do intensywności
gospodarstwa, odporne,
kwalifikowane,
zaprawiane

Dostosowany do
rolnictwa
ekologicznego,
własny, nie
zaprawiany

SIEW

PIELĘGNACJA

Zmienna rozstawa
rzędów

Mechaniczna i
chemiczna z dolistnym
dokarmianiem roślin.
Stosowanie fungi- i
insektycydów do granic
ekonomicznej
opłacalności

Ścieżki technologiczne

Mechaniczna i chemiczna,
interwencyjnie gdy
patogen przekracza próg
szkodliwości. Dokarmianie
dolistne według potrzeb.

Tradycyjny,
dostosowany do
pielęgnacji
mechanicznej

Wyłącznie
mechaniczne bez
dokarmiania
dolistnego

WSPÓŁCZESNY

ZINTEGROWANY

EKOLOGICZNY

KSZTAŁTOWANIE KRAJOBRAZU

Nie ma znaczenia

Duże znaczenie

Bardzo duże
znaczenie.
Zadrzewienia
śródpolne, miedze.

KONSEKWENCJE WSPÓŁCZESNEGO

GOSPODAROWANIA W ROLNICTWIE (wg BÜCHTING,

GUTSCHOW, 1976)

Monokultury, intensywne

użytkowanie, rozdział chowu

zwierząt od produkcji

roślinnej

Jednostronne zubożenie

gleby, brak niektórych

substancji pokarmowych

Zwiększony udział

nawozów mineralnych

Negatywne

zmiany biologii

gleby

Ograniczenie

stosowania

nawozów

organicznych

Zaburzenia metabolizmu

roślin i innych organizmów

Nasilenie występowania

szkodników, głownie

owadów

Nasilenie stosowania

pestycydów

Uodpornianie się

szkodników

Ograniczenie

występowania

wrogów

naturalnych,
szkodników i

owadów

zapylających

kwiaty

Obciążenie gleby

pestycydami

Zaburzenie symbiozy

korzeni roślin z

organizmami glebowymi

Ograniczenie

prawidłowego

wykorzystania nawozów

przez rośliny

Obniżenie

wartości

odżywczej

płodów rolnych

Zwiększony udział nawozów

mineralnych

Zaburzenia struktury

gleby, utrata próchnicy,

erozja

Wymywanie z gleby coraz

większej ilości substancji

nawozowych i pestycydów

do wód gruntowych i

powierzchniowych

Zmiany w

strukturze

krajobrazu

Zaburzenia

wymiany CO

2

i O

2

w oceanie;

zagrożenie życia

mórz

Potrzeba

melioracji i

rekultywacji,

nowa faza

intensyfikacji

monokultur

Skażenie wody

do picia

Gwałtowny wzrost ilości

glonów i bakterii w

zbiornikach wodnych

Eutrofizacja, zniszczenie

życia w rzekach i jeziorach

Zmiany

klimatyczne

Zmiana składu

powietrza

Szkodliwy wpływ na

zdrowie człowieka i

zwierząt, ograniczenie

rekreacji

ROLA RESZTEK ROŚLINNYCH W SYSTEMACH UPRAWY ROLI

Poprawa

struktury gleby

•Poprawa struktury
gruzełkowatej i
porowatości gleby

•Poprawa infiltracji
wody

•Redukcja
zaskorupienia gleby

•Zmniejszenie
spływu i erozji
wodnej

Poprawa żyzności i

urodzajności gleby

•Dostarczenie
substancji
organicznej

•Zwiększenie retencji
wody

•Poprawa bilansu
azotu

•Udział w obiegu
składników
pokarmowych

•Regulacja
temperatury gleby

Zmniejszenie

toksyczności

działania środków

chemicznych

•Zwiększenie
aktywności
biologicznej gleby

•Ochrona gleby w
warunkach skażenia
jej substancjami
chemicznymi