OPIEKA
OPIEKA
PORESUSCYTACYJNA
PORESUSCYTACYJNA
STATYSTYKA - USA
STATYSTYKA - USA
200000 pozaszpitalnych zatrzymań
200000 pozaszpitalnych zatrzymań
krążenia – przeżycie 0-11% w zależności
krążenia – przeżycie 0-11% w zależności
od mechanizmu NZK
od mechanizmu NZK
1-5 przypadków NZK na 1000 hospitalizacji
1-5 przypadków NZK na 1000 hospitalizacji
19%-32% wypisanych ze szpitala po NZK
19%-32% wypisanych ze szpitala po NZK
ma nieodwracalne deficyty neurologiczne
ma nieodwracalne deficyty neurologiczne
FAKTY
FAKTY
2-4 min tolerancja anoksji przez OUN
2-4 min tolerancja anoksji przez OUN
następnie nieodwracalne uszkodzenie
następnie nieodwracalne uszkodzenie
Cel opieki po ROSC
Cel opieki po ROSC
Aby przywrócić normalne funkcjonowanie centralnego
systemu
nerwowego (CSN), bez ubytków neurologicznych, musi
powrócić stabilny rytm, dający wydolne hemodynamicznie
krążenie, jak również musi być wdrożone
właściwe dalsze postępowanie resuscytacyjne
indywidualne u każdego pacjenta.
Faza poresuscytacyjna
rozpoczyna się w miejscu, gdzie udaje
się osiągnąć ROSC. Po stabilizacji pacjent jest przekazywany
do właściwego oddziału o wzmożonym nadzorze (oddział
intensywnej terapii, oddział intensywnej opieki
kardiologicznej) celem dalszego monitorowania i leczenia.
ZK
ZK
A.Airway - utrzymywanie drożności górnych
A.Airway - utrzymywanie drożności górnych
dróg oddechowych
dróg oddechowych
B.
B.
Breathing - rozpoczęcie sztucznego
Breathing - rozpoczęcie sztucznego
oddychania
oddychania
C.Circulation - podjęcie masażu serca
C.Circulation - podjęcie masażu serca
D.Drugs
D.Drugs
E.EKG
E.EKG
F.FIBRYLATION- DEFIBRYLACJA
F.FIBRYLATION- DEFIBRYLACJA
G.GAUGING- Ocena stanu klinicznego pacjenta
G.GAUGING- Ocena stanu klinicznego pacjenta
H.HUMAN MIND- Ochrona mózgu
H.HUMAN MIND- Ochrona mózgu
I.INTENSIVE CARE
I.INTENSIVE CARE
-
-
Intensywna terapia
Intensywna terapia
I. Intensywna terapia
I. Intensywna terapia
(INTENSIVE CARE)
(INTENSIVE CARE)
Przyjęcie do OIT każdego pacjenta po nagłym zatrzymaniu
Przyjęcie do OIT każdego pacjenta po nagłym zatrzymaniu
krążenia,
krążenia,
Monitorowanie układu krążenia metodami inwazyjnymi przez
Monitorowanie układu krążenia metodami inwazyjnymi przez
pierwsze 12 - 24 godzin,
pierwsze 12 - 24 godzin,
Zwracanie uwagi na zaburzenia rytmu serca,
Zwracanie uwagi na zaburzenia rytmu serca,
Utrzymywanie normotensji, normowolemii
Utrzymywanie normotensji, normowolemii
Sprawowanie szczególnego nadzoru nad wentylacją (6-12 godzin),
Sprawowanie szczególnego nadzoru nad wentylacją (6-12 godzin),
pO2 ok. 100 mm Hg,
pO2 ok. 100 mm Hg,
pCO2 ok.35- 45 mm Hg,
pCO2 ok.35- 45 mm Hg,
PEEP do 5 cm H2O,
PEEP do 5 cm H2O,
Unikanie hiperglikemii,
Unikanie hiperglikemii,
Unikanie alkalozy metabolicznej (gorsze oddawanie tlenu do
Unikanie alkalozy metabolicznej (gorsze oddawanie tlenu do
tkanek),
tkanek),
Utrzymywanie temperatury ciała w granicach 35-37 C,
Utrzymywanie temperatury ciała w granicach 35-37 C,
Utrzymywanie prawidłowego poziomu elektrolitów
Utrzymywanie prawidłowego poziomu elektrolitów
Stosowanie leczenia przeciwdrgawkowego w przypadku drgawek,
Stosowanie leczenia przeciwdrgawkowego w przypadku drgawek,
Podawanie leków uspokajających i analgetycznych w przypadkach
Podawanie leków uspokajających i analgetycznych w przypadkach
przebiegających z pobudzeniem i bólem
przebiegających z pobudzeniem i bólem
Ocena stanu klinicznego i neurologicznego
Ocena stanu klinicznego i neurologicznego
Uszkodzenie OUN
Uszkodzenie OUN
POWRÓT SPONTANICZNEGO KRĄŻENA
POWRÓT SPONTANICZNEGO KRĄŻENA
REOKSYGENACJA
REOKSYGENACJA
TOKSYCZNA KASKADA CHEMICZNA
TOKSYCZNA KASKADA CHEMICZNA
(wolne rodniki, mediatory zapalne)
(wolne rodniki, mediatory zapalne)
SYNDROM PORESUSCYTACYJNY
SYNDROM PORESUSCYTACYJNY
(niekorzystne zejście)
(niekorzystne zejście)
Syndrom poresuscytacyjny
Syndrom poresuscytacyjny
Uszkodzenie mózgu po NZK.
Dysfunkcja miokardium po NZK.
Odpowiedź systemowa na
niedokrwienie/reperfuzję.
Wciąż obecny proces patologiczny
wywołujący zatrzymanie krążenia.
Drogi oddechowe i
oddychanie
Zabezpieczenie drożności dróg oddechowych i zastępcza
wentylacja:
Kontrolowana reoksygenacja (SaO2 94-98%)
Normokarbia
Prawidłowa wentylacja i oksygenacja:
-Wentylacja 10 oddechów/min
-ETCO2 35-40 mm Hg /Kapnografia!/
-PaCO2 40-45 mm Hg
Wentylacja oszczędzająca płuca
–6ml/kg należnej wagi ciała
–Ciśnienie plateau ≤ 30 cm H2O
Drogi oddechowe i
oddychanie
Pacjenci, u których doszło do krótkotrwałego epizodu zatrzymania krążenia i
natychmiastowo zastosowane leczenie przyniosło pozytywny rezultat mogą
szybko odzyskać prawidłowe funkcje CSN. Ci pacjenci nie wymagają intubacji
dotchawiczej i wentylacji, lecz powinno im się podać tlen przez maskę twarzową
Hipoksja i hiperkarbia mogą zwiększać prawdopodobieństwo kolejnego epizodu
zatrzymania krążenia, jak również wtórnego uszkodzenia mózgu. Należy
rozważyć intubację dotchawiczą, sedacje˛ i kontrolowana wentylacje˛ u każdego
pacjenta z obniżoną aktywnością CSN.
Korzystne jest odbarczenie żołądka za pomocą˛zgłębnika. Rozdęcie żołądka
powodowane przez wentylację usta–usta lub użycie worka samorozpreżalnego z
maską powoduje zmniejszenie ruchomości przepony i upośledza wentylację.
Należy zapobiegać wystąpieniu kaszlu, gdyż zwiększając ciśnienie
wewnątrzczaszkowe może doprowadzić do przejściowej hipoksemii.
Zaleca się stosowanie adekwatnej sedacji, a jeżeli jest to absolutnie konieczne —
podaż leków zwiotczających.
Jeśli pacjent odzyska przytomność i oddycha normalnie rozważ natychmiastową
ekstubację- kaszel spowodowany obecnością rurki sprzyja wyrzutowi
katecholamin, zaburzeniom rytmu i hipertensji. Podać tlen w wysokim stężeniu
przed i po ekstubacji
Drogi oddechowe i
oddychanie
Wieloośrodkowe badanie kohortowe
–6326 pacjentów, 2001-2005, 120
szpitali US
•Hyperoxia group - śmiertelność 63%
•Normoxia group - śmiertelność 45%
•Hypoxia group - śmiertelność 57%
Krążenie
Po zatrzymaniu krążenia często występują zaburzenia hemodynamiczne pod postacią
hipotensji
, niskiego wskaźnika sercowego czy zaburzeń rytmu. Poresuscytacyjna
dysfunkcja mięśnia sercowego (tzw. ogłuszenie mięśnia sercowego) jest zwykle
przejściowa i często ustępuje w ciągu 24–48 godzin
Natychmiast po wystąpieniu zatrzymania krążenia dochodzi zwykle do przejściowej
hiperkaliemii. Uwolnienie endogennych katecholamin po zatrzymaniu krążenia powoduje
wewnątrzkomórkowy transport potasu
i w następstwie hipokaliemie˛. Hipokaliemia predysponuje do wystąpienia komorowych
zaburzeń rytmu. Należy stosować suplementacje˛ potasu celem utrzymania w surowicy
poziomu 4–4,5 mmol/l.
Cel:
Cel:
Zwiększenie nacisku na zastosowanie pierwotnej przezskórnej
interwencji wieńcowej (PCI) w określonej grupie pacjentów z
utrzymującym się ROSC (włączając w to pacjentów pozostających
w stanie śpiączki).
12odprowadzeniowe EKG-uniesienie odcinka ST lub świeży blok
12odprowadzeniowe EKG-uniesienie odcinka ST lub świeży blok
lewej odnogi-terapia reperfuzyjna
lewej odnogi-terapia reperfuzyjna
Wczesna optymalizacja hemodynamiczna
Utrzymanie prawidłowego rytmu zatokowego oraz rzutu serca
Utrzymanie prawidłowego rytmu zatokowego oraz rzutu serca
zapewniającego odpowiednią perfuzję narządową
zapewniającego odpowiednią perfuzję narządową
Ciągłe monitorowanie saturacji, kapnometrii, temp., ilości
Ciągłe monitorowanie saturacji, kapnometrii, temp., ilości
oddechów, ocż, diurezy, inwazyjne ciś. krwi, rzutu serca
oddechów, ocż, diurezy, inwazyjne ciś. krwi, rzutu serca
Rozważyć implantację ICD u każdego pacjenta zresuscytowanego
Rozważyć implantację ICD u każdego pacjenta zresuscytowanego
po rytmie do defibrylacji bez związku ze STEMI
po rytmie do defibrylacji bez związku ze STEMI
Krążenie
Target mean arterial pressure (MAP)
–Brak jednoznacznych danych
–MAP:
•Utrzymanie właściwej diurezy (1ml/kg/h)
•Zmniejszający się poziom mleczanów
•„prawidłowy” poziom dla danego
pacjenta
Gazometria
Gazometria
Hipoperfuzja podczas zatrzymania krążenia powoduje kwasicę metaboliczną
Hipoperfuzja podczas zatrzymania krążenia powoduje kwasicę metaboliczną
spadek pH,
spadek pH,
spadek wodorowęglanów
spadek wodorowęglanów
obniżenie BE
obniżenie BE
Stopień nasilenia kwasicy jest istotnym wskaźnikiem właściwej perfuzji
Stopień nasilenia kwasicy jest istotnym wskaźnikiem właściwej perfuzji
narządowej.
narządowej.
Najbardziej efektywną metodą korekcji kwasicy jest eliminacja przyczyny która
Najbardziej efektywną metodą korekcji kwasicy jest eliminacja przyczyny która
do niej doprowadza, czyli podaż płynów i leków inotropowych a nie
do niej doprowadza, czyli podaż płynów i leków inotropowych a nie
wodorowęglanów.
wodorowęglanów.
Podaż ich może paradoksalnie nasilić kwasicę wewnątrzkomórkową ponieważ
Podaż ich może paradoksalnie nasilić kwasicę wewnątrzkomórkową ponieważ
rozkładają się do dwutlenku i jonów wodorowych wewnątrz komórki.
rozkładają się do dwutlenku i jonów wodorowych wewnątrz komórki.
(Wskazane przy ZK z powodu hiperkaliemii i przedawkowania TLPD)
(Wskazane przy ZK z powodu hiperkaliemii i przedawkowania TLPD)
Powikłania
neurologiczne
1. PERFUZJA MÓZGOWA
Natychmiast po ROSC dochodzi do przejściowego
przekrwienia mózgu
Po 15–30 minutach reperfuzji całkowity przepływ
mózgowy zmniejsza się i występuje uogólniona
hipoperfuzja
Autoregulacja przepływu mózgowego jest
upośledzona, co powoduje, że przepływ mózgowy
uzależniony jest od średniego ciśnienia krwi.
Powikłania
neurologiczne
2. SEDACJA
Pomimo powszechnego stosowania sedacji i wentylacji
pacjentów do 24 godzin po ROSC, nie ma jednoznacznych
danych uzasadniających takie postępowanie, jak również
stosowanie leków zwiotczających po zatrzymaniu krążenia.
Czas trwania sedacji i wentylacji może być zależny od
wdrożenia terapeutycznej hipotermii. Nie ma danych
określających jaki rodzaj sedacji przynosi lepszy efekt, ale
krótko działające leki (propofol, alfentanyl, remifentanyl)
dają możliwość wcześniejszej oceny neurologicznej.
Wykazano częstsze występowanie zapalenia płuc u
pacjentów, u których stosowano sedację powyżej 48 godzin
po zewnątrzszpitalnym lub wewnątrzszpitalnym
zatrzymaniu krążenia
Powikłania
neurologiczne
3.
3.
Kontrola drgawek-(4krotnie
Kontrola drgawek-(4krotnie
zwiększają metabolizm mózgowy)
zwiększają metabolizm mózgowy)
4. Kontrola temperatury (hiperpyreksja
4. Kontrola temperatury (hiperpyreksja
powyżej 37*C)
powyżej 37*C)
Częsty epizod po ROSC
Złe wynikj leczenia u pacjentów z pyreksją
Należy leczyć każdy epizod gorączki po
zatrzymaniu krążenia
»Leki p/gorączkowe
»Aktywne chłodzenie
Powikłania
neurologiczne
5.
5.
Kontrola poziomu glukozy-
istnieje silny związek pomiędzy wysokim poziomem glikemii
u pacjentów po resuscytacji, a niekorzystnym
neurologicznym rokowaniem
Optymalny,docelowy poziom glikemii u ciężko chorych
pacjentów nie został określony
Nieprzytomni pacjenci sa˛ w grupie szczególnego ryzyka
nierozpoznania hipoglikemii,a możliwość pojawienia sie˛
tego powikłania wzrasta w miarę obniżania docelowego
poziomu glikemii.
U osób dorosłych po ROSC powinno się wdrożyć leczenie,
gdy poziom glukozy we krwi jest >10 mmol/l (>180 mg/dl).
Jednocześnie powinno się unikać hipoglikemii.
Hipotermia
Hipotermia
Pojęcie hipotermii znane jest od około 200 lat.
Pojęcie hipotermii znane jest od około 200 lat.
Rosjanie w roku 1803 przykrywali śniegiem pacjentów z
Rosjanie w roku 1803 przykrywali śniegiem pacjentów z
zatrzymaniem krążenia, oczekując powrotu krążenia krwi
zatrzymaniem krążenia, oczekując powrotu krążenia krwi
W 1812 r. podczas kampanii napoleońskiej powszechnie
W 1812 r. podczas kampanii napoleońskiej powszechnie
stosowano lód na ciężkie obrażenia kończyn, wykorzystując
stosowano lód na ciężkie obrażenia kończyn, wykorzystując
zmniejszające krwawienie i czucie bólu podczas amputacji
zmniejszające krwawienie i czucie bólu podczas amputacji
działanie zimna
działanie zimna
Obniżenie temperatury ciała do 32°C przez 24 godziny
Obniżenie temperatury ciała do 32°C przez 24 godziny
stosowano u chorych, by zapobiec namnażaniu się komórek
stosowano u chorych, by zapobiec namnażaniu się komórek
nowotworowych
nowotworowych
W roku 1953 opublikowano wyniki badań doświadczalnych,
W roku 1953 opublikowano wyniki badań doświadczalnych,
w których stosowano hipotermię śródoperacyjną, zaś ponad
w których stosowano hipotermię śródoperacyjną, zaś ponad
40. lat temu Peter Safar jako pierwszy wysunął postulat
40. lat temu Peter Safar jako pierwszy wysunął postulat
terapeutycznej hipotermii jako rutynowego postępowania
terapeutycznej hipotermii jako rutynowego postępowania
po nagłym zatrzymaniu krążenia
po nagłym zatrzymaniu krążenia
Hipotermia terapeutyczna
Hipotermia terapeutyczna
Uważa sie˛, że umiarkowana hipotermia
hamuje wiele reakcji chemicznych
związanych z uszkodzeniem
reperfuzyjnym.
Zalicza się do nich powstawanie wolnych
rodników, uwalnianie aminokwasów
pobudzających,przesunięcia jonów wapnia,
co może kolejno powodować uszkodzenie
mitochondriów i apoptoze˛
(zaprogramowana śmierć komórki)
Hipotermia terapeutyczna
Hipotermia terapeutyczna
Powikłania hipotermii terapeutycznej
Powikłania hipotermii terapeutycznej
Wzrost ilości infekcji,
niestabilność hemodynamiczna
hiperglikemia
zaburzenia elektrolitowe, takie jak
hipofosfatemia i hipomagnezemia
koagulopatia
Wskazanie
Skuteczność
Klasa zaleceń
Badania
Stan po nagłym zatrzymaniu
krążenia w obecności
świadków, resuscytacja
krążeniowo-oddechowa i
powrót krążenia w ciągu 60
minut.
Wyjściowy rytm migotanie
komór lub częstoskurcz
komorowy bez tętna.
Obniżanie ciasnoty
śródczaszkowej.
Poanoksyczna encefalopatia
noworodków.
tak
I
Randomizowane prospektywne badania kliniczne.
Wiele nie randomizowanych badań klinicznych.
Wiele badań doświadczalnych.
Obniżenie ciasnoty śródczaszkowej nie w każdym
przypadku poprawiało rokowanie.
Wyjściowy rytm nie do
defibrylacji.
Ciężkie obrażenia czaszkowo-
mózgowe.
Tętniak aorty brzusznej i
piersiowej (protekcja rdzenia
kręgowego).
Encefalopatia w niewydolności
wątroby.
Oporny na leczenie wstrząs
kardiogenny w następstwie
operacji
kardiochirurgicznych.
Poprawa utlenowania w ARDS.
Udar mózgu niedokrwienny.
prawdopodobn
a
III
Badania doświadczalne.
Badania kliniczne nie randomizowane.
Badania kliniczne oparte na małej liczebności.
Opisy przypadków.
NZK bez świadków.
Krwawienie podpajęczynówkowe.
NZK z przyczyn nie sercowych.
Napady drgawkowe.
Późne niedokrwienie rdzenia
kręgowego po operacjach
aorty.
Zmniejszenie obszaru zawału
serca.
nieznana
możliwa
IV
Badania doświadczalne.
Opisy przypadków.
Wstępne doniesienia korzystne.
METODY UZYSKIWANIA
METODY UZYSKIWANIA
HIPOTERMII
HIPOTERMII
Obecnie wiadomo, że temperaturą, która wywiera
Obecnie wiadomo, że temperaturą, która wywiera
korzystny efekt i jednocześnie nie powoduje
korzystny efekt i jednocześnie nie powoduje
istotnego zwiększenia powikłań, jest temperatura
istotnego zwiększenia powikłań, jest temperatura
32-34°C.
32-34°C.
W wielu badaniach wykazano, że jej
W wielu badaniach wykazano, że jej
osiągnięcie jest stosunkowo proste i mało
osiągnięcie jest stosunkowo proste i mało
kosztowne, przy czym istotne znaczenie ma czas,
kosztowne, przy czym istotne znaczenie ma czas,
w jakim przeprowadza się chłodzenie.
w jakim przeprowadza się chłodzenie.
Metody ochładzania pacjenta
Metody ochładzania pacjenta
nieinwazyjne
nieinwazyjne
inwazyjne (wymagające niejednokrotnie
inwazyjne (wymagające niejednokrotnie
skomplikowanych procedur i drogiego sprzętu)
skomplikowanych procedur i drogiego sprzętu)
1. Techniki nieinwazyjne
1. Techniki nieinwazyjne
woreczki z lodem,
woreczki z lodem,
hełmy chłodzące wypełnione powietrzem lub zimną wodą,
hełmy chłodzące wypełnione powietrzem lub zimną wodą,
koce chłodzące z cyrkulacją zimnej wody,
koce chłodzące z cyrkulacją zimnej wody,
koce chłodzące z cyrkulacją zimnego powietrza,
koce chłodzące z cyrkulacją zimnego powietrza,
bloczki chłodzące wypełnione hydrożelem,
bloczki chłodzące wypełnione hydrożelem,
zanurzenie w zimnej wodzie
zanurzenie w zimnej wodzie
Zalety
Zalety
niski koszt
niski koszt
łatwość stosowania, co umożliwia ich zastosowanie już w warunkach
łatwość stosowania, co umożliwia ich zastosowanie już w warunkach
pozaszpitalnych
pozaszpitalnych
Wady
Wady
długi czas do osiągnięcia zamierzonej temperatury ciała (od 2 do 8 godzin),
długi czas do osiągnięcia zamierzonej temperatury ciała (od 2 do 8 godzin),
co znacznie obniża korzystne działanie hipotermii. Nieco szybszy efekt
co znacznie obniża korzystne działanie hipotermii. Nieco szybszy efekt
uzyskuje się, stosując bloczki chłodzące wypełnione hydrożelem.
uzyskuje się, stosując bloczki chłodzące wypełnione hydrożelem.
Umożliwiają one obniżenie temperatury o 1,4°C na godzinę, zaś średni czas
Umożliwiają one obniżenie temperatury o 1,4°C na godzinę, zaś średni czas
osiągnięcia docelowej temperatury wynosi 137 minut. Opisywane są
osiągnięcia docelowej temperatury wynosi 137 minut. Opisywane są
urządzenia służące do nieinwazyjnego, wybiórczego chłodzenia mózgu.
urządzenia służące do nieinwazyjnego, wybiórczego chłodzenia mózgu.
Zakłada się, że mogą one powodować mniej działań niepożądanych, jednak
Zakłada się, że mogą one powodować mniej działań niepożądanych, jednak
czas uzyskania hipotermii jest długi
czas uzyskania hipotermii jest długi
2. Techniki inwazyjne
2. Techniki inwazyjne
infuzja dożylna zimnych płynów do żył obwodowych lub
infuzja dożylna zimnych płynów do żył obwodowych lub
centralnych (50 ml/kg mleczanu Ringera o temperaturze
centralnych (50 ml/kg mleczanu Ringera o temperaturze
4°C lub szybka infuzja 2 l zimnego NaCl),
4°C lub szybka infuzja 2 l zimnego NaCl),
płukanie jam ciała,
płukanie jam ciała,
płukanie pęcherza moczowego, odbytnicy,
płukanie pęcherza moczowego, odbytnicy,
krążenie pozaustrojowe
krążenie pozaustrojowe
technika przeznosowa (takie wybiórcze chłodzenie mózgu
technika przeznosowa (takie wybiórcze chłodzenie mózgu
nie wpływa istotnie na parametry hemodynamiczne krwi,
nie wpływa istotnie na parametry hemodynamiczne krwi,
nie powoduje zaburzeń rytmu, zaburzeń metabolicznych
nie powoduje zaburzeń rytmu, zaburzeń metabolicznych
(morfologia, gazometria, układ krzepnięcia).
(morfologia, gazometria, układ krzepnięcia).
Uważa się, że u ludzi podczas stosowania tej metody może
Uważa się, że u ludzi podczas stosowania tej metody może
dochodzić do zapalenia zatok obocznych nosa.
dochodzić do zapalenia zatok obocznych nosa.
2. Techniki inwazyjne
2. Techniki inwazyjne
Zalety:
Zalety:
obniżenia ciepłoty ciała w
obniżenia ciepłoty ciała w
stosunkowo krótkim czasie.
stosunkowo krótkim czasie.
Wady:
Wady:
wysoki koszt
wysoki koszt
niemożność zastosowania większości
niemożność zastosowania większości
z nich poza szpitalem
z nich poza szpitalem
Techniką chłodzenia uznaną obecnie za względnie bezpieczną, tanią i
Techniką chłodzenia uznaną obecnie za względnie bezpieczną, tanią i
pomimo jej inwazyjności możliwą do przeprowadzenia w
pomimo jej inwazyjności możliwą do przeprowadzenia w
warunkach przedszpitalnych jest
warunkach przedszpitalnych jest
dożylna infuzja zimnych płynów
dożylna infuzja zimnych płynów
W tym celu:
W tym celu:
stosuje się duże objętości
stosuje się duże objętości
0,9% NaCl lub mleczanu Ringera
0,9% NaCl lub mleczanu Ringera
schłodzonego do temperatury 4°C podawane do żył obwodowych
schłodzonego do temperatury 4°C podawane do żył obwodowych
lub centralnych.
lub centralnych.
Płyny w warunkach przedszpitalnych podawano pacjentom do żył
Płyny w warunkach przedszpitalnych podawano pacjentom do żył
obwodowych, po uzyskaniu powrotu krążenia i stabilizacji
obwodowych, po uzyskaniu powrotu krążenia i stabilizacji
hemodynamicznej (skurczowe ciśnienie krwi powyżej 90 mmHg) w
hemodynamicznej (skurczowe ciśnienie krwi powyżej 90 mmHg) w
dawce
dawce
30 ml/kg z prędkością 100 ml/min lub w czasie 30 minut.
30 ml/kg z prędkością 100 ml/min lub w czasie 30 minut.
Szybkość wlewu zwiększano, stosując
Szybkość wlewu zwiększano, stosując
mankiet ciśnieniowy
mankiet ciśnieniowy
napompowany do 300 mmHg.
napompowany do 300 mmHg.
Po dotarciu do oddziału ratunkowego zakładano do żyły głównej
Po dotarciu do oddziału ratunkowego zakładano do żyły głównej
dolnej przez żyłę udową specjalny cewnik do chłodzenia i łączono
dolnej przez żyłę udową specjalny cewnik do chłodzenia i łączono
go z urządzeniem chłodzącym tak, aby utrzymać temperaturę w
go z urządzeniem chłodzącym tak, aby utrzymać temperaturę w
granicach 33°C przez 24 godziny. Okazało się, że sam wlew
granicach 33°C przez 24 godziny. Okazało się, że sam wlew
zimnych płynów skutecznie obniżał ciepłotę ciała o ok. 1,5-2°C.
zimnych płynów skutecznie obniżał ciepłotę ciała o ok. 1,5-2°C.
Pomimo przetoczenia dużej objętości płynów w krótkim czasie,
Pomimo przetoczenia dużej objętości płynów w krótkim czasie,
autorzy nie odnotowali znaczących działań niepożądanych.
autorzy nie odnotowali znaczących działań niepożądanych.
Najpoważniejszym z nich był rozwijający się
Najpoważniejszym z nich był rozwijający się
obrzęk płuc
obrzęk płuc
,
,
wymagający przerwania infuzji płynów
wymagający przerwania infuzji płynów
Idealna technika
Idealna technika
chłodzenia
chłodzenia
1.
1.
powinna posiadać wysoki współczynnik obniżania temperatury w
powinna posiadać wysoki współczynnik obniżania temperatury w
krótkim czasie, umożliwiać chłodzenie wybranych narządów
krótkim czasie, umożliwiać chłodzenie wybranych narządów
2.
2.
powinna być tania i łatwa do wykonania
powinna być tania i łatwa do wykonania
3.
3.
monitorowanie ciepłoty ciała musi być ciągłe i możliwie dokładne :
monitorowanie ciepłoty ciała musi być ciągłe i możliwie dokładne :
temperatura głęboka
temperatura głęboka
ciała
ciała
na
na
błonie bębenkowej,
błonie bębenkowej,
w przełyku,
w przełyku,
pęcherzu moczowym,
pęcherzu moczowym,
odbycie,
odbycie,
cewniku umieszczonego w tętnicy płucnej.
cewniku umieszczonego w tętnicy płucnej.
Najmniej inwazyjnymi metodami są pomiar temperatury na błonie
Najmniej inwazyjnymi metodami są pomiar temperatury na błonie
bębenkowej i w odbycie, jednak ze względu na możliwe
bębenkowej i w odbycie, jednak ze względu na możliwe
zanieczyszczenia nie są to metody uważane za dokładne
zanieczyszczenia nie są to metody uważane za dokładne
pomiar temperatury w pęcherzu moczowym wydaje się metodą
pomiar temperatury w pęcherzu moczowym wydaje się metodą
najprostszą i najmniej inwazyjną w stosunku do jej dokładności
najprostszą i najmniej inwazyjną w stosunku do jej dokładności
(różnica 0,2°C w porównaniu z temperaturą krwi).
(różnica 0,2°C w porównaniu z temperaturą krwi).
Kwalifikacja chorych do
Kwalifikacja chorych do
hipotermii
hipotermii
poresuscytacyjnej
poresuscytacyjnej
Kryteria włączenia hipotermii poresuscytacyjnej:
Kryteria włączenia hipotermii poresuscytacyjnej:
–
–
chorzy nieprzytomni po uzyskaniu powrotu krążenia krwi,
chorzy nieprzytomni po uzyskaniu powrotu krążenia krwi,
–
–
do zatrzymania krążenia doszło poza szpitalem i w obecności
do zatrzymania krążenia doszło poza szpitalem i w obecności
świadków (czas od zatrzymania krążenia do podjęcia
świadków (czas od zatrzymania krążenia do podjęcia
resuscytacji 5-15 min),
resuscytacji 5-15 min),
–
–
wyjściowa przyczyna zatrzymania krążenia kardiologiczna, a
wyjściowa przyczyna zatrzymania krążenia kardiologiczna, a
mechanizmem – migotanie komór, częstoskurcz komorowy
mechanizmem – migotanie komór, częstoskurcz komorowy
bez tętna (ze względu na brak przekonujących danych
bez tętna (ze względu na brak przekonujących danych
literaturowych można rozważyć przy asystolii lub PEA),
literaturowych można rozważyć przy asystolii lub PEA),
–
–
ukończone 18 lat,
ukończone 18 lat,
–
–
kobiety w wieku rozrodczym muszą mieć ujemny wynik testu
kobiety w wieku rozrodczym muszą mieć ujemny wynik testu
ciążowego lub wykonane oznaczenie β-HCG w surowicy,
ciążowego lub wykonane oznaczenie β-HCG w surowicy,
–
–
ciśnienie skurczowe krwi>90 mmHg.
ciśnienie skurczowe krwi>90 mmHg.
Kwalifikacja chorych do
Kwalifikacja chorych do
hipotermii
hipotermii
poresuscytacyjnej
poresuscytacyjnej
Wykluczenia do stosowania hipotermii poresuscytacyjnej
Wykluczenia do stosowania hipotermii poresuscytacyjnej
–
–
wiek powyżej 85. roku życia,
wiek powyżej 85. roku życia,
–
–
ciąża (jeden opis przypadku wykazał korzystny wpływ hipotermii u ciężarnej
ciąża (jeden opis przypadku wykazał korzystny wpływ hipotermii u ciężarnej
po zatrzymaniu krążenia)
po zatrzymaniu krążenia)
–
–
inna przyczyna śpiączki (zatrucie, uraz głowy),
inna przyczyna śpiączki (zatrucie, uraz głowy),
–
–
śpiączka przed zatrzymaniem krążenia,
śpiączka przed zatrzymaniem krążenia,
–
–
temperatura <30°C po uzyskaniu powrotu krążenia krwi,
temperatura <30°C po uzyskaniu powrotu krążenia krwi,
–
–
ciśnienie tętnicze krwi skurczowe<90 mmHg, średnie <60 mmHg
ciśnienie tętnicze krwi skurczowe<90 mmHg, średnie <60 mmHg
utrzymujące się przez 30 minut od powrotu krążenia krwi,
utrzymujące się przez 30 minut od powrotu krążenia krwi,
–
–
saturacja krwi <85% przez 15 minut od powrotu krążenia krwi,
saturacja krwi <85% przez 15 minut od powrotu krążenia krwi,
–
–
w wywiadzie zaburzenia krzepnięcia (ocenić parametry układu hemostazy),
w wywiadzie zaburzenia krzepnięcia (ocenić parametry układu hemostazy),
–
–
zapalenie płuc, sepsa,
zapalenie płuc, sepsa,
–
–
inne zakażenia,
inne zakażenia,
–
–
zbyt długi czas resuscytacji (powyżej 60 min),
zbyt długi czas resuscytacji (powyżej 60 min),
–
–
choroba terminalna,
choroba terminalna,
–
–
duże operacje przed czternastoma dniami.
duże operacje przed czternastoma dniami.
Obecnie postuluje się rozpoczęcie chłodzenia już w warunkach
Obecnie postuluje się rozpoczęcie chłodzenia już w warunkach
przedszpitalnych, a nawet w trakcie resuscytacji krążeniowo-oddechowej z
przedszpitalnych, a nawet w trakcie resuscytacji krążeniowo-oddechowej z
zachowaniem szczególnej ostrożności i rozważeniu wszystkich kryteriów
zachowaniem szczególnej ostrożności i rozważeniu wszystkich kryteriów
włączenia i wykluczenia chorych, potrzeba jednak na to więcej dowodów
włączenia i wykluczenia chorych, potrzeba jednak na to więcej dowodów
Faza wprowadzenia
Faza wprowadzenia
Obowiązuje zasada schładzania tak szybkiego, jak to jest możliwe i
Obowiązuje zasada schładzania tak szybkiego, jak to jest możliwe i
wolnego ogrzewania
wolnego ogrzewania
Cały proces przeprowadzenia hipotermii nie powinien przekraczać
Cały proces przeprowadzenia hipotermii nie powinien przekraczać
24 godzin
24 godzin
Przed rozpoczęciem chłodzenia należy zastosować sedację, a
Przed rozpoczęciem chłodzenia należy zastosować sedację, a
następnie zwiotczenie pacjenta. Najczęściej w tym celu stosuje się
następnie zwiotczenie pacjenta. Najczęściej w tym celu stosuje się
(midazolam, propofol, fentanyl, morfinę oraz środek zwiotczający z
(midazolam, propofol, fentanyl, morfinę oraz środek zwiotczający z
grupy niedepolaryzujących)
grupy niedepolaryzujących)
Następnie podłącza się urządzenia monitorujące oraz rozpoczyna
Następnie podłącza się urządzenia monitorujące oraz rozpoczyna
obniżanie ciepłoty ciała za pomocą wybranej metody, mając na
obniżanie ciepłoty ciała za pomocą wybranej metody, mając na
uwadze szybkie jej obniżenie. Prostą, szybką i stosunkowo
uwadze szybkie jej obniżenie. Prostą, szybką i stosunkowo
bezpieczną metodą rozpoczęcia chłodzenia jest rozpoczynanie od
bezpieczną metodą rozpoczęcia chłodzenia jest rozpoczynanie od
dożylnego podania 1500-2000 ml zimnych płynów w połączeniu z
dożylnego podania 1500-2000 ml zimnych płynów w połączeniu z
innymi metodami
innymi metodami
Temperaturę obniża się do 33°C, po czym podtrzymuje przez 18
Temperaturę obniża się do 33°C, po czym podtrzymuje przez 18
godzin.
godzin.
Faza podtrzymania
Faza podtrzymania
obowiązuje staranne monitorowanie chorego, kontrola parametrów
obowiązuje staranne monitorowanie chorego, kontrola parametrów
hemodynamicznych, biochemicznych i temperatury ciała.
hemodynamicznych, biochemicznych i temperatury ciała.
Dopuszczalne wahania temperatury to 0,2-0,5°C
Dopuszczalne wahania temperatury to 0,2-0,5°C
.
.
Pacjent powinien otrzymywać leczenie podstawowe właściwe do
Pacjent powinien otrzymywać leczenie podstawowe właściwe do
jego stanu.
jego stanu.
Należy zapobiegać dreszczom poprzez głęboką sedację i zwiotczenie
Należy zapobiegać dreszczom poprzez głęboką sedację i zwiotczenie
oraz powikłaniom (zapaleniu płuc, zakażeniu ran, odleżynom
oraz powikłaniom (zapaleniu płuc, zakażeniu ran, odleżynom
).
).
Wymagana jest częsta kontrola gospodarki wodno-elektrolitowej
Wymagana jest częsta kontrola gospodarki wodno-elektrolitowej
oraz glikemii. Stężenie jonów potasowych powinno mieścić się w
oraz glikemii. Stężenie jonów potasowych powinno mieścić się w
granicach 3,4 mg%, przy stężeniu glukozy w surowicy>180 mg%
granicach 3,4 mg%, przy stężeniu glukozy w surowicy>180 mg%
należy podawać insulinę. Hipotermia powoduje przemieszczenie
należy podawać insulinę. Hipotermia powoduje przemieszczenie
jonów potasowych (K+) do wnętrza komórek, co może być
jonów potasowych (K+) do wnętrza komórek, co może być
potęgowane podażą insuliny. Jednak stężenie K+ należy utrzymywać
potęgowane podażą insuliny. Jednak stężenie K+ należy utrzymywać
w dolnej granicy normy, ponieważ podczas ogrzewania K+ opuszcza
w dolnej granicy normy, ponieważ podczas ogrzewania K+ opuszcza
komórki i może dojść do niebezpiecznej hyperkalemii.
komórki i może dojść do niebezpiecznej hyperkalemii.
Należy regularnie oceniać parametry wydolności nerek, układu
Należy regularnie oceniać parametry wydolności nerek, układu
hemostazy i gazometrię krwi tętniczej.
hemostazy i gazometrię krwi tętniczej.
Przy stosowaniu metod nieinwazyjnych co 2 godziny należy oceniać
Przy stosowaniu metod nieinwazyjnych co 2 godziny należy oceniać
stan skóry.
stan skóry.
W przypadku wystąpienia jakichkolwiek działań niepożądanych
W przypadku wystąpienia jakichkolwiek działań niepożądanych
(podejrzenie zapalenia płuc, sepsy, innych zakażeń lub odmrożeń)
(podejrzenie zapalenia płuc, sepsy, innych zakażeń lub odmrożeń)
należy przerwać chłodzenie.
należy przerwać chłodzenie.
Faza ogrzewania
Faza ogrzewania
Jest to faza stanowiąca największe zagrożenie dla chorego,
Jest to faza stanowiąca największe zagrożenie dla chorego,
zasadą jest powolne ogrzewanie (0,2-0,5°C/min).
zasadą jest powolne ogrzewanie (0,2-0,5°C/min).
Rozpoczyna się po 24 godzinach od rozpoczęcia chłodzenia
Rozpoczyna się po 24 godzinach od rozpoczęcia chłodzenia
(nie od osiągnięcia zamierzonej temperatury ciała).
(nie od osiągnięcia zamierzonej temperatury ciała).
Ogrzewanie prowadzone jest zazwyczaj w sposób bierny,
Ogrzewanie prowadzone jest zazwyczaj w sposób bierny,
zaś sedację i zwiotczenie utrzymuje się do osiągnięcia
zaś sedację i zwiotczenie utrzymuje się do osiągnięcia
temperatury 36°C.
temperatury 36°C.
Należy utrzymywać temperaturę ciała ok. 36,4°C przez 24
Należy utrzymywać temperaturę ciała ok. 36,4°C przez 24
godziny, by zapobiec hipertermii z odbicia. W tej fazie chory
godziny, by zapobiec hipertermii z odbicia. W tej fazie chory
powinien otrzymywać duże ilości płynów, ponieważ podczas
powinien otrzymywać duże ilości płynów, ponieważ podczas
ogrzewania dochodzi do hipotonii będącej skutkiem
ogrzewania dochodzi do hipotonii będącej skutkiem
rozszerzenia naczyń.
rozszerzenia naczyń.
Pomimo stosunkowo prostej metodologii przeprowadzenia chłodzenia i
Pomimo stosunkowo prostej metodologii przeprowadzenia chłodzenia i
wielości dostępnych metod, nadal hipotermię terapeutyczną stosuje się w
wielości dostępnych metod, nadal hipotermię terapeutyczną stosuje się w
niewielu ośrodkach, zwykle tylko do celów naukowych.
niewielu ośrodkach, zwykle tylko do celów naukowych.
W ankiecie pytano o stosowanie hipotermii poresuscytacyjnej, zaś w
W ankiecie pytano o stosowanie hipotermii poresuscytacyjnej, zaś w
przypadku niestosowania o podanie przyczyny. Okazało się, że w Stanach
przypadku niestosowania o podanie przyczyny. Okazało się, że w Stanach
Zjednoczonych stosowało hipotermię jedynie
Zjednoczonych stosowało hipotermię jedynie
26%
26%
lekarzy i robili to głównie
lekarzy i robili to głównie
specjaliści anestezjologii i intensywnej terapii, rzadziej natomiast kardiolodzy
specjaliści anestezjologii i intensywnej terapii, rzadziej natomiast kardiolodzy
i specjaliści medycyny ratunkowej.
i specjaliści medycyny ratunkowej.
W krajach Europy hipotermię stosowano w
W krajach Europy hipotermię stosowano w
36%
36%
przypadków i najwięcej w
przypadków i najwięcej w
Finlandii (61% chorych).
Finlandii (61% chorych).
Wśród podanych przyczyn zaniechania stosowania hipotermii
Wśród podanych przyczyn zaniechania stosowania hipotermii
najczęstszą (49%) był brak przekonania o celowości stosowania ze względu
najczęstszą (49%) był brak przekonania o celowości stosowania ze względu
na zbyt małą ilość badań
na zbyt małą ilość badań
zbyt trudne technicznie (35%)
zbyt trudne technicznie (35%)
nie jest to część zaawansowanych zabiegów resuscytacyjnych (41%)
nie jest to część zaawansowanych zabiegów resuscytacyjnych (41%)
Jedynie 3% lekarzy podało, że zaniechało stosowania hipotermii ze względu
Jedynie 3% lekarzy podało, że zaniechało stosowania hipotermii ze względu
na
na
niezadowalające wyniki
niezadowalające wyniki
, jakie uzyskali podczas wstępnych prób
, jakie uzyskali podczas wstępnych prób
W przypadkach stosowania hipotermii poresuscytacyjnej najczęściej
W przypadkach stosowania hipotermii poresuscytacyjnej najczęściej
wdrażano ją u chorych po zatrzymaniu krążenia w mechanizmie migotania
wdrażano ją u chorych po zatrzymaniu krążenia w mechanizmie migotania
komór w oddziałach intensywnej terapii.
komór w oddziałach intensywnej terapii.