RYZYKO OPERACYJNE

RYZYKO OPERACYJNE

DEFINICJA

DEFINICJA

Ryzyko poniesienia straty w wyniku

Ryzyko poniesienia straty w wyniku

działania niesprawnych systemów,

działania niesprawnych systemów,

niewystarczającej kontroli błędu

niewystarczającej kontroli błędu

człowieka lub niewłaściwego

człowieka lub niewłaściwego

zarządzania.

zarządzania.

Ryzyko operacyjne ze względu

Ryzyko operacyjne ze względu

na swą naturę

na swą naturę

Często nie może być zmierzone

Często nie może być zmierzone

Nie używa się wobec niego żadnych

Nie używa się wobec niego żadnych

standardowych parametrów, modeli

standardowych parametrów, modeli

matematycznych, ratingów kredytowych

matematycznych, ratingów kredytowych

itd.

itd.

Obejmuje ryzyko związane z poziomem

Obejmuje ryzyko związane z poziomem

wiedzy, odpowiedzialnością

wiedzy, odpowiedzialnością

zarządzających, jakością dokumentacji,

zarządzających, jakością dokumentacji,

przejrzystością i przestrzeganiem procedur

przejrzystością i przestrzeganiem procedur

operacyjnych, przepisami prawnymi,

operacyjnych, przepisami prawnymi,

oszustwami itp..

oszustwami itp..

Definicja według Komitetu

Definicja według Komitetu

Bazylejskiego

Bazylejskiego

Wszelkie ryzyko niezwiązane

Wszelkie ryzyko niezwiązane

bezpośrednio ze zmiennością rynku

bezpośrednio ze zmiennością rynku

bądź zdolnością kredytową

bądź zdolnością kredytową

partnerów i klientów

partnerów i klientów

Źródłem ryzyka jest sam bank i jego

Źródłem ryzyka jest sam bank i jego

zdolność, bądź brak zdolności do

zdolność, bądź brak zdolności do

reagowania na stale występujące

reagowania na stale występujące

wewnętrzne i zewnętrzne zagrożenia.

wewnętrzne i zewnętrzne zagrożenia.

Przyczyny ryzyka

Przyczyny ryzyka

Globalizacja rynków

Globalizacja rynków

Gwałtowny rozwój technologii

Gwałtowny rozwój technologii

Presja władz regulacyjnych

Presja władz regulacyjnych

Globalizacja rynków

Globalizacja rynków

Zanikanie granic pozwala na transfer

Zanikanie granic pozwala na transfer

kapitału na wielką skalę

kapitału na wielką skalę

Ekspozycja na ryzyko kursowe,

Ekspozycja na ryzyko kursowe,

międzynarodowych stóp

międzynarodowych stóp

procentowych, cen instrumentów itp.

procentowych, cen instrumentów itp.

Zmniejszenie ostrości różnic między

Zmniejszenie ostrości różnic między

typami ryzyka

typami ryzyka

Rozwój technologii

Rozwój technologii

Konieczność wdrożenia nowych

Konieczność wdrożenia nowych

technologii

technologii

Konieczność dostosowania

Konieczność dostosowania

zabezpieczeń

zabezpieczeń

Koszty wdrożenia i zabezpieczeń

Koszty wdrożenia i zabezpieczeń

Regulacje władz

Regulacje władz

Nowe wymogi kapitałowe –

Nowe wymogi kapitałowe –

konieczność poznania sposobów

konieczność poznania sposobów

obliczania

obliczania

Konieczność dostosowania do

Konieczność dostosowania do

nowych przepisów

nowych przepisów

Czynniki ryzyka

Czynniki ryzyka

Wewnętrzne

Wewnętrzne

Zewnętrzne

Zewnętrzne

Czynniki wewnętrzne

Czynniki wewnętrzne

Wynikające ze złego funkcjonowania

Wynikające ze złego funkcjonowania

banku

banku

Można nad nimi zapanować

Można nad nimi zapanować

Czynniki zewnętrzne

Czynniki zewnętrzne

Wynikające z funkcjonowania

Wynikające z funkcjonowania

otoczenia banku

otoczenia banku

Niezależne od zarządzających

Niezależne od zarządzających

ryzykiem

ryzykiem

Klasyfikacja ryzyka

Klasyfikacja ryzyka

operacyjnego – kryteria

operacyjnego – kryteria

podziału

podziału

Charakter zagrożeń

Charakter zagrożeń

Ilość i jakość informacji

Ilość i jakość informacji

Przyczyna ryzyka

Przyczyna ryzyka

Poziom ryzyka

Poziom ryzyka

Charakter ryzyka

Charakter ryzyka

Ryzyko relacji ze środowiskiem

Ryzyko relacji ze środowiskiem

biznesowym

biznesowym

Ryzyko kadrowe

Ryzyko kadrowe

Ryzyko technologiczne

Ryzyko technologiczne

Ryzyko relacji ze środowiskiem

Ryzyko relacji ze środowiskiem

biznesowym

biznesowym

Relacje z klientem

Relacje z klientem

Relacje z akcjonariuszami

Relacje z akcjonariuszami

Relacje z regulatorem

Relacje z regulatorem

Relacje z osobami trzecimi (np. z

Relacje z osobami trzecimi (np. z

prasą)

prasą)

Ryzyko kadrowe

Ryzyko kadrowe

Kwalifikacje pracowników

Kwalifikacje pracowników

Celowe lub niezamierzone działanie

Celowe lub niezamierzone działanie

na szkodę

na szkodę

Dostępność kadry

Dostępność kadry

Praktyka zatrudnienia, kultura pracy

Praktyka zatrudnienia, kultura pracy

Organizacja zarządzania

Organizacja zarządzania

Ryzyko technologiczne

Ryzyko technologiczne

Sprawność systemów

Sprawność systemów

informatycznych i komunikacyjnych

informatycznych i komunikacyjnych

Adekwatność wyposażenia

Adekwatność wyposażenia

Dostawy kluczowych usług (np. prąd,

Dostawy kluczowych usług (np. prąd,

komunikacja itp.)

komunikacja itp.)

Ryzyko w zależności od ilości i

Ryzyko w zależności od ilości i

jakości informacji

jakości informacji

Niezbędne

Niezbędne

Normalne

Normalne

Dopuszczalne

Dopuszczalne

Niedopuszczalne

Niedopuszczalne

Ryzyko niezbędne

Ryzyko niezbędne

Ryzyko, na które nie można sobie nie

Ryzyko, na które nie można sobie nie

pozwolić.

pozwolić.

Ryzyko dopuszczalne

Ryzyko dopuszczalne

Ryzyko, na które możemy sobie

Ryzyko, na które możemy sobie

pozwolić.

pozwolić.

Ryzyko normalne

Ryzyko normalne

Ryzyko, które musimy podjąć, bo jest

Ryzyko, które musimy podjąć, bo jest

ono naturalne dla procesów

ono naturalne dla procesów

gospodarczych

gospodarczych

Ryzyko niedopuszczalne

Ryzyko niedopuszczalne

Ryzyko przekraczające poziom

Ryzyko przekraczające poziom

dopuszczalny.

dopuszczalny.

Ryzyko niezbędne

Ryzyko niezbędne

Ryzyko, na które nie można sobie nie

Ryzyko, na które nie można sobie nie

pozwolić.

pozwolić.

Przyczyna ryzyka

Przyczyna ryzyka

Ryzyko handlowe

Ryzyko handlowe

Ryzyko zmiany koniunktury

Ryzyko zmiany koniunktury

Ryzyko zmian legislacyjnych

Ryzyko zmian legislacyjnych

Ryzyko techniczne

Ryzyko techniczne

Ryzyko zdarzeń losowych

Ryzyko zdarzeń losowych

Ryzyko handlowe

Ryzyko handlowe

Związane z bankructwem i

Związane z bankructwem i

niewypłacalnością, przewlekłą zwłoką

niewypłacalnością, przewlekłą zwłoką

Dotyczy polskich przedsiębiorstw

Dotyczy polskich przedsiębiorstw

oraz banków mających problemy z

oraz banków mających problemy z

wypłacalnością partnerów i klientów

wypłacalnością partnerów i klientów

Ryzyko zmiany koniunktury

Ryzyko zmiany koniunktury

Prowadzi do obniżenia możliwości

Prowadzi do obniżenia możliwości

rozwoju, a nawet upadłości

rozwoju, a nawet upadłości

Szczególnie uciążliwe w przypadku

Szczególnie uciążliwe w przypadku

rynków niepewnych i narażonych na

rynków niepewnych i narażonych na

fluktuacje

fluktuacje

Ryzyko zmian legislacyjnych –

Ryzyko zmian legislacyjnych –

regulacyjne

regulacyjne

Zmiany przepisów wywołują

Zmiany przepisów wywołują

konieczność dostosowania się do

konieczność dostosowania się do

nowej sytuacji

nowej sytuacji

Obowiązek uzyskania koncesji

Obowiązek uzyskania koncesji

(licencji)

(licencji)

Ryzyko techniczne

Ryzyko techniczne

Problemy z funkcjonowaniem sieci

Problemy z funkcjonowaniem sieci

telekomunikacyjnej

telekomunikacyjnej

Problemy technologiczne

Problemy technologiczne

Brak dostępu do nowych technologii

Brak dostępu do nowych technologii

Błędy w oprogramowaniu

Błędy w oprogramowaniu

Niedostateczne procedury

Niedostateczne procedury

Niesprawna kontrola wewnętrzna

Niesprawna kontrola wewnętrzna

Awarie

Awarie

Niewystarczająca infrastruktura i jej

Niewystarczająca infrastruktura i jej

funkcjonowanie

funkcjonowanie

Ryzyko zdarzeń losowych

Ryzyko zdarzeń losowych

Zjawiska nieprzewidywalne

Zjawiska nieprzewidywalne

Nie dają się w pełni prognozować

Nie dają się w pełni prognozować

pomimo monitoringu

pomimo monitoringu

Poziom ryzyka

Poziom ryzyka

Ryzyko niskie

Ryzyko niskie

Ryzyko średnie

Ryzyko średnie

Ryzyko wysokie

Ryzyko wysokie

Ryzyko niskie

Ryzyko niskie

Nie ma potrzeby podejmowania

Nie ma potrzeby podejmowania

szczególnych działań

szczególnych działań

zapobiegawczych.

zapobiegawczych.

Ryzyko średnie

Ryzyko średnie

Stanowi fazę ostrzegawczą.

Stanowi fazę ostrzegawczą.

Ryzyko wysokie

Ryzyko wysokie

Występuje pilna konieczność podjęcia

Występuje pilna konieczność podjęcia

działań obronnych.

działań obronnych.

Pomiar ryzyka

Pomiar ryzyka

Analiza zewnętrzna – otoczenia

Analiza zewnętrzna – otoczenia

Analiza wewnętrzna – działalności

Analiza wewnętrzna – działalności

podmiotu

podmiotu

Kluczowym elementem zarządzania

Kluczowym elementem zarządzania

ryzykiem jest analiza organizacyjna

ryzykiem jest analiza organizacyjna

obejmująca

obejmująca

Analizę struktury organizacji

Analizę struktury organizacji

Analizę obiegu dokumentacji

Analizę obiegu dokumentacji

Analizę procesów projektowania

Analizę procesów projektowania

Inspekcję majątku organizacji

Inspekcję majątku organizacji

Analizę procesów kontroli

Analizę procesów kontroli

Etapy analizy

Etapy analizy

Określenie zakresu informacji

Określenie zakresu informacji

potrzebnych do określenia poziomu

potrzebnych do określenia poziomu

ryzyka

ryzyka

Wskazanie źródeł informacji

Wskazanie źródeł informacji

Zebranie informacji

Zebranie informacji

Analiza wielkości i częstotliwości

Analiza wielkości i częstotliwości

wystąpienia szkody

wystąpienia szkody

Wskazanie konsekwencji wystąpienia

Wskazanie konsekwencji wystąpienia

szkody

szkody

Zarządzanie ryzykiem rozpoczyna

Zarządzanie ryzykiem rozpoczyna

określenie celów, które powinny być:

określenie celów, które powinny być:

Jasne

Jasne

Mierzalne

Mierzalne

Realne

Realne

Podstawowy cel zarządzania

Podstawowy cel zarządzania

ryzykiem

ryzykiem

Wyznaczenie wskaźnika

Wyznaczenie wskaźnika

dopuszczalnego poziomu ryzyka –

dopuszczalnego poziomu ryzyka –

iloczynu wysokości szkody i

iloczynu wysokości szkody i

prawdopodobieństwa jej wystąpienia

prawdopodobieństwa jej wystąpienia

Każda szkoda powyżej wskaźnika

Każda szkoda powyżej wskaźnika

musi być asekurowana jedną z metod

musi być asekurowana jedną z metod

ograniczania ryzyka

ograniczania ryzyka

Metody ograniczania ryzyka

Metody ograniczania ryzyka

Unikanie

Unikanie

Transfer

Transfer

Retencja

Retencja

Redukcja

Redukcja

Unikanie

Unikanie

Kierowanie działalnością w taki sposób,

Kierowanie działalnością w taki sposób,

aby ryzyko było możliwie jak

aby ryzyko było możliwie jak

najmniejsze (nie podejmowane, gdy

najmniejsze (nie podejmowane, gdy

przekracza dopuszczalny poziom).

przekracza dopuszczalny poziom).

Transfer ryzyka

Transfer ryzyka

Przeniesienie bezpośrednich skutków

Przeniesienie bezpośrednich skutków

wystąpienia szkody lub jej

wystąpienia szkody lub jej

konsekwencji na inny podmiot

konsekwencji na inny podmiot

Najbardziej skuteczna forma

Najbardziej skuteczna forma

transferu – ubezpieczenie

transferu – ubezpieczenie

Retencja - zatrzymanie ryzyka

Retencja - zatrzymanie ryzyka

Retencja aktywna

Retencja aktywna

– stworzenie

– stworzenie

specjalnego, wewnętrznego funduszu

specjalnego, wewnętrznego funduszu

lub innego zabezpieczenia na

lub innego zabezpieczenia na

pokrycie szkód

pokrycie szkód

Retencja pasywna

Retencja pasywna

– oczekiwanie

– oczekiwanie

na szkodę bez tworzenia systemu

na szkodę bez tworzenia systemu

zabezpieczeń i pokrywanie ich z

zabezpieczeń i pokrywanie ich z

bieżących zasobów

bieżących zasobów

Retencji nie stosuje się w

Retencji nie stosuje się w

przypadku

przypadku

Łatwych do przewidzenia skutków i

Łatwych do przewidzenia skutków i

wysokości potencjalnych szkody,

wysokości potencjalnych szkody,

Relatywnie niskiej wysokości

Relatywnie niskiej wysokości

pojedynczej szkody

pojedynczej szkody

Małego prawdopodobieństwa

Małego prawdopodobieństwa

znacznej kumulacji szkód

znacznej kumulacji szkód

Redukcja

Redukcja

Wprowadzenie specjalnych

Wprowadzenie specjalnych

zabezpieczeń (np.

zabezpieczeń (np.

przeciwkradzieżowych, kontroli

przeciwkradzieżowych, kontroli

jakości)

jakości)

Dobór zabezpieczeń do rodzaju i wagi

Dobór zabezpieczeń do rodzaju i wagi

ryzyka

ryzyka

Planowanie i organizacja

Planowanie i organizacja

zabezpieczeń

zabezpieczeń