NADZÓR NAD

NADZÓR NAD

STANOWIENIEM AKTÓW

STANOWIENIEM AKTÓW

PRAWA MIEJSCOWEGO

PRAWA MIEJSCOWEGO

– W ZAKRESIE SAMORZĄDU

TERYTORIALNEGO –

Czym różni się kontrola od

Czym różni się kontrola od

nadzoru?

nadzoru?

• Nadzór jest pojęciem szerszym od kontroli.

Trybunał Konstytucyjny określa nadzór jako określone
procedury, dające odpowiednim organom państwowym, prawo
ustalania stanu faktycznego, a także korygowania działalności
organu nadzorowanego. Kontrola nie przewiduje możliwości
władczej ingerencji w działalność kontrolowanego.

• Logicznie można więc wywieść, że każdy organ nadzorczy jest

wyposażony w kompetencje kontrolne, nie każdy zaś organ
kontrolny może spełniać funkcje nadzorcze.

• Nadzór oznacza czynność prawną dokonywaną w formie

określonych środków prawnych i pociąga ona za sobą
przewidziane przepisami prawnymi skutki prawne wraz z
wszelkimi konsekwencjami z tego wynikającymi. Natomiast
czynności kontrolne są czynnościami faktycznymi,
bezpośrednio nie wywołującymi skutków prawnych.

Pojęcie nadzoru

Pojęcie nadzoru

Nadzór oznacza zespół środków

umożliwiających ingerencję w działalność

jednostki nadzorowanej w celu naprawy czy

też poprawy jej funkcjonowania.

J. GALSTER

Czynność prawną, dokonywaną w formie

określonych środków prawnych, zwanych

środkami nadzoru.
Czynność ta pociąga za sobą przewidziane

przepisami prawnymi skutki prawne.

B. DOLNICKI

Rodzaje nadzoru nad samorządem

Rodzaje nadzoru nad samorządem

• Nadzór prawny – ograniczony jest do

zadań własnych samorządu. Jego jedynym

celem jest ustalenie czy działalność gminy

(powiatu, województwa) odpowiada

normom prawa pozytywnego.

• Nadzór celowościowy – dotyczy zadań

przekazanych samorządowi z obszaru

administracji państwowej.

Zasady systemu nadzoru nad

Zasady systemu nadzoru nad

samorządem terytorialnym

samorządem terytorialnym

• Swoją podstawę mają przeważnie w

obowiązujących konstytucjach, które
wyznaczają ramy kompetencji nadzorczych.
Wzorzec dla poszczególnych regulacji
prawnych tego zagadnienia stanowią
odpowiednie zapisy Europejskiej Karty
Samorządu Terytorialnego z 1985 r.
(ratyfikowanej przez Polskę w 1993 r. – Dz.U.
z 1994 r. Nr 124, poz. 607), adresowane do
państw sygnatariuszy regulujących ustrój i
funkcjonowanie samorządów lokalnych.

• Z jej art. 4 ust. 2 wynika, że społeczności lokalne

mają mieć – w zakresie określonym prawem –

pełną swobodę działania w każdej sprawie, która

nie jest wyłączona z ich kompetencji lub nie

wchodzi w zakres kompetencji innych organów

władzy. Inny przepis przewiduje zaś, że 

kompetencje przyznane społecznościom lokalnym

powinny być w zasadzie całkowite i wyłączne i

mogą zostać zakwestionowane lub ograniczone

przez inny organ władzy, centralny lub regionalny,

jedynie w zakresie przewidzianym prawem (art. 4

ust. 4), a następny zawiera już mniej ostre

zastrzeżenie, że w przypadku delegowania

kompetencji społecznościom lokalnym przez

organy władzy centralnej lub regionalnej, powinny

one, w miarę możliwości, mieć pełną swobodę

dostosowania sposobu wykonywania tych

kompetencji do warunków miejscowych.

Europejska Karta Samorządu

Europejska Karta Samorządu

Terytorialnego

Terytorialnego

• art. 11 Europejskiej Karty Samorządu

Terytorialnego – przedstawia zasadę
głoszącą, że "społeczności lokalne mają
prawo do odwołania na drodze
sądowej w celu zapewnienia
swobodnego wykonywania uprawnień
oraz poszanowania zasad
samorządności terytorialnej,
przewidzianych w Konstytucji lub w
prawie wewnętrznym”.

Funkcje nadzoru wg B.

Funkcje nadzoru wg B.

Dolnickiego

Dolnickiego

1. Funkcja strzeżenia prawa

2. Funkcja ochronno – wspierająca

Ad. 1 Funkcja strzeżenia prawa

Ad. 1 Funkcja strzeżenia prawa

Samorząd terytorialny wykonuje w ramach
ustaw istotną część zadań publicznych we
własnym imieniu i na własny rachunek za
pośrednictwem swoich organów stanowiących i
wykonawczych.
Dlatego jest oczywiste, że działania organów
samorządu terytorialnego muszą się mieścić w
ramach państwowego porządku prawnego i
państwo określa granice owej samorządności,
pozostawiając sobie prawne możliwości wpływu
na działalność samorządu terytorialnego.

Ad. 2 Funkcja ochronno

Ad. 2 Funkcja ochronno

–

–

wspierająca

wspierająca

Funkcja ochronna i wspierająca nadzoru
polega na prewencyjnym oddziaływaniu
rozstrzygnięć nadzorczych organów nadzoru
na działalność jednostek samorządu
terytorialnego, gdyż w uzasadnieniu do
podjętego rozstrzygnięcia nadzorczego organ
nadzoru wskazuje te przepisy, które zostały
istotnie naruszone przez organy samorządu
terytorialnego, co może spowodować, że w
przyszłości identyczne naruszenia już nie
zostaną popełnione.

Kryteria nadzoru

Kryteria nadzoru

• Z regulacji konstytucyjnej art. 171 ust. 1 wynika, że

dopuszczalnym kryterium nadzoru nad działalnością

samorządu terytorialnego jest kryterium legalności.

• W ślad za konstytucją wszystkie trzy ustrojowe ustawy

samorządowe stanowią obecnie, że nadzór nad działalnością

samorządu jest sprawowany na podstawie kryterium

„zgodności z prawem”. Mimo tej różnicy językowej przyjąć

należy, że są to sformułowania tożsame z konstytucyjnym, a

więc że – odnosząc je do aktów prawa miejscowego –

oznaczają one badanie ich legalności rozumianej jako

zgodności z prawem.

• W przypadku nadzoru nad zadaniami zleconymi kieruje się

jeszcze innymi kryteriami:
– celowości (jako wybór najodpowiedniejszego w danych

warunkach działania dla osiągnięcia wyznaczonego celu),
– rzetelności (działanie zgodne z wymogami uczciwości),
– gospodarności (działanie najmniej kosztowne).

Zgodnie z przepisami ustawy o wojewodzie i
administracji rządowej w województwie art. 8
ust. 2 i 3 Prezes Rady Ministrów sprawuje
nadzór nad działalnością wojewody na
podstawie kryterium zgodności jego działania
z polityką Rady Ministrów.
Natomiast minister właściwy do spraw
administracji publicznej sprawuje nadzór nad
działalnością wojewody na podstawie
kryterium zgodności jego działania z
powszechnie obowiązującym prawem, a także
pod względem rzetelności i gospodarności.

Do organów sprawujących nadzór

Do organów sprawujących nadzór

nad samorządem terytorialnym

nad samorządem terytorialnym

należą:

należą:

1. Prezes Rady Ministrów
2. Regionalna Izba Obrachunkowa
3. Wojewoda

Ad. 1 Prezes Rady Ministrów

Ad. 1 Prezes Rady Ministrów

Prezes Rady Ministrów może złożyć

wniosek do Sejmu o rozwiązanie organu

stanowiącego danej jednostki

samorządowej. Prezesowi Rady Ministrów

(premier) przysługuje uprawnienie do

informowania go o funkcjonowania,

organizacji jednostek samorządu

terytorialnego w zakresie niezbędnym do

wykonywania przysługujących mu

uprawnień nadzorczych.

Ad. 2 Regionalna Izba Obrachunkowa

Ad. 2 Regionalna Izba Obrachunkowa

Nadzór regionalnej izby obrachunkowej
sprowadza się do spraw budżetowych, czyli
kontroli uchwał budżetowych, uchwał
zmieniających uchwały budżetowe, uchwał
o nieudzielanie zarządowi absolutorium z
tytułu wykonania budżetu oraz spraw z
zakresu dyscypliny budżetowej, a także
wszelkich spraw mających związek z
dokonaniem wydatków i pobieraniem
dochodów pieniężnych.

Regionalna Izba Obrachunkowa

Regionalna Izba Obrachunkowa

• Zwrot "sprawy finansowe" wskazuje bowiem na

wolę parlamentu, aby RIO nadzorowały nie tylko

"sprawy budżetowe" ale także sprawy inne,

mające związek z dokonywaniem wydatków i

pobieraniem dochodów pieniężnych. Przykładowo,

o ile uchwały w sprawie pobierania podatku

rolnego, podatku od nieruchomości, tzw. opłat

adiacenckich, dodatkowych opłat za

niezabudowanie w terminie nieruchomości

nabytej od j.s.t. czy opłat za zezwolenia na

sprzedaż napojów alkoholowych, podejmowane

przez rady gmin, podlegały dotąd nadzorowi

wojewody, w przypadku powiatów i województw

(gdyby należały do zakresu ich kompetencji) –

byłyby nadzorowane przez RIO.

• Z uwagi na to, że niemal każda czynność j.s.t.

ma pewien wymiar finansowy (łączy się z

wydatkiem lub uzyskaniem środków

pieniężnych), zaś nadzór wykonywany przez

RIO ma mieć charakter uzupełniający

kompetencje premiera i wojewodów, a nie –

dominujący – należy też uznać, że wolą

ustawodawcy było poddanie nadzorowi izb

tylko części spraw mających związek z

dokonywaniem obrotów pieniężnych. Z braku

legalnej definicji terminu "sprawy finansowe"

można wnosić, że jego praktyczna treść

ustalona będzie dopiero w praktyce

orzeczniczej.

Ad. 3 Wojewoda

Ad. 3 Wojewoda

Wojewoda jest głównym organem nadzoru nad

działalnością uchwałodawczą jednostek samorządu

terytorialnego.
Uprawnienia nadzorcze wojewody zostały w ustawach

samorządowych określone przez możliwość:
• stwierdzenia nieważności uchwały organu

samorządu,
• wstrzymania wykonywania uchwały,
• wydania rozstrzygnięcia nadzorczego,
• żądania niezbędnych informacji i danych

dotyczących organizacji i funkcjonowania samorządu,
• uczestniczenia w posiedzeniach organów samorządu,
• zatwierdzenia, uzgodnienia czy zaopiniowania

rozstrzygnięć organów samorządu.

• W ustawach samorządowych ustawodawca wprost określa,

że organami nadzoru są Prezes Rady Ministrów i

wojewoda, natomiast w zakresie spraw finansowych

regionalna izba obrachunkowa.

• Z przepisów tych wynika jednak, iż uprawnienia w

zakresie stosowania środków nadzoru wobec organów

j.s.t. przysługują również innym organom, a nie tylko

organom wymienionym wprost przez ustawodawcę, jako

organy nadzoru. Przykładem mogą być tu art. 96 ust. 1

ustawy o samorządzie gminnym, art. 83 ust. 1 ustawy o

samorządzie powiatowym i art. 84 ust. 1 ustawy o

samorządzie województwa, według których w razie

powtarzającego się naruszenia przez radę gminy, radę

powiatu czy sejmik województwa Konstytucji lub ustaw,

Sejm na wniosek Prezesa Rady Ministrów może w drodze

uchwały rozwiązać organ stanowiący j.s.t. Jak wynika z

tych przepisów ustawodawca przyznał uprawnienia

nadzorcze również Sejmowi.

• Sejm – ma szczególną kompetencję nadzoru, nie jest

instytucją nadzoru, ale ma przyznane pewne uprawnienia,

kompetencje o charakterze władczym.

P. RĄCZKA

Zakres nadzoru

Zakres nadzoru

Przepisy ustaw samorządowych zawierają
ogólną zasadę ograniczającą zakres
nadzoru, zgodnie z którą organy nadzoru
mogą wkraczać w działalność samorządową
tylko w przypadkach określonych ustawami
(art. 87 u.s.g., art. 76 ust. 2 u.s.p. i art. 78
ust. 2 u.s.w.).
• Ustawowa podstawa nadzoru
• Przedmiotowy charakter nadzoru
• Nadzór nieograniczony przedmiotowo.

Zakres przedmiotowy nadzoru

Zakres przedmiotowy nadzoru

Odpowiednie organy mogą nadzorować
następujące czynności jednostek samorządu
terytorialnego:
• uchwały i zarządzenia;
• decyzje;
• polecenia wójta lub starosty do straży i
inspekcji;
• spory kompetencyjne;
• bezczynność i nieskuteczność organów
samorządowych;
• czynności prawa prywatnego.

Zakres podmiotowy nadzoru

Zakres podmiotowy nadzoru

Organy nadzoru mogą sprawować pieczę
nad czynnościami następujących
podmiotów:
• gmin, powiatów, województw;
• jednostek pomocniczych gmin;
• związków komunalnych;
• innych podmiotów samorządowych
objętych nadzorem.

Środki nadzoru

Środki nadzoru

B. Dolnicki dokonał klasyfikacji
środków nadzorczych, uwzględniając
podział środków ze względu na
realizację zadań własnych bądź
zleconych przez gminę.

Do środków nadzoru w zakresie

Do środków nadzoru w zakresie

zadań własnych zaliczył:

zadań własnych zaliczył:

1. Środki informacyjno – doradcze;
2. Środki korygujące (np. zatwierdzenie,
uwzględnienie, zaopiniowanie);
3. Środki personalne (np. zawieszenie
organów jednostki samorządu
terytorialnego).

Ad. 1 Środki informacyjno

Ad. 1 Środki informacyjno

–

–

doradcze

doradcze

Organy nadzoru mają prawo żądać
niezbędnych informacji i danych
dotyczących organizacji i funkcjonowania
gminy.

Ad. 2 Środki korygujące

Ad. 2 Środki korygujące

Są środkami weryfikacyjnymi, służą do

zapobiegania powstaniu błędów oraz do

usuwania niedociągnięć powstałych w

działalności organów gminnych. Stosowanie

ich jest określone ustawowo.

Środki korygujące to:
• zatwierdzenie, uzgodnienie, zaopiniowanie;
• wstrzymanie wykonania uchwały;
• stwierdzenie nieważności.

Ad. 3 Środki personalne

Ad. 3 Środki personalne

Można podzielić na zewnętrzne i wewnętrzne ze

względu na usytuowanie organu który je stosuje.

Typowym środkiem wewnętrznym jest odwołanie

zarządu przez radę powiatu lub sejmik

województwa. Środek ten stanowi naturalną

konsekwencje przyznania zarządowi funkcję

wykonawczej powiatu lub województwa.
Do zewnętrznych personalnych środków nadzoru

można zaliczyć: wezwanie rady powiatu bądź

sejmiku województwa do zastosowania

niezbędnych środków wobec zarządu, wniosek do

Prezesa Rady Ministrów o rozwiązanie zarządu,

odwołanie wójta, rozwiązanie tego zarządu.

Sądowa ochrona samodzielności

Sądowa ochrona samodzielności

jednostki samorządu

jednostki samorządu

terytorialnego

terytorialnego

• Sądowa ochrona samodzielności

samorządowej oznacza, że w przypadku

naruszenia samodzielności konkretnej jednostki

samorządu terytorialnego powinna ona mieć

możliwość dochodzenia swoich spraw przed

niezawisłym sądem. Ustawodawca ma

obowiązek poddać jurysdykcji sądów sprawy

naruszenia samodzielności samorządu i to

zarówno w płaszczyźnie prywatnoprawnej, jak i

publicznoprawnej. To oznacza, że poszczególne

jednostki samorządowe powinny mieć

możliwość dochodzenia swoich praw przed

sądami powszechnymi i administracyjnymi.

• Szczególną rolę w ochronie samodzielności

samorządu odgrywają Trybunał Konstytucyjny i

Naczelny Sąd Administracyjny. Organy

stanowiące jednostek samorządu

terytorialnego mogą wystąpić z wnioskiem do

Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie

zgodności aktów normatywnych z Konstytucją,

ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i

ustawami w zakresie spraw objętych ich

zakresem działania. Natomiast Naczelny Sąd

Administracyjny jest właściwy w sprawach

kontroli legalności aktów nadzoru nad

działalnością organów samorządu

terytorialnego.

Naczelny Sąd Administracyjny

Naczelny Sąd Administracyjny

Działalność Naczelnego Sądu
Administracyjnego zalicza się do sądowej
kontroli administracji publicznej.
Rozpoznaje skargi na uchwały, działanie
lub zaniechanie działania organów
samorządowych. Organ stanowiący gminy,
czyli rada gminy sprawuje nadzór nad
działalność organu wykonawczego.

NSA a nadzór

NSA a nadzór

Działalności Naczelnego Sądu

Administracyjnego, rozpoznającego skargi na

uchwały oraz inne działania lub zaniechania

organów j.s.t., nie należy traktować jako

sprawowania nadzoru nad samorządem

terytorialnym, chociaż celem tych działań jest

także zapewnienie przestrzegania prawa. W

świetle Konstytucji (art. 10 i 175) oraz ustawy o

NSA (art.1), sąd ten sprawuje wymiar

sprawiedliwości (władzę sądową) poprzez

kontrolę administracji. Tymczasem nadzór – jak

określono na wstępie – jest szeregiem czynności

inicjowanych i realizowanych przez sam

podmiot nadzorujący, należy pojęciowo do

władzy wykonawczej, a nie sądowniczej.

Uprawnienia organów

Uprawnienia organów

nadzorujących i obowiązki

nadzorujących i obowiązki

organów nadzorowanych

organów nadzorowanych

• Organy nadzoru mają prawo żądania niezbędnych

informacji i danych dotyczących organizacji i

funkcjonowania gminy oraz mogą dokonywać

wizytacji administracji komunalnej i uczestniczyć w

posiedzeniach organów gminy. Podobne możliwości

stwarza organom nadzoru (art. 80 ustawy

wojewódzkiej) z tym, że nie upoważnia już do

wizytacji oraz udziału w posiedzeniach organów

samorządu województwa. Natomiast w ustawie

powiatowej nie przewidziano żadnych uprawnień

organów nadzoru do prowadzenia z urzędu, w

stosunku do rady, zarządu czy starosty działań

sprawdzających zgodność ich działalności z

prawem.

• Już samo żądanie danych lub informacji
stanowi ingerencję w działanie organów j.s.t.
należy uznać, że korzystając z tej
kompetencji organ nadzoru winien nie
tylko ograniczyć się do niezbędnego (z
punktu widzenia celu nadzoru) minimum ale
ponadto – uzasadniać za każdym razem,
że wymagane przez niego dane
informacje są rzeczywiście niezbędne do
wykonania przysługujących mu
uprawnień nadzorczych.

• Uchwałą w rozumieniu przepisów o
nadzorze jest każdy przejaw woli organu
kolegialnego, niezależnie od formy, w
jakiej został utrwalony.

Sądowa ochrona samorządu przed

Sądowa ochrona samorządu przed

nadużywaniem kompetencji przez

nadużywaniem kompetencji przez

organy nadzoru

organy nadzoru

• Możliwość znalezienia ochrony przed nadmiernymi

ingerencjami w działalność j.s.t. ich organy znajdują:
• na skutek upływu 30-dniowego terminu od

doręczenia uchwały organowi nadzoru (po

dotrzymaniu terminu 7 dni na doręczenie uchwały).

Administracja rządowa traci wówczas kompetencje

do podejmowania wiążących rozstrzygnięć co do

legalności aktu na rzecz NSA. Natomiast zasadniczą

formą obrony jest, przysługująca odpowiednim

organom danej jednostki skarga do sądu na

rozstrzygnięcie nadzorcze.

• Wniesienie skargi do sądu uzależnione

zostało od podjęcia stosownych uchwał:
przez odpowiedni organ gminy albo przez
zarząd powiatu. W ustawie wojewódzkiej
pominięto kwestię podstawy zaskarżenia
rozstrzygnięcia stwierdzającego
nieważność uchwały, natomiast do
zaskarżenia decyzji o zawieszeniu jego
organu lub rozwiązaniu zarządu
upoważniono sejmik województwa.

• Przedmiotem skargi do sądu może być

tylko rozstrzygnięcie nadzorcze, a nie
zaniechanie jego podjęcia. Zaskarżenie do
sądu rozstrzygnięcia nadzorczego winno
nastąpić w terminie 30 dni od jego
doręczenia i nie wymaga uprzedniego
wzywania organu nadzoru do usunięcia
uchybienia (stosownie do art. 34 ustawy o
NSA).

Nieważność uchwały

Nieważność uchwały

Organ nadzoru stwierdza nieważność uchwały w

przypadku istotnego naruszenia prawa w terminie 30 dni

od daty jej doręczenia. Zgodnie z orzecznictwem

Naczelnego Sądu Administracyjnego do istotnych zalicza

się naruszenia:
• przepisów wyznaczających kompetencję do

podejmowania uchwał
• podstawy prawnej do podejmowania uchwał,
• przepisów prawa ustrojowego,
• przepisów prawa materialnego przez wadliwą wykładnię,
• przepisów regulujących procedurę podejmowania

uchwał.
Stwierdzenie nieważności aktu prawa miejscowego

wstrzymuje jego wykonanie z mocy prawa, w zakresie

objętym stwierdzeniem nieważności, z dniem doręczenia

rozstrzygnięcia nadzorczego (art. 92 ust. 2 u.s.g., art. 80

ust. 1 u.s.p., art. 82 ust. 1 u.s.w.).

Orzekanie o nieważności uchwały

Orzekanie o nieważności uchwały

organu gminy, powiatu i

organu gminy, powiatu i

województwa

województwa

Przewodniczący Zarządu przedkłada
wojewodzie uchwałę rady oraz uchwałę
zarządu województwa w terminie 7 dni od
dnia ich podjęcia. Z chwilą przedstawienia
uchwały wojewodzie biegnie 30 dniowy
termin do stwierdzenia jej nieważności w
razie istotnego naruszenia prawa.

Postępowanie nadzorcze kończy

Postępowanie nadzorcze kończy

się:

się:

1) wydaniem rozstrzygnięcia stwierdzającego nieważność uchwały

organu, jeżeli uchwała jest sprzeczna z prawem a jej naruszenie

jest istotne,

2) wskazaniem, że uchwałę wydano z naruszeniem prawa w

przypadku gdy naruszenie było nieistotne,

3) wstrzymaniem przez wojewodę wykonania uchwały organu

gminy bądź powiatu w razie wszczęcia postępowania w sprawie

stwierdzenia nieważności. Wstrzymanie przez wojewodę

wykonania uchwały organu w sprawach zleconych polega na

przekazaniu sprawy do ponownego rozpatrzenia wskazując na

stwierdzone uchybienia oraz termin załatwienia sprawy,

4) uchylenie przez wojewodę uchwały organu gminy wiąże się z

wydaniem przez wojewodę zarządzenia zastępczego, gdy uchwała

dotyczy spraw zleconych. W wyniku ponownego rozpatrzenia nie

uwzględnia się wskazówek dotyczących zaistniałego uchybienia z

ustawowym obowiązkiem powiadomienia właściwego

ministra. Rozstrzygnięcie nadzorcze winno zawierać uzasadnienie

faktyczne i prawne oraz pouczenie o dopuszczalności wniesienia

skargi do NSA. Po upływie 30 dniowego terminu organ nadzoru

nie może we własnym zakresie stwierdzić nieważności uchwały –

może ją jedynie zaskarżyć do NSA.

Orzekanie o nieważności uchwały

Orzekanie o nieważności uchwały

organu

organu

Województwa

Województwa

Uchwała organu samorządu wojew. sprzeczna z

prawem jest nieważna. O nieważności uchwały orzeka

organ nadzorczy. Organ samorządu, którego uchwała

została uchylona może w ciągu 30 dni złożyć skargę do

sądu adm. Sąd adm. wyznacza rozprawę nie później

niż w ciągu 30 dni od dnia wniesienia skargi do sądu.

W przypadku nieistotnego naruszenia prawa organ

nadzoru nie stwierdza nieważności uchwały

ograniczając się do wskazania, że uchwałę wydano z

naruszeniem prawa. Nie stwierdza się nieważności

uchwały organu samorządu wojew., jeżeli organ

nadzoru nie uchyli jej w ciągu 30 dni od dnia jej

otrzymania.

Powiatu

Powiatu

Uchwała organu powiatu sprzeczna z prawem jest nieważna.
O nieważności uchwały w całości lub w części orzeka organ

nadzoru w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia jej

doręczenia organowi nadzoru. Organ nadzoru wszczynając

postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności uchwały

może wstrzymać jej wykonanie. Rozstrzygnięcie nadzorcze

powinno zawierać uzasadnienie faktyczne i prawne oraz

pouczenie o dopuszczalności wniesienia skargi do sądu adm. W

przypadku nieistotnego naruszenia prawa organ nadzoru nie

stwierdza nieważności uchwały, ograniczając się do wskazania,

iż uchwałę wydano z naruszeniem prawa. Jeżeli nastąpi

stwierdzenie nieważności dot. uchwały budżetowej, budżet w

części objętej stwierdzeniem nieważności nie może być

wykonany do chwili rozstrzygnięcia sprawy przez sąd adm. W

sprawach tych sąd adm. wyznacza rozprawę nie później niż w

ciągu 30 dni od dnia wpłynięcia sprawy do sądu. Jeżeli upłynie

termin 30 dni przeznaczony na wydanie orzeczenia o

nieważności, organ nadzoru nie może we własnym zakresie

stwierdzić nieważności uchwały. W tym przypadku organ

nadzoru może zaskarżyć uchwałę do sądu adm., który wydaje

postanowienie. Nie stwierdza się nieważności uchwały organu

powiatu po upływie 1 roku od dnia jej podjęcia.

Rodzaje rozstrzygnięć

Rodzaje rozstrzygnięć

Ustawodawstwo samorządowe uzależnia treści i skutki rozstrzygnięć

nadzorczych wydawanych w stosunku do aktów prawa miejscowego od

stopnia wadliwości aktu prawa miejscowego „istotne” lub „nieistotne”

naruszenie prawa.
• Stwierdzenie nieważności – ustawa przewiduje, że akt sprzeczny z

prawem jest nieważny ze względu na istotne naruszenie prawa, a więc

mogące mieć wpływ na jego treść.
•Stwierdzenie, że akt wydano z naruszeniem prawa – może zapaść w

razie nieistotnego naruszenia prawa, należy przez to rozumieć takie

przypadki niezgodności z obowiązującymi przepisami które nie mogły

mieć wpływu na podjęcie i ukształtowanie treści ocenianej uchwały, np.

omyłki pisarskie lub rachunkowe co do oznaczenia uchwały, jej podstawy

prawnej itp.
•Istotne a nieistotne naruszenie prawa – kryteria oceny, co jest

„istotnym”, a co „nieistotnym” naruszeniem prawa, nie zostały

doprecyzowane. Zawsze więc mogą co do tego powstawać wątpliwości,

których rozstrzyganie pozostawiono orzecznictwu oraz doktrynie.
•Uzasadnienie i pouczenie – rozstrzygnięcie nadzorcze powinno

zawierać uzasadnienie faktyczne i prawne oraz pouczenie o

dopuszczalności wniesienia skargi do sadu administracyjnego.
•Prawomocność – rozstrzygnięcie nadzorcze staje się prawomocne z

upływem terminu wniesienia skargi do sądu lub z datą oddalenia lub

odrzucenia skargi przez sąd.

Ogłoszenie aktów prawa

Ogłoszenie aktów prawa

miejscowego

miejscowego

• Zgodnie z art. 13 ustawy o ogłaszaniu aktów

normatywnych akty prawa miejscowego stanowione

przez wojewodę i organy administracji niezespolonej,

sejmik województwa, organ powiatu oraz organ

gminy (w tym statuty województwa, powiatu i gminy)

ogłasza się w wojewódzkim dzienniku urzędowym.

• Organem wydającym wojewódzki dziennik urzędowy

jest wojewoda (art. 23 w/w ustawy), co powoduje

pewne komplikacje.

• To wojewoda bowiem obok Prezesa Rady Ministrów i

regionalnych izb obrachunkowych sprawuje nadzór

nad prawotwórczą działalnością organów jednostek

samorządu terytorialnego.

• Z sytuacji tej można zatem wyciągnąć dwa

przeciwstawne wnioski. O trudnościach w

rozstrzygnięciu, który z nich jest poprawny, może

świadczyć fakt, że nawet wśród autorów korzystanej

przeze mnie literatury nie ma zgody, co do tej kwestii.

• T. Bąkowski wraz z A. Skórą uważają, że

postępowanie nadzorcze w sprawie zgodności aktu

prawa miejscowego z prawem poprzedza czynności

związane z przekazaniem aktów prawa miejscowego

do publikacji. Podobnego zdania jest M. Paczocha.

Stanowisko to podzielił także NSA w Łodzi, który w

wyroku z 6 października 2003 r. stwierdził, że „wymóg

niezwłocznego ogłaszania przez wojewodę aktów

prawa miejscowego (i innych uchwał czy zarządzeń

wydawanych przez organy j.s.t. podlegających

publikacji) odnosi się do aktów – uchwał i zarządzeń –

skontrolowanych w trybie nadzoru”.

• Przeciwnikiem takiego stanowiska jest R. Skwarło, który –

opierając się na art. 3 ustawy o ogłaszaniu aktów

normatywnych – uznaje, że „obowiązek niezwłocznego

ogłaszania aktów prawnych oznacza, iż musi on zostać

ogłoszony po przeprowadzeniu odpowiednich czynności

technicznych i po sprawdzeniu jego poprawności formalnej, a

nie po przeprowadzeniu postępowania nadzorczego”. Autor

ten podnosi, że przyznanie wojewodzie prawa wstrzymania

ogłoszenia aktu prawa miejscowego do czasu zakończenia

postępowania nadzorczego byłoby w istocie rzeczy nowym,

pozaustawowym, niepodlegającym kontroli sądowej środkiem

nadzoru. Do tego stanowiska przychyla się również D. Dąbek,

który uważa, że wojewoda może sprawdzać jedynie, czy zostały

spełnione wymogi formalne, które wymienione są

enumeratywnie w ustawie o ogłaszaniu aktów normatywnych,

tj. podpisany oryginał z pieczęcią, trzema kopiami i wnioskiem

o ogłoszenie. Tylko w przypadku niespełnienia tych w/w

wymogów wojewoda może odmówić skierowania danego aktu

prawnego do publikacji. D. Dąbek uznaje, że wojewoda został

pozbawiony prawa odmawiania ogłoszenia aktu prawnego na

podstawie merytorycznej kontroli legalności aktu prawa

miejscowego, dzięki czemu usunięto ryzyko „nieuzasadnionego

blokowania przez wojewodę publikacji aktów prawa

miejscowego”.

Dziękuję za uwagę

Dziękuję za uwagę

Prezentację przygotowała:

Prezentację przygotowała:

Monika

Monika

Chomicka

Chomicka

Bibliografia:

Bibliografia:

1.

Samorząd terytorialny, B. Dolnicki, Zakamycze 2003.

2.

Nadzór Regionalnej Izby Obrachunkowej nad samorządem

terytorialnym, J. Storczyński, Bydgoszcz-Chorzów 2006.

3.

Nadzór nad samorządem terytorialnym, J. Galster, Toruń 2002.

4.

ABC samorządu terytorialnego, A. Korzeniowska,
Bydgoszcz-Chorzów 2005.

5.

Samorząd terytorialny w RP, Z. Leoński, Beck 2006.

6.

Prawo administracyjne, E. Ura, Warszawa 2009.

7.

Zarys legislacji administracyjnej, T. Bąkowski, Wrocław 2010.

8.

Status prawny wojewody, M. Chmaj, Warszawa 2005.

9.

Samorząd terytorialny w Polsce, J. P. Tarno, Warszawa 2002.

10. Prawo samorządu terytorialnego, P. Sitniewski, Białystok

2009.

11. Ustrój samorządu terytorialnego, P. Rączka.