Agresja elektroniczna

dzieci i młodzieży -

typologia, skala zjawiska i

zapobieganie

Jacek Pyżalski

Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Łodzi

Definicja zjawiska

• Agresja elektroniczna

to rodzaj

zbiorczego określenia dla wszystkich
aktów agresji, w których narzędziem
jej realizacji są nowe technologie
komunikacyjne - telefony komórkowe
lub Internet (David-Ferdon, Feldman
Herz, 2007; Pyżalski, 2009)

2

Typy agresji elektronicznej

(Pyżalski, 2009)

3

Kto był ofiarą?

4

Badania gimnazjalistów z woj.

łódzkiego (N=719)

• 36%

było sprawcami przynajmniej

jednego z 20 rodzajów agresji w ciągu
30 dni poprzedzających badanie

• Ostatnie 30 dni: fora, czaty (

11%

),

profile w portalach społecznościowych
(

8%

), komunikatory (

8%

), SMS (

5%

),

wykluczenie (

5%

)

J. Pyżalski/Grant MNiSW Cyberbullying jako mowa
forma agresji rówieśniczej wśród gimnazjalistów/WSP w
Łodzi

5

Mobbing elektroniczny

%

sprawców

%

ofiar

Ani razu

83,7

80

Raz

11,3

10,5

2-3 razy

3,3

5,5

4 razy i więcej

1,7

4

Ogółem

16,3

20

J. Pyżalski/Grant MNiSW Cyberbullying jako mowa
forma agresji rówieśniczej wśród gimnazjalistów/WSP w
Łodzi

6

Badania młodych

internautów (N=891)

• 52%

- przemoc werbalna

• 47%

- wulgarne wyzywanie

• 21%

poniżanie ośmieszanie

• 16%

straszenie i szantażowanie

• 30%

doświadczyło przemocy

werbalnej ponad 5 razy

Wojtasik Ł. (2007) Przemoc
rówieśnicza a media elektroniczne,
Fundacja Dzieci Niczyje/gemiusAdHoc

7

Nauczyciele (N=600)

• 19%

musiało bezpośrednio interweniować w

agresję elektroniczną między uczniami - 1-2 razy

• Ponad

3%

wielokrotnie

• 5%

- doświadczyło wiktymizacji ze strony uczniów

• Prawie połowa

uważa, że agresja elektroniczna

ma bardziej poważne konsekwencje niż
tradycyjna

• 25%

obawia się, że mogą stać się ofiarami agresji

elektronicznej ze strony uczniów w przyszłości

J. Pyżalski/Grant IMP 8.5/ Instytut Medycyny Pracy w
Łodzi

8

Konsekwencje

• Potencjalnie nowe mechanizmy:

anonimowość/24/publikacja wizerunku

• W oparciu o badania nad tradycyjnym

bullyingiem (np. Bhat, 2008)

• Konsekwencje krótkotrwałe (Wojtasik,

2007)

• Depresja (Ybarra, 2004)
• Metoda: głównie badania korelacyjne
• Subiektywna ocena powagi/różna przy

poszczególnych typach (Smith i Slonje,
2008

)

9

Legislacja

• Problem w wielu krajach:

specyficzna, czy niespecyficzna

• Szczególnie w przypadku dzieci i

młodzieży: pytanie o moment
interwencji

• Edukacja, czy penalizacja?
• Świadomość rozwiązań prawnych już

istniejących/egzekwowanie prawa

10

Edukacja

• Kampanie społeczne (głównie

Fundacja Dzieci Niczyje)

• Kierowana do profesjonalistów i do

samej młodzieży (Fundacja Dzieci
Niczyje) – metody tradycyjne e-
learning –

wysoka jakość polskich

rozwiązań!

• Profilaktyka normatywna - netykieta

11

Shoka i Theirer, 2009

• „Technologia w postaci płotów, alarmów i kłodek może

pomóc w tym, aby mniej dzieci utonęło na basenach.
Mimo to nauka pływania i wiedza o tym kiedy unikać
basenów to lepsze metody zapobiegania utonięciu. Czy
oznacza to, że rodzice [dorośli]nie powinni kupować
płotów, alarmów, czy zamków? Oczywiście nie – one
także są w pewnym stopniu skuteczne. Jednak rodzice
nie mogą polegać jedynie na tych sposobach. Większość
rodziców wie, że dziecko, które potrafi pływać jest
mniej narażone na niebezpieczeństwo w zestawieniu z
takim, które potrafi. Co więcej – nauczenie dziecka
pływania i prawidłowej oceny niebezpieczeństw
związanych z wodą przyniesie korzyści, które poznamy
nie tylko na basenie – wie o tym każdy rodzic, który
wybrał się z dzieckiem na plażę”.

12

Technika przeciw technice

• Rozwiązania techniczne utrudniające

realizację agresji elektronicznej i
ułatwiające obronę przed nią
(współpraca z dostarczycielami
usług).

• Bezpieczna infrastruktura techniczna

w szkole – (np. Stachecki , 2009)

13

Działania na poziomie

placówek oświatowych

• Analiza konkretnych przypadków –

często niewiele rozwiązań lub
wyłącznie represyjne

• 18%

posiada rozwiązania na poziomie

procedur

• 13%

przeszło szkolenie dotyczące

agresji elektronicznej

• Niewiele pomysłów na obecność nowych

technologii w szkole - nie tylko w procesie
dydaktycznym, ale i wychowawczym

14

Pomoc sprawcom i ofiarom

• Przygotowanie specjalistów – także w

kontekście przyszłych specjalistów

• Rozwój i implementacja koncepcji

pomocy online (Bassam Aouil, UKW)

• Szczególna rola świadków:

budowanie aktywnej postawy

15

Podsumowanie: potrzeby

• Problem interdyscyplinarny
• Potrzeba nowych rozwiązań w

pewnych obszarach, ale tez zajęcie
się starymi, kulejącymi problemami

• Dalsze rozpoznanie problemu:

działania odnoszące się do całego
jego bogactwa.

16