Wybrane aspekty

Wybrane aspekty

starzenia się

starzenia się

Dane demograficzne

Dane demograficzne



Starzenie się społeczeństw jest charakterystyczne

dla krajów rozwiniętych oraz rozwijających się;



Do roku 2020 ponad miliard ludzi (1/6 ludności

świata) osiągnie wiek ↑60 lat;



Polska przekroczyła próg starości demograficznej

(odsetek 7% osób w wieku 65 lat i więcej w

stosunku do ogółu ludności) w 1967 roku;



W grupie krajów UE Polska jest państwem o

stosunkowo niskim odsetku ludzi starych;



,,Siwienie Europy”- w latach 2005-2050 – liczba osób

↑80 r.ż. wzrośnie o 34 mln (wzrost o 180%) przy

jednoczesnym spadku populacji do 24 r. ż. o 28,8

mln (o 44%)

c.d. danych demograficznych

c.d. danych demograficznych



Istotny przyrost ludności w wieku poprodukcyjnym

nastąpi w Polsce po 2010 r. (w wieku emerytalnym

znajdą się osoby z wyżu demograficznego z lat 50-

tych XX w.)



Do 2030 r. liczba ludności po 60 r. ż. wzrośnie do

ponad 9 mln;



W Polsce i na świecie zauważalna jest rosnąca

tendencja w zakresie przeciętnego dalszego

trwania życia; w 2004 r. przeciętne dalsze

trwanie życia dla 60 –letniego mężczyzny = 17,4

lata a dla 60-letniej kobiety=22,5 lat;



Rówieśnicy Polaków z rozwiniętych krajów UE żyją

dłużej o 2,5 roku

c.d. danych demograficznych

c.d. danych demograficznych



Tendencje demograficzne charakterystyczne dla
Polski odnoszą się także do województwa
kujawsko-pomorskiego – mała liczba urodzeń,
zwiększanie się odsetka ludzi w wieku
poprodukcyjnym, przesuwanie się fali
powojennego wyżu urodzeń z wieku
produkcyjnego do emerytalnego

Starzenie się a starość

Starzenie się a starość



Starzenie się –

Starzenie się –

normalny, długotrwały,

normalny, długotrwały,

nieodwracalny proces fizjologiczny, zachodzący w

nieodwracalny proces fizjologiczny, zachodzący w

osobniczym rozwoju człowieka; rozpoczyna się w

osobniczym rozwoju człowieka; rozpoczyna się w

średnim wieku i nasila z upływem

średnim wieku i nasila z upływem

czasu; to zjawisko dynamiczne, przebiegające w

czasu; to zjawisko dynamiczne, przebiegające w

czasie.

czasie.



Starość (wiek starczy) –

Starość (wiek starczy) –

końcowy okres

końcowy okres

starzenia się, nieuchronnie kończy się śmiercią; to

starzenia się, nieuchronnie kończy się śmiercią; to

zjawisko statyczne związane z takim stopniem

zjawisko statyczne związane z takim stopniem

zaawansowania procesów starzenia, które istotnie

zaawansowania procesów starzenia, które istotnie

ograniczają procesy biologiczne i adaptacyjne.

ograniczają procesy biologiczne i adaptacyjne.

Wymiary starości i starzenia się

Wymiary starości i starzenia się



Starzenie fizjologiczne (pierwotne) organizmu

Starzenie fizjologiczne (pierwotne) organizmu

– to nieuniknione zmiany w sferze psychicznej,

– to nieuniknione zmiany w sferze psychicznej,

społecznej i biologicznej człowieka. Zmiany

społecznej i biologicznej człowieka. Zmiany

somatyczne dotyczą wyglądu, funkcji narządów

somatyczne dotyczą wyglądu, funkcji narządów

zmysłu, zaburzeń równowagi. Postępują procesy

zmysłu, zaburzeń równowagi. Postępują procesy

degeneracji i zaniku komórek. Rola człowiek starego

degeneracji i zaniku komórek. Rola człowiek starego

ogranicza się do pozycji wynikającej z

ogranicza się do pozycji wynikającej z

obyczajowości, uwarunkowań kulturowych, zmian

obyczajowości, uwarunkowań kulturowych, zmian

w modelu rodziny.

w modelu rodziny.



Starzenie patologiczne, przyspieszone

Starzenie patologiczne, przyspieszone

( wtórne)

( wtórne)

– związane jest z wielochorobowością i

– związane jest z wielochorobowością i

ryzykiem przedwczesnej śmierci. Choroby i

ryzykiem przedwczesnej śmierci. Choroby i

dysfunkcje przebiegają z powikłaniami.

dysfunkcje przebiegają z powikłaniami.

c. d. wymiary starości i starzenia się

c. d. wymiary starości i starzenia się

wg J.W. Rowe i R.L. Kahn

wg J.W. Rowe i R.L. Kahn

‘

‘

a

a



Starzenie zwyczajne (usual aging)

Starzenie zwyczajne (usual aging)

– z

– z

typowymi dla tego okresu deficytami, ale bez

typowymi dla tego okresu deficytami, ale bez

wyraźnej patologii.

wyraźnej patologii.



Starzenie patologiczne (impaired aging)

Starzenie patologiczne (impaired aging)

–

–

związane z wielochorobowością,; kończy się

związane z wielochorobowością,; kończy się

przedwczesną śmiercią.

przedwczesną śmiercią.



Starzenie pomyślne (succesful aging)

Starzenie pomyślne (succesful aging)

–

–

optymalny i najbardziej pożądany

optymalny i najbardziej pożądany

przebieg starzenia; bez patologii, z

przebieg starzenia; bez patologii, z

minimalnymi deficytami biopsychospołecznymi.

minimalnymi deficytami biopsychospołecznymi.

Wymiar biologiczny, psychiczny i

Wymiar biologiczny, psychiczny i

społeczny starości i starzenia się

społeczny starości i starzenia się



Wymiar biologiczny

Wymiar biologiczny

– występowanie i progresja

– występowanie i progresja

określonych zmian strukturalnych tj. zewnętrznych

określonych zmian strukturalnych tj. zewnętrznych

oznak starzenia np. zmarszczki, pochylenie

oznak starzenia np. zmarszczki, pochylenie

sylwetki oraz zmiany wsteczne np.. zwyrodnienia,

sylwetki oraz zmiany wsteczne np.. zwyrodnienia,

zaniki, apoptoza (starcze obumieranie komórek).

zaniki, apoptoza (starcze obumieranie komórek).

Dochodzi także do stopniowej utraty zdolności

Dochodzi także do stopniowej utraty zdolności

auutoodnowy osobniczej np. naprawy

auutoodnowy osobniczej np. naprawy

uszkodzeń tkanek i kodu genetycznego w

uszkodzeń tkanek i kodu genetycznego w

wyniku np. stanów niedoborowych. Stopniowo

wyniku np. stanów niedoborowych. Stopniowo

zanikają także zdolności rozrodcze, osłabieniu

zanikają także zdolności rozrodcze, osłabieniu

podlegają mechanizmy immunologiczne oraz

podlegają mechanizmy immunologiczne oraz

adaptacja do zmieniających się warunków

adaptacja do zmieniających się warunków

wewnętrznych i środowiskowych

wewnętrznych i środowiskowych

Wymiary starości i starzenia się c.d.

Wymiary starości i starzenia się c.d.



Starzenie psychiczne

Starzenie psychiczne

– dynamiczne przemiany

– dynamiczne przemiany

psychiczne związane ze świadomością

psychiczne związane ze świadomością

postępowania w/w procesu i zdolnością

postępowania w/w procesu i zdolnością

przystosowania się do jego przebiegu. Starzenie

przystosowania się do jego przebiegu. Starzenie

psychiczne wyraża się specyficznymi odczuciami,

psychiczne wyraża się specyficznymi odczuciami,

motywacjami, samooceną.

motywacjami, samooceną.

Wymiary starości i starzenia się c.d.

Wymiary starości i starzenia się c.d.



Społeczne starzenie się

Społeczne starzenie się

– dotyczy związków

– dotyczy związków

między doświadczaniem starzenia się przez

między doświadczaniem starzenia się przez

jednostką a sposobem jej

jednostką a sposobem jej

postrzegania przez społeczeństwo w

postrzegania przez społeczeństwo w

którym funkcjonuje. Społeczne starzenie zakłada

którym funkcjonuje. Społeczne starzenie zakłada

uwzględnienie oczekiwań społecznych przez

uwzględnienie oczekiwań społecznych przez

człowieka starzejącego się, które dotyczą

człowieka starzejącego się, które dotyczą

pełnionych ról w społeczeństwie,

pełnionych ról w społeczeństwie,

sposobu ubierania się.

sposobu ubierania się.

Granice starości

Granice starości



Początek starości został umownie ustalony od
granicy 60 r. ż. (wg demografów i kardiologów) a
coraz częściej od 65 r. ż. (wg gerontologów i ONZ);



Eksperci WHO wyróżnili:

-

wiek przedstarczy – 45-59 r. ż.;

-

wiek starzenia się – wczesną starość – 60-74 r. ż. –
tzw. ,,młodzi – starzy” – ang. young old;

-

wiek starczy – późną starość – 75-89 r. ż. –tzw.
,,starzy-starzy” – ang. old-old;

-

długowieczność ( 90 lat i ↑) sięgając niekiedy do
granicy maksymalnego trwania życia 110-120 lat ;

c.d. granic starości

c.d. granic starości



Punktem krytycznym i granicznym jest 75 r. z.,
kiedy intensyfikują się deficyty w sferze
biologicznej, psychicznej i społecznej człowieka;



Przynależność do tego samego przedziału wieku
chronologicznego (kalendarzowego) nie koreluje
ze stopniem zaawansowania wieku biologicznego
(fizjologicznego).