1

Fizjologia narządu

Fizjologia narządu

żucia

żucia

część 1

część 1

Fizjologia narządu

Fizjologia narządu

żucia

żucia

część 1

część 1

2

Jama ustna jest początkowym

Jama ustna jest początkowym

odcinkiem przewodu

odcinkiem przewodu

pokarmowego. Jamę ustną można

pokarmowego. Jamę ustną można

podzielić na jamę ustną właściwą i

podzielić na jamę ustną właściwą i

przedsionek jamy ustnej.

przedsionek jamy ustnej.

Między nimi znajdują się wyrostki

Między nimi znajdują się wyrostki

zębodołowe szczęk z zębami.

zębodołowe szczęk z zębami.

3

Przedsionek jamy ustnej otoczony jest

Przedsionek jamy ustnej otoczony jest

przez wargi, policzki i wyrostki

przez wargi, policzki i wyrostki

zębodołowe szczęk

zębodołowe szczęk

z zębami.

z zębami.

W przedsionku jamy ustnej można

W przedsionku jamy ustnej można

wyróżnić jego sklepienie, wędzidełka

wyróżnić jego sklepienie, wędzidełka

wargi górnej i dolnej, oraz bocznie

wargi górnej i dolnej, oraz bocznie

położone fałdy policzkowe.

położone fałdy policzkowe.

4

Jama ustna właściwa:

Jama ustna właściwa:

ograniczają ją powierzchnie łuków

ograniczają ją powierzchnie łuków

zębowych

zębowych

i wyrostków zębodołowych szczęk,

i wyrostków zębodołowych szczęk,

podniebienie twarde i miękkie z łukami

podniebienie twarde i miękkie z łukami

podniebiennymi

podniebiennymi

i języczkiem podniebiennym.

i języczkiem podniebiennym.

W jamie ustnej właściwej znajduje się język.

W jamie ustnej właściwej znajduje się język.

5

Wargi są fałdami skórno-

Wargi są fałdami skórno-

mięśniowymi, ograniczającymi usta.

mięśniowymi, ograniczającymi usta.

Włókna mięśniowe należą do mięśnia

Włókna mięśniowe należą do mięśnia

okrężnego ust.

okrężnego ust.

Wargi są od wewnątrz wysłane błoną

Wargi są od wewnątrz wysłane błoną

śluzową, na zewnątrz naskórkiem.

śluzową, na zewnątrz naskórkiem.

Wargi łączą się ze sobą w kątach ust.

Wargi łączą się ze sobą w kątach ust.

6

Powierzchnia każdej wargi składa się

Powierzchnia każdej wargi składa się

z trzech części:

z trzech części:

♦zewnętrznej pokrytej naskórkiem,

znajdują się tu przydatki skóry

(gruczoły łojowe i potowe),

♦część środkowa - czerwień wargowa,

♦część śluzówkowa z licznymi

gruczołami mieszanymi śluzówkowo -

surowiczymi.

7

Policzki są fałdami mięśniowymi,

Policzki są fałdami mięśniowymi,

pokrytymi od zewnątrz skórą, od

pokrytymi od zewnątrz skórą, od

wewnątrz błoną śluzową. Naprzeciw

wewnątrz błoną śluzową. Naprzeciw

drugiego zęba trzonowego górnego na

drugiego zęba trzonowego górnego na

wewnętrznej powierzchni policzków

wewnętrznej powierzchni policzków

znajduje się wzniesienie z ujściem

znajduje się wzniesienie z ujściem

przewodu ślinianki przyusznej.

przewodu ślinianki przyusznej.

8

Kostną podstawę policzków stanowią

Kostną podstawę policzków stanowią

kości jarzmowe i kości szczęki.

kości jarzmowe i kości szczęki.

Wargi i policzki biorą udział w

Wargi i policzki biorą udział w

pobieraniu pokarmów, przyjmowaniu

pobieraniu pokarmów, przyjmowaniu

płynów, są ponadto pomocniczymi

płynów, są ponadto pomocniczymi

elementami artykułowania mowy.

elementami artykułowania mowy.

Podniebienie stanowi sklepienie jamy

Podniebienie stanowi sklepienie jamy

ustnej. Podniebienie twarde

ustnej. Podniebienie twarde

odgranicza jamę ustną od jamy

odgranicza jamę ustną od jamy

nosowej.

nosowej.

9

Podstawą kostną są wyrostki

Podstawą kostną są wyrostki

podniebienne szczęk w 2/3 przednich i

podniebienne szczęk w 2/3 przednich i

blaszki poziome kości podniebiennych

blaszki poziome kości podniebiennych

w 1/3 tylnej.

w 1/3 tylnej.

Przez podniebienie przebiega szew

Przez podniebienie przebiega szew

podniebienny, zakończony brodawką

podniebienny, zakończony brodawką

przysieczną, pokrywającą ujście

przysieczną, pokrywającą ujście

przysiecznego kanału kostnego.

przysiecznego kanału kostnego.

Za brodawką przysieczną znajdują się

Za brodawką przysieczną znajdują się

fałdy podniebienne.

fałdy podniebienne.

10

Podniebienie miękkie zbudowane jest

Podniebienie miękkie zbudowane jest

z tkanki miękkiej, bez podstawy

z tkanki miękkiej, bez podstawy

kostnej. Jest przedłużeniem

kostnej. Jest przedłużeniem

podniebienia twardego, z boków

podniebienia twardego, z boków

przechodzi w ścianę gardła.

przechodzi w ścianę gardła.

Tylny brzeg jest zakończany wolno

Tylny brzeg jest zakończany wolno

zwisającym do jamy gardła

zwisającym do jamy gardła

języczkiem.

języczkiem.

11

Okolica podjęzykowa znajduje się

Okolica podjęzykowa znajduje się

między dolną powierzchnią języka a

między dolną powierzchnią języka a

żuchwą, ma kształt

żuchwą, ma kształt

półksiężycowaty, jest podzielona

półksiężycowaty, jest podzielona

fałdem błony śluzowej zwanym

fałdem błony śluzowej zwanym

wędzidełkiem języka na dwie

wędzidełkiem języka na dwie

połowy.

połowy.

12

Z obu stron wędzidełka znajdują się

Z obu stron wędzidełka znajdują się

uwypuklenia, utworzone przez

uwypuklenia, utworzone przez

obecną pod błoną śluzową śliniankę

obecną pod błoną śluzową śliniankę

podjęzykową. Są to fałdy

podjęzykową. Są to fałdy

podjęzykowe. Na tych fałdach

podjęzykowe. Na tych fałdach

znajdują się drobne ujścia przewodów

znajdują się drobne ujścia przewodów

ślinianki podjęzykowej (w ilości 8-12).

ślinianki podjęzykowej (w ilości 8-12).

13

W przednim odcinku wędzidełka

W przednim odcinku wędzidełka

języka, po obu jego stronach

języka, po obu jego stronach

obserwuje się zgrubienie zwane

obserwuje się zgrubienie zwane

brodawką podjęzykową. Na brodawce

brodawką podjęzykową. Na brodawce

znajdują się wspólne ujścia przewodów

znajdują się wspólne ujścia przewodów

ślinianki podżuchwowej Whartona oraz

ślinianki podżuchwowej Whartona oraz

większy podjęzykowej Bartholiniego.

większy podjęzykowej Bartholiniego.

14

Język zbudowany jest z mięśni

Język zbudowany jest z mięśni

poprzecznie prążkowanych, pokrytych

poprzecznie prążkowanych, pokrytych

błoną śluzową.

błoną śluzową.

Mięśnie ułożone są podłużnie i

Mięśnie ułożone są podłużnie i

poprzecznie.

poprzecznie.

15

Język składa się z nasady, trzonu i końca.

Język składa się z nasady, trzonu i końca.

Nasadę od trzonu oddziela rowek

Nasadę od trzonu oddziela rowek

graniczny. Nasada języka przytwierdzona

graniczny. Nasada języka przytwierdzona

jest do dna jamy ustnej, łączy się z

jest do dna jamy ustnej, łączy się z

łukami podniebiennymi

łukami podniebiennymi

i nagłośnią i stanowi 1/3 tylną długości

i nagłośnią i stanowi 1/3 tylną długości

języka. Przednia część języka jest wolna i

języka. Przednia część języka jest wolna i

ruchoma.

ruchoma.

16

Brzuszna - dolna powierzchnia języka

Brzuszna - dolna powierzchnia języka

pokryta jest cienką błoną śluzową

pokryta jest cienką błoną śluzową

wyścielającą

wyścielającą

o umiarkowanej ruchomości. Nabłonek

o umiarkowanej ruchomości. Nabłonek

jest cienki, nie zrogowaciały. Ten cienki

jest cienki, nie zrogowaciały. Ten cienki

nabłonek

nabłonek

i bogate unaczynienie wpływają na

i bogate unaczynienie wpływają na

szybkie dostawanie się leków

szybkie dostawanie się leków

podawanych tą drogą do krwiobiegu.

podawanych tą drogą do krwiobiegu.

Górna, grzbietowa powierzchnia języka

Górna, grzbietowa powierzchnia języka

jest błoną śluzową specjalną

jest błoną śluzową specjalną

przystosowaną do funkcji czuciowej i

przystosowaną do funkcji czuciowej i

mechanicznej.

mechanicznej.

17

Na tylnej nasadzie języka znajduje się

Na tylnej nasadzie języka znajduje się

znaczne nagromadzenie grudek tkanki

znaczne nagromadzenie grudek tkanki

limfatycznej nazwane migdałkiem

limfatycznej nazwane migdałkiem

językowym. Grudki tkanki limfatycznej

językowym. Grudki tkanki limfatycznej

wraz z migdałkiem podniebiennym

wraz z migdałkiem podniebiennym

i brodawkami liściastymi języka tworzą

i brodawkami liściastymi języka tworzą

tzw. pierścień Waldeyera.

tzw. pierścień Waldeyera.

Grzbietową powierzchnię języka

Grzbietową powierzchnię języka

charakteryzuje obecność brodawek.

charakteryzuje obecność brodawek.

18

W nabłonku grzbietu języka

W nabłonku grzbietu języka

rozróżnia się dwa rodzaje brodawek:

rozróżnia się dwa rodzaje brodawek:

♦mechaniczne nitkowate i

grzybowate,

♦oraz smakowe: okolone, liściaste i

grzybowate.

19

Brodawki nitkowate stanowią ok. 90%

Brodawki nitkowate stanowią ok. 90%

wszystkich brodawek języka. Wysokość

wszystkich brodawek języka. Wysokość

0,7 - 3,0 mm. Charakteryzują się słabym,

0,7 - 3,0 mm. Charakteryzują się słabym,

ale stałym wzrostem, ścierane są w

ale stałym wzrostem, ścierane są w

czasie aktu żucia.

czasie aktu żucia.

Brodawki są pokryte nabłonkiem

Brodawki są pokryte nabłonkiem

rogowaciejącym.

rogowaciejącym.

Pełnią funkcję mechaniczną, umożliwiają

Pełnią funkcję mechaniczną, umożliwiają

częściowe rozdrobnienie pokarmu.

częściowe rozdrobnienie pokarmu.

20

Brodawki grzybowate języka

Brodawki grzybowate języka

rozmieszczone są między brodawkami

rozmieszczone są między brodawkami

nitkowatymi języka. Są nieliczne,

nitkowatymi języka. Są nieliczne,

głównie w okolicy koniuszka języka i na

głównie w okolicy koniuszka języka i na

jego brzegach. Ich wysokość 0,7 - 1,8

jego brzegach. Ich wysokość 0,7 - 1,8

mm.

mm.

Pełnią funkcje mechaniczną i smakową.

Pełnią funkcje mechaniczną i smakową.

21

Brodawki okolone największe o średnicy

Brodawki okolone największe o średnicy

2 - 3mm, ich wysokość nie przekracza

2 - 3mm, ich wysokość nie przekracza

1mm. Jest ich od 10 do 12,

1mm. Jest ich od 10 do 12,

rozmieszczone przed rowkiem

rozmieszczone przed rowkiem

końcowym na granicy trzonu i nasady.

końcowym na granicy trzonu i nasady.

Pokryte są nabłonkiem

Pokryte są nabłonkiem

nierogowaciejącym.

nierogowaciejącym.

W nabłonku brodawek na bocznej

W nabłonku brodawek na bocznej

powierzchni znajdują się kubki

powierzchni znajdują się kubki

smakowe, czyli są to brodawki smakowe.

smakowe, czyli są to brodawki smakowe.

22

Brodawki liściaste rozmieszczone są na

Brodawki liściaste rozmieszczone są na

brzegach tylnej części trzonu języka, są

brzegach tylnej części trzonu języka, są

typu smakowego.

typu smakowego.

Na języku znajdują się drobne gruczoły

Na języku znajdują się drobne gruczoły

ślinowe: najwięcej śluzowych, surowicze

ślinowe: najwięcej śluzowych, surowicze

w okolicy brodawek okolonych, gruczoły

w okolicy brodawek okolonych, gruczoły

mieszane surowiczo - śluzowe w okolicy

mieszane surowiczo - śluzowe w okolicy

przedniej języka na dolnej powierzchni.

przedniej języka na dolnej powierzchni.

23

Oprócz języka drobne gruczoły

Oprócz języka drobne gruczoły

ślinowe znajdują się w całej jamie

ślinowe znajdują się w całej jamie

ustnej, szczególnie ich skupienia są

ustnej, szczególnie ich skupienia są

na wargach (mieszane) i

na wargach (mieszane) i

podniebieniu (śluzowe), policzkach

podniebieniu (śluzowe), policzkach

(mieszane).

(mieszane).

24

Dużymi gruczołami ślinowymi śliniankami

Dużymi gruczołami ślinowymi śliniankami

są:

są:

1. Ślinianka przyuszna – przyusznica -

wypełnia ona przestrzeń pozażuchwową,
leży na kącie
i gałęzi żuchwy, między gałęzią żuchwy
a wyrostkiem sutkowym i rylcowym kości
skroniowej i przewodem słuchowym
zewnętrznym, przewodem ślinianki jest
przewód Stenona, który uchodzi na
brodawce ślinowej na błonie śluzowej
policzka naprzeciw górnego drugiego zęba
trzonowego.

25

2.

Ślinianka podżuchwowa znajduje

się w trójkącie podżuchwowym ,

między dolnym brzegiem żuchwy i

oboma brzuścami mięśnia

dwubrzuścowego, przewód zwany

przewodem Whartona uchodzi na

brodawce podjęzykowej.

26

3.

Ślinianka podjęzykowa leży

podjęzykowo pod fałdem

podjęzykowym na mięśniu żuchwowo-

gnykowym, na fałdzie podjęzykowym

znajdują się drobne ujścia tej ślinianki,

większy przewód Bartholiniego łączy

się zwykle z przewodem ślinianki

podżuchwowej i uchodzi razem z nim

na brodawce podjęzykowej po obu

stronach wędzidełka języka.

27

Ślina jest płynem opalizującym,

Ślina jest płynem opalizującym,

produktem gruczołów ślinowych.

produktem gruczołów ślinowych.

Stanowi mieszaninę wydzieliny

Stanowi mieszaninę wydzieliny

trzech par dużych i wielu drobnych

trzech par dużych i wielu drobnych

gruczołów ślinowych.

gruczołów ślinowych.

Rodzaj wydzielanej śliny zależy od

Rodzaj wydzielanej śliny zależy od

typu komórek danego gruczołu.

typu komórek danego gruczołu.

28

Gruczoły przyuszne wydzielają ślinę

Gruczoły przyuszne wydzielają ślinę

surowiczą, podżuchwowe typu

surowiczą, podżuchwowe typu

surowiczo-śluzowego, podjęzykowe

surowiczo-śluzowego, podjęzykowe

mieszaną.

mieszaną.

Ślina gruczołowa jest pobierana z ujść

Ślina gruczołowa jest pobierana z ujść

ślinianek

ślinianek

i pobiera się ją z dna jamy ustnej.

i pobiera się ją z dna jamy ustnej.

Mieszana pochodzi z wydzieliny

Mieszana pochodzi z wydzieliny

wszystkich ślinianek.

wszystkich ślinianek.

29

Wydzielanie śliny wynosi 1,0 -1,5 l na dobę,

Wydzielanie śliny wynosi 1,0 -1,5 l na dobę,

0,2 - 0,3 ml na minutę.

0,2 - 0,3 ml na minutę.

Ze ślinianki podżuchwowej pochodzi 69 %

Ze ślinianki podżuchwowej pochodzi 69 %

śliny, przyusznej 26% i podjęzykowej 5%.

śliny, przyusznej 26% i podjęzykowej 5%.

Istnieją dobowe wahania w ilości

Istnieją dobowe wahania w ilości

wydzielonej,

wydzielonej,

w czasie snu wydzielanie śliny jest znikome.

w czasie snu wydzielanie śliny jest znikome.

30

Na wydzielanie śliny wpływa szereg

Na wydzielanie śliny wpływa szereg

czynników pochodzenia

czynników pochodzenia

wewnątrzustrojowego np.

wewnątrzustrojowego np.

hormonalnego.

hormonalnego.

Niektóre hormony stymulują jej

Niektóre hormony stymulują jej

wydzielanie, również nerwowego -

wydzielanie, również nerwowego -

ślinianki posiadają bogate unerwienie

ślinianki posiadają bogate unerwienie

przez włókna nerwowe układu

przez włókna nerwowe układu

parasympatycznego i sympatycznego.

parasympatycznego i sympatycznego.

31

Drażnienie układu

Drażnienie układu

parasympatycznego powoduje

parasympatycznego powoduje

wydzielanie wodnistej i rzadkiej

wydzielanie wodnistej i rzadkiej

śliny z dużą ilością składników

śliny z dużą ilością składników

nieorganicznych, drażnienie

nieorganicznych, drażnienie

natomiast włókien sympatycznych

natomiast włókien sympatycznych

wydzielanie gęstej śliny.

wydzielanie gęstej śliny.

32

Ślina jest na czczo hipotoniczna,

Ślina jest na czczo hipotoniczna,

odczyn śliny 5,5 do 8.0 pH.

odczyn śliny 5,5 do 8.0 pH.

Spożywanie pokarmów wywołuje odczyn

Spożywanie pokarmów wywołuje odczyn

zasadowy.

zasadowy.

Ciężar właściwy śliny wynosi 1,002 do

Ciężar właściwy śliny wynosi 1,002 do

1,012.

1,012.

W ślinie znajdują się limfocyty i

W ślinie znajdują się limfocyty i

granulocyty obojętnochłonne, złuszczone

granulocyty obojętnochłonne, złuszczone

komórki nabłonka, drobnoustroje i płyn z

komórki nabłonka, drobnoustroje i płyn z

kieszonki dziąsłowej.

kieszonki dziąsłowej.

Ślina zawiera 99% wody.

Ślina zawiera 99% wody.

33

Głównym składnikiem organicznym śliny

Głównym składnikiem organicznym śliny

jest białko, jego zawartość wynosi 2,2

jest białko, jego zawartość wynosi 2,2

g/l.

g/l.

Białka obecne w ślinie to mukoid -

Białka obecne w ślinie to mukoid -

mucyna, albuminy i globuliny. Mucyna

mucyna, albuminy i globuliny. Mucyna

jest glikoproteiną, nadaje ślinie lepkość,

jest glikoproteiną, nadaje ślinie lepkość,

co stymuluje odkładanie osadu i

co stymuluje odkładanie osadu i

kamienia nazębnego, sprzyja przyleganiu

kamienia nazębnego, sprzyja przyleganiu

resztek pokarmowych do powierzchni

resztek pokarmowych do powierzchni

zębów, zlepianiu drobnoustrojów.

zębów, zlepianiu drobnoustrojów.

34

W ślinie znajdują się pewne ilości

W ślinie znajdują się pewne ilości

kwasu mlekowego, glukozy, lipidów,

kwasu mlekowego, glukozy, lipidów,

związki wielocząsteczkowe, takie jak

związki wielocząsteczkowe, takie jak

enzymy, substancje grupowe krwi,

enzymy, substancje grupowe krwi,

epidermalny czynnik wzrostu,

epidermalny czynnik wzrostu,

witaminy, substancje hormonalne,

witaminy, substancje hormonalne,

mocznik, kwas moczowy, kreatynina.

mocznik, kwas moczowy, kreatynina.

Enzymy pochodzą z gruczołów

Enzymy pochodzą z gruczołów

ślinowych, komórek nabłonka i

ślinowych, komórek nabłonka i

drobnoustrojów.

drobnoustrojów.

35

Związkami nieorganicznymi w ślinie są:

Związkami nieorganicznymi w ślinie są:

♦kationy: sodu, potasu, wapnia,

magnezu i miedzi,

♦ aniony: fluoru, jodu, siarki, chlorków,

rodanków, fosforanów i węglanów.

Ilość wapnia w ślinie spoczynkowej

Ilość wapnia w ślinie spoczynkowej

kształtuje się w granicach 5,15 - 10,08

kształtuje się w granicach 5,15 - 10,08

mg%.

mg%.

36

Funkcje śliny:

Funkcje śliny:

♦wydzielnicza - utrzymująca wodną

równowagę organizmu,

♦ochronna - ślina zwilża błonę śluzową,

chroni ją przed wysychaniem i
narażeniem na działanie czynników
urazowych w czasie aktu żucia,

♦w jamie ustnej rozpoczynają się procesy

trawienne, następnie zwilżanie i
utworzenie kęsa pokarmowego,
umożliwienie jego przełknięcia,

♦opłukiwanie i oczyszczanie błony

śluzowej
i zębów,

37

♦współdziałanie w czynności mowy przez

stałe zwilżanie błony śluzowej,

♦współdziałanie w odbieraniu podniet

smakowych, odczuwanie wrażeń dotyku
i temperatury: ciepła, zimna, również
smaku kwaśnego i słodkiego,

♦umożliwia usuwanie z organizmu

niektórych substancji organicznych i
nieorganicznych, takich jak mocznika, i
kwasu moczowego, alkoholu, morfiny,
metali ciężkich, szczególnie rtęci,
ołowiu, bizmutu, jodu i tiocyjanków.

38

Czynność obronna

Czynność obronna

♦mechanizmy swoiste IgA, IgM, IgG,

♦mechanizmy nieswoiste - czynniki

nieswoiste, enzymy, substancje

bakteriobójcze, bakteriolityczne,

♦lizozym posiada zdolność rozkładu

ścian komórkowych bakterii G-

dodatnich i niektórych Gram -

ujemnych,

39

♦interferon jest czynnikiem hamującym

replikacje wirusów,

♦laktoferyna jest substancją białkową

związaną z żelazem, ma działanie
hamujące rozwój pałeczek Gram-
ujemnych, Candida albicans
i paciorkowców,

♦właściwości przeciwbakteryjne śliny

mają miejsce dzięki układowi
peroksydaza, nadtlenek wodoru i jony
rodankowe.

40

Rozróżnia się 3 typy błony śluzowej

Rozróżnia się 3 typy błony śluzowej

1. żująca - narażona na ucisk i pociąganie

ze zrogowaciałym nabłonkiem i gruba
blaszką właściwą- taka błona śluzowa
pokrywa dziąsło
i podniebienie,

2. wyścielająca - ruchoma,

niezrogowaciała
z luźną blaszką właściwą - wyściela
wargi, policzki, dno jamy ustnej,
brzuszną powierzchnię języka, dno
przedsionka podniebienie miękkie,

3. specjalna grzbiet języka, czerwień

wargi.

41

42

Czynności błony śluzowej

Czynności błony śluzowej

1. Czynność osłaniająca - nieuszkodzony

nabłonek nie przepuszcza
drobnoustrojów. Złuszczanie
nabłonka usuwa drobnoustroje
z powierzchni.

2. Czynność odnawiająca komórki

warstwy podstawnej - przemieszczają
się w kierunku powierzchni nabłonka.

3. Czynność obronna ślina - spłukuje

bakterie, zawarte w ślinie, ciała
bakteriostatyczne działają obronnie.

43

4. Zdolność wchłaniania.

5. Czynność smakowa.

6. Czynność zwilżająca.

7. Zdolność czuciowa.

44

Niektóre czynności fizjologiczne

Niektóre czynności fizjologiczne

są regulowane odruchami

są regulowane odruchami

1. odruch ssania u niemowląt,

2. odruch dziąsłowy,

3. odruch wymiotny,

4. odruch ślinienia,

5. odruch podniebienny,

6. odruch żwacza.

45

Wyrzynanie zębów mlecznych.

Wyrzynanie zębów mlecznych.

Rozwój i mineralizacja zębów trwa przez

Rozwój i mineralizacja zębów trwa przez

kilka lat.

kilka lat.

Na przebieg tych procesów ma wpływ

Na przebieg tych procesów ma wpływ

wiele czynników.

wiele czynników.

a. Funkcja gruczołów wydzielania

wewnętrznego, zwłaszcza przytarczyc,
przysadki mózgowej, tarczycy i
nadnerczy.

b. Dowóz składników mineralnych - Ca, P,

Mg, F.

46

Początkowo zawiązki zębów mlecznych i

Początkowo zawiązki zębów mlecznych i

stałych mieszczą się we wspólnym

stałych mieszczą się we wspólnym

zębodole.

zębodole.

Następnie w miarę wyrzynania się

Następnie w miarę wyrzynania się

zębów mlecznych tworzą się przegrody

zębów mlecznych tworzą się przegrody

kostne, oddzielające zębodoły zębów

kostne, oddzielające zębodoły zębów

mlecznych od krypt zawiązków zębów

mlecznych od krypt zawiązków zębów

stałych.

stałych.

47

Początek mineralizacji siekaczy

Początek mineralizacji siekaczy

mlecznych przypada na 4 - 5 miesiąc, a

mlecznych przypada na 4 - 5 miesiąc, a

kłów i zębów trzonowych na 5 - 6

kłów i zębów trzonowych na 5 - 6

miesiąc życia płodowego.

miesiąc życia płodowego.

Mineralizacja twardych tkanek

Mineralizacja twardych tkanek

pierwszych trzonowych zębów stałych

pierwszych trzonowych zębów stałych

rozpoczyna się

rozpoczyna się

w okresie okołoporodowym, siekaczy i

w okresie okołoporodowym, siekaczy i

kłów stałych między trzecim

kłów stałych między trzecim

miesiącem i pierwszym rokiem życia.

miesiącem i pierwszym rokiem życia.

48

Mineralizacja zębów trzecich

Mineralizacja zębów trzecich

trzonowych rozpoczyna się między 8

trzonowych rozpoczyna się między 8

- 10 rokiem życia dziecka.

- 10 rokiem życia dziecka.

Wyrzynanie zęba rozpoczyna się w

Wyrzynanie zęba rozpoczyna się w

określonym stadium jego rozwoju tj.

określonym stadium jego rozwoju tj.

po uformowaniu się korony zęba i

po uformowaniu się korony zęba i

rozpoczęciu tworzenia się korzenia.

rozpoczęciu tworzenia się korzenia.

49

Wyrzynanie zęba mlecznego jest

Wyrzynanie zęba mlecznego jest

procesem fizjologicznym, w którym

procesem fizjologicznym, w którym

dochodzi do ukazania się zęba w jamie

dochodzi do ukazania się zęba w jamie

ustnej dziecka poprzez przerwanie

ustnej dziecka poprzez przerwanie

ciągłości tkanek twardych i miękkich

ciągłości tkanek twardych i miękkich

pokrywających zawiązek zęba, bez

pokrywających zawiązek zęba, bez

objawów krwawienia.

objawów krwawienia.

Wyrżnięcie zęba mlecznego poprzedza

Wyrżnięcie zęba mlecznego poprzedza

resorpcja tkanki chrzęstnej i przerwanie

resorpcja tkanki chrzęstnej i przerwanie

nabłonka, natomiast zęba stałego -

nabłonka, natomiast zęba stałego -

resorpcja kości i korzeni zębów

resorpcja kości i korzeni zębów

mlecznych oraz przerwanie błony

mlecznych oraz przerwanie błony

śluzowej.

śluzowej.

50

W procesie wyrzynania wyróżnia się trzy

W procesie wyrzynania wyróżnia się trzy

fazy:

fazy:

♦przederupcyjna - w której zawiązek zęba

przesuwa się wzdłuż osi długiej zęba w
kierunku grzbietu wyrostka
zębodołowego,

♦przedfunkcyjna - w której ząb ukazuje się

w jamie ustnej i dąży do kontaktu z
zębem przeciwwstawnym,

♦ funkcyjna - w której ustaje ruch pionowy

zęba, ząb wykazuje ruchy związane z
jego funkcją, trwa nadal rozwój korzenia
oraz dalsza mineralizacja twardych
tkanek korony zęba.

51

Wyrzynanie zębów mlecznych w miesiącach

Wyrzynanie zębów mlecznych w miesiącach

siekacze

siekacze

przyśrodk

przyśrodk

owe

owe

siekacze

siekacze

boczne

boczne

kły

kły

pierwszy

pierwszy

trzonowie

trzonowie

c

c

drugi

drugi

trzonowie

trzonowie

c

c

szczęka

szczęka

6 - 12

6 - 12

6 - 15

6 - 15

15 - 24

15 - 24

10 - 19

10 - 19

21 - 31

21 - 31

żuchwa

żuchwa

6 - 11

6 - 11

7 - 18

7 - 18

15 - 24

15 - 24

10 - 19

10 - 19

21 - 31

21 - 31

52

Na przebieg procesu ząbkowania

Na przebieg procesu ząbkowania

ma wpływ wiele czynników,

ma wpływ wiele czynników,

istotne znaczenie ma płeć, klimat,

istotne znaczenie ma płeć, klimat,

ogólny stan rozwoju dziecka,

ogólny stan rozwoju dziecka,

żywienie matki ciężarnej i dziecka,

żywienie matki ciężarnej i dziecka,

choroby przebyte, funkcja

choroby przebyte, funkcja

gruczołów dokrewnych.

gruczołów dokrewnych.

53

Okres „życia „ zęba mlecznego można

Okres „życia „ zęba mlecznego można

podzielić na 3 okresy

podzielić na 3 okresy

I.

- okres formowania się korzenia i

dojrzewania twardych tkanek korony

zęba,

II.

- okres całkowitego uformowania

korzenia,

III.

- okres resorpcji korzenia (na 2 - 4

lata przed wymianą).

54

Wyrzynanie zębów stałych

Wyrzynanie zębów stałych

♦Towarzyszy temu rozwój nowych

struktur przyzębia, a także zmiany w

wymiarach wyrostków zębodołowych.

♦Na wyrzynanie zębów stałych ma

wpływ płeć, klimat, miejsce

zamieszkania ,rozwój dziecka, rozwój

kośćca.

♦W ostatnim okresie obserwuje się

przyśpieszenie terminów wyrzynania

zębów.

♦Zęby wyrżnięte określa się mianem

zębów niedojrzałych.

♦Zęby ulegają przemianom, a

ostatecznie wraz z wiekiem ulegają

starzeniu.

55

Terminy wyrzynania zębów stałych

Terminy wyrzynania zębów stałych

siekacze

siekacze

przyśro

przyśro

dk.

dk.

siekacze

siekacze

boczne

boczne

kły

kły

i

i

przedtrz

przedtrz

.

.

pierwsz

pierwsz

y

y

trzonow

trzonow

iec

iec

drugi

drugi

trzonow

trzonow

iec

iec

trzeci

trzeci

trzonow

trzonow

iec

iec

szczę

szczę

ka

ka

7

7

8

8

8 - 10

8 - 10

6

6

12 - 13

12 - 13

różnie

różnie

żuch

żuch

wa

wa

6

6

7

7

8 - 10

8 - 10

6

6

12 - 13

12 - 13

różnie

różnie